TVP Historia Sobota, 06.06.2020 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 06 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1885 - Pasteur pierwszy raz zastosował szczepionkę przeciw wściekliźnie; 1944 - lądowanie w Normandii; 1953 - nakazano zakładom radiowym w Warszawie i Dzierżoniowie usunięcie z produkowanych odbiorników zakresów fal nadawania Wolnej Europy; 1990 - koniec cenzury w Polsce; 07:05 SEKRETY WYKUTE W KAMIENIU - ODC. 7/8 DAMASZEK. WIECZNE MIASTO (DAMAS, THE OLDEST CAPITAL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2005 Reżyseria: All Carpenter W siódmym odcinku serii podróż do wiecznego miasta - Damaszku. Wspinamy się na górę Kasiun, by obejrzeć miasto o zachodzie słońca; podziwiać zieloną masę drzew oazy ze strzelistymi minaretami. Damaszek jest najstarszym miastem na świecie. Jedynym nieprzerwanie zamieszkanym od 4 tysięcy lat. Kolejne miasta nakładały się na siebie. Oaza Ghuta umożliwiła miastu rozwój i odradzanie się. Cisza poprzedza pojawienie się pierwszych świateł. Widok ten zawsze zaskakuje. Jest ich coraz więcej. Z oddali słychać wezwanie muezina. Potem drugie, i kolejne. Miasto mruga do nas; dalekie i bliskie zarazem. Do starego miasta najczęściej wkracza się przez suk Al Hamidiye. Metalowa konstrukcja sprawia, że wygląda jak jedna z galerii handlowych modnych w XIX wieku. 08:05 PAPIEŻ WOLNOŚCI - 40 LAT PÓŹNIEJ - DZIEŃ 5 - 6 CZERWCA ’79 CZĘSTOCHOWA, KRAKÓW Dysk./wywiad/debata, 39 min, Polska, 2019 Scenariusz: Paweł Krzemiński Wykonawcy: Grzegorz Górny (prowadzący), Monika Białek (prowadząca) Jan Paweł II po raz pierwszy odwiedził Ojczyznę jako papież w 1979 roku. Było to przełomowe wydarzenie dla naszego narodu, uruchomiło wiele procesów duchowych, społecznych i politycznych, które w ciągu kilku następnych lat doprowadziły do głębokich przemian w Polsce. W TVP Historia, codziennie - od 2 do 10 czerwca w specjalnym studiu papieskim, przypominać będziemy każdy dzień tamtej wizyty Ojca Świętego: unikatowe materiały archiwalne, najważniejsze treści z homilii i przesłanie nauczania, wspomnienia i przeżycia świadków, komentarze zaproszonych dziennikarzy i ekspertów. 08:50 DO PRZERWY 0:1 - ODC. 3/7 - KŁOPOTY Z KASĄ Serial dla młodych widzów, 25 min, Polska 1969 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz na podstawie własnej powieści: Adam Bahdaj Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Występują: Józef Nalberczak, Marian Tchórznicki, Aleksander Fogiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Milski, Wanda Łuczycka, Józef Nowak, Henryk Bąk i inni Chłopcy kontynują przygotowania do turnieju drużyn podwórkowych. Paragon znowu ma kłopoty. Chłopak musi w kilka godzin zdobyć trzysta złotych, żeby uratować swój honor skarbnika. A zgromadzenie takiej kwoty jest zadaniem niezmiernie trudnym. Tymczasem konkurencyjna drużyna potrzebuje lewego skrzydłowego. Paragon waha się, czy zdradzić kolegów i zagrać z "obcymi". Zdesperowanemu chłopakowi przybywa jeszcze jeden poważny problem - jego mama ulega wypadkowi. 09:20 DO PRZERWY 0:1 - ODC. 4/7 - UCIECZKA Serial dla młodych widzów, 26 min, Polska 1969 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz na podstawie własnej powieści: Adam Bahdaj Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Roman Wilhelmi, Józef Nalberczak, Marian Tchórznicki, Aleksander Fogiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Milski, Wanda Łuczycka, Józef Nowak, Henryk Bąk i inni Mama Paragona przebywa w szpitalu. Chłopiec martwi się o nią, ciągle dręczy go też sprawanie uregulowanego długu. Chcąc zwrócić pieniądze kolegów, podpisał zobowiązanie udziału w turnieju w obcej drużynie. Czuje jednak, że nie jest w porządku wobec przyjaciół. Włócząc się po mieście spotyka kolegę, z którym postanawia uciec na Jamajkę. Gromadzą fundusze na wyprawę, sprzedając butelki. Wreszcie mogą ruszać w świat. Niestety, zostają schwytani przez patrol rzeczny niedaleko Warszawy. Paragonem ma zająć się tymczasowo kurator, którym zostaje pan Wacek. 09:50 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - MIELONE NA SZPADZIE Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Tym razem Karol Okrasa wyruszy nad Wisłę, aby opowiedzieć o ciekawym sposobie przyrządzania mięsa. Jak głoszą legendy ponoć nasi przodkowie podczas wypraw wojennych przyrządzali sobie strawę opiekając nad ogniem kawałki mięsiwa nabite na szable czy szpadę. Musi być w tym ziarno prawdy, skoro tak popularne dziś nad Wisłą kebaby to nic innego niż opiekane mięso, nabite na stalowy rożen. I właśnie podróżując po krajach Orientu często można się natknąć na szaszłyki, kebaby, kofty przyrządzane z mielonego mięsa, korzennie i ostro doprawione, podawane z zimnymi sosami. A jak przyrządzić mielonego na szpadzie nad Wisłą? To zadanie dla naszego kucharza. Zobaczymy więc opiekane na drewnianych szpadkach mielone z jagnięciny z sosem miętowym, mielone wieprzowo - wołowe z bakaliami w sosie orzechowym oraz coś dla wegetarian, czyli mielone z ciecierzycy na szpadkach z duszoną cytrusową kapustą. 10:25 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - HOLANDIA. BEZ POŚPIECHU (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. Holandia należy do najgęściej zaludnionych państw w Europie. To kraj tradycyjnych wiatraków i nowoczesnych turbin wiatrowych, kraj zakorzeniony w tradycji, a jednocześnie otwarty na awangardę. Wygoda i spokój mieszkańców są tak samo ważne, jak szacunek wobec przyrody. 11:30 PEKIN. BIOGRAFIA CESARSKIEJ STOLICY - CENTRUM WSZECHŚWIATA ODC. 1/3 (BEIJING - BIOGRAPHY OF AN IMPERIAL CAPITAL) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2008 Reżyseria: Mike Ellery Scenariusz: Asha Gill Pekin zawsze był niezwykłą stolicą. Położony na peryferiach starożytnych Chin mógł pozostać mało znaczącym przygranicznym miastem, ale dzięki wizji kilku osób, które dostrzegły jego strategiczną wartość, stał się wielką stolicą. W tej fascynującej trzyczęściowej serii, dzięki niesamowitym animacjom komputerowym, Pekin ożywa. Każda część skupia się na innej sile, która ukształtowała długą historię stolicy Chin, od jej unikalnego położenia po wpływy czynników zewnętrznych. 12:25 PERU: EXTREME PLANET - PERU - KRAINA SKRAJNOŚCI. LAS DESZCZOWY AMAZONII (PERU: EXTREME PLANET. 1. AMAZON RAINFOREST) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Jean - Thomas Renaud Miniseria dokumentalna o przyrodzie Peru. To dzieło jednego z najlepszych fotografów przyrody na świecie, Cyrila Ruoso. To pełna przygód podróż przez trzy najbardziej ekstremalne ekosystemy na naszej planecie: nieprzenikniony las deszczowy Amazonki, górskie drapacze chmur w Andach i pustynne równiny wybrzeża Pacyfiku w Peru. Ekipa filmowa podąża ze wschodu na zachód, co daje wyjątkową okazję do odkrywania wspaniałych krajobrazów i bogatych różnorodnością życia zwierząt i roślin, które zdołały dostosować się do warunków ekstremalnego klimatu upału, wilgotności, wysokości, zimna lub suszy. Podczas poszukiwania rzadkich gatunków spotykają się z naukowcami i będą odkrywać, co łączy te trzy ekosystemy ze sobą. Odc. 1 Las deszczowy Amazonii; Odc. 2 Andy i Altiplano; Odc. 3 Wybrzeże Pacyfiku Producent: French Connection Films, Codex Now, Vosges Television, The IRD 13:25 POLSKIE 100 LAT - MARZEC 1968 Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2020 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Bunt studentów i zorganizowany przez nich 8 marca 1968 roku wiec na dziedzińcu Uniwersytetu Warszawskiego, brutalnie stłumiony przez władze komunistyczne zapoczątkowały wydarzenia marcowe w Polsce. Studenci protestowali przeciwko zdjęciu spektaklu "Dziadów" oraz relegowaniu z uczelni Adama Michnika i Henryka Szlajfera. W ciągu następnych trzech tygodni przetaczała się fala protestów solidarnościowych warszawskich studentów i wystąpień w szkołach wyższych w całej Polsce. Starcia uliczne miały miejsce w Gliwicach, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Szczecinie i Wrocławiu. Dla władzy komunistycznej wiec stał się pretekstem do rozpętania antysemickiej nagonki, czego skutkiem była pacyfikacja polskiego życia intelektualnego i wymuszona emigracja trzynastu tysięcy polskich Żydów. Marzec 1968 roku był jednym z najgłębszych kryzysów społeczno - politycznych w całej historii PRL. 13:55 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 4 U TATARÓW Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Nie trzeba przemierzyć tysięcy kilometrów i przeznaczyć tysięcy złotych na daleką podróż, aby się znaleźć w zupełnie innym świecie. Wystarczy odwiedzić polskich Tatarów mieszkających do dzisiaj na Podlasiu. Radosław Kotarski korzysta z tej rady i poznaje barwną kulturę, obyczaje i miejsce życia potomków Czyngis - chana, obecnych w Polsce od kilkuset lat. Sprawdza, jak wygląda ich codzienne życie, czym się zajmują i jak przechowują pamięć o przodkach. Ma również okazję ugotować niezwykłą potrawę. 15:50 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: AUGUST III Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) "Był August co do ciała wzrostu wielkiego, a przy tym kształtnego, nicht go z panów nie dosięgał wzrostem, tylko jeden Chodkiewicz, starosta żmudzki, lecz jak był wysoki, tak był chudy, gdy przeciwnie August był tuszy do wzrostu proporcjonalnej. Minę miał wspaniałą i zawsze wesołą, wzrok i chód powolny" - pisał o pochodzącym z saskiej dynastii Wettinów królu polskim Auguście III Jędrzej Kitowicz w "Pamiętnikach, czyli historii polskiej". Syn Augusta II Mocnego zasiadł na tronie Rzeczypospolitej po śmierci ojca w 1733 roku. Mimo że szlachta obwołała królem Stanisława Leszczyńskiego, to jednak interwencja wojsk rosyjskich doprowadziła do drugiej elekcji. Tym razem koronę otrzymał August III. Większość szlachty uznała ten wybór za nielegalny. Trzy lata później podczas tzw. sejmu pacyfikacyjnego zatwierdzono tytuł królewski Augusta III. Był to jedyny niezerwany w czasie jego panowania sejm. W czasie trzydziestoletniego panowania Wettina Rzeczpospolitą niszczyły wewnętrzne konflikty, a przez jej ziemie przechodziły obce, łupieżcze armie. Król rezydował w Dreźnie, a władzę sprawował poprzez swoich faworytów. Popadający w ruinę kraj stał się "karczmą zajezdną" dla obcych. 17:55 ZIEMIA OBIECANA - ODC. 4/4 Serial obyczajowo - historyczny, 49 min, Polska, 1975 Autor: Andrzej Wajda Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda Zdjęcia: Witold Sobociński, Edward Kłosiński, Wacław Dybowski Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Seweryn, Bożena Dykiel, Piotr Fronczewski, Stanisław Igar, Kalina Jędrusik, Lidia Korsakówna, Kazimierz Opaliński, Franciszek Pieczka, Wojciech Siemion, Andrzej Szalawski, Danuta Wodyńska Podczas poświęcenia fabryki Borowieckiego odwiedza stary Zucker. Karol przysięga mu na Biblię, że nie romansuje z jego żoną. Wkrótce wyjeżdża z Lucy do Berlina. W pociągu odbiera telegram o pożarze fabryki. Wraca natychmiast, jednak jest już za późno. Fabryka spłonęła doszczętnie. Nie była ubezpieczona, więc trzej przyjaciele są zrujnowani. Jedynym wyjściem z tej paskudnej sytuacji, jakie przychodzi do głowy Borowieckiemu, jest zerwanie zaręczyn z Anką i bogaty ożenek z Madą Muller. Po paru latach Karol - jako zięć starego Mullera - należy do najzamożniejszych fabrykantów w Łodzi. Podczas robotniczych strajków i demonstracji to on podejmuje decyzję, by policja strzelała do tłumu. Leje się krew. 19:00 MUMIA LENINA OBIEKT SPECJALNY W SERCU ROSJI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2017 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Scenariusz: Barbara Włodarczyk Mumia Lenina spoczywa w samym sercu Rosji na Placu Czerwonym od 1924 roku. Jej historia to opowieść pełna politycznych intryg i zwrotów akcji. Nad szczątkami wodza bolszewickiej rewolucji czuwa cały sztab naukowców, a ich działalność objęta jest tajemnicą. Mauzoleum Lenina w samym sercu Moskwy jest nie tylko symbolom przewrotu, który zmienił bieg historii świata. Jak mówi jeden z bohaterów dokumentu, to także znak, że Rosja nie odcięła się od sowieckiej epoki. Film pokazuje emocje, jakie 100 lat po bolszewickiej rewolucji wywołuje mumia Lenina, odpowiada na pytanie, skąd się bierze aura tajemniczości wokół mauzoleum, i dlaczego władze nie chcą jego likwidacji, choć opowiada się za tym ponad 60% Rosjan. Zawiera też smaczki dotyczące konserwacji szczątków. Tytuł filmu ma podwójny wydźwięk. Odwołuje się do tego, że mauzoleum leży w centrum Moskwy, ale także do tego, że Lenin wciąż jest bliski sercom milionów Rosjan. 20:00 WINDSOR. NAJWIĘKSZA MIŁOŚĆ ELŻBIETY II - LATA 1952 - 1972: RODZINNA SIELANKA. ODC. 3/4 (ODC. 3/4) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2019 Historia zamku Windsor, którego mury i wieżyczki wciąż strzegą najgłębszych tajemnic rodziny królewskiej. Zamek w Windsorze jest czymś więcej niż tylko zamkiem i domostwem: od prawie 1000 lat jest sceną, na której występowały niektóre z największych nazwisk w historii Wielkiej Brytanii, gdzie planowały i realizowały swoje najbardziej kontrowersyjne posunięcia. Windsor, największy i najdłużej zamieszkiwany zamek na świecie, był świadkiem niezliczonych królewskich narodzin, zgonów i zaślubin, a także wytrzymał liczne oblężenia i bitwy. Dzięki porywającym rekonstrukcjom, szczerym wywiadom i nowym materiałom archiwalnym, seria ujawnia wiele faktów dotyczących najsłynniejszej brytyjskiej rodziny. 21:05 OFICER - ODC. 11/13 - NAPAD Serial sensacyjny, 57 min, Polska 2004 Reżyseria: Maciej Dejczer Scenariusz: Wojciech Tomczyk Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Muzyka: Michał Lorenz Aktorzy: Borys Szyc, Paweł Małaszyński, Krzysztof Globisz, Jan Frycz, Andrzej Chyra, Magdalena Różczka, Magdalena Cielecka Aldona i Ryś mają pretensje do Kruszona, że zdekonspirował się przed Malwiną. Kruszon jest jednak przekonany, że dziewczyna go nie wyda. Tymczasem Malwina jedzie z bratem do restauracji Topora. Robi aluzje do gangsterskiej działalności Topora i Cypy, wspomina też o tajemniczym Grandzie. Jacek z trudem hamuje wściekłość, odgadując, od kogo siostra ma takie informacje. Ryś nie chce ryzykować dłużej życia Kruszona. Podejmuje z banku pieniądze Topora, a jemu samemu wyjawia nazwisko zabójcy Patryka. Topor zleca Cypie zamordowanie Granda, ale Cypa przegrywa w starciu z byłym żołnierzem legii cudzoziemskiej. Ponieważ grupa Granda ma charakter militarny, wojskowa jednostka specjalna pod dowództwem płk. Wagnera chce przejąć dowodzenie w czasie akcji likwidowania grupy. Generał nie zgadza się na to. Ryś przeczuwa, że ktoś kontroluje poczynania policji i bandytów, ale nie ma na to dowodów. Grand i jego kompani torturują Kruszona, usiłując wydobyć od niego kody dostępu do bankowych serwerów. Skatowany policjant wreszcie godzi się jechać z nimi do banku. Malwina alarmuje policjantów. Sugeruje, że Jacek mógł przyśpieszyć rozpoczęcie akcji. Bank, do którego wkroczyli bandyci, zostaje otoczony przez specjalne jednostki policji i wojska. Na miejscu są również Ryś, Aldona i Malwina. 22:15 REAGAN (REAGAN) Film dokumentalny, 98 min, Wielka Brytania, 2011 Reżyseria: Eugene Jarecki Scenariusz: Eugene Jarecki Ten fascynujący film dokumentalny analizuje zagadkową karierę jednego z szanowanych architektów współczesnego świata - ikony, gwiazdy ekranu i dwukrotnego prezydenta Stanów Zjednoczonych - Ronalda Reagana. Film to dogłębne spojrzenie na 40. prezydenta USA, jego błyskawiczną karierę od aktora filmów klasy B, przez sprzedawcę General Electric, po gubernatora Kalifornii, aż do osiągnięcia statusu najpotężniejszego człowieka na świecie. Obraz pokazuje, jak wielki antykomunista zrobił nieoczekiwaną, gigantyczną polityczną karierę, która wciąż wpływa na życie Amerykanów. 24:00 ZAWÓD: PRYMAS POLSKI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2007 Reżyseria: Anna Pietraszek Scenariusz: Anna Pietraszek Zdjęcia: Sławomir Woźniak, Marcin Peresada Wykonawcy: Józef Glemp, Henryk Gulbinowicz, Ignacy Tokarczuk Film realizowany we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej na podstawie nieznanych, niepublikowanych dokumentów z archiwum IPN, w oparciu o archiwalne materiały filmowe z archiwum dotąd nieujawnionego, a będącego w gestii IPN. Ks. kardynał Stefan Wyszyński jawi się w tych aktach jako "Polak nieznany, jako nadzwyczaj jednoznaczny człowiek, którego życie nie miało meandrów i wahań moralnych. Życiorys kapłański Stefana Wyszyńskiego ukazany został tym razem z zupełnie nieznanego punktu, z punktu obserwacyjnego SB, służb wojskowych, których zadaniem było zniszczenie i upokorzenie tego kandydata na ołtarze, a z nim zniszczenie Kościoła i wiary w Polsce. Największą bronią kardynała była mądrość godna świętego, absolutna wierność powołaniu kapłańskiemu, zasadom Polaka i patrioty, oddanego całkowicie Bogu i ojczyźnie. 00:55 SPRAWA GORGONOWEJ Dramat, 137 min, Polska, 1977 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Bolesław Michałek, Janusz Majewski Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Stanisław Radwan Aktorzy: Ewa Dałkowska, Aleksander Bardini, Mariusz Dmochowski, Roman Wilhelmi, Andrzej Łapicki, Tadeusz Białoszczyński, Wojciech Pszoniak, Jan Englert, Stanisław Zaczyk 30 grudnia 1931 roku w willi inż. Henryka Zaremby w Brzuchowicach zamordowana została jego siedemnastoletnia córka. O morderstwo oskarżono Ritę Gorgonową, gospodynię, kochankę i opiekunkę dzieci Zaremby. Kiedy się poznali, ona miała 23, lata on 41. Rita była bez pieniędzy, bez mieszkania, a Zaremba poszukiwał bony do dzieci. Zamieszkali razem. Po kilku miesiącach zaczął się ich romans, na świat przyszła ich córka. Jednak w miarę jak dorastała pierwsza córka Zaremby, Elżbieta, stosunki między nią a boną stawały się coraz gorsze. Inżynier zresztą nie dążył do zalegalizowania swego związku z Gorgonową. W końcu Zaremba z Elżbietą postanowili, że przeniosą się razem ze Stasiem (synem) do wynajętego mieszkania we Lwowie, a Gorgonowa z córką zostanie w Brzuchowicach. Do przeprowadzki jednak nie doszło. Elżbieta została zamordowana. Gorgonową aresztowano jako podejrzaną o zabójstwo. W 1932 roku sąd we Lwowie skazał ją na karę śmierci, mimo, że nie zostały przedstawione ewidentne dowody winy. Warto dodać, że proces odbywał się pod silną presją zbulwersowanej opinii publicznej. Sprawę śledziła niemalże cała Polska. Obrońca złożył rewizję. Sąd Najwyższy wyrok uchylił i sprawa została rozpatrzono przez Sąd Okręgowy w Krakowie. Tym razem Gorgonową skazano na osiem lat więzienia, uznając, że zbrodnię popełniła pod wpływem silnego wzruszenia. Na mocy amnestii wyszła z więzienia w trzecim dniu wojny. Film Majewskiego jest odtworzeniem tych zajść, ale główny nacisk położony w nim został na przedstawienie samego procesu wytoczonego Gorgonowej. "Chcieliśmy w tym filmie podkreślić fundamentalną zasadę prawa, że do skazania potrzebne są niekwestionowane dowody winy, a jeśli ich nie ma, to oskarżonego należy uniewinnić" - powiedział reżyser w czasie jednej z dyskusji, jaka odbyła się po projekcji filmu.