TVP Historia Sobota, 25.04.2020 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 25 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1792 - we Francji użyto zmodyfikowanego przez dr. Guillotina urządzenia do uśmiercania skazańców, nazwano je gilotyną; 1938 - zmarł Aleksander Świętochowski; 1943 - Moskwa zerwała stosunki z rządem RP; 1988 - strajk komunikacji miejskiej w Bydgoszczy, początek pierwszej od stanu wojennego fali strajków; 07:00 SEKRETY WYKUTE W KAMIENIU - ODC. 1/8 NA GRANICACH RZYMSKIEGO IMPERIUM (GERASA ET VOLUBILIS, DAUGHTERS OF ROME) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2005 Reżyseria: All Carpenter Seria "Sekrety wykute w kamieniu" przedstawia największe zabytki archeologiczne wokół basenu Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie oraz pokazuje historię ich powstania, rozwoju i upadku. Dzięki znanym archeologom i osiągnięciom grafiki komputerowej możemy wreszcie zobaczyć i zwiedzić te zabytki oraz poznać wielkie cywilizacje Mezopotamii, Egiptu pod rządami faraonów, starożytnej Grecji i Imperium Rzymskiego. Seria wskaże też kamienie węgielne w dziejach człowieka, takie jak powstanie mitycznych miast czy wynalezienie alfabetu. 08:30 WISŁA OD ŹRÓDŁA DO UJŚCIA - ODC. 1. OD ŹRÓDEŁ WISŁY DO UJŚCIA DUNAJCA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2013 Reżyseria: Paolo Volponi Obraz Wisły - od źródła do ujścia. Autorzy pokazują jej wyjątkowe wartości jako strategicznego zasobu naturalnego Polski i Europy. Film składa się z trzech odcinków podzielonych zgodnie z charakterystyką geograficzną rzeki: 1) Wisła Górna, 2) Wisła Środkowa, 3) Wisła Dolna. W trakcie filmu przemierzamy blisko 1000 km wzdłuż biegu Wisły w towarzystwie dwóch przewodników duchowych. Poprzez pryzmat ich widzenia odkrywamy rzekę, jej piękno i jej problemy. Jednym z nich jest hydrolog naukowiec, który przemierza całą Wisłę i pobiera próbki wody do przeprowadzenia analiz jej jakości; drugim zaś jest ryba łosoś. Ryba ta wyginęła z wód Wisły w 1985 r. , a obecnie jest przedmiotem wieloletniego projektu reintrodukcji prowadzonego w dopływach Górnej Wisły. W pierwszym odcinku widzimy, jak narybek łososia zostaje wypuszczany przez członków WWF (World Wild Fund for Nature) do krystalicznych wód dopływu Górnej Wisły, następnie śledzimy rozwój aż do momentu, kiedy zacznie spływać do morza. 09:25 WYŚCIG W PRZESTWORZACH - CZ. 3/4 (SPACE RACE) Dokument fabularyzowany, 50 min, 4 odc. , Wielka Brytania 2005 Scenariusz i reżyseria: Mark Everest Aktorzy: Richard Dillane, Steve Nicolson, Rawił Isjanow, Chris Robson, Tim Woodard, Stuart Bunce, Mark Dexter, Michaił Gorewoj i inni Zimna wojna trwa, a wraz z nią - rywalizacja między ZSRR i USA w dziedzinie podboju kosmosu. Po wysłaniu w przestrzeń psa Łajki Koroliow planuje kolejny krok - wysłanie w kosmos człowieka. Kandydat musi mieć ok. 30 lat, mierzyć nie więcej niż 170 cm i ważyć do 70 kg, a przede wszystkim szeroko się uśmiechać. Po długich poszukiwaniach zostaje wyłonionych siedmiu pilotów, a wśród nich German Titow i Jurij Gagarin. Amerykanie nadal nie wiedzą, kto jest mózgiem radzieckich przygotowań, bo tożsamość Koroliowa jest najpilniej strzeżoną tajemnicą państwową. W odpowiedzi na radziecki program podboju kosmosu za oceanem powstaje NASA - Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej, która opracowuje program Mercury, mający na celu wyniesienie w kosmos pierwszego Amerykanina. Posłużyć ma do tego międzykontynentalna rakieta balistyczna Atlas. Kandydatów - ściśle wyselekcjonowanych - jest siedmiu. Niestety, próby z Atlasem kończą się fiaskiem. Trzeba wrócić do starej amerykańskiej rakiety Red Stone, nad której ulepszeniem pracuje Werner von Braun. Jednak mimo wprowadzenia licznych poprawek wciąż osiąga ona zaledwie 1/10 mocy radzieckiej rakiety R7. W chwili wizyty Nikity Chruszczowa w USA ekipa Koroliowa wysyła na Księżyc sondę Łuna, która wprawdzie rozbija się o powierzchnię Srebrnego Globu, ale sukcesem - także propagandowym - jest już fakt, że w ogóle tam dotarła. Co więcej, zespół Koroliowa ma już wkrótce gotową kapsułę Wostok, która ma wynieść człowieka na orbitę. Genialny konstruktor wyprzedził Amerykanów o ponad rok. Teraz jego głównym rywalem jest Walentin Głuszko. Jeśli radziecka armia wybierze rakietę jego konstrukcji, Koroliow może zostać odsunięty od dalszych prac. Żeby dowieść swojej wyższości nad rywalem, Koroliow musi wysłać w kosmos i sprowadzić bezpiecznie na Ziemię żywą istotę. Pierwsze dwa psy nie wytrzymują tej próby. Dopiero Biełka i Striełka wracają szczęśliwie na Ziemię. Teraz kolejnym pasażerem może już być człowiek. Amerykanie postanawiają, że pierwszym, który poleci w kosmos, będzie Alan Shepard. Wcześniej przeprowadzają próbę na szympansie. Choć nie bez kłopotów, zwierzę wraca cało i zdrowo z powrotem. I znów Rosjanie wyprzedzają Amerykanów. 12 kwietnia 1961 r. Jurij Gagarin jest pierwszym człowiekiem, który ogląda Ziemię z kosmosu. Po 108 godzinach lotu, okrążywszy raz Ziemię, szczęśliwie ląduje na polu. Zostaje bohaterem narodowym. Amerykanie wysyłają w kosmos Sheparda dopiero 23 dni później, a jego lot trwa tylko 16 minut. To za krótko, by odtrąbić zwycięstwo. Ale nowy prezydent USA, John F. Kennedy, zapowiada, że wkrótce Amerykanie staną na Księżycu. 10:20 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - KASZUBSKIE ŻYTNIE PIECZYWO Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Tym razem Karol Okrasa zabierze widzów w okolice Chmielna nad jeziorem Kłodno na Kaszubach. Tematem będzie kaszubskie pieczywo. Przez wieki uboga kaszubska ziemia nie pozwalała na uprawę pszenicy, tak więc aż do początku lat 90. XX wieku Kaszubi jedli wyłącznie chleb żytni. Karol spotka się z panem Jankiem, który do dziś wypieka takie pieczywo w lokalnej piekarni wedle receptury swojej babci. Jego chleb był nagradzany na lokalnych konkursach kulinarnych. Pan Janek pokaże Karolowi wypiek tradycyjnego żytniego chleba. Na bazie surowegp ciasta żytniego na naturalnym zakwasie, Karol przygotuje swoje potrawy. 1/ Mięso zapiekane w cieście chlebowym z grzybami; 2/ Kaszubskie ruchanki, czyli placki z ciasta żytniego z łososiem i sosem z kiszonego ogórka; 3/ Hamburger buraczany z siemieniem lnianym i fasolą. 10:55 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WIECZNA JAPONIA (FLAVORS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku serii podróż do zachodniej Japonii. Japonia to kraj kontrastów, osobliwe połączenie tradycji i nowoczesności. Wizyta w zachodniej części Wysp Japońskich jest jak podróż do serca cywilizacji, której duchowość i styl życia pozostały autentyczne i oryginalne. Kolejne etapy podróży odsłaniają przed nami kulturowe bogactwo i przyrodniczą różnorodność Japonii. 11:55 OPOWIEŚĆ O CHINACH - PRZODKOWIE ODC. 1/6 (THE STORY OF CHINA) Film dokumentalny, 54 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Rebecca Dobbs Wykonawcy: Janusz Szydłowski Michael Wood wyrusza w wielką historyczną podróż, analizuje historię, ludzi, przyrodę, które tworzyły szczególny charakter Chin i ich geniusz przez ponad cztery tysiące lat. 13:00 DZIEWICZA NOWA ZELANDIA - ODC. 1/6. PARK NARODOWY FIORDLAND (ODC. 1/6) Film dokumentalny, 43 min, USA, 2013 Reżyseria: Alex Clark, Nicky Hommond Scenariusz: Cameron Crawford Nowa Zelandia to niezwykłe miejsce, przez długi czas izolowana na rozległym Pacyfiku, stała się ewolucyjnym "laboratorium". W jego pierwotnych lasach żyją unikalne i często dziwne formy życia; ptaki, które nie chcą latać, gigantyczne owady i żywe skamieliny o niebadanym wieku. Nowa Zelandia to ciągle zmieniające się krajobrazy - od szczytów Mt Aoraki Mt Cook, najwyższego wzniesienia tego obszaru, do tajemniczych "cieni" Fiordlandu i niezwykłych głębin Hauraki Marine Park. Seria odkrywa najdziksze miejsca parków narodowych Nowej Zelandii. 13:50 POLSKIE 100 LAT - STALINIZM W POLSCE Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Stalinizm w Polsce wprowadzano pod nadzorem i pod dyktando sowieckich doradców, którzy niejednokrotnie pełnili wysokie funkcje w aparacie rządowym, partyjnym i sądowym. Terror stawał się zjawiskiem nie tylko masowym, ale również powszechnym, z czasem żadne, nawet najwyższe stanowisko w państwie czy partii przed nim nie chroniło. Liczba więźniów politycznych osiągnęła apogeum w 1948 roku - około 173 tysięcy osób. W tamtych latach uwięziony był więc co 140 mieszkaniec Polski. Liczba orzeczonych wyroków śmierci wyniosła nie mniej niż 5 tysięcy. Wykonano ponad 2, 5 tysiąca. Liczbę osób, które zmarły lub zginęły w więzieniach w latach 1945 - 1956 szacuje się na ponad 20 tysięcy. Stalinizm to nie tylko terror i represje, ale również nachalna propaganda, silne skrępowanie nauki i kultury w ramach ideologicznej ortodoksji. Władze pragnęły dokonać w sposób najbardziej forsowny przekształcenia nie tylko instytucji państwa, ale również przebudowy człowieka. 14:25 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 51 Z ŻYCIA WYŻSZYCH SFER Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak wyglądało życie w miastach u ludzi sprzed stu laty? Jak wyglądały ich mieszkania? Czy różniły się mocno od tych współczesnych? Jak zamożni spędzali wolny czas i jak wyglądały ich codzienne problemy? Radosław Kotarski rusza tym tropem i stara się odnaleźć odpowiedzi. 14:55 TAJEMNICE WŁOSKICH MIAST. RZYM (ROME’S INVISIBLE CITY) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2015 Scenariusz: Michael Scott Wykonawcy: Michael Scott (prowadzący) Dr Michael Scott, znawca starożytnej Grecji i Rzymu, prowadzi zespół ekspertów, który, dzięki dostępowi do najgłębszych wykopalisk pod Rzymem i wykorzystaniu najnowszych technik wizualizacji, może dopowiedzieć nieznane wątki z historii najbardziej inspirującego miasta starożytnego świata i niezwykłych ludzi, którzy w nim żyli i tworzyli. Niezwykła panorama Rzymu, tak samo jak kiedyś, w czasach jego budowy, zapiera dech w piersiach. Ale ten kultowy krajobraz miejski to tylko połowa historii. Jest jeszcze inny Rzym, którego nie widziało zbyt wiele osób. Od ogromnych podziemnych kamieniołomów, podziemnych akweduktów, rozległych cystern wodnych po bogato zdobioną świątynię i grobowce oraz skomplikowane windy, drzwi pułapkowe i inne mechanizmy pod Koloseum. Ten film po raz pierwszy ukazuje podziemną historię genialnych Rzymian i to, jak zaplanowali, stworzyli i żyli w swoim wspaniałym mieście ponad dwa tysiące lat temu. 16:00 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: ZYGMUNT III WAZA Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2017 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) W 1587 roku, po śmierci Stefana Batorego, podczas elekcji doszło do wyboru dwóch kandydatów na tron Rzeczypospolitej. Część szlachty opowiedziała się za Maksymilianem Habsburgiem. Inni zaś wybrali królewicza szwedzkiego, Zygmunta. Ostatecznie na tronie polskim zasiadł dwudziestojednoletni siostrzeniec Zygmunta Augusta, o wybór którego zabiegała szczególnie jego ciotka, królowa Anna Jagiellonka. Po śmierci ojca Jana III, król Polski Zygmunt 19 lutego 1594 wraz z żoną ukoronowany został na króla Szwecji. Luterańska opozycja nie chciała króla katolika, mimo że ten uroczyście zagwarantował prawa luteranom, i doprowadziła do buntu. Ekspedycja karna króla do Szwecji zakończyła się porażką i w 1599 roku został on zdetronizowany. Zygmunt nie przyjął tego aktu, co doprowadziło do wojny Polski ze Szwecją. W czasie jego panowania Rzeczypospolitą zajęła Moskwę. Car złożył mu hołd na Zamku w Warszawie, a jego syn Władysław został formalnie wybrany w 1610 roku na cara Rosji. W czasie jego panowania doszło do serii buntów kozackich. W 1620 roku po nieudanej wyprawie do Mołdawii wojska polskie poniosły klęskę po Cecorą. Granica z Turcją ustalona została na Dniestrze, co oznaczało definitywną utratę wpływów w Mołdawii i Wołoszczyźnie. W 1596 roku Zygmunt doprowadził w Rzeczypospolitej do unii kościelnej katolicyzmu i prawosławia, co dało w przyszłości Moskwie pretekst do mieszania się w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej. W tym samym roku Zygmunt rozpoczął przenoszenie swej królewskiej siedziby z Wawelu do Warszawy. Spławianie dworu królewskiego Wisłą zakończyło się w 1609 roku. Od 1611 roku Warszawa miała tytuł "Miasta Rezydencjonalnego Króla Jego Mości". Kraków pozostał jednak oficjalną stolicą Polski. Zygmunt III Waza panował aż czterdzieści pięć lat. 16:35 EDISON - 2/2 (2/2) Film dokumentalny, 54 min, USA, 2015 Reżyseria: Rafael De La Uz Scenariusz: Rafael De La Uz Zdjęcia: Rafael De La Uz Wykonawcy: Jan Wilkans Thomas Alva Edison urodził się w rodzinie drobnego kanadyjskiego przedsiębiorcy, otrzymał jedynie podstawową edukację domową. Jego pierwszy wynalazek był porażką finansową, ale już w wieku 35 lat Edison stał się najbardziej znanym wynalazcą w kraju. Wynalazł żarówkę elektryczną, fonograf, kamerę filmową i akumulator zasadowy niklowo - żelazowy. Opracował też sposób produkcji syntetycznego kwasu karbolowego i bezprzewodowej komunikacji telegraficznej pomiędzy pociągami i stacjami. W chwili śmierci mógł rościć sobie prawo do 1093 udanych patentów w USA. Tempo jego pracy w tragiczny sposób odbiło się jednak na jego życiu prywatnym. Jego pierwsza żona prawdopodobnie zabiła się, przyjmując śmiertelną dawkę morfiny, druga była kompletnie nieszczęśliwa. Edison jednak w wielu dziedzinach wpłynął na życie milionów ludzi i stał się jednym z najsłynniejszych Amerykanów na świecie. 17:40 MARZYCIELE - LWOWSKA FALA Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Wesoła Lwowska Fala to audycja Polskiego Radia Lwów, która stała się najpopularniejszym programem radiowym II RP. Audycja była słuchana każdorazowo przez około sześć milionów słuchaczy. W roli głównej występował duet batiarów - Szczepcio i Tońcio (Kazimierz Wajda i Henryk Vogelfänger) rozśmieszający słuchaczy dialogami prowadzonymi w lwowskiej gwarze. Autorem większości tekstów był Wiktor Budzyński. 18:05 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 5 Serial historyczny, 43 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Katarzyna Terechowicz, Małgorzata Retei, Piotr Trzaskalski Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Roman Gancarczyk, Barbara Wypych, Adam Ferency, Karolina Tomaszewska, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Witold Dębicki, Olaf Lubaszenko, Iwona Bielska, Katarzyna Wajda, Krzysztof Kwiatkowski, Zuzanna Lit, Klemenryna Karnkowska Rodzina Winnych cieszy się z powrotu Antoniego. Bronia ma nadzieję, że już niebawem do ojca dołączą Roman i Kajetan. W Europie szaleje hiszpanka, śmiertelna grypa nie oszczędza rodziny Winnych. Stanisław dowiaduje się od Ignacego o ciąży Władzi. Bronia zaczyna służbę u Stanisława Lilpopa. Dziedzic Podkowy Leśnej wkrótce poznaje Anię i obdarza dziewczynkę wielką sympatią. Do Brwinowa docierają wieści o Bitwie Warszawskiej i wygranej Wojska Polskiego pod wodzą Piłsudskiego. Pod dom Winnych podjeżdża wojskowy samochód. Bronia jest przekonana, że to jej synowie powrócili z wojny. 19:25 KOŁO HISTORII - ŚWIADEK CZASU POGARDY Reportaż, 28 min, Polska, 2016 Reżyseria: Andrzej Machnowski Scenariusz: Andrzej Machnowski Wykonawcy: Marek Bociania Film "Świadek czasu pogardy" w reżyserii Andrzeja Machnowskiego jest opowieścią Aliny Dąbrowskiej, byłej więźniarki pięciu obozów koncentracyjnych: Auschwitz - Birkenau, Ravensbruck, Malchov, Buchenwald i Lipsk. Bohaterka filmu brała udział w dwóch marszach śmierci, z drugiego udało się jej uciec i tym samym odzyskała upragnioną wolność. Film ma istotną wartość historyczną i dokumentacyjną. Jest w nim zawarta niezwykle osobista relacja jednego z ostatnich jeszcze żyjących świadków historii. W chwili realizacji filmu Alina Dąbrowska miała 93 lata. 20:00 NIEZWYKŁE MIASTA - BAKU ODC. 3/3 (SECRET CITIES SERIA 2) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Wykonawcy: Janina Ramirez (prowadząca), Alastair Sooke (prowadzący) Eksperci sztuki Janina Ramirez i Alastair Sooke przybliżają tajemnice sztuki trzech pięknych miast - Baku, Bejrutu i Lizbony. Razem odkrywają fundamenty kultur, które ukształtowały te miasta w przeszłości. Robią to, dzięki spotkaniom z lokalnymi artystami i mieszkańcami, którzy pomagają im odnaleźć artystyczne atrakcje i mało znane skarby. W Lizbonie odkrywają starożytne nadmorskie miasto ukształtowane przez kultury: rzymską, arabską i krzyżowców. W Bejrucie zobaczą, jak Paryż Bliskiego Wschodu wznosi się z ruin wojny domowej. A w Baku, w Azerbejdżanie, podczas poszukiwania skarbów sztuki dostrzegają, że miasto znajduje się na skrzyżowaniu kultur. Seria maluje zaskakujące portrety najbardziej fascynujących metropolii świata. 21:05 OFICER - ODC. 5/13 - DOWÓDCA Serial sensacyjno - kryminalny, 55 min, Polska 2004 Reżyseria: Maciej Dejczer Scenariusz: Wojciech Tomczyk Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Borys Szyc, Paweł Małaszyński, Krzysztof Globisz, Jan Frycz, Andrzej Chyra, Magdalena Różczka, Magdalena Cielecka W strzelaninie w lokalu Topora ginie m.in. dwóch policjantów. Ranni Patryk i Junior trafiają do szpitala. Następuje zmiana na stanowisku dowódcy grupy specjalnej. Miejsce odesłanego na emeryturę Kondei zajmuje Aldona Ginko. Okazuje się, że jest ona prywatnie związana z Rysiem. Junior, sparaliżowany wskutek postrzału, wyjawia bratu, że Patryk kontaktował się z kimś o pseudonimie Grand i sprowadził zabójców do restauracji ojca. Drugi trop to superszybka łódź, którą bandyci uciekli z miejsca zbrodni. Kruszon decyduje się zbadać oba te wątki. Grand w przebraniu dostaje się do szpitala i morduje Patryka oraz pilnującego go policjanta. Ponieważ po kolejnej porażce policji potrzebny jest spektakularny sukces, zapada decyzja o likwidacji rozrywkowego imperium Topora. W trakcie nalotu na dom publiczny Ryś ratuje reputację jednego z klientów - posła erotomana. 22:10 WYBRAŃCY BOGÓW UMIERAJĄ MŁODO Film dokumentalny, 45 min, Polska 1999 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Bukowski Zdjęcia: Jacek Mierosławski Występują: Wojciech Kilar, Andrzej Kostenko, Roman Polański, Ewa Frykowska, Jerzy Skolimowski i inni Historia życia, twórczości i nagłej, przedwczesnej śmierci "poety dźwięku" Krzysztofa Komedy opowiedziana przez jego przyjaciół i świadków wydarzeń, m.in. Andrzej Kostenkę, Jerzego Skolimowskiego, Andrzeja Krakowskiego, Romana Polańskiego, Gene Gutowskiego i Witolda Sobocińskiego. Wspominają oni wielkiego artystę - kompozytora, pianistę, aranżera, ale również niezwykłego człowieka, obdarzonego nie tylko ogromnym talentem, ale także rzadką skromnością i łagodnością. Powracają pamięcią do początków jego kariery, kiedy jeszcze jako lekarz z Poznania wraz z zespołem koncertował na krajowych festiwalach jazzowych, budząc zachwyt publiczności. Z czasem muzyka pochłonęła go bez reszty i zrezygnował z praktyki medycznej. Punktem zwrotnym w jego karierze było spotkanie z Romanem Polańskim, wówczas studentem PWSTiF w Łodzi. Krzysztof Komeda przyjął propozycję napisania muzyki do jedenastominutowej etiudy początkującego reżysera "Dwaj ludzie z szafą". Dzięki jego kompozycji obraz zyskał bogatszy wyraz, a między Polańskim i Komedą zrodziła się wielka wzajemna fascynacja, niemal braterska więź. Obiecujący reżyser stał się wielbicielem twórczości Komedy, jednocześnie jego impresariem. Było to niesłychane partnerstwo, "mistyczna komunikacja dwóch artystów, Komeda dokładnie zawsze wiedział, czego Romek chciał, a wszystko, co Krzysio robił, Romkowi bardzo się podobało" - wspomina Gene Gutowski. Młodego kompozytora zachwyciło pisanie na potrzeby filmu. Odkrył dla siebie nowy obszar twórczości, nową sferę artystycznej wypowiedzi. Jego największym marzeniem było skomponowanie muzyki do naprawdę dobrego filmu. Wkrótce otrzymał taką szansę. Roman Polański realizował w Hollywood film "Dziecko Rosemary" i podobnie jak przy wcześniejszych filmach: "Nóż w wodzie" i "Nieustraszeni pogromcy wampirów" zaprosił do współpracy Komedę. W ten sposób powstał jeden z najbardziej znanych w świecie tematów filmowych, słynna "Kołysanka". Krótko potem Krzysztof uległ niefortunnemu i jak się później okazało tragicznemu w skutkach wypadkowi. Niegroźny wydawać by się mogło upadek był przyczyną nieustannych bólów głowy, utraty przytomności, wreszcie trepanacji czaszki, a kilka miesięcy później śmierci. Przedwczesne odejście Komedy, w wieku zaledwie 38 lat, było dla wszystkich jego bliskich i przyjaciół bolesnym zaskoczeniem. Było też wielką stratą dla polskiej muzyki, polskiego jazzu. Ten kompozytor, pianista, lider zespołów, aranżer stworzył zupełnie nową jakość w jazzie, wnosząc swój wkład do światowego dziedzictwa tego gatunku. Bazując na dokonaniach mistrzów, wykreował oryginalny, własny styl chłodny, dynamiczny, oszczędny ale jednocześnie poetycki, intymny, naznaczony słowiańskim liryzmem, uduchowiony. Muzyka, którą pisał do filmów, była idealnie zespolona z obrazem i jego klimatem. Komeda uczynił z muzyki filmowej prawdziwe dzieło sztuki, a czas potwierdził jego wielkość. W 1999 roku, gdy powstawał film, minęło 30 lat od śmierci Komedy, pamięć o nim i jego muzyka wciąż są żywe, kompozycje Krzysztofa inspirują kolejne pokolenia młodych twórców, muzyków, jazzmenów. "Jeżeli polska muzyka filmowa ma taką pozycję, jaką dzisiaj ma, to jest to zasługa właściwie dwóch osób - Andrzeja Markowskiego i Krzysztofa Komedy. Komedy o tyle w większym stopniu, że doszedł on do tego, co jest szczytem kariery kompozytora filmowego - napisanie muzyki do filmu wielkiego reżysera, filmu, który wszedł do historii i napisanie muzyki, która weszła do historii" - konstatuje Wojciech Kilar. Dokument kończy nostalgiczna ballada z "Dziecka Rosemary". W programie wykorzystano fragmenty filmów: "Dwaj ludzie z szafą" Romana Polańskiego, "Bariera" Jerzego Skolimowskiego i "Komeda" Krzysztofa Riege oraz inne archiwalne materiały filmowe i nagrania muzyki pochodzące m.in. z prywatnych zbiorów Zofii Komedy, żony Krzysztofa. 23:05 SPITFIRE GUYA MARTINA (GUY MARTIN: SPITFIRE RESTORATION) Film dokumentalny, 71 min, Wielka Brytania, 2015 Wykonawcy: Guy Martin (prowadzący) Guy Martin, brytyjski kierowca rajdowy, mechanik i osobowość telewizyjna, przyłączył się do niezwykłego projektu inżynieryjnego - rekonstrukcji jednego z najbardziej znanych samolotów myśliwskich na świecie. Wziął udział w trwającej dwa lata niezwykle precyzyjnej odbudowie zniszczonego Spitfire 'a, który został wykopany na francuskiej plaży. Dopasowywał części, przymocowywał skrzydła, testował silnik, malował kadłub i nabijał niektóre z tysięcy nitów potrzebnych do montażu elementów samolotu. Przy okazji odkrył niezwykłą historię pilota asa, który latał tym samolotem i rozbił się we Francji w maju 1940 roku. Pojmany trafił do obozu jenieckiego, jednak przeżył wojnę, po zakończeniu której został pierwszym pilotem króla Jerzego VI, a potem królowej Elżbiety II. Widzowie będą mogli zobaczyć, czy Guy podołał zadaniu i czy samolot, po raz pierwszy od blisko 80 lat, ponownie wzbije się w powietrze. 00:25 TORA I MIECZ Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2016 Reżyseria: Anna Ciałowicz, Robert Kaczmarek Scenariusz: Robert Kaczmarek Film ukazuje nieznane aspekty powstania w warszawskim getcie. Przede wszystkim: udział w walkach Żydów ortodoksyjnych oraz polskich organizacji konspiracyjnych. Nad placem Muranowskim powiewają dwie flagi: polska i żydowska. Na fladze żydowskiej błękit, który jest kolorem Tronu Chwały, symbolizuje właśnie ortodoksów. Ci na rozkaz rabina Menachema Ziemby przystąpili do walki dla uświęcenia Imienia Bożego. Biel, symbolizująca sprzeciw wobec asymilacji, odnosi się do Żydowskiego Związku Wojskowego. Tworzą go m.in. rewizjoniści z Betaru, a także rewizjoniści maksymaliści z Palestyny, którzy dążą do wyzwolenia żydowskiej ojczyzny spod panowania Brytyjczyków. W najgłębszej konspiracji powstają komórki Irgun Cwai Leumi (hebr. , Narodowa Organizacja Wojskowa), a żydowskich terrorystów szkoli przede wszystkim polskie wojsko. To oni stworzą zalążek Żydowskiego Związku Wojskowego. Obok flagi żydowskiej flaga polska. Biel na fladze to czystość serca, czerwień to krew przelana za ojczyznę. Z ŻZW współpracują polskie organizacje konspiracyjne: Zbrojne Wyzwolenie, Organizacja Wojskowa Korpus Bezpieczeństwa, strażacka Skała. W filmie po raz pierwszy wypowiadają się świadkowie należący do tych organizacji. "Tora i miecz" pokazuje także propagandowe wykorzystanie powstania w warszawskim getcie, które już od 1945 r. służyło do przykrycia powstania warszawskiego. Po kilkudziesięciu latach manipulacji trudno stworzyć wiarygodną wizję wydarzeń. Dlatego wizerunek Pawła Frenkla, legendarnego dowódcy ŻZW, odtwarza się z portretu pamięciowego. Mimo tworzenia w ostatnich latach mitu Warszawy dwóch powstań (żydowska i polska flaga nad placem Muranowskim) relacje o pierwszorzędnej wadze, zarówno polskie, jak i żydowskie, do dziś nie są brane pod uwagę w badaniach historycznych. Te właśnie świadectwa (dziennik rabina Hilela Seidmana i relacja Tadeusza Bednarczyka z komendy głównej OW - KB) zostały zacytowane w syntetycznej wizji historii warszawskiego getta - z uwzględnieniem wielu faktów, o których historia do tej pory milczała. 01:25 LOVE STORY (LOVE STORY) Melodramat, 96 min, USA 1970 Reżyseria: Arthur Hiller Scenariusz na podstawie własnej powieści: Erich Segal Aktorzy: Ali MacGraw, Ryan O'Neal, John Marley, Ray Milland, Russell Nype, Katherine Balfour, Sydney Walker, Robert Modica i inni Gdy w 1970 r. 33-letni wówczas profesor literatury na uniwersytecie Yale Erich Segal wydał niewielką powieść "Love Story", zapewne ani przez chwilę nie przypuszczał, że oto stworzył bestseller światowej miary. I właściwie trudno wyjaśnić, na czym polegał fenomen tej książki ? z literackiego punktu widzenia raczej przeciętnej, w dodatku napisanej początkowo właśnie jako scenariusz filmowy, do którego inspiracją stała się ponoć autentyczna historia opowiedziana autorowi przez jednego ze studentów. Przenosząc książkę na ekran, Arthur Hiller pozostał wierny literackiemu pierwowzorowi: stworzył sentymentalną opowieść o zwyczajnej, a przez to tak poruszającej wszystkich miłości dwojga amerykańskich studentów, których dzieli, co prawda, status społeczny, ale łączy młodość, podobne spojrzenie na życie, zainteresowania. Niespodziewanie oboje stają wobec tragedii, której nie jest w stanie pokonać nawet najsilniejsze uczucie. Film otrzymał w 1971 r. Oscara za muzykę oraz sześć nominacji do nagrody Akademii we wszystkich najważniejszych kategoriach: dla najlepszego filmu, za reżyserię, scenariusz, dla najlepszego aktora i aktorki (Ryan O'Neal i Ali McGraw) oraz za drugoplanową rolę męską dla Johna Marleya. Ponadto zdobył pięć Złotych Globów (najlepszy film, reżyser, scenariusz, muzyka i aktorka pierwszoplanowa). Odtwórcy głównych ról z dnia na dzień stali się aktorską sensacją, nigdy później nie udało się im powtórzyć tego sukcesu. Oliver Barret IV, potomek bogatej bostońskiej rodziny, cieszący się wielkim powodzeniem wśród koleżanek przystojny student Harvardu, poznaje w bibliotece uniwersyteckiej Jenny Cavilleri, córkę rzemieślnika, włoskiego imigranta. Dziewczyna imponuje mu nie tylko urodą i inteligencją, ale także pewnością siebie i niezależnością poglądów. Znajomość między nimi wkrótce przeradza się w wielką miłość. Oliver pragnie poślubić Jenny. Przedstawia ją rodzicom, ale spotkanie przebiega w nie najlepszej atmosferze. Gdy ojciec chłopaka sprzeciwia się ich związkowi, Oliver zrywa z rodziną. Młodzi pobierają się, żyją w bardzo skromnych warunkach, ale są szczęśliwi. Jenny, która dla ukochanego zrezygnowała z kontynuowania studiów muzycznych, zarabia na utrzymanie udzielaniem lekcji śpiewu. Dzięki niej Oliver, pozbawiony teraz finansowego wsparcia rodziców, kończy jednak studia i zaczyna odnosić pierwsze sukcesy zawodowe. Oboje coraz częściej myślą o dziecku. Nieoczekiwanie badania lekarskie ujawniają, że Jenny jest śmiertelnie chora.