TVP Historia Czwartek, 07.05.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 MAJA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1794 - Uniwersał Połaniecki; 1824 - prawykonanie IX Symfonii Ludwiga van Beethovena; 1977 - śmierć Stanisława Pyjasa; 1978 - głodówka w kościele w Podkowie Leśnej; 07:05 CZAS HONORU - ODC. 74 "KONFRONTACJA" Serial wojenny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Po tragicznej strzelaninie w kawiarni, Woźniak poprzysięga zemstę Bronkowi. Michał proponuje Lenie włączenie się w misję Janisza. Bronek spotyka się z Janiszem. Ten mówi mu o konieczności zorganizowania podziemnego sejmu. Michał z Bronkiem i Władkiem opracowują plan zamachu na Rainera. Tymczasem Rainer orientuje się, że Amerykanie mają już Blachnitzky'ego, a zatem on przestaje im być potrzebny. Zdobywa broń od Karkowskiego, by pozbyć się naukowca i odzyskać tym samym utraconą wartość. Sprawa niespodziewanie się komplikuje. Nic nie wskazuje na to, by Ruda, po bliskim procesie, miała zostać objęta amnestią, przeciwnie - trafia do gabinetu Jabłońskiego, gdzie dochodzi do dziwnej konfrontacji z nieznanym jej esesmanem. Otto zostaje ponownie zawieziony do Lebiediewa. Rosjanin schodzi z Ottem do piwnic tajnego ośrodka rządowego. Woźniakowi spada z nieba donos na Lenę. Widzi nową szansę na rozwiązanie swoich problemów. Celina - wedle obietnicy - wystawia Rainera przyjaciołom. Max proponuje konspiratorom układ. 13:25 POLONIA RESTITUTA - ODC. 4 Seial dokumentalny, historyczny, 51 min, Polska, 1982 Reżyseria: Bohdan Poręba Scenariusz: Włodzimierz Kowalski Zdjęcia: Wacław Dybowski Aktorzy: Zdzisław Mrożewski, Henryk Bista, Zygmunt Malanowicz, Eugeniusz Kujawski, Andro Kabaładze, Kirył Ławrow, Janusz Zakrzeński, Krzysztof Chamiec, Józef Fryźlewicz, Jerzy Kaliszewski, Edmund Fetting, Emil Karewicz, Ignacy Gogolewski, Rok 1918. W Lublinie zostaje utworzony Rząd Republiki Polskiej. Na jego czele staje Ignacy Daszyński. Zalążki władzy polskiej tworzą się również w Krakowie i w Poznaniu. Powrót Józefa Piłsudskiego z więzienia. 16:10 WOJNA GENERAŁÓW - ODC. 1/6 SINGAPUR (THE BATTLE OF SINGAPORE) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2009 Reżyseria: Simon Mayall Wykonawcy: Jan Wilkans "Wojna generałów" to seria dokumentalna przedstawiająca nowe spojrzenie na wielkie bitwy II wojny światowej. Pokazuje je z punktu widzenia dowódców obydwu stron konfliktu, ich decyzji, dylematów czy porażek. Filmy analizują podjęte przez nich taktyczne ruchy, które miały wprowadzić w błąd przeciwnika i doprowadzić do jego przegranej. W serii omówione zostaną bitwy o: Singapur, El Alamein, Kursk, Stalingrad, Midway i ofensywa w Ardenach. Były one punktami zwrotnymi drugiej wojny światowej. A wśród generałów znaleźli się niektórzy z najbardziej charyzmatycznych przywódców wojskowych wszech czasów: Rommel, Model, Montgomery, Czujkow, Yamashita i Von Manstein. W tym konkursie wojskowej taktyki stawką były losy tysięcy ludzi oraz reputacja dowódców oraz ich szefów - politycznych przywódców. 17:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POTĘGA LOKALNEJ PAMIĘCI Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Odwiedzamy grób polskich żołnierzy z czasu wojny polsko - bolszewickiej 1920 roku, którzy zginęli pod Wolą Wierzbowską. Pochowano ich na miejscowym cmentarzu parafialnym, jednak zarys obszernego grobu zmienił się przez lata i mamy podejrzenie, że w obrębie tego miejsca pamięci pojawiły się współczesne nagrobki. Poszukamy dokumentów w Centralnym Archiwum Wojskowym w Rembertowie, by poległym tu Polakom oddać ich nazwiska. Z doświadczenia wiemy, że dokumentacja roku 1920 zachowała się dość dobrze, dlatego w porozumieniu z lokalnymi miłośnikami historii spróbujemy ulotny, ustny przekaz zamienić w trwałe, materialne znaki przeszłości. Na dobrą sprawę moglibyśmy wędrować od wioski do wioski i w każdej z nich odkrywać w lokalnej pamięci ślady wojny z bolszewikami. Tak też było w miejscowości Tymianki Bucie, gdzie znajduje się mogiła dwóch ułanów. 17:40 HISTORIA POLSKI - TAJEMNICE JOACHIMA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2020 Reżyseria: Andrzej Ciecierski Scenariusz: Andrzej Ciecierski Historia ppor. Joachima Joachimczyka - żołnierza Armii Krajowej, ostatniego komendanta Tajnego Hufca Harcerzy w Gdyni i fotoreportera, który pozostawił po sobie największą kolekcję zdjęć dokumentujących powstanie warszawskie. 19:05 CZAS HONORU - ODC. 75 "PLECAK PEŁEN DOLARÓW" Serial wojenny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Władkiem targają wątpliwości, czy rzeczywiście powinien wykorzystać propozycję Amerykanów do uwolnienia Rudej; może ktoś ważniejszy dla organizacji niepodległościowych powinien skorzystać z tej szansy? Max obiecuje, że po odzyskaniu Blachnitzky’ego przekaże Rainera w ręce polskiego podziemia. Władek werbuje ochotników na akcję ataku na tajny ośrodek rządowy. Bronek zwierza się Michałowi ze swoich rozterek, rozważa ujawnienie się... Michał poznaje Janisza z Majerskim, który ujawnia się przed Janiszem jako szef łączności organizacji niepodległościowych. Nie jest zachwycony planem przedstawionym mu przez Janisza. Ruda jest zmuszana w więzieniu do podpisywania kolejnych fałszywych zeznań. Nadzieję przywraca jej gryps od przyjaciół. Maria z rosnącym niepokojem obserwuje Otta, który zachowuje się coraz dziwniej. Nie zdaje sobie sprawy z jego położenia. Lena rozważyła ultimatum Woźniaka. Panicznie boi się o małego Jasia. Karkowski odwiedza w szpitalu Emilię. Planują wspólną przyszłość... Tola zostaje przyłapana przez Zośkę na kradzieży... 20:00 WOJNA STULETNIA - ZERWANE WIĘZI 1360 - 1415 ODC. 2/3 (THE HUNDRED YEARS WAR) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Serena Davies, Graham Johnston Wykonawcy: Elżbieta Groszek Wojna stuletnia to nazwa, nadana przez XIX - wiecznych historyków, serii konfliktów zbrojnych, które z przerwami toczyły się przez 116 lat, w XIV i XV wieku, pomiędzy Anglią i Francją. Podstawową przyczyną konfliktu był spór feudalny wokół statusu króla angielskiego wobec króla francuskiego. Historyk kultury dr Nina Ramirez próbuje przybliżyć widzom skutki działań wojennych, które odbijały się w każdym aspekcie życia obydwu państw: artystycznym, kulturalnym i religijnym. Wojna stuletnia zapoczątkowała ostateczny rozwód między Francją i Anglią, czego skutki można dostrzec do dziś. 22:10 SPÓR O HISTORIĘ - POLITYKA POLSKA W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) We wrześniu 1939 roku były premier rządu Wielkiej Brytanii, David Lloyd George, państwa z którym związani byliśmy traktatem sojuszniczym, skonstatował: "Polska zasłużyła sobie na swój los". Czym zasłużyła Polska na tak okrutną ocenę? 31 marca 1939 roku brytyjski rząd premiera Neville'a Chamblerlaina udzielił Polsce jednostronnych gwarancji, które zostały przez nią przyjęte. 6 kwietnia minister Beck i lord Halifax podpisali w Londynie polsko - brytyjski protokół o gwarancjach dwustronnych. W odpowiedzi na to, 11 kwietnia Hitler wydał rozkaz przygotowania strategicznego planu wojny z Polską o kryptonimie Fall Weiss. Niemcy zdecydowały, że wojna rozpocznie się nie na Zachodzie, lecz od ataku na Polskę. Miesiąc później Francja i Wielka Brytania zdecydowały, że wojna rozstrzygnie się jednak na Zachodzie, a nie nad Wisłą, więc Polska nie dostanie zasadniczego wsparcia. O tej decyzji rząd polski nie został poinformowany. 23 sierpnia Niemcy i Związek Sowiecki zawarły pakt przewidujący współdziałanie przy agresji na Polskę i jej podział między agresorów. Rząd brytyjski poznał treść tajnego protokołu do układu, ale nie poinformował o nim Warszawy. 25 sierpnia zawarty został formalny układ sojuszniczy polsko - brytyjski. Przewidywał on pomoc wojskową na wypadek agresji Niemiec. Nie mówił jednak o gwarancjach w wypadku agresji ze Wschodu. 1 września Niemcy zaatakowały Polskę. 17 września do ataku przystąpił Związek Sowiecki. 12 września w Abbeville przywódcy Wielkiej Brytanii i Francji podjęli decyzję, że nie zaatakują Niemiec, do czego byli zobowiązani na mocy układów sojuszniczych. 30 lipca 1941 roku Polska pod naciskiem brytyjskim zawarła układ ze Związkiem Sowieckim. Nie dawał on nam żadnych gwarancji przed dominacją sowiecką. W październiku 1943 roku w Moskwie, w listopadzie tego samego roku w Teheranie i w lutym 1945 roku w Jałcie, zachodni sojusznicy Polski zgodzili się na wszystkie żądania Stalina i oddali Polskę w sowiecką strefę wpływów. Nigdy nie konsultowali swoich decyzji z rządem polskim, ani nawet o nich nie poinformowali. Tymczasem polscy żołnierze od pierwszego do ostatniego dnia wojny walczyli z Niemcami - tak na Zachodzie, jak i na Wschodzie. Mimo to z wojny wychodziliśmy jako przegrani. Czy tak być musiało? Czy nasza klęska nie wynikała też z błędnej polityki polskiego rządu? Co było przyczyną lekceważenia nas przez sojuszników? Goście: prof. Marek Kornat, Instytut Historii PAN, prof. Grzegorz Łukomski, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. Romuald Szeremietiew. 22:45 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. GRUZIŃSKI POLICJANT Reportaż, 24 min, Polska, 2012 Autor: Barbara Włodarczyk Kiedyś byli aroganccy i bezkarni. Wszyscy się ich bali i nienawidzili, bo przy każdej okazji trzeba było im płacić. Dziś cieszą się powszechnym zaufaniem. Mowa o gruzińskich policjantach, którzy stali się symbolem sukcesu w walce z korupcją i kryminałem. A wszystko dzięki drastycznej i szybkiej reformie. W ciągu kilku miesięcy wymieniono aż 85% funkcjonariuszy, znacznie podniesiono im płace, wyposażono w najnowocześniejszy sprzęt i wprowadzono surowe kary za łapówkarstwo. W efekcie - Tbilisi to dziś najbezpieczniejsza stolica na Kaukazie. Bohaterem reportażu jest młody policjant, któremu towarzyszymy w pracy i w domu. Dzięki niemu poznajemy nie tylko istotę sztandarowej gruzińskiej reformy, ale także codzienne życie i problemy Tbilisi w cztery lata po wojnie z Rosją. Jest to barwna opowieść o pięknym kraju i otwartych gościnnych ludziach. 23:20 SEKRETY AMERYKAŃSKIEJ MAFII - ODC. 1/6 (INSIDE THE AMERICAN MOB) Film dokumentalny, 43 min, USA, 2013 Reżyseria: Ryan Miller Wykonawcy: John Ventimiglia Amerykańska mafia do lat siedemdziesiątych XX wieku była najpotężniejszą organizacją przestępczą w Stanach Zjednoczonych. Stworzyła imperium zbrodni oparte na władzy i przemocy. Dzięki opowieściom członków mafii oraz policjantów, którzy ich ścigali, zagłębiamy się w świat współczesnej mafii. Autorzy serii stworzyli interesującą relację o walce i likwidacji okrytego złą sławą, zorganizowanego przestępczego, półświatka w USA. Każdy odcinek przybliża kolejne dekady działalności mafii i walki z nią, począwszy od 1970 roku, aż do czasów współczesnych. Serial odkrywa brutalny i skorumpowany świat przestępczy, który władał Ameryką od dziesięcioleci. 00:10 "SENSACJE XX WIEKU" - ASTROLOG (ASTROLOG) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Krzysztof Pieczyński, Marek Kalita, Robert Wabich, Tomasz Schimscheiner, Mirosław Neinert, Tomasz Dedek W kolejnym odcinku "Sensacji XX wieku" dramatyczne losy niemieckiego astrologa Wilhelma Wulffa, uwolnionego z obozu koncentracyjnego, który został następnie doradcą Reichsführera SS Heinricha Himmlera. Powszechnie znane zainteresowanie hitlerowców astrologią i okultyzmem przejawiało się na różnych polach - od poszukiwań antycznych artefaktów po stawianie horoskopów. W swoich działaniach i podejmowanych decyzjach najwyżsi rangą ludzie Hitlera często mieli kierować się tym, co było pisane im w gwiazdach. Ten fakt postanowił wykorzystać Wilhelm Wulff, który wspólnie z masażystą Felixem Kerstenem, ryzykując życie, wykorzystywał słabość nazistowskich przywódców do prowadzenia własnej gry, umiejętnie kierując postępowaniem Himmlera i podejmowanymi przez niego decyzjami. Dzięki temu mógł uratować tysiące więźniów obozów koncentracyjnych. W tym odcinku wystąpili m.in.: Krzysztof Pieczyński (w roli Wulffa) i Marek Kalita (jako Himmler). 01:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POTĘGA LOKALNEJ PAMIĘCI Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Odwiedzamy grób polskich żołnierzy z czasu wojny polsko - bolszewickiej 1920 roku, którzy zginęli pod Wolą Wierzbowską. Pochowano ich na miejscowym cmentarzu parafialnym, jednak zarys obszernego grobu zmienił się przez lata i mamy podejrzenie, że w obrębie tego miejsca pamięci pojawiły się współczesne nagrobki. Poszukamy dokumentów w Centralnym Archiwum Wojskowym w Rembertowie, by poległym tu Polakom oddać ich nazwiska. Z doświadczenia wiemy, że dokumentacja roku 1920 zachowała się dość dobrze, dlatego w porozumieniu z lokalnymi miłośnikami historii spróbujemy ulotny, ustny przekaz zamienić w trwałe, materialne znaki przeszłości. Na dobrą sprawę moglibyśmy wędrować od wioski do wioski i w każdej z nich odkrywać w lokalnej pamięci ślady wojny z bolszewikami. Tak też było w miejscowości Tymianki Bucie, gdzie znajduje się mogiła dwóch ułanów. 01:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DALEKO NA WSCHODZIE CZ. 1 Magazyn, 24 min, Polska, 1991 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program publicystyczny poświęcony historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia przyczyny przystąpienia Japonii do wojny oraz przybliża kulisy jej ekspansji militarnej.