TVP Historia Wtorek, 12.05.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 MAJA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1364 - powstał Uniwersytet w Krakowie; 1935 - zmarł marszałek Józef Piłsudski; 1970 - zmarł gen. Władysław Anders; 1983 - w komisariacie na Jezuickiej w Warszawie zatrzymano Grzegorza Przemyka; 07:10 CZAS HONORU - ODC. 77 "WUJEK Z LASU" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Lebiediew jest wściekły na Lewińską, obarcza ją winą za stratę Blachnitzky’ego. Lewińska stawia na nogi cały resort. Sama próbuje odzyskać kontakt z Janiszem, ale bezskutecznie. Rannego Janisza ukrywają konspiratorzy. Lena aresztowana przez UB nie poddaje się. To, co wie o prześladowcy, może być jej chwilową polisą na trudne czasy. Władek decyduje się pozostać w Warszawie do końca procesu Rudej. Obmyśla plan jej uratowania. Postanawia skontaktować się z Lewińską. Tymczasem do mieszkania Emilii przychodzi Karkowski. Rozmawiają o pieniądzach ukrytych przez Woźniaka. Dopiero po chwili Karkowski orientuje się, że nie jest w mieszkaniu sam. Przez podwarszawski las przedziera się wycieńczony i bosy Hans. Maria z Ottem muszą przeprowadzić nagłą, bardzo ważną operację. Zośka przyprowadza do baru Heleny człowieka, który siedział w Oświęcimiu. Konfrontuje go z Tolą. Celina, Władek, Michał i Bronek czekają w kawiarni nieopodal sądu na zakończenie rozprawy Rudej. Oczekiwanie się wydłuża. Karkowski śledzi Wandę. Chce dzięki niej trafić do Bronka. 10:25 BEZ KOMENTARZA - MARSZAŁEK JÓZEF PIŁSUDSKI (2) Magazyn, 22 min, Polska, 2009 Autor: Michał Muzyczuk Archiwalne materiały dokumentalne dotyczące biografii marszałka Józefa Piłsudskiego z ocalałych autentycznych filmów, zebranych i opracowanych w 1937 roku przez Wytwórnię Filmową Falanga. 13:25 POLONIA RESTITUTA - ODC. 7 Serial historyczny, 48 min, Polska, 1982 Reżyseria: Bohdan Poręba Scenariusz: Włodzimierz Kowalski Zdjęcia: Wacław Dybowski Aktorzy: Zdzisław Mrożewski, Henryk Bista, Zygmunt Malanowicz, Eugeniusz Kujawski, Andro Kabaładze, Kirył Ławrow, Janusz Zakrzeński, Krzysztof Chamiec, Józef Fryźlewicz, Jerzy Kaliszewski, Edmund Fetting, Ignacy Gogolewski, Emil Karewicz Ignacy Paderewski usiłuje przekonać przedstawicieli zwycięskich mocarstw o niemieckim terrorze na Śląsku. Podpisanie traktatu pokojowego w Wersalu. Ignacy Paderewski ogłasza w Warszawie niepodległość Polski. W Belwederze pod traktatem składają podpisy: Józef Piłsudski i Ignacy Jan Paderewski. Na Górnym Śląsku wybucha powstanie. 14:15 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - CICHA PRZYSTAŃ MARII ANTONINY (MARIE ANTOINETTE) Film dokumentalny, 106 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Bohaterką kolejnego odcinka francuskiej serii "Historia w postaciach zapisana" jest Maria - Antonina. Kiedy przybyła do Paryża z dworu Habsburgów w Wiedniu, by poślubić Ludwika XVI, miała zaledwie 14 lat. Niestety młoda królewska para bardzo szybko straciła popularność. Budżet Francji poważnie ucierpiał w wyniku nieudanych reform finansów państwa oraz wydatków związanych z długotrwałymi wojnami. Winą za to obarczono młodą królową - oskarżono ją o rozrzutność i okrzyknięto Madame Deficit. Wypadki rewolucyjne doprowadziły do stracenia jej małżonka - króla Ludwika XVI, a sama Maria Antonina została uwięziona i skazana przez stronniczy trybunał rewolucyjny na śmierć na gilotynie. Do ostatniej chwili, mimo wielu poniżających ataków i upokorzeń, zachowała niezwykłą królewską godność. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to seria programów historycznych, realizowanych przez francuską telewizję publiczną. Gospodarzem cyklu jest znany dziennikarz Stephane Bern, którego przodkowie pochodzą z Polski. Każdy z odcinków przedstawia losy wybranej postaci historycznej oraz prezentuje skarby kultury - miejsca i zabytki stanowiące część europejskiego dziedzictwa. 16:05 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 1 Magazyn, 25 min, Polska, 2020 "Kuchnia Jagiellonów" jest cyklem, w którym autorzy przedstawiają czasy dynastii Jagiellonów od strony kuchni. Kuchnia tamtych czasów to nie tylko tłuste mięsiwa suto podlewane miodem. To kuchnia pełna finezji, owoców, warzyw, zup i wypieków. Jej tajemnice przybliży widzom Łukasz Modelski. W pierwszym odcinku Łukasz Modelski ugotuje: wykwintną polewkę z drobiu z cynamonem, flaki godne królewskiego stołu, którym bliżej do trippa fiorentina - klasyki kuchni florenckiej - niż naszych polskich flaków, a na deser zafunduje pudding ryżowy na mleku migdałowym. 16:35 2020. CZAS NIEZNANY - 2020. CZAS NIEZNANY ODC. 5 Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Krzysztof Kasior Scenariusz: Grzegorz Zasępa Pierwszy polski serial dokumentalny poświęcony pandemii wirusa COVID - 19. W każdym odcinku oglądamy codzienność i losy trzech różnych bohaterów w czasach zmiany. Wypowiedzi bohaterów przeplatane są wstawkami fragmentów z programów informacyjnych. W odcinku 5 wystąpią: Alicja Węgorzewska, dyrektor Warszawskiej Opery Kameralnej, a także Marcin Januszkiewicz, aktor, zawodnik MMA, właściciel klubu sztuk walki, który z powodu epidemii zatrudnił się w firmie kurierskiej. 17:05 GENERAŁ ANDERS I JEGO ARMIA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 1987 Scenariusz: Witold Zadrowski Film dokumentalny o generale Władysławie Andersie (1892 - 1970) i szlaku bojowym 2. Korpusu. Wykorzystano liczne materiały dokumentalne Instytutu im. Władysława Sikorskiego w Londynie. Film zrealizowano dzięki pomocy Rządu RP w Londynie. W filmie znalazły się wypowiedzi m. in.: profesora Józefa Garlińskiego, generała Klemensa Rudnickiego, profesora Leopolda Kielanowskiego, Renaty Anders - Bogdańskiej. 18:05 HISTORIA POLSKI - MARSZAŁEK JÓZEF PIŁSUDSKI Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1995 Reżyseria: Zbigniew Kowalewski Scenariusz: Zbigniew Kowalewski Zdjęcia: Tadeusz Roman Film jest próbą sięgnięcia w głąb po wielekroć przytaczanych relacji z działalności litewskiego szlachcica, dziedzica romantycznej tradycji Wieszczów, niepokornego syna i ucznia, gimnazjalnego kolegi Feliksa Dzierżyńskiego, marszałka Józefa Klemensa Piłsudskiego. Współczesne dziedzictwo duchowe Komendanta Legionów odczytywane przez historyków, wykorzystywane przez polityków i politykierów. Próba osobistej rekapitulacji wyznań Józefa Piłsudskiego zaczerpniętych z kart jego wspomnień, odczytów, pism i wywiadów. Odniesienie myśli do współczesnej Polski pozwala wysnuć bardzo konstruktywne wnioski w kwestii rozwiązania spraw nurtujących społeczeństwo. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 78 "PRZYSIĘGA I ROZKAZ" Serial wojenny, 47 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał z trudem dochodzi do siebie po śmierci Celiny. Maria namawia synów, by wyjechali na Zachód, robi to z tym większym zapałem, że w szpitalu pojawił się pacjent, który może być bardzo pomocny. Janisz jest w stanie krytycznym. Michał odnajduje list Janisza, który ma przeczytać po jego ewentualnej śmierci. Władek musi odbić z więzienia Rudą. Bronek przekonuje przyjaciela, by walczył o Rudą w obcy im do tej pory sposób - bez żadnych zasad. Władek decyduje się na brutalną zagrywkę. Niespodziewanie okazuje się, że to ważnym osobom ze szczytów władzy zależy teraz na uwolnieniu Rudej. Sprawa jest jednak znacznie trudniejsza, niż można się było spodziewać. Rainer uwalnia Woźniaka. Liczy na to, że ten w podzięce za umożliwienie mu zemsty na Karkowskim i niewiernej Emilii, podzieli się dolarami. Uwolniony Woźniak spotyka się z Bronkiem, mają teraz wspólny cel. Michał idzie na cmentarz po pieniądze, które przywiózł z Niemiec dla podziemia. Dopiero teraz odkrywa, że plecak zniknął... Krupski, podwładny Woźniaka, rozpoczyna serię aresztowań. Lista nazwisk jest zaskakująca. Okazuje się, że zatrzymania są wynikiem zeznań jednej osoby. Otto, zrezygnowany po śmierci syna, rozważa dramatyczny krok. Władek, Bronek i Michał przygotowują zasadzkę na konwój, który transportuje Rudą. 20:00 BOMBA - CZ. 2/2 (2/2) Film dokumentalny, 60 min, USA, 2015 Reżyseria: Rushmore Denooyer, Kirk Wolfinger Scenariusz: Rushmore Denooyer Film opowiada historię bomby atomowej, jednego z najpotężniejszych i najbardziej destrukcyjnych wynalazków w historii. Pokazuje, jak ludzie poskromili jej niesamowitą moc i jakie wyzwania stawia to przed nimi, począwszy od 1945 roku. Odrestaurowane materiały filmowe, z których część dopiero niedawno ujawniono, pokazują kulisy pracy nad wynalezieniem pierwszej bomby atomowej i to jak zmieniła świat, zapoczątkowując nową erę. Rzadkie nagrania testów jądrowych z lat 50. i 60. ujawniają moc i zaskakująco pociągające piękno nuklearnych eksplozji. W filmie wystąpili: historyk specjalizujący się w badaniach nad bronią nuklearną Richard Rhodes, były sekretarz obrony William Perry, były sekretarz stanu George Shultz, a także liczni naukowcy, projektanci broni, piloci oraz zwykli ludzie, którzy mieli styczność z bombą atomową. Dzięki temu każdy może zweryfikować swój pogląd o trafności decyzji społeczeństw, by żyć obok wynalazku, który w każdej chwili może zniszczyć Ziemię. 22:20 HISTORIA NA TEN CZAS - JAN ŻARYN CZ. 2 Bez klasyfikacji, 5 min, Polska, 2020 W tym odcinku: Nowy porządek świata, Polska w sowieckiej strefie wpływu. Kolejna gorzka pigułka od aliantów: ze względów politycznych polscy żołnierze nie zostali zaproszeni do udziału w defiladzie zwycięstwa. 22:30 PO PRLU - CZY REFORMA BALCEROWICZA BYŁA KONIECZNA? Dysk./wywiad/debata, 27 min, Polska, 2019 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Zdjęcia: Michał Jarosiński, Witold Karaś, Marcin Krynicki Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadzący) W trzecim odcinku razem z ekspertami analizujemy przebieg reformy gospodarczej, nazywanej planem Balcerowicza - od nazwiska jej autora, ówczesnego wicepremiera i ministra finansów, Leszka Balcerowicza, 23:00 MOST NA RZECE KWAI (THE BRIDGE ON THE RIVER KWAI) Dramat wojenny, 155 min, USA/Wielka Brytania 1957 Reżyseria: David Lean Scenariusz na podstawie powieści Pierre'a Boulle'a: Pierre Boulle, Michael Wilson i Carl Foreman Zdjęcia: Jack Hildyard Muzyka: Malcolm Arnold Występują: William Holden, Alec Guinness, Jack Hawkins, James Donald, Geoffrey Horne, Sessue Hayakawa, Andre Morell, Peter Williams i inni Słynny dramat wojenny z antywojennym przesłaniem, nagrodzony siedmioma Oscarami: dla najlepszego filmu roku, za reżyserię, scenariusz, zdjęcia, muzykę, montaż, dla najlepszego aktora (Sir Alec Guinness) oraz nominacją do tej nagrody dla aktora drugoplanowego (Sessue Hayakawa). Wprawdzie statuetkę za scenariusz otrzymał Pierre Boulle, francuski autor książki, która stała się podstawą scenariusza, ale w rzeczywistości znacznie większy wkład w adaptację jego dzieła na potrzeby filmu mieli Michael Wilson (Oscar za scenariusz "Miejsca pod słońcem", scenariusze m. in. do "Lawrence'a z Arabii" i "Planety małp") oraz Carl Foreman (nominacje za scenariusze do "Championa", "Pokłosia wojny", "W samo południe" i "Dział Navarony"). Obaj znajdowali się jednak w tamtych latach na czarnej liście senatora McCarthy'ego i Akademia Filmowa nie odważyła się oficjalnie ich uhonorować. Nagrody przyznano im dopiero pośmiertnie, w 1985 r. Do historii kina przeszła też sławna, gwizdana przez żołnierzy melodia "Marsz pułkownika Bogeya". Gdy David Lean przystępował do pracy nad "Mostem" ze znaczącym, jak na lata 50. , budżetem 3 mln dolarów, wiele osób nie wierzyło, że powstanie jeden z najsłynniejszych do dziś filmów. Cary Grant i Charles Laughton, którym proponowano główne role - Shearsa i pułkownika Nicholsona - odrzucili ofertę. William Holden i Sir Alec Guinness przyjęli je dopiero po długich targach i namowach. Ten ostatni groził nawet opuszczeniem planu w połowie realizacji zdjęć (kręconych przez niemal 4 miesiące w cejlońskiej dżungli), nie mogąc się doszukać niczego interesującego w granej przez siebie postaci. Ostatecznie przyniosła mu ona jedynego w jego karierze Oscara (nie licząc honorowej statuetki za całokształt dokonań w 1979 r.) Opowiedziana w książce i filmie historia oparta jest na autentycznych wydarzeniach z czasów II wojny światowej, kiedy to alianccy jeńcy wojenni schwytani przez Japończyków, pracując ponad siły, bez jedzenia i picia, zbudowali tory kolejowe z Bangkoku do Rangoonu, służące do przesyłania transportów wojskowych. Akcja filmu toczy się w 1943 r. w japońskim obozie dla jeńców wojskowych. Batalion schwytanych w Singapurze brytyjskich żołnierzy pod dowództwem pułkownika Nicholsona ma - zgodnie z rozkazem japońskiego pułkownika Saito - przystąpić do budowy mostu na rzece Kwai, którym ma biec główny szlak transportowy sił japońskich w tym regionie. Powołując się na międzynarodowe konwencje Nicholson w imieniu swych ludzi odmawia pracy. Poddany okrutnej próbie sił, wychodzi z niej zwycięsko. Osiąga tyle, że żołnierze mają odtąd pracować pod jego dowództwem. Chce udowodnić wyższość moralną i techniczną Brytyjczyków i skonstruować bezbłędnie most, lecz całkowicie ignoruje fakt, że ma on służyć wrogom. Realizacja budowy staje się niemal jego obsesją, punktem honoru. Tymczasem brytyjskie dowództwo wysyła nad rzekę Kwai grupę swych żołnierzy pod dowództwem majora Wardena z misją zniszczenia mostu. Do Wardena i jego ludzi dołącza też amerykański marynarz Shears, któremu udało się uciec z obozu. Brytyjskie komando umieszcza pod mostem ładunki wybuchowe, ale ich działania odkrywa pułkownik Nicholson i zawiadamia japońskie dowództwo obozu. 01:45 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2 (ENIGMA CZ. 2) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesława Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 02:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - BEZ PRZEDAWNIENIA, BEZ PRZEBACZENIA Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Badanie sprawy zabójstwa Antoniego Żubryda żołnierza NSZ. Pistolet FN najpopularniejsza chyba broń II wojny światowej patent browninga. Dziś możemy ją wydobyć z muzealnej ekspozycji i przyjrzeć się z bliska. Z takiego pistoletu zastrzelony został w 1946 roku Antoni Żubryd i jego żona Janina. Gdy po 1989 roku ruszyły procesy, sprawca tego zabójstwa uniknął kary. Nam wydaje się, że do tego procesu należałoby powrócić. Jeśli na miejscu tej zbrodni uda się znaleźć łuski wystrzelone z tej broni, byłaby podstawa do rewizji wyroku. 03:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KURSK CZ. 1 Magazyn, 23 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego bitwie o Kursk.