TVP Historia Czwartek, 04.06.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 04 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1798 - zmarł Giacomo Casanova; 1953 - prymas Wyszyński w kazaniu: "Gdy Cezar siada na ołtarzu, to mu mówimy krótko: nie wolno!"; 1989 - masakra na placu Tienanmen; 1989 - pierwsze na poły wolne wybory w powojennej Polsce; 07:20 MIASTO Z MORZA - ODC. 3/4 Serial historyczno-obyczajowy, 42 min, Polska, 2009 Autor: Stanislawa Fleszarowa-Muskat, na podstawie jej cyklu powieściowego "Tak trzymać" powstał scenariusz Reżyseria: Andrzej Kotkowski Scenariusz: Andrzej Kotkowski Zdjęcia: Adam Bajerski Aktorzy: Krzysztof Bień, Anna Brulińska, Maria Gładkowska, Bartosz Glogowski, Andrzej Grąziewicz, Krzysztof Janczar, Małgorzata Foremniak, Julia Pietrucha, Jakub Strzelecki, Paweł Domagała, Marian Dziędziel, Olgierd Łukaszewicz, Piotr Polk, Zbigniew Jankowski, Zdzisław Wardejn Odc. 3 Wskutek ulewnych deszczów osiadają tory kolejowe, którymi dowożono żwir do budowy portu. Zaczyna brakować materiałów. Krzysztof spotyka kolegę, który wraz z rodziną zamierza emigrować do Ameryki. W porcie czeka już statek. Namówiony przez kolegę Krzysztof chce razem z Łucką wyjechać z Polski. Dziewczyna się nie zgadza, ale biegnie za nim do portu. W ostatniej chwili Krzysztof postanawia zostać w Gdyni. Młodzi wyznają sobie miłość. Spędzają noc na strychu u stryja Bernarda. Potem, wbrew woli ojca, idą z Bernardem i Wołodią do kościoła na Oksywiu i dają na zapowiedzi. Ksiądz przepowiada im, że będą pierwszą rodziną nowej Gdyni. W porcie podczas burzy tonie pogłębiarka holowana z Danii. Wołodia umawia się na partyjkę pokera z wojskowym kapelanem i wygrywa tysiąc złotych. Krzysztof bardzo dobrze zdaje maturę. Dyrektor szkoły zachęca go do dalszej nauki. Bernard jest dumny z Krzysztofa, ofiarowuje mu srebrny zegarek z dewizką. Potem idzie z narzeczonymi do Augustyna. Chce, by ten wypił na zgodę kieliszek wódki i zaakceptował przyszłego zięcia. Augustyn wychodzi jednak bez słowa. 08:40 PAPIEŻ WOLNOŚCI - 40 LAT PÓŹNIEJ - DZIEŃ 3 - 4 CZERWCA ’79 CZĘSTOCHOWA, JASNA GÓRA Dysk./wywiad/debata, 35 min, Polska, 2019 Scenariusz: Paweł Krzemiński Wykonawcy: Grzegorz Górny (prowadzący), Monika Białek (prowadząca) Jan Paweł II po raz pierwszy odwiedził Ojczyznę jako papież w 1979 roku. Było to przełomowe wydarzenie dla naszego narodu, uruchomiło wiele procesów duchowych, społecznych i politycznych, które w ciągu kilku następnych lat doprowadziły do głębokich przemian w Polsce. W TVP Historia, codziennie - od 2 do 10 czerwca w specjalnym studiu papieskim, przypominać będziemy każdy dzień tamtej wizyty Ojca Świętego: unikatowe materiały archiwalne, najważniejsze treści z homilii i przesłanie nauczania, wspomnienia i przeżycia świadków, komentarze zaproszonych dziennikarzy i ekspertów. 09:20 KLUCZ DO WOJTYŁY WEDŁUG ŁUCZEWSKIEGO - WIARA I ROZUM Kameralne i studyjne (widowisko), 5 min, Polska, 2020 Scenariusz: Michał Łuczewski Wykonawcy: Michał Łuczewski (prowadzący) Wiara i rozum w nauczaniu Karola Wojtyły/Jana Pawła II to temat 3. odcinka cyklu "Klucz do Wojtyły według Łuczewskiego". Dla Wojtyły wiara nigdy nie była przeciwstawieniem wobec rozumu. Mówił często, że to dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy. Michał Łuczewski pokazuje, że Wojtyła upatrywał źródeł filozofii Zachodu w Jerozolimie i Atenach - w filozofii starożytnej Grecji i w Biblii. 09:40 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W czasie wojny wietnamskiej w rejonie Sajgonu partyzanci wybudowali gigantyczny system podziemnych tuneli o łącznej długości ponad 200 km. Umieścili tam szpitale, warsztaty, bunkry, magazyny. Dzięki podziemnemu miastu, rozciągającemu się pod amerykańską bazą w Cu Shi, mogli walczyć i regenerować swoje siły. Program przedstawia sposób budowy podziemnych tuneli i prowadzenia walki. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Stany Zjednoczone, mimo zaangażowania ogromnie wielu środków, nie zdołały wygrać wojny w Wietnamie. Dlaczego tak było? W czasie wielkiej operacji "Imadło" w 1966 roku żołnierze amerykańscy odnaleźli tajemnicze podziemia. Jeszcze nie wiedzieli, jak ogromną rolę tunele odegrają w tej wojnie. Szybko przekonali się, że nie są to podziemne schrony, lecz bardzo rozbudowany system tuneli, ciągnący się przez setki kilometrów. Program przedstawia sposób budowy i użytkowania podziemnych tuneli i pomieszczeń, które chroniąc partyzantów, umożliwiały im jednocześnie prowadzenie bardzo skutecznych działań. 10:40 SOLIDARNOŚĆ WEDŁUG KRZYSZTOFA WYSZKOWSKIEGO CZ. 1 Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Nowak, Paweł Nowacki Dwuodcinkowy cykl dokumentalny, którego bohaterem i głównym narratorem jest Krzysztof Wyszkowski, niezwykły świadek, a zarazem uczestnik historii. Działacz opozycji antykomunistycznej w PRL - u, inicjator Wolnych Związków Zawodowych, pomysłodawca nazwy związku Solidarność, doradca Lecha Wałęsy oraz premierów Bieleckiego i Olszewskiego. Najbardziej znany w ostatnich latach z bezkompromisowej postawy wobec agenturalnej przeszłości Lecha Wałęsy. Wyjątkowa osobowość człowieka, który w młodzieńczym wieku porzuca szkolę, by jako samouk rozpocząć w PRL walkę z totalitarnym systemem. Znajdujemy go jako świadka najważniejszych momentów współczesnej historii Polski. Cykl zawiera: Odc. 1 "Na śmierć Solidarności" (od młodości do 13 grudnia 1981) Odc. 2 "Transformacja czy niepodległość" (od grudnia 1981 do listopadowych wyborów parlamentarnych 1991 roku) 11:40 Z WIDOKIEM NA WAWEL - ŁĄCZYĆ CZY IZOLOWAĆ? Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) Łączyć czy izolować? Jaki świat wyłoni się po zwalczeniu pandemii? Czy wrócimy do globalnej wioski, czy zwyciężą tendencje do izolacji? W jakich sytuacjach w przeszłości decydowano o zamykaniu się przed światem lub o szukaniu dróg łączących odległe terytoria? Goście: dr Leszek Sykulski, Uniwersytet Humanistyczno - Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie i dr Dariusz Zdziech historyk, badacz dziejów Pacyfiku i Oceanii. 12:10 DOM - ODC. 4/25 - A JESZCZE WCZORAJ BYŁO WESELE Serial obyczajowy, 86 min, Polska 1980 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Zaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Jerzy Michotek, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Basia Talarówna nadal jest w depresji. Andrzej czuje się winny. Jego dawny dowódca odnajduje go i odwiedza w Warszawie. Stwarza to nowe i groźne kłopoty. W rodzinie Bawolików następuje pojednanie. Inwalida wojenny Tolek walczy ze swą ułomnością pod wpływem sympatii do Lidki. Pomaga mu w tym syn starosty, który właśnie wrócił do domu i zamieszkał w swoim mieszkaniu zajętym przez Jasińskich. Tolek osiąga pełny sukces, odrzuca kule. Lidka rodzi syna, Tolek daje mu swoje nazwisko, żeniąc się z dziewczyną. Radość jednak nie trwa długo. Na drugi dzień po ślubie mężczyzna ginie przy rozbiórce kamienicy. Doktor Kazanowicz pragnie sam rozliczyć się ze światem i wymierzyć winnym sprawiedliwość. 15:45 SOLIDARNOŚĆ WEDŁUG KRZYSZTOFA WYSZKOWSKIEGO CZ. 2 Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Nowak, Paweł Nowacki Dwuodcinkowy cykl dokumentalny, którego bohaterem i głównym narratorem jest Krzysztof Wyszkowski, niezwykły świadek, a zarazem uczestnik historii. Działacz opozycji antykomunistycznej w PRL - u, inicjator Wolnych Związków Zawodowych, pomysłodawca nazwy związku SOLIDARNOŚĆ, doradca Lecha Wałęsy, premierów Bieleckiego, Olszewskiego. Najbardziej znany w ostatnich latach z bezkompromisowej postawy wobec agenturalnej przeszłości Lecha Wałęsy. Wyjątkowa osobowość człowieka, który w młodzieńczym wieku porzuca szkolę, by jako samouk rozpocząć w PRL walkę z totalitarnym system, powoduje, że znajdujemy go jako świadka najważniejszych momentów współczesnej historii Polski. Cykl zawiera: Odc. 1 "Na śmierć Solidarności" (od młodości do 13 grudnia 1981 roku) Odc. 2 "Transformacja czy Niepodległość" (od grudnia 1981 do listopadowych wyborów parlamentarnych 1991 roku). 16:50 POLSKIE 100 LAT - ROK 1989, CZYLI DRUGI CUD NAD WISŁĄ Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2020 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz M Arzecki Wraz z objęciem władzy w Związku Radzieckim przez Michaiła Gorbaczowa, w latach 1985 - 86, zaczęły zachodzić głębokie zmiany. Główny nurt "Solidarności" z Lechem Wałęsą opowiadał się za osiągnięciem porozumienia z władzą PZPR. W 1988 roku w maju i sierpniu Polskę ogarnęła fala strajków. Głównym ośrodkiem "Solidarności" stał się powołany w grudniu 1988 roku ponadstuosobowy Komitet Obywatelski. Obrady w Magdalence miały doprowadzić do "okrągłego stołu". Dla strony solidarnościowej zasadniczą wartością były wolne wybory. Obrady Okrągłego Stołu toczyły się w Pałacu Namiestnikowskim przez dwa miesiące. 4 czerwca odbyły się wybory, które zakończyły się miażdżącym zwycięstwem "Solidarności". 17:25 HISTORIA POLSKI - BŁĘKITNA ARMIA 1917 - 1919 Film dokumentalny, 67 min, Polska, 2017 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Fręśko Muzyka: Rafał Rozmus Film dokumentalny fabularyzowany o Błękitnej Armii utworzonej we Francji. Film dotyczy lat 1917 - 1919, od powstania do powitania Armii w Polsce. Film przedstawia zapomniany fragment polskiej historii: utworzenie, organizację, wyszkolenie i wyposażenie, a także użycie bojowe w czasie I wojny światowej oddziałów Armii Polskiej, utworzonej we Francji dekretem prezydenta Republiki Raymonda Poincare z 4 czerwca 1917 roku, dzięki staraniom Komitetu Narodowego Polskiego. Dowódcą tej armii, zwanej od koloru żołnierskich mundurów Błękitną Armią, Komitet Narodowy Polski mianował gen. bryg / dyw. Józefa Hallera, przedwojennego instruktora scoutingu i towarzystwa Sokół we Lwowie, a później dowódcę 2. Brygady Legionów Polskich oraz 2. Korpusu Polskiego w zbolszewizowanej Rosji. Błękitna Armia, licząca ok. 70 tysięcy żołnierzy i wyposażona w nowoczesne uzbrojenie oraz sprzęt bojowy (w tym ponad 1000 pojazdów mechanicznych, 120 najnowocześniejszych czołgów lekkich Renault 17 FT, a także 90 samolotów) zapisała bohaterską kartę w walce z Niemcami (i ich sprzymierzeńcami) na ziemi francuskiej (m.in. w Szampanii i w rejonie Wogezów), a po przejeździe transportami kolejowymi do Polski w kwietniu czerwcu 1919 roku, broniąc Ojczyzny przed inwazją bolszewickiej Rosji. Oddziały Błękitnej Armii, wcielone w skład Wojska Polskiego, decydowały o wyzwoleniu Lwowa i Borysławsko - Drohobyckiego Zagłębia Naftowego z rąk ukraińskich. 19:10 MIASTO Z MORZA - ODC. 4/4 Serial historyczno-obyczajowy, 43 min, Polska, 2009 Autor: Stanislawa Fleszarowa-Muskat, na podstawie jej cyklu powieściowego "Tak trzymać" powstał scenariusz Reżyseria: Andrzej Kotkowski Scenariusz: Andrzej Kotkowski Zdjęcia: Adam Bajerski Aktorzy: Krzysztof Bień, Anna Brulińska, Maria Gładkowska, Bartosz Glogowski, Andrzej Grąziewicz, Krzysztof Janczar, Małgorzata Foremniak, Julia Pietrucha, Jakub Strzelecki, Paweł Domagała, Marian Dziędziel, Olgierd Łukaszewicz, Piotr Polk, Zbigniew Jankowski, Zdzisław Wardejn Odc. 4 Pomimo sprzeciwu ojca dziewczyny, Łucka i Krzysztof biorą cichy ślub. Helena i Wołodia organizują im przyjęcie weselne. Kryzys na giełdzie i spadek kursu franka powoduje, że konsorcjum wycofuje się z budowy portu. Giełdowy krach dotyka też Augustyna, który trzyma oszczędności w banku gdańskim. Załamany sytuacją dostaje udaru mózgu. Budowa portu zostaje wstrzymana, wszyscy tracą pracę. W tym trudnym okresie Krzysztof i Wołodia pomagają Bernardowi łowić ryby, które Łucka sprzedaje na targu. Inżynier Wenda wyjeżdża do Warszawy na rozmowy z ministrem przemysłu i handlu - Eugeniuszem Kwiatkowskim. Udaje mu się go przekonać do swoich racji. Minister godzi się na dalszą budowę portu i rozbudowę floty. Sparaliżowany Konka umiera. Przed śmiercią błogosławi młodą parę. Bohaterowie oglądają w kinie kronikę z informacją, że 10 lutego 1926 roku Gdynia otrzymała prawa miejskie. Rodzi się Julia, córka Łucki i Krzysztofa. Wołodia wstępuje do Marynarki Wojennej. W nowym kościele w Gdyni odbywa się chrzest Julii. Firmy duńskie i belgijskie kontynuują budowę portu. Podczas pożegnalnego spaceru bohaterowie mówią o swoich planach. Krzysztof chce postawić willę nad morzem. Helena wspomina zainteresowanego nią radcę. Wołodia odpływa w roczny rejs. Na zakończenie fotograf robi im wspólne zdjęcie. Już w czasach współczesnych Julia opowiada o dalszych losach bohaterów. 20:05 TIAN ANMEN - ZAKAZANA PAMIĘĆ (TIAN ANMEN: THE FORBIDDEN MEMORY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2009 Reżyseria: Charlie Buffet Zdjęcia: Francois Cauwel W czerwcu 1989 roku rzeź na placu Tiananmen położyła kres demokratycznym aspiracjom pekińskich studentów. Czy po 20 latach w zbiorowej pamięci Chińczyków są jakieś ślady tamtych wydarzeń? Dziennikarskie dochodzenie prowadzi Charlie Buffet. Dzang Dzielan miał 17 lat. Jego matka, była wykładowczyni filozofii na Uniwersytecie Pekińskim, nie chce mówić o okolicznościach jego śmierci. Ale nie zapomniała... "Tamtej wiosny syn spędzał dużo czasu na Placu Niebiańskiego Spokoju. Był w służbie porządkowej licealistów. Roznosił jedzenie i napoje. Wówczas miałam przekonania konserwatywne. Chciałam zatrzymać go w domu, ale wymykał się nocą, gdy już spałam..." Wszystko zaczęło się w połowie kwietnia, po śmierci byłego sekretarza ChPK, Hu Yaobanga. W 1987 roku poparł demokratyczne manifestacje i został usunięty ze stanowiska. Dziesięć tysięcy studentów zebrało się, by złożyć hołd jego pamięci. Żądali zlikwidowania korupcji i podjęcia reform. Do studentów dołączyli robotnicy i urzędnicy. Manifestanci pojawili się w wielu miastach kraju. 19 maja, Deng Xiaoping wprowadził stan wojenny. W nocy z 3 na 4 czerwca, wojsko otrzymało rozkaz usunięcia manifestantów z placu. "... Krew popłynie strumieniami... na Placu Niebiańskiego Spokoju... Pojawiły się czołgi - opowiada Lin Huan. Każda seria ścinała ludzi z nóg. Padaliśmy..." 21:10 WINDSOR. NAJWIĘKSZA MIŁOŚĆ ELŻBIETY II - LATA 1952 - 1972: RODZINNA SIELANKA. ODC. 3/4 (ODC. 3/4) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2019 Historia zamku Windsor, którego mury i wieżyczki wciąż strzegą najgłębszych tajemnic rodziny królewskiej. Zamek w Windsorze jest czymś więcej niż tylko zamkiem i domostwem: od prawie 1000 lat jest sceną, na której występowały niektóre z największych nazwisk w historii Wielkiej Brytanii, gdzie planowały i realizowały swoje najbardziej kontrowersyjne posunięcia. Windsor, największy i najdłużej zamieszkiwany zamek na świecie, był świadkiem niezliczonych królewskich narodzin, zgonów i zaślubin, a także wytrzymał liczne oblężenia i bitwy. Dzięki porywającym rekonstrukcjom, szczerym wywiadom i nowym materiałom archiwalnym, seria ujawnia wiele faktów dotyczących najsłynniejszej brytyjskiej rodziny. 22:05 SPÓR O HISTORIĘ - WYBORY CZERWCOWE Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2014 Scenariusz: Elżbieta Szumiec -Zielińska Wykonawcy: Antoni Dudek, Andrzej Friszke, Ryszard Bugaj Wiosną i latem 1988 roku Polskę pogrążającą się w coraz większym chaosie gospodarczym ogarnęły strajki. Obok postulatów ekonomicznych żądano legalizacji NSZZ Solidarność. Komunistyczne władze zdecydowały się na rozmowy z opozycją. Prowadzono je od 1 września 1988 roku najpierw w Warszawie, a potem w podwarszawskiej Magdalence w ośrodku Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. 6 lutego 1989 r. w Pałacu Namiestnikowskim w Warszawie rozpoczęły sie obrady Okrągłego Stołu. Porozumienia podpisano 5 kwietnia 1989 r. Władza zobowiązała się do legalizacji NSZZ Solidarność i NSZZ Rolników Indywidualnych Solidarność. Na 4 i 18 czerwca 1989 r. ustalona została data wyborów. Po raz pierwszy od 1947 roku komuniści dopuścili do udziału w wyborach opozycję polityczną. Był to moment przełomowy, który zadecydował o późniejszych zmianach ustrojowych w Polsce. Polskie wybory oznaczały także nieuchronne zmiany w całym obozie sowieckim. Jak po dwudziestu pięciu latach, należy ocenić rozpoczętą wówczas transformacje ustrojową? 22:50 NOCNA ZMIANA Film dokumentalny, 61 min, Polska, 1994 Scenariusz: Jacek Kurski Dokument poświęcony kulisom odwołania rządu Jana Olszewskiego w czerwcu 1992 roku. W filmie wykorzystano informacje z reportażu "Gorące dni" Wojciecha Ostapowicza oraz materiały archiwalne TAI, nagrania VHS autorstwa Włodzimierza Kuligowskiego (sceny w kuluarach). Jest to filmowa wersja książki Jacka Kurskiego i Piotra Semki z 1993 roku. 00:45 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W czasie wojny wietnamskiej w rejonie Sajgonu partyzanci wybudowali gigantyczny system podziemnych tuneli o łącznej długości ponad 200 km. Umieścili tam szpitale, warsztaty, bunkry, magazyny. Dzięki podziemnemu miastu, rozciągającemu się pod amerykańską bazą w Cu Shi, mogli walczyć i regenerować swoje siły. Program przedstawia sposób budowy podziemnych tuneli i prowadzenia walki. 01:15 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Stany Zjednoczone, mimo zaangażowania ogromnie wielu środków, nie zdołały wygrać wojny w Wietnamie. Dlaczego tak było? W czasie wielkiej operacji "Imadło" w 1966 roku żołnierze amerykańscy odnaleźli tajemnicze podziemia. Jeszcze nie wiedzieli, jak ogromną rolę tunele odegrają w tej wojnie. Szybko przekonali się, że nie są to podziemne schrony, lecz bardzo rozbudowany system tuneli, ciągnący się przez setki kilometrów. Program przedstawia sposób budowy i użytkowania podziemnych tuneli i pomieszczeń, które chroniąc partyzantów, umożliwiały im jednocześnie prowadzenie bardzo skutecznych działań. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CENA ZWYCIĘSTWA CZ. 2 Magazyn, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego ofiarom i stratom Związku Radzieckiego.