TVP Historia Poniedziałek, 01.06.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 01 CZERWCA. ODC. 580 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1908 - wprowadzono sygnał SOS; 1938 - pojawił się komiksowy bohater Superman; 1946 - pierwszy numer miesięcznika Znak; 1988 - we Wrocławiu odbył się wielki marsz krasnoludków, prześmiewcza inicjatywa "Pomarańczowej Alternatywy"; 07:20 MŁODY PIŁSUDSKI - ODC. 13 Serial historyczny, biograficzny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jarosław Marszewski, Jarosław Marszewski Scenariusz: Jarosław Sokół, Ewa Wencel, Jarosław Sokół, Ewa Wencel Zdjęcia: Wojciech Suleżycki, Wojciech Suleżycki Muzyka: Bartosz Chajdecki, Bartosz Chajdecki Aktorzy: Grzegorz Otrębski, Karol Pocheć, Jan Butruk, Mariusz Kiljan, Elizawieta Kreutzberg, Mateusz Banasiuk, Grzegorz Daukszewicz, Joanna Kuberska, Maria Kuśmierska, Sebastian Cybulski, Maja Szopa, Dominik Bąk, Redbad Klynystra-Komarnicki, Kamila Kuboth-Schuchardt, Robert Angowski Po nieudanej próbie odbicia Okrzei, Ziuk postanawia zakończyć działalność organizacji bojowej ostatnią spektakularną akcją - skokiem na rosyjski pociąg pocztowy. Zrabowane środki mają posłużyć do utworzenia pierwszych polskich oddziałów wojskowych. Ziuk i jego najbliżsi towarzysze rozpoczynają przygotowania do wielkiego napadu w Bezdanach. 08:45 HISTORIA POLSKI - PRZERWANA MISJA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Petro Aleksowski Scenariusz: Petro Aleksowski Pierwszy polski dokument pokazujący misję Afganistan przez pryzmat strat poniesionych przez trwale poszkodowanych polskich żołnierzy. Głównymi bohaterami dokumentu są czterej młodzi mężczyźni, dla których marzeniem życia była armia i spełnieniu tego marzenia podporządkowali swoje życie. Sprawdzianem męskości i żołnierskich umiejętności miał być wyjazd na misję. Utrzymywane w tajemnicy, skrywane w pamięci żołnierzy prawdziwe oblicze polskiej misji jest bazą dla konstrukcji akcji i dramaturgii filmu. Bohaterowie podejmując decyzję o wyjeździe na misje byli w związkach rodzinnych, a mimo to zdecydowali sami, bez konsultacji z najbliższymi. Dziś, kiedy trzeba zapłacić za swoją decyzję, kosztami tej spłaty obciążają właśnie najbliższych. Autor filmu, nawiązując dialog, w którym zadaje pytania niewygodne dla weteranów, staje się dla nich kolejnym wyzwaniem zmuszając do pierwszych od czasu wypadku tak szczerych wyznań. Film bogato zobrazowany oryginalnymi zdjęciami nakręconymi przez żołnierzy w Afganistanie. 09:40 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami Traktatu Wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami Traktatu Wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 11:30 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - KRUCJATA WOLNOŚCI Magazyn, 26 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Znamy początki zimnej wojny, ale niewielu trafnie wskazuje jej koniec. Jak powstrzymano sowiecką globalną ekspansję? Czy światu groził konflikt atomowy? W jakim celu prezydent Kennedy zachęcał do odwiedzania Berlina? Pierwszy odcinek cyklu "Archiwum zimnej wojny" nosi tytuł "Krucjata wolności". Wśród gości Andrzej Krzeczunowicz - weteran Radia Wolna Europa, Paweł Sasanka z IPN, archiwalne wywiady z Janem Nowakiem - Jeziorańskim, Ralphem Walterem z amerykańskiego kierownictwa RWE i Paulem Henze z CIA. 12:05 DOM - ODC. 1/25 - CO TY TU ROBISZ, CZŁOWIEKU? Serial obyczajowy, 83 min, Polska 1980 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki i Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, StanisławZaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Jerzy Michotek, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Pierwszy odcinek epickiej opowieści o życiu mieszkańców powojennej Warszawy. Akcja serialu rozpoczyna się w 1945 roku. Jeszcze trwa wojna, ale z terenów wyzwolonych już wyruszają do Warszawy jej przedwojenni mieszkańcy. Podąża tu również 17 - letni Andrzej Talar, do niedawna partyzant, później ochotnik w Wojsku Polskim. Posądzony o dezercję i zdradę, musi w Warszawie szukać schronienia. W drodze poznaje Basię Lawinównę. Odnajduje kamienicę przy ulicy Złotej, gdzie dziewczyna mieszkała przed wojną. Basia czeka na powrót swojego narzeczonego Łukasza, po którym wszelki ślad zaginął. 13:40 300 MIL DO NIEBA (300 MIL DO NIEBA) Dramat obyczajowy, 89 min, Polska/Francja/Dania, 1989 Reżyseria: Maciej Dejczer Scenariusz: Maciej Dejczer, Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Wojciech Klata, Rafał Zimowski, Kama Kowalewska, Jadwiga Jankowska-Cieślak, Adrianna Biedrzyńska, Krzysztof Stroiński, Wiesław Komasa, Ryszard Mróz W 1985 roku bracia Zielińscy, piętnastoletni Adam i dwunastoletni Krzysztof, ukryci pod podwoziem ciężarówki przedostali się do Szwecji. Polskie władze za wszelką cenę starały się sprowadzić chłopców do kraju. Ich rodzice nie wystąpili z żądaniem ekstradycji, uważając, że synowie sami powinni decydować o swoim losie. Odebrano im w efekcie prawa rodzicielskie. Bracia pozostali w Szwecji. Do uzyskania pełnoletności mieszkali w rodzinie zastępczej. Dzisiaj są już całkowicie samodzielni. Film Macieja Dejczera obejrzeli na Kongresie Praw Człowieka i Obywatela w Strasburgu w 1989 roku. Powiedzieli o nim, że w pełni oddaje ich przeżycia. Jednak "300 mil do nieba" nie jest kroniką wydarzeń z 1985 roku, choć wiele fragmentów filmu powstało na podstawie dokumentacji tej niezwykle spektakularnej ucieczki. Filmowi bohaterowie - Jędrek i Grześ Kwiatkowscy - mieszkają z rodzicami i licznym rodzeństwem w barakowozie, żyjąc w bardzo ciężkich warunkach. Ojciec, nauczyciel historii, był dwukrotnie zwalniany z pracy za poglądy polityczne. Chłopcy postanawiają spełnić swoje marzenia o lepszym życiu i uciec na Zachód. Razem z nimi wybiera się szkolna koleżanka Elka. Jednak jedynie Jędrkowi i Grzesiowi udaje się przejechać przez granicę pod podwoziem TIR - a. Kiedy cieżarówka po kontroli granicznej wjeżdża na prom, chłopcy zmęczeni zasypiają. Budzą się już na lądzie i dowiadują się, że są w Danii. Tam trafiają do obozu dla uchodźców. Władze duńskie informują ich, że wkrótce zostaną odesłani do kraju. Ich losem zaczyna się interesować dziennikarka, która wyemigrowała z Polski. Dzięki jej staraniom chłopcy otrzymują azyl. To również ona pomaga braciom skontaktować się z rodzicami. W dramatycznej rozmowie przez telefon ojciec zdobywa się na to, by powiedzieć synom, żeby nigdy nie wracali do kraju. Felix dla najlepszego filmu młodego reżysera europejskiego oraz nagroda na FPFF w Gdyni za najlepszy debiut. 15:15 LODOWA PLANETA - JESIEŃ ODC. 4/6 (FROZEN PLANET 4 AUTUMN) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2011 Tym razem filmowcy BBC zabierają nas w podróż do miejsc, w których zawsze panuje temperatura poniżej zera. Zapierające dech w piersiach krajobrazy i wspaniała narracja sir Davida Attenborough to dodatkowe atuty filmu. W kolejnych odcinkach serii widzimy krainy, które wkrótce zupełnie zmienią swój charakter. Nie ma już odwrotu od tego, by Arktyka i Antarktyda upodobniły się do innych rejonów ziemi, bo globalne ocieplenie stało się faktem. Filmowcy użyli do produkcji najnowszych zdobyczy technologii. Schodzą pod lód, zbliżają się do polarnych niedźwiedzi, penetrują góry lodowe, podpatrują pingwiny. Obserwują życie, które toczy się tam wbrew wszystkim przeciwnościom. 16:15 SPÓR O HISTORIĘ - KMIECIE POLSCY Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Chłopi pańszczyźniani to symbol nędzy, opresji i najniższej warstwy społecznej. Czy sytuacja chłopów zawsze była tak trudna? Jak doszło do utraty niezależności przez warstwę ludzi żyjących z uprawy roli? Kiedy i w jaki sposób wolni kmiecie stracili wolność i niezależność ekonomiczną? Kmieć, czyli kto? Nie oznaczał dawniej, tak jak dziś chłopa, a utworzony został z szeroko rozpowszechnionego w wiekach średnich łac. słowa comes, comites. Króla czy księcia miała otaczać starszyzna comite, więc w wyrazie tym mieściło się pojęcie każdej starszyzny dygnitarskiej. W czasach, gdy nie było folwarków, a więc i szlachty folwarcznej, a tylko rycerstwo drużyn książęcych, z którego potem wyrosła szlachta przez nadanie ziemi, "kmieciami" zaczęto nazywać starszyznę wiejską, rolniczą i ziemiańską. To pojęcia starszeństwa określanego tym wyrazem słychać w pieśni Bogarodzica - "Adamie, ty Boży kmieciu, Ty siedzisz u Boga w wiecu". Wyraz "chłop" odpowiada w pierwotnym znaczeniu ściśle łac. vir, homo, stąd "chłopi" oznaczało tyle samo, co homines w łacinie średniowiecznej, tj. ludzie będący pańską własnością, poddani. (tyle Gloger i Encyklopedia staropolska). Kmiecie byli wolni. Jaka była ich pozycja społeczna w państwie pierwszych Piastów? Jaki rodowód mieli Piastowie? Kim byli kmiecie piastowscy? Rolnicy, ale uzbrojeni. Jakiemu prawu podlegali? Do czasów Kazimierza Wielkiego obowiązek uczestniczenia w wojnie spadał na wszystkich, którzy jakikolwiek kawałek ziemi uprawiali. Podlegali tzw. "prawu rycerskiemu". Stan ten jednak musiał ulec przeobrażeniu wobec dążności Piastów do wytworzenia rycerstwa zawodowego, na wzór zachodniej Europy. Kiedy sytuacja kmieci zaczyna się zmieniać? Proces tracenia wolności osobistej (teoretycznie kmiecie i chłopi wolność osobistą mieli aż końca XV wieku) i ekonomicznej. Kiedy i w jaki sposób kmiecie/chłopi przestali podlegać sądownictwu królewskiemu, a przeszli pod jurysdykcję dziedzica? Kiedy możemy mówić o chłopie pańszczyźnianym, jakie miał prawa, a jakie obowiązki. Przyczyny zmian statusu kmieci. Zmiany w warunkach życia kmieci i chłopów na przestrzeni kilku wieków - jak mieszkali, co jedli, jak wygladało ich życie codzienne. 17:40 HISTORIA POLSKI - WYGNAŃCY - NIEZNANI BOHATEROWIE SOLIDARNOŚCI - CZ. 1 Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2005 Film dokumentalny o ludziach, którzy przed 25 laty zaangażowali się w budowę nowej, wolnej i demokratycznej Polski. Za swój entuzjazm i wiarę w zmiany otaczającej rzeczywistość zostali uznani za wrogów Ojczyzny i zmuszeni do emigracji. Ich nazwiska i sylwetki, choć dziś niektórym nieznane, stanowią żywą legendę Solidarności, która zmieniła oblicze Europy. Bohaterami filmu będą: Maciej Wierzyński, Tomasz Tabako, Paweł Bąkowski, Andrzej Czuma, Krzysztof Kamyszew, Gwido Zlatkes, Katarzyna Kietlińska, Andrzej Dolata, Tomasz Wojdakowski, Andrzej Rozpłochowski, Wojciech Laskowski, Jan Bednarczyk, Włodzimierz Czapko oraz Tomasz i Grzegorz Dąbrowscy. 19:00 MIASTO Z MORZA - ODC. 1/4 Serial historyczno - obyczajowy, 43 min, Polska, 2009 Autor: Stanisława Fleszarowa-Muskat, na podstawie jej cyklu powieściowego "Tak trzymać" powstał scenariusz Reżyseria: Andrzej Kotkowski Scenariusz: Andrzej Kotkowski Zdjęcia: Adam Bajerski Aktorzy: Małgorzata Foremniak, Julia Pietrucha, Jakub Strzelecki, Paweł Domagała, Marian Dziędziel, Olgierd Łukaszewicz, Piotr Polk, Zbigniew Jankowski, Zdzisław Wardejn, Mateusz Banasiuk, Barbara Baryżewska, Krzysztof Bień, Anna Brulińska, Maria Gładkowska, Bartosz Glogowski Czteroodcinkowy serial oparty na motywach I tomu powieści Stanisławy Fleszarowej - Muskat "Tak trzymać" to opowieść o pracy, przyjaźni i miłości, o wielkich nadziejach i porażkach. Ukazuje pionierski okres budowy portu gdyńskiego, w tamtym czasie inwestycji olbrzymiej i kosztownej, podjętej wysiłkiem polskiego rządu, polskich i francuskich inżynierów oraz robotników. To jednocześnie historia rodzącego się miasta, obejmująca okres około trzech lat, od lata 1923 r. do uzyskania przez Gdynię praw miejskich (10 lutego 1926 r.). Główne postaci serialu to: dumny, butny i ambitny 19 - letni Krzysztof Grabień, syn nauczyciela ze wsi pod Przeworskiem (rodzice zginęli w czasie bombardowania), który wyruszył na Wybrzeże szukając pracy i swojego miejsca w życiu. Pracując przy budowie portu, kończy polskie gimnazjum w Gdańsku, żeni się z Kaszubką, podejmuje studia i wrasta w rodzące się miasto; Łucka z Konków, kaszubska dziewczyna, która początkowo jest zatrudniona w garkuchni dla robotników, a później w biurze inż. Wendy. Wbrew woli ojca zostaje żoną Krzysztofa, ich córka Julia będzie pierwszym dzieckiem urodzonym w Gdyni po uzyskaniu praw miejskich; Wołodia Jazowiecki, rówieśnik i przyjaciel Krzysztofa, kocha życie i piękne kobiety. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę przyjeżdża wraz z ojcem ze Związku Sowieckiego do kraju (matka nie przeżyła trudów podróży). Początkowo robi lewe interesy, jednak wykorzystując znajomość języków obcych, zaczyna uczciwie pracować jako tłumacz francuskich inżynierów budujących port. Później wstępuje do Marynarki Wojennej. Choć lekko podchodzi do życia, jest człowiekiem honoru. Mimo próśb ojca, z którym jest skłócony, odmawia przyjęcia pieniędzy od rodzica i utrzymuje się sam. Trzydziestoparoletnia wdowa po majorze Wojska Polskiego, pani Helena, to piękna i szlachetna kobieta. Po przyjeździe z Warszawy do Gdyni prowadzi nad morzem restaurację Pawilon. Tu próbuje ułożyć swoje życie na nowo. Związuje się z jednym z francuskich inżynierów, Marcelem Lebrakiem. Mimo propozycji wyjazdu do Paryża i obiecujących perspektyw, zostaje w Gdyni. Losy czwórki bohaterów splatają się z losami miejscowej ludności oraz z historią autentycznych postaci związanych z Kaszubami, z budową portu i powstającym miastem. Odc. 1 Krzysztof Grabień zachęcony informacją o budowie portu jedzie na Wybrzeże. Celowe zatrzymanie pociągu na granicy polsko - niemieckiej powoduje, że przyjeżdża do Gdyni nocą. Okradziony z pieniędzy, nieznający nikogo, wałęsa się do świtu nad brzegiem morza. Rankiem staje w kolejce do punktu werbującego robotników, by dostać pracę. Chętnych jest jednak zbyt wielu. Tu poznaje Wołodię, który proponuje mu niezbyt legalny, ale opłacalny interes. Chłopcy trafiają do garkuchni, gdzie pracuje Łucka. Krzysztof podoba się dziewczynie. On odwzajemnia jej zainteresowanie. Znajomość przeradza się w miłość. Z niewielką ilością pieniędzy, nie mając gdzie spać, Krzysztof nocuje początkowo na plaży, potem pomieszkuje na łodzi razem z trzema poznanymi przy budowie linii kolejowej chłopakami. Wołodia spotyka inżynierów francuskich wysłanych do Gdyni przez konsorcjum. Znający język obrotny chłopak, załatwia pracę sobie i Krzysztofowi. Obaj pracują w biurze naczelnika budowy i projektanta portu, którym jest inż. Wenda. Rusza budowa, sprowadzona pogłębiarka drąży pierwszy basen. 20:15 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ANNA BRETOŃSKA, KRÓLOWA FRANCJI (ANNE OF BRITTANY) Film dokumentalny, 93 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Anna Bretońska, królowa Francji. Księżna Anna z Bretanii urodziła się w Nantes w roku 1477. Jest jedyną kobietą w historii Francji, która była dwukrotnie królową. Na przełomie średniowiecza i renesansu o jej rękę zabiegali władcy Niemiec i Francji. Dzięki małżeństwu z francuskim królem Karolem VIII, a następnie z Ludwikiem XII połączyła Bretanię z Francją. Burzliwe panowanie Anny z Bretanii było osadzone w legendarnych budowlach: od Nantes - stolicy Bretanii, po najpiękniejsze zamki położone nad najdłuższą z francuskich rzek - Loarą: Langeais, Amboise i Blois. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to program francuskiej telewizji publicznej, prezentowany przez znanego dziennikarza Stephane'a Berna. Każdy z odcinków przedstawia losy wybranej postaci historycznej, jednocześnie prezentując bogactwo europejskiego dziedzictwa kultury. 22:00 HISTORIA NA TEN CZAS - KRZYSZTOF OŻÓG CZ. 1 Bez klasyfikacji, 5 min, Polska, 2020 "Historia na ten czas" to zbiór krótkich programów zawierających wypowiedzi wybitnych znawców dziejów Polski i historyków idei. Przeprowadzą widzów od początków polskiej państwowości przez potęgę i upadek państwa Jagiellonów, do Konstytucji 3 Maja. Opowiedzą o naszych rzymskich, chrześcijańskich korzeniach, o dziedzictwie I Rzeczpospolitej i polskiego sarmatyzmu. Ukażą sylwetki wielkich wodzów i hetmanów XVII wieku, ale też długą drogę do odzyskania niepodległości i wojnę o granice w 1920 r. Mowa będzie też o II wojnie światowej i jej długotrwałych skutkach. Przyjrzą się też korzeniom polskiego modelu wolności oraz miejscu Polski na mapie świata. 23:25 GDZIEKOLWIEK BĘDĘ.... (FILM O MARKU GRECHUCIE) Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2009 Autor: Piotr Poraj - Poleski Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Danuta Grechuta, Piotr Poraj - Poleski Wykonawcy: Danuta Grechutowa, Jan Kanty - Pawluśkiewicz, Grzegorz Turnau, Andrzej Sikorowski Dokument poświęcony wielkiemu i wszechstronnemu artyście, Markowi Grechucie. Narratorem jest Danuta Grechuta, żona i muza pieśniarza, malarza, architekta, poety i kompozytora, zakochanego w sporcie kibica. Opowiada ona, jak na co dzień była świadkiem zmagania się artysty z własną wrażliwością, jego walki o prawo do własnej odrębności, o prawo do własnego życia w zamkniętej społeczności krakowskich elit artystycznych i intelektualnych. Danuta Grechuta mówi też o namiętnościach i słabościach męża artysty, o jego lękach i radościach. Uczestniczyła w jego życiu, walczyła wraz z nim z chorobą i wspierała go w ciężkich chwilach. Powstał obraz osoby niezwykle ciepłej i niezależnej, charyzmatycznego poety, kompozytora i pieśniarza obdarzonego niespotykaną barwą głosu. Kamera pokazuje tak bliskie bohaterowi miejsca w Krakowie, jak: Politechnika, Rynek, Piwnica pod Baranami. W filmie wypowiadają się także inni ludzie bardzo blisko związani z Markiem Grechutą: m. in. Andrzej Sikorowski, Grzegorz Turnau, Leszek Aleksander Moczulski oraz syn artysty, Łukasz. 00:25 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami Traktatu Wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 00:45 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami Traktatu Wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 01:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - JAPONIA Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1995 Reżyseria: Bogusław Wołoszański "Jeśli pragniesz zaatakować przeciwnika, uczyń to o trzeciej nad ranem, w oślepiającej zamieci śnieżnej..." Japończycy z pewnością studiowali pilnie idee klasyka strategii chińskiej, Sun - tsu. Jednak wymogi techniki i dwudziestowiecznej sztuki wojennej sprawiły, że dopiero o godzinie szóstej samoloty z lotniskowców grupy uderzeniowej admirała Magumo zaczęły zapuszczać silniki. Mimo zwłoki atak zaskoczył amerykańską Flotę Pacyfiku: po nalocie w Pearl Harbor zostały ruiny, wraki i zgliszcza. Dalsze wydarzenia potoczyły się zgodnie ze scenariuszem opracowanym przez głównodowodzącego Połączonej Floty, admirała Yamamoto. Japońskie lotnictwo rozniosło w strzępy brytyjskie siły morskie pod Kuantanem, padły amerykańskie bazy Guam, Wake i Tarawa, poddał się Singapur, Sprzymierzeni wycofali się z Filipin i Indii Holenderskich. Srogie cięgi przyjęła flota amerykańska w bitwie na Morzu Koralowym. Kolejnym etapem japońskiego blitzkriegu był Midway, atol leżący na zachód od Wysp Hawajskich, zgodnie z nazwą - w połowie drogi ze Stanów Zjednoczonych do Japonii. Do zajęcia wyspy Japończycy wyznaczyli ogromne siły zahartowane w bojach z przeciwnikiem. Amerykanie przeciwstawić im mogli zaledwie trzy lotniskowce, w tym jeden prowizorycznie naprawiony stolarskimi metodami, po ciosach na Morzu Koralowym, i kilka krążowników. Początek bitwy pod Midway, przełomowego etapu zmagań na Zachodniej Półkuli, nie był dla Sprzymierzonych obiecujący. Kolejne eskadry lotnicze atakujące flotę japońską, ginęły w ogniu japońskiej osłony. I nagle zdarzył się cud: kilkanaście powolnych samolotów torpedowych zespołu kapitana McCluskiego zaskoczyło siły przeciwnika podczas przezbrajania maszyn pokładowych z bomb na torpedy lotnicze. W ciągu paru minut dumne lotniskowce cesarskiej floty przemieniły się w płonące wraki. Środek Drogi - Midway - stał się symbolem przełomu w wojnie na Pacyfiku.