TVP Kultura Sobota, 23.05.2020 07:00 PIOSENKI JEREMIEGO PRZYBORY I JERZEGO WASOWSKIEGO Koncert, 55 min, Polska, 1989 Autor: Jeremi Przybora Reżyseria: Magda Umer, Jeremi Przybora Scenariusz: Magda Umer, Jeremi Przybora Zdjęcia: Jacek Kuźniar, Tadeusz Owsianko Wykonawcy: Zbigniew Zamachowski, Adrianna Biedrzyńska, Piotr Machalica, Ewa Dałkowska, Janusz Józefowicz, Hanna Banaszak, Maria Pakulnis, Magda Umer (prowadząca), Jeremi Przybora Fragmenty z premierowego koncertu piosenek Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego, który odbył się we Wrocławiu 7 marca 1989 r. Pomysłodawczynią i reżyserem koncertu była Magda Umer. 08:05 SERIALOWA NOSTALGIA - WOJNA DOMOWA - ODC. 15/15 - SIŁA WYOBRAŹNI Serial komediowy, 39 min, Polska 1966 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Maria Zientarowa Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Irena Kwiatkowska, Kazimierz Rudzki, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Alina Janowska, Jarema Stępowski, Hanka Bielicka, Wacław Jankowski, Krystyna Borowicz, Anna Jaraczówna, Bolesław Płotnicki, Bohdan Tomaszewski, Czesław Nowicki, Bohdan Łazuka, Marek Kondrat, Jan Koecher Paweł dowiaduje się, że jeden z jego szkolnych kolegów nie jest synem swoich rodziców, gdyż został wzięty z domu dziecka. Przejęty tym odkryciem, zaczyna spostrzegać to, czego dotychczas nie zauważał - że właściwie ani do matki, ani do ojca nie jest podobny. Może matka zdradziła ojca i rzeczywistym ojcem Pawła jest ktoś sławny? Einstein? Bohdan Tomaszewski? Wicherek? Bohdan Łazuka? Ale czy matka jest jego matką? Właściwie nic pewnego o sobie nie wie, nawet nie pamięta, o której godzinie się urodził. Z pomocą Anuli Paweł próbuje ustalić na podstawie grup krwi, czy jest dzieckiem swoich rodziców. Wracając widzi wychodzącą z mieszkania tajemniczą kobietę. Wyobraża sobie, że to jego matka - ta prawdziwa - której kiedyś Jankowscy ukradli wózek z niemowlakiem. Okazuje się jednak, że to tylko masażystka. Wreszcie podejmuje rozmowę z rodzicami, którzy przekonują go, że wszystko jest w porządku. Ojciec w jego wieku miał identyczne problemy i wątpliwości. 09:00 DZIADEK Film dokumentalny, 17 min, Polska, 2017 Reżyseria: Andrzej Święch Scenariusz: Andrzej Święch Zdjęcia: Andrzej Święch Film "Dziadek" to intymny portret człowieka, który zmaga się z wyzwaniami starości, a czyni to z oddaniem i pogodą ducha. Skupiając się na zwyczajności dnia codziennego, film oferuje inspirację, humor i wgląd w determinację człowieka, który nigdy nie powinien się poddawać. (Opis dystrybutora.) 09:20 POLA Film obyczajowy, 18 min, Polska, 2017 Reżyseria: Edyta Rembała Scenariusz: Edyta Rembała Zdjęcia: Weronika Bilska Aktorzy: Marta Kosińska, Hanna Kowalkowska, Magdalena Smalara, Michał Kowalski Jedenastoletnia Pola nie może pogodzić się z wyjazdem matki do pracy za granicę. Wraz z chorą siostrą ma zostać pod opieką ojca. Dziewczynka robi wszystko, żeby zatrzymać mamę w domu. Po jej wyjeździePola postanawia uciec. Zabiera ze sobą młodszą siostrę. (filmpolski.pl) 10:20 SCENA KLASYCZNA - (31) KATARZYNA BUDNIK Koncert, 36 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Barbara Schabowska (prowadząca) W tym odcinku Sceny Klasycznej wystąpi Katarzyna Budnik. Katarzyna Budnik to artystka, w życiu której altówka gra pierwsze skrzypce. Widzom TVP KULTURA znana jest z programu "Młody muzyk roku", gdzie wystąpiła w roli jurora. Jest cenioną solistką i kameralistką, liderem grupy altówek w Orkiestrze Sinfonia Varsovia, a także pedagogiem. Jest laureatką III nagrody jednego z najbardziej prestiżowych konkursów na świecie - Międzynarodowego Konkursu Muzycznego ARD w Monachium (2013 r.). Na koncie ma płytę solową "Viola Recital", za którą otrzymała nagrodę Fryderyk 2014 w kategorii Album Roku. Jej marzeniem jest popularyzacja tego pięknego instrumentu, jakim jest altówka. W programie: J. Brahms - Sonata Es - dur op. 120 nr 2, C. M. Weber - Andante i rondo węgierskie, przy fortepianie Piotr Kopczyński. 11:00 DOKUMENT TYGODNIA - ZDJĘCIE W MINUTĘ (SUBITO INSTANT PHOTOGRAPHY) Film dokumentalny, 78 min, Szwajcaria, 2018 Reżyseria: Peter Volkart Polaroid wynaleziony przez Edwina Landa odcisnął piętno na pokoleniach artystów oraz fotografów i nawet dzisiaj w czasach dominacji cyfrowej fotografii stanowi źródło wyjątkowych chwil. Film w artystycznym montażu opowiada historię stojącą za polaroidem, a ponadto przedstawia: archiwalne skarby, artystyczne fotografie, ujęcia zarówno amatorskie, jak i reklamowe. Całość dopełnia komentarz z punktu widzenia filozofii sztuki. 12:30 U PANA BOGA ZA PIECEM Komedia obyczajowa, 95 min, Polska 1998 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Zofia Miller Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Henri Seroka Aktorzy: Ira Łaczina, Jan Wieczorkowski, Krzysztof Dzierma, Andrzej Zaborski, Ania Janowska, Artur Krajewski, Alicja Bach, Iwona Szczęsna, Eliza Krasicka, Małgorzata Płońska, Mieczysław Fiodorow, Ewa Sierzputowska, Babiker Artoli, Władimir Abramuszkin, Alicja Butkiewicz "Czytając pamiętniki Marii Dąbrowskiej, natknąłem się na refleksję, dotyczącą jakiejś wizyty w małym miasteczku, jakiejś kolacji w towarzystwie lekarza, proboszcza i aptekarza:"Jakaż ta prowincja duchowo samowystarczalna, jak właściwie ona nas do niczego nie potrzebuje... "Pomyślałem sobie, że jeśli mamy gdzieś szukać jakichś wartości, o których w mieście dawno zapomnieliśmy, to właśnie w prowincjonalnym miasteczku na Białostocczyźnie, cokolwiek by to znaczyło" - mówił w jednym z wywiadów Jacek Bromski. Przyczyną powstania "U Pana Boga za piecem" nie było jednak reżyserskie pragnienie apoteozy tradycyjnego polskiego etosu. To pojawiło się nieco później. Najpierw Studio Filmowe "OKO" zaproponowało Bromskiemu scenariusz, którego akcja toczy się w prowincjonalnym miasteczku. Potem reżyser przypomniał sobie o Białostockim Teatrze Lalek, który niegdyś zrobił na nim wielkie wrażenie. W efekcie większość ról w "U Pana Boga za piecem" zagrali aktorzy tej sceny, a miasteczko ze scenariusza zostało umieszczone przy wschodniej granicy i nazwane Królowym Mostem. Skoro mieszkańcy Białostocczyzny wcielili się w filmowe postacie z macierzystego regionu, to główną rolę Rosjanki mogła zagrać tylko Rosjanka. Na próbne zdjęcia w Moskwie stawiło się około pięćdziesięciu kandydatek. Rywalizację wygrała aktorka sławnego Teatru na Tagance Ira Łaczina, która, mimo młodego wieku, miała już na koncie występy po francusku i angielsku. Krytyka przyjęła komedię Bromskiego życzliwie. "W końcu na ekranach pojawiły się filmy, świadczące, że twórcy przestali się wstydzić polskiej, niekiedy żenującej, niekiedy magicznej swojskości" - donosiła prasa. Potwierdzeniem tych opinii były liczne wyróżnienia, w tym nagrody publiczności na festiwalach w Słupcy k. Konina (1999) i w Chicago (1998), Brązowe Grono na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie (1998), Brązowy Granat na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu (1999) oraz grad laurów na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni ("Złoty Klakier" oraz za dźwięk, drugoplanową rolę męską, scenariusz, reżyserię i inne). Wschodnią granicę Polski przekracza autobus pełen drobnych handlarzy zza Buga, udających się na przygraniczny bazar. W lesie autobus zostaje napadnięty przez bandę "reketierów", dowodzonych przez pewnego Ukraińca, kamuflującego się pod pseudonimem "Gruzin". Przestępcy zmuszają handlarzy do złożenia haraczu. Wśród pokrzywdzonych jest młoda dziewczyna Marusia. Choć w porównaniu z innymi traci stosunkowo niewiele, to jako jedyna decyduje się zawiadomić policję. Najbliżej ma do komisariatu w Królowym Moście. Jest głównym świadkiem napadu, miejscowy komisarz postanawia więc na pewien czas zatrzymać ją w miasteczku. Proboszcz, faktycznie osoba numer jeden w okolicy, umieszcza Marusię w domu młodego organisty Witka, ćwiczącego właśnie "Ave Maria" na ślub córki burmistrza. Urocza przybyszka od razu wpada chłopakowi w oko, lecz nieśmiałość uniemożliwia mu rozpoczęcie otwartych zalotów. Kiedy proboszcz odkrywa, że dziewczyna ma piękny głos, postanawia za wszelką cenę zatrzymać ją do dnia ślubu. Nie będzie to jednak łatwe, gdyż Marusia myśli przede wszystkim o odzyskaniu utraconej gotówki. Choć z drugiej strony zarówno miasteczko, jak i Witek coraz bardziej się jej podobają. 14:15 EUFONIE 2019 - DAVID KRAKAUER I ORKIESTRA KLEZMERSKA TEATRU SEJNEŃSKIEGO Koncert, 55 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Orkiestra Klezmerska Teatru Sejneńskiego, David Krakauer Kilka pokoleń muzyków na jednej scenie. David Krakauer niezrównany amerykański klarnecista, znany na całym świecie z wykonań muzyki klezmerskiej, oraz Orkiestra Klezmerska Teatru Sejneńskiego! Muzyka klezmerska powraca do miejsc, w których rozkwitała przed laty. Dzięki wszechstronności i wirtuozerii Krakauera melodie klezmerskie przeplatają się z innymi stylami muzycznymi. Wspólny koncert artystów porwie widzów w niezapomnianą muzyczną podróż. 15:20 KOŁO PIÓRA Magazyn, 10 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marcin Kube Wykonawcy: Mariusz Cieślik (prowadzący) "Koło pióra" to autorski program literacki Mariusza Cieślika. W tym odcinku Mariusz Cieślik poleca książki: "Normalni ludzie" Sally Rooney, "Małe grozy" Łukasza Staniszewskiego, Dramaty wybrane Marka Kochana, "Drugi sen" Roberta Harrisa, "Rzeźnia numer pięć" Kurta Vonneguta. Rozmawia też z Wojciechem Chmielarzem o jego internetowej powieści w odcinkach "Prosta sprawa". 15:35 RETRO KINO - PIĘKNOŚCI NOCY (LES BELLES DE NUIT) Film komediowy, 82 min, Włochy/Francja, 1952 Reżyseria: Rene Clair Scenariusz: Rene Clair Zdjęcia: Armand Thirard Muzyka: Georges Van Parys Aktorzy: Grard Philipe, Martine Carol, Gina Lollobrigida, Magali Vendeuil, Marilyn Buferd Claude, przystojny nauczyciel muzyki, jest rozczarowany swym doczesnym życiem. Nikt nie ceni jego talentów muzycznych, przyjaciele mają go za głupca, a codzienny zgiełk uniemożliwia mu napisanie opery dzieła życia. Pewnego dnia, zapadając w sen, przenosi się w inne czasy, gdzie jest doceniany i kochany przez piękne kobiety. Podobnie dzieje się następnego dnia, i jeszcze następnego. Claude w snach wędruje przez okres fin de siecle’u, czas rewolucji francuskiej, epokę Burbonów, a nawet przenosi się w czasy dinozaurów. Zdawałoby się, że nic nie będzie w stanie nakłonić go do powrotu do życia na jawie. A jednak senne marzenie może przecież zamienić się w koszmar. [sfp.org.pl] 17:25 RICHARD STRAUSS I JEGO HEROINY (RICHARD STRAUSS AND HIS HEROINES) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Thomas Von Steinaecker Elektra, Salome, Marszałkowa. Richard Strauss zafascynowany był silnymi, emocjonalnymi kobietami. Śpiewaczki identyfikowały się ze stworzonymi przez niego bohaterkami i uwielbiały wykonywać jego dzieła. W wyjątkowy sposób potrafił łączyć muzykę i słowa w nierozrywaną całość. Inspiracją do skupienia się na damskim głosie była jego żona, sopranistka Pauline. To dla niej skomponował najpiękniejsze pieśni, w tym słynne, powstałe pod koniec życia "Cztery Ostatnie Pieśni". Drugą kobietą jego życia była synowa Alice, która opracowała jego archiwum. W dokumencie "Richard Strauss i jego heroiny" o wielkim kompozytorze opowiadają m.in. jego wnuk oraz wybitne śpiewaczki operowe (w tym Renee Fleming). 18:25 LEKKOŚĆ BYTU 3 Dysk./wywiad/debata, 16 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Łukasz Orbitowski (prowadzący) W kolejnym odcinku Łukasz Orbitowski rozmawia z wybitną wokalistką i kompozytorką jazzową Urszulą Dudziak, która opowie o tym, jak zaczyna każdy dzień i dlaczego woli być szczęśliwa niż mieć rację. Piosenkarka podzieli się również wspomnieniami ze swojego życia w Stanach Zjednoczonych i opowie, jak wyszła z jednego z największych kryzysów w swoim życiu. 18:45 MŁODA KULTURA - CHASSIS Koncert, 31 min, Polska, 2011 Wykonawcy: Zespół Chassis W cyklu promującym polskie zespoły - koncert rockowej grupy Chassis. 19:30 MŁODA KULTURA - HATIFNATS Koncert, 28 min, Polska, 2012 Wykonawcy: Zesół Hatifnats Koncerty młodych polskich zespołów, nagrane w studiu telewizyjnym. W tym odcinku występ zespołu Hatifnats. Jest to polski zespół indie rockowy założony w Warszawie w 2006 roku. Pierwsze demo zespołu ukazało się w marcu 2007 roku. Pierwsza trasa koncertowa rozpoczęła się miesiąc po premierze dema, a więc w kwietniu 2007. W połowie sierpnia zespół pokazał się na mysłowickim Off Festivalu. W lipcu 2008 Hatifnats wystąpił na kolejnych trzech ważnych festiwalach: gdyńskim Open'er Festival, węgorzewskim Union of Rock oraz Jarocin Festival. 8 sierpnia 2009 roku zespół ponownie zagościł na jednej ze scen Off Festivalu. Na koncercie dla TVP Kultura zespół wykonał następujące utwory: 1. Horses from Shellville 2. Soil 4. When the Wars Are Done 5. Mathematix 6. The Lost Boys 7. Waking in the Dark 8. Before It Is too Late 20:15 BILET DO KINA - DROGA DO ZAPOMNIENIA (THE RAILWAY MAN) Dramat biograficzny, 111 min, Australia/ Wielka Brytania 2013 Reżyseria: Jonathan Teplitzky Scenariusz: Frank Cottrell Boyce, Andy Peterson Zdjęcia: Garry Phillips Muzyka: David Hirschfelder Aktorzy: Jeremy Irvine, Colin Firth, Nicole Kidman, Stella Skarsgard, Michael MacKenzie, Jeffrey Daunton Bohaterem filmu jest Brytyjczyk Eric Lomax (1919 - 2012), oficer armii, jeniec wojenny. Scenariusz powstał na podstawie jego autobiograficznej książki "The Railway Man", która została wydana w 1995 roku. Po wojnie Lomax żył w samotności, tłumiąc w sobie bolesne wspomnienia, które na długo odebrały mu sens istnienia. Zapragnie jeszcze raz zawalczyć o swoje szczęście, kiedy na swej drodze spotka prawdziwą miłość. Podczas II wojny światowej brytyjski oficer Eric Lomax zostaje pojmany przez Japończyków w Singapurze. Jako więzień obozu jenieckiego pracuje przy budowie linii kolejowej zwanej Koleją birmańską albo Koleją śmierci. Był oficerem korpusu łączności i jako specjalista w tej dziedzinie, konstruuje w obozie radio, wspomagany przez innych jeńców. Odbiornik zostaje jednak przechwycony przez strażników, a Lomax ponosi dotkliwą karę. Podczas brutalnych przesłuchań nie jeden raz śmierć zagląda mu w oczy. Tamtych traumatycznych przeżyć nigdy nie zapomniał, wypełniły one całe jego życie i nieustannie dawały znać o sobie. Wiele lat po wojnie Lomax dowiaduje się, że jeden z jego oprawców wciąż żyje. Postanawia go odnaleźć, mając nadzieję, że konfrontacja z dawnym wrogiem pozwoli mu rozliczyć się z przeszłością i zamknąć najstraszliwszy rozdział swego życia. Czy spotkanie ofiary z katem stanie się okazją do wyrównania rachunków i zemsty, czy może pojednania? 22:25 PORTRETY - ELENA FERRANTE, GORĄCZKA CZYTANIA (FERRANTE FEVER) Film dokumentalny, 71 min, Włochy, 2017 Reżyseria: Giacomo Durzi Scenariusz: Laura Buffoni, Giacomo Durzi Film przedstawia twórczość literacką Eleny Ferrante, autorki, która pomimo międzynarodowego sukcesu, nie jest znana. Dzięki rozmowom z pisarzami poznajemy sylwetkę pisarki, która skrywa się pod pseudonimem Ferrante. 23:45 SEANS KULTOWY - PLUTON (PLATOON) Dramat wojenny, 115 min, USA 1986 Scenariusz i reżyseria: Oliver Stone Zdjęcia: Robert Richardson Muzyka: Samuel Barber Występują: Charlie Sheen, Tom Berenger, Willem Dafoe, Forest Whitaker, Francesco Quinn, John C. McGinley, Richard Edson, Kevin Dillon, Reggie Johnson, Keith David, Johnny Depp, David Neidorf, Oliver Stone i inni Zrealizowane bardzo skromnymi środkami (6, 5 miliona dolarów) dzieło Olivera Stone'a odniosło olbrzymi sukces komercyjny i artystyczny (wpływy z dystrybucji przekroczyły 120 milionów). Krytyka uznała "Pluton" za jeden z najbardziej realistycznych wojennych filmów w historii kina. Akademia Filmowa wprost obsypała go Oscarami, wręczając słynne statuetki za najlepszy film, reżyserię, montaż i dźwięk. Ponadto nominacje przypadły w udziale aktorom Willemowi Dafoe i Tomowi Berengerowi oraz scenarzyście i autorowi zdjęć. Oliver Stone został również uhonorowany Złotymi Globami (za film i reżyserię) oraz Srebrnym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie. "Pluton" jest autobiograficznym filmem reżysera, który brał udział w wojnie wietnamskiej. 21-letni młodzieniec wyruszył do Wietnamu, jako ochotnik, uznając swą decyzję za patriotyczny obowiązek. Gotów był nawet umrzeć za swój kraj, jak powiedział w jednym z wywiadów. Kiedy po kilkunastu miesiącach służby wrócił do domu, nie mógł znaleźć sobie miejsca. Był wstrząśnięty bezsensem wojny i obojętnością ludzi wobec wietnamskiego koszmaru. Włóczył się, zmieniał pracę, trafił nawet do więzienia za narkotyki (skończyło się na szczęście na niewielkim wyroku). Po ukończeniu kursu filmowego w Nowym Jorku (jego profesorem był Martin Scorsese) zaczął pisać scenariusze, jednak długo nie otrzymywał żadnej oferty. Zniechęcony pierwszymi niepowodzeniami podjął pracę taksówkarza, próbował też innych zawodów. Scenariusz do "Plutonu" napisał w lipcu 1976 roku, jednak nikt nie podjął się jego realizacji, uznając go za zbyt pesymistyczny i brutalny. Stone zawarł w nim osobiste wspomnienia oraz straszliwe przeżycia i obserwacje. Dopiero po dziesięciu latach udało mu się zgromadzić dostateczne fundusze. Zdjęcia kręcono na Filipinach w ciągu zaledwie 54 dni. Zanim jednak przystąpiono do realizacji, aktorzy zostali poddani ciężkiej próbie. Pod okiem Dale'a Dye, przeniesionego do rezerwy kapitana marines, przeszli 14-dniowe szkolenie w filipińskiej dżungli, w spartańskich warunkach, bez hoteli, samochodów i normalnych posiłków. "Pluton" rozpoczyna się sceną, w której w Wietnamie na polowym lotnisku lądują młodzi, niedoświadczeni żołnierze. Wśród nich jest bohater filmu (odtwarzający samego Stone'a), 18-letni ochotnik Chris Taylor (Charlie Sheen), który rzucił wszystko, by walczyć w Wietnamie. Już pierwsze zetknięcie z wojną wywołuje u nowicjusza wstrząs. Na lądowisku mija innych żołnierzy powracających do kraju w plastikowych workach. 01:45 WIECZÓR KINOMANA - ANATOMIA MORDERSTWA (ANATOMY OF A MURDER) Dramat sądowy, 153 min, USA, 1959 Reżyseria: Otto Preminger Scenariusz: Wendell Mayes Zdjęcia: Sam Leavitt Muzyka: Duke Ellington Aktorzy: Arthur O'Connell, Eve Arden, Kathryn Grant, James Stewart, Ben Gazzara, Lee Remick Porywczy porucznik armii Stanów Zjednoczonych został oskarżony o morderstwo. Zabił człowieka, który zgwałcił jego żonę, ale nie przyznaje się do winy. Jego obrony podejmuje się skromny adwokat z miasteczka położonego nieopodal Nowego Jorku. 04:20 PEGAZ - SCENA ALTERNATYWNA - GENOWEFA LENARCIK I RAPHAEL ROGIŃSKI Magazyn, 19 min, Polska, 2016 Reżyseria: Joanna Makowska, Joanna Makowska Wykonawcy: Marek Horodniczy (prowadzący), Genowefa Lenarcik, Raphael Rogiński W tym odcinku prezentujemy wyjątkowy projekt o nazwie ŻYWIZNA. Goście: 80 - letnia śpiewaczka kurpiowska Genowefa Lenarcik i Raphael Rogiński, który towarzyszy artystce na gitarze. Materiał składa się z tradycyjnych tekstów ludowych i aranżacji autorskich Raphaela Rogińskiego.