TVP Kultura Poniedziałek, 18.05.2020 07:00 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - ADAM BUJAK Dysk./wywiad/debata, 8 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac (prowadząca) Gościem Małgorzaty Niecieckiej - Mac jest Adam Bujak, światowej sławy fotograf, artysta i laureat wielu nagród krajowych i międzynarodowych. Rozmowa dotyczy jego twórczości i nowych projektów fotograficznych. 07:30 PIELGRZYM (PIELGRZYM) Film dokumentalny, 79 min, Polska/Włochy, 1979 Reżyseria: Andrzej Trzos - Rastawiecki Zdjęcia: Bogdan Dziworski, Jacek Mierosławski, Jacek Petrycki, Witold Stok, Jacek Zaleski, Witold Dąbal, Krzysztof Ptak Na schodach wyłożonych czerwonym dywanem sylwetka wspinającego się człowieka. Kiedy się odwróci, z ekranu spojrzą jasne, spokojne oczy Jana Pawła II, "polskiego" papieża... Tak zaczyna się "Pielgrzym" Andrzeja Trzosa - Rastawieckiego. Film, zrealizowany na zlecenie Watykanu i Episkopatu Polski, był pierwszym dokumentem doniosłej wizyty głowy Kościoła katolickiego w naszym kraju. Jego premiera odbyła się 3 listopada 1979 r. w Watykanie w obecności Ojca Świętego, który, dziękując reżyserowi, powiedział po projekcji: "Bóg zapłać. Cieszę się, że oczy moje mogły widzieć to, co będą mogli oglądać moi rodacy w kraju. Dawniej pisało się dokumentację tylko piórem, teraz pisze się ją także kamerą. Jest to wspaniała dokumentacja." (za informacją w"Tygodniku Powszechnym", nr 49/79). Ludzie biegnący warszawskimi ulicami obok samochodu papieża, tłum duchowieństwa w mrocznych wnętrzach warszawskiej katedry - to jedne z pierwszych kadrów "Pielgrzyma". Twarze wiernych, w skupieniu i zasłuchaniu szukające twarzy Jana Pawła II. Potem wizyta w Belwederze... następnie chwila zadumy przy Grobie Nieznanego Żołnierza... Na placu Zwycięstwa ołtarz z monumentalnym krzyżem, tłumy. Przejmującą ciszę towarzyszącą homilii, której tematem jest relacja: Chrystus - człowiek, przerywają oklaski i pieśni. Realizatorzy informują, że jako inspiracja posłużyły im teksty homilii papieskich, wykorzystali w "Pielgrzymie" obszerne, jak na czas trwania filmu - ich fragmenty, starannie je selekcjonując. Realizatorzy zostawiają widzów z odpływającym obrazem tłumu w skupieniu słuchającego swego polskiego papieża. Podkreślają w ten sposób wagę słów, w stosunku do których w całym filmie obraz pełni rolę służebną, dokumentującą ideę Jana Pawła II, białego pielgrzyma głoszącego pokój i miłość, bezustannie szukającego kontaktu z człowiekiem, czerpiącego zeń silę dla swego moralnego autorytetu. 11:45 CZARNE CHMURY - ODC. 1/10 - SZAFOT Serial przygodowy, historyczny, 50 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Antoni Guziński, Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Artur Młodnicki, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Mieczysław Stoor, Joanna Kostusiewicz, Elżbieta Starostecka i inni Polski Fanfan, pierwszy polski serial spod znaku "płaszcza i szpady" - pisano o "Czarnych chmurach" w prasie z lat 70. Osią fabuły stały się dramatyczne epizody z walk o utrzymanie przy Polsce Prus Książęcych. Pozostawały one w lennej zależności od Rzeczypospolitej od 1525 r. , kiedy Albrecht Hohenzollern sekularyzował państwo zakonne i złożył w Krakowie hołd królowi polskiemu. W XVII wieku na mocy traktatów welawsko - bydgoskich ziemie te przypadły elektorowi brandenburskiemu. Polska była wówczas krajem wolności szlacheckich, w Prusach szlachcie wiodło się znacznie gorzej. Na czele opozycji przeciwko elektorowi Fryderykowi Wilhelmowi stanął pułkownik Krystian Ludwik Kalkstein - Stoliński. W 1670 r. musiał uciekać z Prus do Polski. Podstępnie zwabiony do rezydencji ambasadora Brandta w Warszawie, na rozkaz elektora został porwany, mimo protestów polskiej szlachty i osobistego wstawiennictwa króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego - skazany na karę śmierci i stracony w Kłajpedzie w 1672 r. Burzliwe dzieje Kalksteina - Stolińskiego stały się osnową scenariusza serialu telewizyjnego. Oczywiście, jak wielokrotnie podkreślał reżyser Andrzej Konic, w "Czarnych chmurach" nie można doszukiwać się zbyt dosłownych analogii do głośnej w Rzeczypospolitej "sprawy Kalksteina" ani bohaterowi serialu, pułkownikowi Krzysztofowi Dowgirdowi, przypisywać cech historycznego pierwowzoru. Jest to przede wszystkim film akcji, awanturniczo - przygodowy, a więc na pierwszy plan wysuwają się ucieczki, pogonie, pojedynki, intrygi i oczywiście miłość. Całość skonstruowana na zasadzie powieści - rzeki, składa się z dziesięciu godzinnych odcinków. Realizacja trwała przeszło rok, poza łódzkim atelier zdjęcia kręcono w pięknych wnętrzach w Baranowie, w Pałacu Biskupim w Kielcach i w Rytwianach pod Kielcami, w Łączynku, Krakowie i in. , a malownicze plenery, m. in. pod Augustowem. W głównych rolach upamiętnili się Leonard Pietraszak jako pułkownik Dowgird i Ryszard Pietruski jako jego wachmistrz i przyjaciel, kuty na cztery nogi sługa Kacper. Sercami nieustraszonych zabijaków zawładnęły: piękna starościanka Anna (Elżbieta Starostecka), wychowanica hetmana Sobieskiego (Mariusz Dmochowski), oraz impetyczna szlachcianka Magda (Anna Seniuk). Do Lecka zbliża się cwałem kilku jedźców pod wodzą pułkownika Dowgirda. W sali miejskiego ratusza toczy się właśnie proces przeciwko mieszczaninowi Stolpeckiemu oskarżonemu o zdradę stanu - działanie na rzecz powrotu Prus do Polski. Namiestnik elektora, von Hollstein, żąda kary śmierci. Na salę rozpraw wkracza na czele zbrojnych pułkownik rajtarii elektorskiej, Krzysztof Dowgird. Rzuca pod nogi namiestnika szpadę oficerską, publicznie protestując przeciw gwałceniu prawa. Wymówiwszy służbę elektorowi, on i jego ludzie stają do walki z dragonami rotmistrza Zaremby. Tym razem rotmistrz triumfuje - nie udaje się uwolnić oskarżonego Stolpeckiego, w walce giną najbliżsi przyjaciele Dowgirda, on sam trafia do więzienia. Na wolności pozostaje jedynie Kacper. W czasie uczty na zamku Hollsteina sprytny wachmistrz dostaje się do celi i uwalnia więźnia. 12:35 KLUB PROFESORA TUTKI - MOTYLEK Serial obyczajowy, 12 min, Polska, 1966 Autor: Jerzy Szaniawski Reżyseria: Andrzej Kondratiuk Scenariusz: Andrzej Kondratiuk Zdjęcia: Krzysztof Winiewicz Aktorzy: Gustaw Holoubek, Henryk Borowski, Mieczysław Pawlikowski, Kazimierz Opaliński, Janusz Kłosiński, Zdzisław Maklakiewicz W scenerii cichej kawiarenki, w wigilijny wieczór, w gronie najbliższych przyjaciół: sędziego, mecenasa i lekarza, uroczy gawędziarz - profesor Tutka, snuje opowieść poruszającą sens życia i śmierci. 13:00 LITERATURA NA EKRANIE - PANNA NIKT Dramat, 98 min, Polska/Niemcy 1996 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Radosław Piwowarski Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Andrzej Korzyński Występują: Anna Wielgucka, Anna Powierza, Anna Mucha, Stanisława Celińska, Jan Janga Tomaszewski, Małgorzata Potocka, Leszek Teleszyński, Małgorzata Pieczyńska, Anna Romantowska, Adam Siemion i inni Adaptacja głośnej powieści Tomka Tryzny, uznanej przez polską krytykę literacką za jeden z najważniejszych debiutów lat dziewięćdziesiątych. Historia piętnastoletniej Marysi, która pod wpływem dwu koleżanek wyrzeka się swego kodeksu moralnego i ukształtowanych przez tradycję poglądów na życie, daje się rozmaicie interpretować. Można ją odczytywać zgodnie z wymową podtytułu ("tajemnicza podróż o dojrzewaniu") jako opowieść o bolesnej inicjacji w dorosłość lub potraktować w kategoriach filozoficznej powiastki o rozpadzie świata. Równie uprawione są interpretacje, których myślowym tworzywem będzie kontrast między naturą i kulturą, cywilizacją wiejską i miejską. Oniryczno - erotyczna warstwa "Panny Nikt" z pewnością zainspiruje freudystów, zaś wielowarstwowa narracja - zwolenników postmodernizmu. Andrzej Wajda poszedł jeszcze innym tropem. Jego adaptacja powieści Tryzny to przede wszystkim współczesny moralitet. W dziejach wchodzącej w dorosłość Marysi reżyser dostrzegł metaforę sytuacji duchowej współczesnego Polaka, który zafascynowany mirażami dobrobytu i obyczajowo - politycznej swobody zbyt pochopnie i niejako "hurtowo" rezygnuje z dotychczas pielęgnowanych wartości. Tymczasem Wajdowska "Panna Nikt" zdaje się przywoływać znane jeszcze w XIX wieku powiedzenie o zdejmowaniu kajdan razem z butami. Reżyser zdaje się za romantycznym poetą ostrzegać, że z "pawia narodów" łatwo stać się "papugą". Udziałem tej ostatniej jest śmieszność i wewnętrzna pustka, o czym tak boleśnie przekonała się Marysia. Film Wajdy to nie tylko kryptocharakterystyka dzisiejszego stanu "duszy polskiej". To także świetnie zagrana i nowocześnie zrealizowana (krótsze ujęcia, oryginalne zdjęcia) opowieść o pokusach młodości. To wreszcie pierwsza od wielu lat próba nawiązania przez reżysera autentycznego kontaktu z nastoletnim widzem. Wszak "każdy był kiedyś małą dziewczynką", jak mówił w wywiadzie twórca "Korczaka". Problem tylko w tym, czy uda się odkryć ją w sobie na nowo. Piętnastoletnia Marysia mieszka w starej wiejskiej chałupie wspólnie z ojcem, matką i licznym rodzeństwem. Kiedy jej rodzice dostają mieszkanie w bloku, dziewczynka przenosi się do miasta. Musi też zmienić szkołę. W nowej nie czuje się jednak dobrze. Jej widoczny na każdym kroku prowincjonalizm wywołuje nieustanne drwiny i szyderstwa kolegów. Uwagę Marysi szybko zwracają dwie dziewczynki. Pierwsza, Kasia Bogdańska, ma duszę artystki. Ponadprzeciętna inteligencja łączy się u niej z talentem kompozytorskim oraz cygańskim, buntowniczym stylem życia. Druga zaś, Ewa Bogdaj, imponuje nieśmiałej i zahukanej prowincjuszce niezwykłą urodą i modnymi, kosztownymi ubraniami. Przypadek sprawia, że Marysia zaprzyjaźnia się po kolei z obiema, co radykalnie zmienia jej życie i spojrzenie na świat. 14:35 SZLAKIEM KOLBERGA - MIKROMUSIC Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Michał Pietrusiewicz, Elżbieta Rottermund Cykl dokumentalny prezentujący znanych polskich muzyków, którzy wyruszają w Polskę szlakiem Oskara Kolberga. Każdy odcinek jest muzyczną podróżą w inny region Polski. Znani muzycy uczą się od artystów ludowych tradycyjnego repertuaru: śpiewają, grają na skrzypcach, akordeonie, tańczą. Pokazują piękno i niepowtarzalność polskiej muzyki ludowej. Goście tego odcinka to: Mikromusic - polski zespół muzyczny grający trip hop z wpływami jazzu. Grupa została założona w 2002 roku we Wrocławiu przez Natalię Grosiak i Dawida Korbaczyńskiego. Zespół spotka się z panią Bronisławą Chmielowską, która urodziła się w Wołczuchach niedaleko Lwowa. Jako dziecko była świadkiem okrutnych wydarzeń, jakie rozegrały się na Wołyniu w 1943 roku. Po wojnie, została przesiedlona na Ziemie Zachodnie. Mieszka w Mroczkowicach na Dolnym Śląsku. Do dziś śpiewa dawne pieśni i, jak sama mówi, pierwsze, co zrobi po śmierci, to poleci do Wołczuch na swoje ukochane Kresy. 15:05 CHULIGAN LITERACKI Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2016 Scenariusz: Martyna Filipowicz Wykonawcy: Mateusz Matyszkowicz (prowadzący) Czy wikingowie i Piastowie, których łączył Bałtyk, byli w stanie żyć razem w pokoju? Dlaczego kobiety w średniowieczu były lepiej wykształcone niż mężczyźni? Jak ważna dla wikingów była poezja? Na nadbałtyckiej plaży, przy ognisku, Mateusz Matyszkowicz rozmawia z Elżbietą Cherezińską. 16:25 LEKTURA NA EKRANIE - DO PRZERWY 0:1 - ODC. 4/7 - UCIECZKA Serial dla młodych widzów, 26 min, Polska 1969 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz na podstawie własnej powieści: Adam Bahdaj Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Roman Wilhelmi, Józef Nalberczak, Marian Tchórznicki, Aleksander Fogiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Milski, Wanda Łuczycka, Józef Nowak, Henryk Bąk i inni Mama Paragona przebywa w szpitalu. Chłopiec martwi się o nią, ciągle dręczy go też sprawanie uregulowanego długu. Chcąc zwrócić pieniądze kolegów, podpisał zobowiązanie udziału w turnieju w obcej drużynie. Czuje jednak, że nie jest w porządku wobec przyjaciół. Włócząc się po mieście spotyka kolegę, z którym postanawia uciec na Jamajkę. Gromadzą fundusze na wyprawę, sprzedając butelki. Wreszcie mogą ruszać w świat. Niestety, zostają schwytani przez patrol rzeczny niedaleko Warszawy. Paragonem ma zająć się tymczasowo kurator, którym zostaje pan Wacek. 16:55 PIELGRZYM (PIELGRZYM) Film dokumentalny, 79 min, Polska/Włochy, 1979 Reżyseria: Andrzej Trzos - Rastawiecki Zdjęcia: Bogdan Dziworski, Jacek Mierosławski, Jacek Petrycki, Witold Stok, Jacek Zaleski, Witold Dąbal, Krzysztof Ptak Na schodach wyłożonych czerwonym dywanem sylwetka wspinającego się człowieka. Kiedy się odwróci, z ekranu spojrzą jasne, spokojne oczy Jana Pawła II, "polskiego" papieża... Tak zaczyna się "Pielgrzym" Andrzeja Trzosa - Rastawieckiego. Film, zrealizowany na zlecenie Watykanu i Episkopatu Polski, był pierwszym dokumentem doniosłej wizyty głowy Kościoła katolickiego w naszym kraju. Jego premiera odbyła się 3 listopada 1979 r. w Watykanie w obecności Ojca Świętego, który, dziękując reżyserowi, powiedział po projekcji: "Bóg zapłać. Cieszę się, że oczy moje mogły widzieć to, co będą mogli oglądać moi rodacy w kraju. Dawniej pisało się dokumentację tylko piórem, teraz pisze się ją także kamerą. Jest to wspaniała dokumentacja. '' (za informacją w"Tygodniku Powszechnym", nr 49/79). Ludzie biegnący warszawskimi ulicami obok samochodu papieża, tłum duchowieństwa w mrocznych wnętrzach warszawskiej katedry - to jedne z pierwszych kadrów"Pielgrzyma". Twarze wiernych, w skupieniu i zasłuchaniu szukające twarzy Jana Pawła II. Potem wizyta w Belwederze... następnie chwila zadumy przy Grobie Nieznanego Żołnierza... Na placu Zwycięstwa ołtarz z monumentalnym krzyżem, tłumy. Przejmującą ciszę towarzyszącą homilii, której tematem jest relacja: Chrystus - człowiek, przerywają oklaski i pieśni. Realizatorzy informują, że jako inspiracja posłużyły im teksty homilii papieskich, wykorzystali w"Pielgrzymie"obszerne, jak na czas trwania filmu - ich fragmenty, starannie je selekcjonując. Realizatorzy zostawiają widzów z odpływającym obrazem tłumu w skupieniu słuchającego swego polskiego papieża. Podkreślają w ten sposób wagę słów, w stosunku do których w całym filmie obraz pełni rolę służebną, dokumentującą ideę Jana Pawła II, białego pielgrzyma głoszącego pokój i miłość, bezustannie szukającego kontaktu z człowiekiem, czerpiącego zeń silę dla swego moralnego autorytetu. 18:15 HISTORIA NA TEN CZAS - MAREK CICHOCKI CZ. 1 Bez klasyfikacji, 5 min, Polska, 2020 "Historia na ten czas" to zbiór krótkich programów zawierających wypowiedzi wybitnych znawców dziejów Polski i historyków idei. Przeprowadzą widzów od początków polskiej państwowości przez potęgę i upadek państwa Jagiellonów, do Konstytucji 3 Maja. Opowiedzą o naszych rzymskich, chrześcijańskich korzeniach, o dziedzictwie I Rzeczpospolitej i polskiego sarmatyzmu. Ukażą sylwetki wielkich wodzów i hetmanów XVII wieku, ale też długą drogę do odzyskania Niepodległości i wojnę o granice w 1920 r. Mowa będzie też o II wojnie światowej i jej długotrwałych skutkach. Przyjrzą się też korzeniom polskiego modelu wolności oraz miejscu Polski na mapie świata. W tym odcinku: Romanitas - związki cywilizacyjne z Rzymem - prawo, logos i późniejsze schrystianizowanie - określają europejskość polskiej kultury. Główną jej ideą jest postawienie człowieka w centrum wartości. Republikanizm i chrześcijaństwo jako podstawa polskości. 18:25 WOJCIECH KILAR - MISSA PRO PACE - KONCERT WE LWOWIE Koncert, 66 min, Polska, 2004 Scenariusz: Violetta Rotter-Kozera, Dariusz Pawelec Wykonawcy: Kazimierz Kord, Izabela Kłosińska, Anna Lubańska, Piotr Kusiewicz, Romuald Tesarowicz, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach Koncert Wojciecha Kilara - "Missa Pro Pace" w wykonaniu Narodowej Orkiestry Symfonicznej z Katowic i Chóru Polskiego Radia z Krakowa, zrealizowany w Katedrze we Lwowie z udziałem Izabeli Kłosińskiej, Anny Lubańskiej, Piotra Kusiewicza i Romualda Tesarowicza. "Msza o Pokój", została napisana z okazji jubileuszu 100-lecia Filharmonii Narodowej w Warszawie. Utwór celowo napisany został ascetycznym językiem - bez ozdób instrumentacyjnych - jakby kompozytor słyszał go siedząc na mszy. "Msza" została również zaprezentowana papieżowi, kompozytor otrzymał od Jana Pawła II specjalne podziękowanie. 19:35 KLUCZ DO WOJTYŁY WEDŁUG ŁUCZEWSKIEGO - KREMÓWKA I SOFOKLES Wykład/prelekcja/prezentacja, 6 min, Polska, 2020 Scenariusz: Michał Łuczewski Wykonawcy: Michał Łuczewski (prowadzący) W pierwszym odcinku cyklu "Klucz do Wojtyły według Łuczewskiego", z okazji 100. rocznicy urodzin Karola Wojtyły, Michał Łuczewski wraca do jednego z najbardziej zapamiętanych spotkań polskiego papieża z wiernymi. Symbolem tego spotkania stały się "wadowickie kremówki". 16 czerwca 1999 roku, w Wadowicach Jan Paweł II powracał do wspomnień z dzieciństwa i młodości, które były początkiem drogi, wiodącej aż do Watykanu. Łuczewski podkreśla, że rodzinne miasto było zawsze szczególne ważne dla późniejszego papieża. Przypomina też, że podczas spotkania w Wadowicach Jan Paweł II cytował fragment "Antygony" Sofoklesa. Łuczewski odnosi fragmenty antycznego dramatu do trudnych, bolesnych wydarzeń z życia Jana Pawła II. 20:25 PANORAMA KINA POLSKIEGO - SOLIDARNOŚĆ, SOLIDARNOŚĆ... Dramat, 113 min, Polska 2005 Reżyseria: Juliusz Machulski, Andrzej Jakimowski, Jan Jakub Kolski, Filip Bajon, Jerzy Domaradzki, Piotr Trzaskalski, Krzysztof Zanussi, Robert Gliński, Jacek Bromski, Ryszard Bugajski, Feliks Falk, Andrzej Wajda, Małgorzata Szumowska Wykonawcy: Lech Wałęsa Występują: Marek Kondrat, Krzysztof Kiersznowski, Maciej Stuhr, Janusz Gajos, Krzysztof Stroiński, Anna Romantowska, Krystyna Janda, Jerzy Radziwiłowicz, Maja Ostaszewska i inni Oryginalne dzieło filmowe przygotowane przez Telewizję Polską dla uczczenia wydarzeń Sierpnia' 80. Film składa się z 13 etiud zrealizowanych przez wybitnych polskich reżyserów, którzy dzielą się swoimi refleksjami związanymi z 25. rocznicą powstania NSZZ "Solidarność". Każda z etiud stanowi indywidualną wypowiedź artystyczną, odmienną w formie i treści. Jedne mają charakter dokumentalny, inne to minifabułki, jeszcze inne mają formę wideoklipu. Kpina przeplata się w nich z patosem, powaga z groteską, nostalgia i wzruszenie z rozczarowaniem, żalem i gniewem. W sumie składają się na dość gorzki obraz naszej najnowszej historii. Wypaczone ideały, przegrani bohaterowie, niepotrzebne symbole - nie tak miało być. Ale choć ruch solidarnościowy nie odcisnął trwałego piętna na społeczeństwie, a młodym pokoleniom "Solidarność" kojarzy się bardziej z politykierstwem i karierowiczostwem niż demokracją i sprawiedliwością, to przecież był to czas społecznej jedności, nadziei i wiary, jakich większość z nas nigdy wcześniej i, być może, już nigdy w przyszłości nie doświadczy. Film otwiera utrzymana w komediowym tonie etiuda Juliusza Machulskiego "Sushi". Producent filmowy Marek (Marek Kondrat) otrzymuje propozycję zrealizowania krótkiego filmu o "Solidarności". Do pomocy angażuje przyjaciół (Katarzyna Herman, Robert Więckiewicz), specjalistów działających głównie w reklamie. Wspólnie zastanawiają się, co im dała "Solidarność". Efekt tych przemyśleń jest dość zaskakujący. W drugiej noweli, "Torba" Andrzeja Jakimowskiego, dwaj złodzieje (Krzysztof Kiersznowski, Rafał Guźniczak) kradną w pociągu torbę współpasażerowi (Leszek Żurek). Ku ich rozczarowaniu, w środku są "tylko" ulotki odbite na powielaczu. Pozbawiony torby młody chłopak zostaje mimo to aresztowany na kolejnej stacji przez tajniaków. W jednym ze złodziei budzi się na chwilę szlachetniejszy odruch. Fabularyzowany dokument "Tablice" Jerzego Domaradzkiego to opowieść o historii tablic, na których z pomocą dwóch studentów (Bartek Turzyński, Daniel Zawadzki) strajkujący stoczniowcy z Gdańska spisali swoje postulaty, a następnie wywiesili je na bramie stoczni. Pierwszego dnia stanu wojennego z Muzeum Morskiego zabrali je funkcjonariusze SB. Nie wiedzieli jednak, że to kopie. Oryginały wywiózł wcześniej kustosz. W 2003 r. tablice zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Akcja "Wielkiego wozu" Jana Jakuba Kolskiego rozgrywa się latem 1980 r. we włoskich Alpach. Trzech młodych polskich grotołazów, Janek (Maciej Zakościelny), Rudy (Cezary Łukaszewicz) i Staszek (Eryk Lubos), podczas eksplorowania jaskini zostaje uwięzionych pod ziemią. Oczekując na pomoc, dowiadują się od kolegów o podpisaniu porozumień sierpniowych. Staje się to pretekstem do rozmowy o sytuacji społeczno - politycznej w Polsce, ich nadziejach i marzeniach. Jeden z nich, student Janek, to właśnie przyszły reżyser "Jańcia Wodnika". Bohater "Długopisu" Piotra Trzaskalskiego, Janusz (Waldemar Czyszak), chce się dorobić na wielkich, plastikowych długopisach z wizerunkiem papieża, nikt ich jednak nie kupuje. Przełom następuje w chwili, gdy takim długopisem Lech Wałęsa podpisuje porozumienia sierpniowe. W etiudzie "Benzyna" Filipa Bajona w sierpniu 1980 r. w pociągu jadącym na Wybrzeże spotykają się dwaj młodzi ludzie: Tomek (Maciej Stuhr) i Filip (Marcin Dorociński). Obaj czytają "Małą apokalipsę" Tadeusza Konwickiego. Filip wiezie ze sobą kanister z benzyną. W trakcie rozmowy Tomek nabiera przekonania, że współpasażer chce dokonać samospalenia. W żarliwych słowach próbuje go powstrzymać. W paradokumentalnej etiudzie "Czołgi" Krzysztof Zanussi wraca wspomnieniami do czasów, gdy zimą 1981 r. realizował w Krakowie zdjęcia do biografii Jana Pawła II "Z dalekiego kraju". Prawdopodobieństwo wkroczenia wojsk radzieckich do Polski sprawiło, że gdy do jednej ze scen statyści mieli przywdziać mundury radzieckie i niemieckie, wszystkie ręce wyciągnęły się po niemieckie. "Krajobraz" Roberta Glińskiego ukazuje dzisiejszy obraz Stoczni Gdańskiej będący przygnębiającą metaforą tego, co stało się z "Solidarnością". Rdzewiejące hale, puste doki, śmieci unoszone wiatrem. Po historycznej kolebce związku kręcą się tylko zagraniczne wycieczki. Dawni pracownicy są w większości bezrobotni. Ryszard Bugajski zaproponował teledysk "Co się stało z naszą Solidarnością?", w którym Grzegorz Markowski, wraz z dwoma młodymi raperami, (Bzyk i Guzik z zespołu Wu - Hae), dramatycznie wyśpiewał historię Polski ostatnich 40 lat. W noweli Jacka Bromskiego "I wie pan co?" Roman, przedsiębiorca i dawny więzień polityczny (Krzysztof Stroiński), udaje się do banku z podaniem o kredyt. Przyjmuje go prezes banku, dawny dygnitarz partyjny i prokurator (Janusz Gajos), który aresztował członków opozycji, w tym także Romana. Teraz znów ma zadecydować o jego przyszłości. Na zewnątrz czeka zdenerwowana żona Romana (Anna Romantowska). Feliks Falk nakręcił czarno - białą, zrealizowaną techniką kolażu etiudę animowaną "Krótka historia pewnej tablicy" - białej tablicy z wypisaną charakterystycznymi, czerwonymi literami nazwą "Solidarność". Po okresie walki i euforii zwycięstwa, mity i symbole stopniowo odchodzą w niepamięć. Wystawiona na sprzedaż tablica ląduje ostatecznie w rekwizytorni. "Człowiek z nadziei" Andrzeja Wajdy to zapis spotkania twórcy "Człowieka z żelaza" i pary odtwórców głównych ról - Krystyny Jandy i Jerzego Radziwiłowicza - z Lechem Wałęsą w wielkiej, pustej sali gdańskiego kina Neptun. W 1980 r. , gratulując Wajdzie dzieła o sierpniowym zrywie, Wałęsa zachęcał go jednocześnie do nakręcenia kolejnego - "Człowieka z nadziei". Film o takim tytule został nakręcony 2013. Cykl etiud zamyka fabularyzowany dokument "Ojciec" Małgorzaty Szumowskiej, która wykorzystała materiały archiwalne nakręcone przez swego ojca, znanego dokumentalistę, Macieja Szumowskiego. Trzydziestoletnia kobieta (Maja Ostaszewska) opowiada o tym, jak "Solidarność" zmieniła życie jej rodziny, a zwłaszcza ojca (Kazimierz Borowiec), idealisty, który "nie załapał się" do kolejki po profity i zaszczyty, ale jego córka może żyć w wolnym kraju. 22:30 NASZ PROFESOR PAPIEŻEM Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2013 Reżyseria: Grzegorz Linkowski Scenariusz: Grzegorz Linkowski Zdjęcia: Jacek Piotr Tarasiuk 16 października 1978 roku, zaraz po wyborze, studenci KUL - u spontanicznie ogłosili "Nasz profesor papieżem". Transparent z tym hasłem przez kilka tygodni, nietknięty przez SB, wisiał na frontonie uczelni. W 2000 roku Jan Paweł II sam niejako odpowiedział na to wyznanie: "Moje uniwersytety to UJ, KUL i Angelicum w Rzymie". Tam studiował i pracował. 24 lata pracy w Katedrze Etyki KUL - u to czas namysłu wokół spraw tak ważnych jak człowiek i moralność filozofii, która ukształtowała się w okresie lubelskim i dlatego ten okres pracy uniwersyteckiej jest tak ważny. Ciąg dalszy tej "posługi myślenia" stanowi cały pontyfikat Jana Pawła II. Jest to pierwszy film dokumentalny (w 60. rocznicę rozpoczęcia pracy na KUL - u) pokazujący znaczenie naukowego dorobku, który Karol Wojtyła wypracował w ciągu niespełna 25 lat w położonej na wschodzie Polski niewielkiej uczelni, a która stała się jednak intelektualnym fundamentem jego papiestwa. Film opowiada o niezwykłych więzach Karola Wojtyły z Lublinem. Przybliża jego 24 - letnią pracę na Wydziale Filozoficznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Katedrze Etyki. 23:35 ŻELAZNA KLASYKA - DO ZOBACZENIA, CHŁOPCY (AU REVOIR LES ENFANTS) Dramat, 100 min, Niemcy/Francja, 1987 Reżyseria: Louis Malle Scenariusz: Louis Malle Zdjęcia: Renato Berta Muzyka: Camille Saint - Saens Aktorzy: Philippe Morier - Genoud, Francois Berleand, Peter Fitz, Francine Racette, Francois Negret Najbardziej osobisty i przejmujący film francuskiego mistrza Louisa Malle'a. "Do zobaczenia chłopcy" został oparty na przeżyciach reżysera z czasów okupacji - obraz jest swoistym rozliczeniem Malle z bolesną przeszłością. Akcja toczy się w roku 1944, w okupowanej przez nazistów Francji. Bohater filmu, 12 - letni Julien (Gaspard Manesse), w którym nie trudno dopatrzyć się postaci samego Malle'a, jest wychowankiem katolickiej szkoły z internatem na prowincji. Szkolna rutyna zostaje zakłócona przez trzech nowych, tajemniczych uczniów. Z jednym z nich, wrażliwym chłopcem imieniem Jean (Raphael Fejtö), Julien próbuje początkowo rywalizować, potem jednak blisko się zaprzyjaźnia. Z biegiem czasu, łącząc rozproszone fakty, bohater zaczyna domyślać się, że Jean i pozostali dwaj nowi uczniowie są Żydami ukrywanymi w internacie przez dyrektora, ojca Jana. Julien nie do końca zdaje sobie jednak sprawę z powagi sytuacji. Podczas wizytacji szkoły przez hitlerowskich inspektorów robi fatalny błąd, który może kosztować życie zarówno jego żydowskich kolegów jak i dyrektora szkoły - ojca Jana. 04:10 KINO NOCNE - HOGO FOGO HOMOLKA (HOGO FOGO HOMOLKA) Komedia, 76 min, Czechosłowacja, 1970 Reżyseria: Jaroslav Papousek Scenariusz: Jaroslav Papousek Zdjęcia: Josef Ort-Snep Muzyka: Karel Mares Aktorzy: Josef Sebanek, Marie Motlova, Frantisek Husak, Petr Forman, Matej Forman, Helena Ruzickova Filmem "Hogo fogo Homolka" reżyser i scenarzysta Jaroslav Papouek kontynuuje historię czeskiej rodziny Homolków, bohaterów zrealizowanej rok wcześniej komedii "Straszne skutki awarii telewizora". Reżyser tak celnie określił mentalność współczesnego czeskiego mieszczanina, że nazwisko Homolka stało się jego synonimem. Drugi film powstał właściwie z inicjatywy aktorów, którzy w czasie montażu pierwszej części zaproponowali Papoukowi, aby wymyślił dalszy ciąg przygód rodziny praskiego taksówkarza. Tytuł filmu pochodzi od słów dziadka Homolki, który skomentował zakup nowego auta słowami: "Teraz dopiero jesteśmy hogo fogo rodziną, teraz dopiero patrzy na nas świat". W parny letni dzień pradziadek Homolka siedzi w wiejskiej gospodzie przy kuflu piwa, zerkając od czasu na kozę, którą pasie, i - znacznie częściej - na młodą dziewczynę w bikini, opalającą się w pobliżu. Staruszek zaniedbuje też kozę dla spacerów po ukochanym lesie. Przeczuwa zbliżającą się śmierć, pragnie więc nacieszyć się jeszcze pięknem otaczającego go świata. O swych złych przeczuciach powiadamia listownie rodzinę w stolicy. Prascy krewni świętują właśnie kupno nowego samochodu. Dumni i szczęśliwi obmyślają przyszłe wycieczki. W najbliższą niedzielę zamierzali jechać na mecz piłkarski do Teplic. Wezwani do umierającego pradziadka muszą jednak zmienić plany. Jadą niechętnie, pamiętając, że w ubiegłym roku staruszek również zapowiadał swój rychły zgon. W nie najlepszych humorach, skłóceni, przybywają na wieś. Nie zastają pradziadka w domu, co jeszcze bardziej ich rozsierdza. Urażeni, że wzywał ich na próżno, wyruszają na jego poszukiwanie. O filmie Papouka krytycy pisali: "Równolegle rozwijają się dwie linie opowiadania. Pierwsza opisuje ostatni dzień życia pradziadka, druga jak go Homolkowie szukali i nie znaleźli. Ujawniają one dwie przeciwstawne postawy życiowe. Ograniczony, przyziemny świat Homolków jest konfrontowany z życiem ludzi również zwykłych, niczym nie wyróżniających się, które jest jednak dużo pełniejsze, bardziej swobodne i radosne. Z konfrontacji tej wyniknie nonsensowność małostkowych sprzeczek Homolków, które są w swej istocie destrukcyjnym żywiołem, niszczącym wszelkie wartości. Pradziadek mógł szczęśliwie przeżyć swoje ostatnie chwile tylko dzięki temu, że się z nimi nie spotkał. Homolkowie prześcigają się w nonsensownym utrzymywaniu pozorów wspólnoty, likwidując w zarodku każdą indywidualną próbę oderwania się i zrobienia czegoś po swojemu.