TVP Historia Środa, 03.06.2020 Zmiany z dnia 04.06.2020 w stosunku do raportu z dnia 28.05.2020 (dodano pozycję programową) 09:15 BŁĘKITNY GENERAŁ Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2003 Autor: Ewa Szakalicka Reżyseria: Ewa Szakalicka Scenariusz: Ewa Szakalicka Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Wykonawcy: Krzysztof Dumała Film jest poświęcony jednemu ze współtwórców niepodległej Polski, legendarnemu "błękitnemu generałowi", Józefowi Hallerowi, w sto trzydziestą rocznicę jego urodzin. Pokazuje osobowość i dokonania tego wybitnego dowódcy i wielkiego patrioty. Twórcy dokumentu starają się odpowiedzieć na pytanie, co pozostało dzisiaj z jego przesłania, kim jest dla współcześnie żyjących Polaków człowiek, który przywrócił ojczyźnie Pomorze i rzucając platynowy pierścień do Zatoki Puckiej, dokonał symbolicznego aktu zaślubin z morzem. Film ma formę gawędy historycznej, jej narratorami są osoby związane z generałem, ludzie, którzy go pamiętają, historycy oraz osoby zafascynowane życiem i osobowością Hallera. Ich wypowiedzi uzupełnione są bogatymi materiałami archiwalnymi: rodzinnymi pamiątkami, fotografiami, listami i dokumentami. Józef Haller urodził się w 1873 roku w Jurczycach pod Krakowem. Pochodził ze znanej w Galicji rodziny drukarzy, przybyłej do Polski z Austrii. Wielki wpływ na osobowość młodego Hallera wywarła atmosfera patriotyzmu i głębokiej religijności rodzinnego domu. Wartości, które go ukształtowały, określiły także całą jego późniejszą działalność. Odebrał gruntowne wykształcenie wojskowe, ukończył m.in. studia na Akademii Technicznej w Wiedniu na wydziale artylerii. W stopniu podporucznika rozpoczął trwającą piętnaście lat służbę w wojsku austriackim. W 1910 roku opuścił armię i poświęcił się działalności w ruchu spółdzielczym, organizował m.in. kursy rolnicze. Był twórcą ruchu skautowego na ziemiach polskich, którego zadaniem było wychowywanie młodzieży w duchu patriotycznym i gotowości do poświęceń dla odbudowy Rzeczypospolitej. Jako instruktor wojskowy przygotowywał młodzież do walki zbrojnej o niepodległość ojczyzny. W okresie I wojny światowej Józef Haller walczył w legionach Piłsudskiego. W 1918 roku objął dowództwo Armii Polskiej we Francji, tzw. Błękitnej Armii. Rok później przybył na jej czele do kraju. Kierował m.in. Frontem Pomorskim, którego zadaniem było odzyskanie Pomorza. Po uroczystym akcie zaślubin z Bałtykiem Haller wraz z żoną Aleksandrą i synem Erykiem zamieszkali w Toruniu. W okresie międzywojennym aktywnie działał w wojsku polskim, był posłem na Sejm. Podczas II wojny światowej wszedł w skład rządu emigracyjnego w Londynie. Do końca swych dni pozostał na emigracji. Zmarł w 1960 roku, jego prochy wróciły do kraju trzydzieści trzy lata później i spoczęły w krypcie kościoła garnizonowego w Krakowie. Postać generała pokazano w aspekcie historycznym i współczesnym. Narratorami są osoby znające Hallera osobiście: Ewa Haller de Hallenburg, najstarszy żyjący hallerczyk, płk Jerzy Pajączkowski. Komentarz historyczny - prof. Adam Dobroński, dr Tadeusz Krawczak, Dariusz Radziwiłłowicz. W programie występuje również mec. Piotr Andrzejewski. Rozmowy są prowadzone w miejscach związanych z działalnością Józefa Hallera, takich jak Jurczyce, Władysławowo, Goruchowo, Radzymin, Londyn. Wykorzystano materiały archiwalne, dokumenty, pamiątki i fotografie. (dodano pozycję programową) 09:50 PIOSENKĄ PRZEZ HISTORIĘ - UNIWEREK 200 LAT Teledysk, 9 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Adam Fręśko Wykonawcy: Jakub Sienkiewicz, Tomasz Grochowalski, Piotr Łojek, Leon Paduch, Aleksander Korecki, Jacek Wąsowski Największy Polski Uniwersytet - Uniwersytet Warszawski powstał w 1818 roku z połączenia Szkoły Prawa i Szkoły Lekarskiej założonych w czasach napoleońskich. Pomysłodawcami jego utworzenia byli ksiądz Stanisław Staszic i hrabia Stanisław Kostka Potocki - minister wyznań i oświecenia publicznego Królestwa Polskiego. Utworzono wówczas pięć wydziałów, które symbolizują gwiazdki znajdujące się do dziś w godle uczelni. Mimo że powołany przez Cara Uniwersytet stał się szkołą patriotyzmu i kuźnią niepodległościowych aspiracji Polaków, studenci i absolwenci Uniwersytetu stanęli do walki w Powstaniu Listopadowym. W ramach represji zaledwie w 15 lat po otwarciu car zamknął uczelnię. Na jej ponowne otwarcie zgodził się dopiero z górą ćwierć wieku później. Szkoła Główna, bo tak nazwano uczelnię, otworzyła podwoje w listopadzie 1862 roku. Rok później wybuchło Powstanie Styczniowe, w które zaangażowali się studenci i profesorowie. I tym razem w ramach represji uczelnia została zamknięta. Otworzono ją dopiero kiedy wojska carskie w 1915 roku opuściły Warszawę. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Uniwersytet po raz pierwszy w historii mógł się rozwijać w warunkach wolności nauki i nauczania. Na początku lat 30. był już największym polskim uniwersytetem z 250 profesorami i dziesięcioma tysiącami studentów. W 1935 roku zyskał imię Józefa Piłsudskiego. W czasie hitlerowskiej okupacji Uniwersytet jak inne uczelnie został zamknięty. A jednak mimo grożącej kary śmierci nauczania nie przerwano. W podziemnym Uniwersytecie niemal 300 nauczycieli akademickich wykładało dla trzech i pół tysiąca studentów. W czasie Powstania Warszawskiego toczyły się na terenie Uniwersytetu zaciekłe walki. Zniszczony w ponad sześćdziesięciu procentach po wojnie został odbudowany. W 1968 roku stał się sceną protestów studentów walczących o wolność z komunistami. Pracownicy i studenci Uniwersytetu walnie przyczynili się do odzyskania przez Polskę pełnej wolności. (dodano pozycję programową) 16:30 2020. CZAS NIEZNANY - 2020. CZAS NIEZNANY ODC. 11 Film dokumentalny, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Krzysztof Kasior Scenariusz: Grzegorz Zasępa W tym odcinku o życiu w czasie epidemii opowiada między innymi pisarz Łukasz Orbitowski - autor powieści takich jak "Inna dusza", "Szczęśliwa ziemia" i "Exodus". Kamera dokumentalistów pokazuje również, jak koronawirus wpłynął na codzienność pani Eweliny i pana Andrzeja, którzy od lat prowadzą rodzinny dom dziecka. O czasie przymusowej izolacji i tęsknocie za kolejnymi wyprawami mówi też słynny polski podróżnik Aleksander Doba. (dodano pozycję programową) 18:35 CO DALEJ? - BIOPOLITYKA Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Scenariusz: Paweł Krzemiński Wykonawcy: Piotr Gociek (prowadzący) Program porusza tematy związane z niepokojami generowanymi przez czas pandemii. W centrum uwagi refleksja nad zjawiskami kulturowo - cywilizacyjnymi. W tym odcinku: pandemia obnażyła ciemne strony naszej cywilizacji: brak szacunku wobec ludzkiego życia, jakimi są eutanazja, aborcja, komercyjna surogacja. Czy potrafimy jeszcze zaradzić tym zjawiskom? (dodano pozycję programową) 21:40 POLSKA I ŚWIAT Z HISTORIĄ W TLE - TAJEMNICA PODZIEMNEGO MIASTA Reportaż, 16 min, Polska, 2011 Scenariusz: Igor Witkowski Grupa młodych ludzi z Sowiogórskiej Grupy Poszukiwawczej (m.in.: Piotr Kałuża) od wielu lat próbuje dotrzeć do nieznanych miejsc kompleksu "Riese", w Górach Sowich. Ten podziemny kompleks to jedna z największych, niewyjaśnionych zagadek II wojny światowej. Kompleks jest znany pod niemieckim kryptonimem Riese, czyli Olbrzym. Wokół masywu Gór Sowich wydrążono pod koniec wojny wiele obiektów podziemnych, których przeznaczenie wciąż pozostaje nieznane. Dane pozostawione przez Niemców wskazują, że pod ziemią powinno istnieć coś wielkości warszawskiego Pałacu Kultury i Nauki. Wszystkie ślady prowadzą do podziemi byłej kopalni, do której od 1945 roku nie ma dostępu. Kubatura tych podziemi oceniana jest na 20 milionów metrów sześciennych, czyli dwieście razy więcej niż znane podziemia Gór Sowich. Właśnie tu pod ziemią może znajdować się podziemne miasto, którego budowa mogła pochłonąć niebotyczne ilości betonu i stali.