TVP Kultura Wtorek, 02.06.2020 07:00 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - WITOLD ZAPAŁA Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac (prowadząca) Gościem Małgorzaty Niecieckiej - Mac jest Witold Zapała - choreograf, tancerz i pedagog, przez lata związany z Zespołem Pieśni i Tańca Mazowsze. 07:30 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 11 OJCOWIE I DZIECI Serial historyczny, 58 min, Polska 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Występują: Jerzy Binczycki, Witold Pyrkosz, Piotr Machalica, Joanna Żółkowska, Maciej Góraj, Anna Nehrebecka, Witold Dębicki, Piotr Wysocki, Sławomira Łozińska, Bogusław Sobczuk, Krzysztof Stroiński, Henryk Talar, Jerzy Tkaczyk, Andrzej Żółkiewski, Jan Łopuszański, Lech Ordon i inni Już od 13 lat Kasia Frankowska i Marcin Gierusz są razem. Ona prowadzi tajne nauczanie, Marcin zaś stację nasiennictwa i Bibliotekę Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dwoje ich dzieci uczęszcza do szkoły w Poturzycach. Uczniowie, którzy nie chcą odmawiać pacierza po niemiecku, są bici, szykanowani są również ich rodzice. Matylda Frankowska zostaje aresztowana za prowadzenie tajnego nauczania i skazana na 6 miesięcy więzienia. Wnuki Ludwika Frankego, które mieszkają w Niemczech, dowiadują się o swoim polskim pochodzeniu. Gotlib zmienia nazwisko i imię, przyjeżdża do Wielkopolski. 09:00 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 4/12 Serial komediowy, 39 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach W kościele Witek dyryguje chórem, jednocześnie akompaniując śpiewającym na organach. W chórze śpiewa kilkadziesiąt osób: są wśród nich miejscowi policjanci, w pierwszym rzędzie stoi też Luśka - córka komendanta posterunku. Ma czysty, donośny głos. Witek przerywa próbę, gdy do kościoła wchodzi nowy "nabytek" posterunku - Marian Cielęcki. Witek kieruje go między tenorów. Cielęcki posłusznie staje w drugim rzędzie. Chór śpiewa dalej. Marian cały czas wpatruje się w Luśkę zachwyconym wzrokiem. Marian wysłany do domu komendanta po czarną teczkę, którą szef omyłkowo zostawił w domu, zauważa w altance wychodzącej na ogród Luśkę, która karmi dziecko piersią. W świetle zachodzącego słońca wygląda pięknie. Marian zamiera w zachwycie, wraca na posterunek rozanielony i rozmarzony. 09:45 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 5/12 Serial komediowy, 39 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Na łące pod lasem trwa festyn. Burmistrz przecina wstęgę we włoskich kolorach narodowych, orkiestra strażacka usiłuje odegrać "Bandera rossa", a wszystkiemu asystuje pop z popadią. Maselli, włoski biznesmen, bohater uroczystości, ma wmurować kamień węgielny pod budowę swojego hipermarketu. Pop kropi kamień święconą wodą. W najlepsze trwa zabawa. Do tłumu podjeżdża zaciekawiony Bocian. Niespodziewanie zatrzymuje się jak wryty. Oliwia, przyjaciółka Masellego, to jego dawna narzeczona, której od dawna poszukuje. Rozwścieczony Bocian rzuca się na Włocha z pięściami, ale natychmiast obezwładniają go ochroniarze Masellego. Powalony przez nich Bocian z trudem się podnosi. Musi się napić piwa na uspokojenie. Niechcący ochlapuje piwem bujny dekolt barmanki Struzikowej, atrakcyjnej wdowy. 10:35 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 6/12 Serial komediowy, 39 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Pod osłoną nocy trzej uzbrojeni bandyci skradają się w stronę willi Jerzego Bociana. Świadek koronny śpi w najlepsze, gdy nagle ze ściany spada obrazek Matki Boskiej, który Bocian otrzymał od księdza podczas jego wizyty duszpasterskiej u nowego parafianina. Hałas budzi Bociana, mężczyzna wstaje, żeby podnieść obrazek. W tym momencie rozlega się seria strzałów. Pociski przeszywają łóżko, na którym jeszcze przed chwilą leżał Bocian. Mężczyzna widzi tylko światła odjeżdżającej furgonetki. Z pietyzmem podnosi obrazek Matki Boskiej, pada na kolana i zaczyna się modlić. Nastepnego dnia w kościele chce ofiarować księdzu złoty łańcuch w podzięce dla Matki Boskiej za uratowanie mu życia. 11:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 113 CHEŁMNO Magazyn, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejnym przystankiem na trasie podróży po Polsce jest Chełmno - zabytkowe miasto, otoczone murami obronnymi, pełne gotyckich zabytków. Jego kolebką było grodzisko we wsi Kałdus. W połowie XIII wieku miasto przeniesiono na obecne miejsce. Chełmno lokowano na prawie chełmińskim. Do dziś zachowało się tutaj wiele zabytków świadczących o danej potędze. Popularne w mieście hasło, że gotyk mają wszyscy, ale takiego gotyku jak w Chełmnie nie ma nikt, nie jest bynajmniej ukutym na wyrost. Niemal z każdej uliczki i zza każdego rogu widać średniowieczną budowlę. Sześć gotyckich kościołów świadczy o zamożności i bogactwie dawnej metropolii. Za sprawą relikwii świętego Walentego, przechowywanej od stuleci w kościele farnym oraz corocznie obchodzonych 14 lutego walentynek chełmińskich, Chełmno znane jest również jako Miasto Zakochanych. Romantyczna aura roztacza się tu przez cały rok. Ławeczka zakochanych czy duże serca uformowane z roślin zachęcają do zrobienia sobie zdjęć pamiątkowych pełnych miłości. Dywany kwiatowe wprowadzają w błogi nastrój, a parkan z kłódkami przypomina o tych wszystkich, którzy się zakochali i mają klucze to swoich serc. Chełmno znane jest też z wielu legend. To również miasto Ludwika Rydygiera - wybitnego polskiego chirurga, który właśnie tu spędził najbardziej twórczy okres pracy zawodowej. 11:45 LATO LEŚNYCH LUDZI - ODC. 2/5 - STREFA CISZY Serial obyczajowy, 58 min, Polska, 1984 Reżyseria: Władysław Ślesicki Scenariusz: Władysław Ślesicki Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Jerzy Bińczycki, Rafał Wieczyński, Wiktor Zborowski, Sylwester Maciejewski Bohater serialu, kilkunastoletni chłopiec o przezwisku "Coto" poznaje puszczę otaczającą leśniczówkę "Czarny Bród". Obserwuje życie zwierząt. Niestety, spokój puszczy zakłócają zmotoryzowani turyści. "Coto" poznaje dziewczynę w swoim wieku, Justynę. 13:00 LITERATURA NA EKRANIE - KATARYNKA Film obyczajowy, 27 min, Polska, 1967 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz: Zdzisław Skowroński Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Lucjan Kaszycki Aktorzy: Tadeusz Fijewski, Aleksander Fogiel, Janusz Kłosiński, Zdzisław Maklakiewicz, Bronisław Pawlik, Iza Nowocin, Barbara Horawianka, Józef Łodyński, Helena Makowska, Czesław Piaskowski, Włodzimierz Skoczylas, Henryk Staszewski, Alicja Zommer Adaptacja noweli Bolesława Prusa. Bohaterką filmu jest niewidoma dziewczynka i mieszkający naprzeciwko sąsiad, który pod wpływem jej nieszczęścia zmienia swój stosunek do świata. Pełna ciepła historia o ludzkich cierpieniach i radościach. 13:25 LITERATURA NA EKRANIE - ANTEK Film obyczajowy, 49 min, Polska, 1971 Reżyseria: Wojciech Fiwek Scenariusz: Wojciech Fiwek Zdjęcia: Janusz Czecz Aktorzy: Ryszarda Hanin, Wacław Kowalski, Aleksander Fogiel, Ludwik Benoit, Michał Pietrzak, Andrzej Machalski, Halina Wohl - Billing, Zygmunt Zintel, Edward Radulski, Wiesław Mirewicz, Zbigniew Jabłoński, Czesław Mogieliński, Włodzimierz Kwaskowski, Zygmunt Sowiński, Elżbieta Jaros Zrealizowana na taśmie czarno - białej adaptacja jednego z najpoczytniejszych opowiadań Bolesława Prusa. Reżyser wiernie nakreślił portret bohatera na tle realistycznego obrazu polskiej wsi końca XIX w. Śledzimy koleje losu ubogiego, wiejskiego dziecka, którego niskie urodzenie pozbawia szans na edukację i lepsze życie. Kilkuletni Antek mieszka w jednej z nadwiślańskich wsi. Matka, uboga wdowa, ledwo wiąże koniec z końcem. Ciekawego świata, bystrego chłopca szczególnie interesuje widoczny po drugiej stronie rzeki wielki, drewniany wiatrak. Antek podejmuje nawet wyprawę na drugi brzeg, aby z daleka przyjrzeć się dziwnej budowli. Po powrocie dowiaduje się od matki, jak zwie się skrzydlaty budynek i do czego służy. Odtąd jego największym pragnieniem jest stawiać w przyszłości podobne wiatraki. Na razie jednak chłopiec próbuje konstruować małe drewniane wiatraczki i zajęty tą pracą nieraz przegapi, że krowa weszła w szkodę. Choć regularnie dostaje za to burę, nie potrafi porzucić marzeń. Ponieważ z chłopca niewielki pożytek w gospodarstwie, matka - za namową kuma Andrzeja - decyduje się posłać go do szkoły, by nauczył się czytać i pisać. Ale biednej wieśniaczki nie stać na regularne opłacanie szkoły i Antek musi wkrótce zrezygnować z nauki. Zostaje oddany do terminu u kowala. Pojętny, pracowity chłopaczyna szybko chwyta tajniki kowalskiego rzemiosła. Okazuje się, że nawet za szybko. Obawiając się, że pod bokiem wyrośnie mu konkurent, kowal odsyła Antka do domu. Chłopiec spędza całe dnie na struganiu drewnianych figurek ludzi i zwierząt oraz ukochanych wiatraków. Uważając, że w ten sposób tylko marnuje czas, kum Andrzej proponuje, żeby wysłać chłopca do miasta, może tam na coś się przyda. Ze skromnym tobołkiem i matczynym błogosławieństwem na drogę Antek rusza w świat. 14:25 SZLAKIEM KOLBERGA - ANIA RUSOWICZ Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Michał Pietrusiewicz, Elżbieta Rottermund Goście tego odcinka to: Eudokia Markiewicz i Zofia Kirdylewicz ze wsi Dasze, gmina Kleszczele w powiecie bialskim na Podlasiu. Pani Eudokia i pani Zofia kultywują tradycje śpiewu wielogłosowego charakterystyczne dla tego regionu. Na co dzień mówią i śpiewają w lokalnej gwarze - odmianie języka ukraińskiego - nazywanej językiem chechłackim. Wyznają prawosławie. Pieśni i styl wykonania są bardzo podobne i wywodzące się z tych wykonywanych na Ukrainie i Białorusi. Śpiewaczki zachowały pieśni i warianty melodii ze wsi Dasze i najbliższej okolicy. Repertuar przejęły, słuchając w młodości pieśni od lokalnych śpiewaczek i śpiewaków. Odwiedza je Ania Rusowicz - piosenkarka. Oprócz działalności solowej Ania Rusowicz występuje w zespołach niXes i Dezire. Laureatka nagrody polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyk w dziedzinach Album Roku hip - hop, Wokalistka Roku 2012. 14:50 CHULIGAN LITERACKI Dysk./wywiad/debata, 26 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Mateusz Matyszkowicz (prowadzący) W "Chuliganie Literackim" kontynuacja rozmowy o twórczości i osobie Stanisława Ignacego Witkiewicza "Witkacego". O przyczynach samobójstwa, stosunku do komunizmu i lęku przed masowością Mateusz Matyszkowicz rozmawia ze znawcami twórczości Witkacego - doktorem Mateuszem Wernerem i profesorem Jackiem Kopcińskim. 15:15 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - KÓRNIK Felieton, 6 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz 20 km od Poznania, nad brzegiem jeziora leży wyjątkowy zabytek wpisany na listę Pomników Historii. Zespół zamkowo - parkowy w Kórniku jest niezwykłą romantyczną, neogotycką rezydencją magnacką. To tu, jak głosi legenda, nocami przechadza się Biała Dama. To duch właścicielki posiadłości Teofili z Działyńskich Szołdrskiej - Potulickiej. Ta światła i gospodarna właścicielka przebudowała swoją siedzibę, nadając jej charakter barokowej rezydencji arystokratycznej. Wrażenie robią bogato zdobione drewniane podłogi, odrzwia oraz sufity. Zachowane z pietyzmem wnętrza muzeum wyposażone są w meble różnych stylów i epok, militaria polskie i wschodnie, wyroby rzemiosła artystycznego z porcelany i srebra, jak i obrazy. Zamek leży w otoczeniu 36 - hektarowego parku, arboretum z niezwykłymi egzemplarzami rzadkich drzew. Opowie o nich Kinga Nowak - Dyjeta z Instytutu Dendrologii PAN. 15:25 AKTORKA (PORTRET ELŻBIETY CZYŻEWSKIEJ) Film dokumentalny, 71 min, Polska, 2014 Reżyseria: Kinga Dębska, Maria Konwicka Scenariusz: Maria Konwicka Zdjęcia: Radek Ładczuk Pełnometrażowy, biograficzny film dokumentalny o zmarłej w 2010 roku Elżbiecie Czyżewskiej, jednej z największych polskich aktorek, ikonie urody lat 60. Odniosła wielką karierę w Polsce, ale autorzy filmu bardziej skupiają uwagę na jej próbach zaistnienia jako aktorka w Ameryce, po nagłej emigracji do Stanów Zjednoczonych wraz z mężem, amerykańskim dziennikarzem Davidem Halberstamem. Przyjaciele i znajomi Elżbiety Czyżewskiej mówią bez upiększeń o jej nieudanym małżeństwie, o wygranej po latach walce z alkoholizmem, o próbach powrotu do Polski. To opowieść o losach aktorki na różnych etapach kariery: na szczycie, na dnie i pomiędzy. W filmie występują między innymi: Andrzej Wajda, Beata Tyszkiewicz, Małgorzata Potocka, Liliana Komorowska, Daniel Olbrychski, Michał Urbaniak, Adam Holender, Gay Talese (pisarz), Nancy Weber (pisarka), Hanna Hartowicz (założycielka Nowojorskiego Festiwalu Filmów Polskich), krytyk i profesor studiów filmowych na Columbia University Annette Insdorf, aktor Omar Sangare, Myra Paci (reżyserka), Barbara Sass - Zdort, John Guare (dramaturg), Joanna Rostropowicz - Clark (pisarka), Robert Brustein (założyciel Yale Repertory Theatre), Barbara Ungeheuer (dziennikarka). Spotkanie z Czyżewską wspomina także aktorka Meryl Streep. Tłem filmu jest impresyjnie pokazany Nowy Jork, miasto, które Czyżewska uważała za swoją drugą ojczyznę. Dokument "Aktorka" to także opowieść o życiu na emigracji, o akcencie, który uniemożliwił jej karierę w Stanach Zjednoczonych. Z relacji ludzi jej bliskich poznajemy życie i charakter Elżbiety Czyżewskiej, osoby wieloznacznej, trudnej, niezwykle inteligentnej i ambitnej, ciepłej, hojnej, towarzyskiej, ale i niemożliwej do wytrzymania, kłótliwej, samotnej. Film stawia pytania: czy Czyżewska zmarnowała swoją karierę, wyjeżdżając do Stanów w momencie, kiedy w Polsce była u szczytu sławy? Czy zmarnowała swoją szansę na karierę w Ameryce przez alkohol? Skąd wzięła się jej autodestrukcja? Skonstruowany zgodnie z zasadami fabularnymi film, krok po kroku prowadzi widza przez przypominające antyczną tragedię życie aktorki. Od Elżbiety Czyżewskiej Woody Allen dowiedział się o istnieniu Wisławy Szymborskiej, to ją Meryl Streep wspomina jako aktorskie zjawisko. Do mieszkania Elżbiety pielgrzymowano w dzień i w nocy. I to zarówno wtedy, gdy należała do establishmentu, jak i potem, kiedy w chorobie nie miała pieniędzy. Zawsze była królową, która rozdaje łaski nic w zamian nie żądając. O codziennej kawie Elżbiety w New York Public Library na 42 ulicy krążyły legendy. Zakładano się, kiedy można do niej podejść, aby nie narazić się na niełaskę. Mówiono, że najlepszy jest moment, kiedy odłoży książkę lub gazetę z zadowoloną miną. Jaka jest zadowolona mina Elżbiety Czyżewskiej, wiedzieli nieliczni. 16:35 LEKTURA NA EKRANIE - NIEWIARYGODNE PRZYGODY MARKA PIEGUSA - PRZYGODA TRZECIA, CZYLI NIEPRAWDOPODOBNE SPIĘTRZENIE WYPADKÓW WOKÓŁ AKCJI "FLASZKA", CZYLI PIERWSZE SPOTKANIE ZE ZŁODZIEJAMI TORNISTRÓW Serial dla młodych widzów, 27 min, 9 odc. , Polska 1966 Reżyseria: Mieczysław Waśkowski Scenariusz: Edmund Niziurski Zdjęcia: Antoni Nurzyński Występują: Grzegorz Roman, Bronisław Pawlik, Jan Kociniak, Ludwik Benoit, Mieczysław Czechowicz, Aleksander Dzwonkowski, Wojciech Siemion, Krzysztof Litwin, Barbara Krafftówna, Janusz Kłosiński, Lech Ordon i inni Marek przez przypadek wplątuje się w aferę kryminalną. Wpada bowiem na trop prawdziwej szajki przestępców. Spotyka też po raz pierwszy złodzieja tornistrów. 17:05 LEKTURA NA EKRANIE - NIEWIARYGODNE PRZYGODY MARKA PIEGUSA - PRZYGODA CZWARTA, CZYLI NIEWIARYGODNE SKUTKI WAGARÓW POSPOLITYCH, CZYLI POWTÓRNE SPOTKANIE ZE ZŁODZIEJAMI TORNISTRÓW Serial dla młodych widzów, 27 min, 9 odc. , Polska 1966 Reżyseria: Mieczysław Waśkowski Scenariusz: Edmund Niziurski Zdjęcia: Antoni Nurzyński Występują: Grzegorz Roman, Bronisław Pawlik, Jan Kociniak, Ludwik Benoit, Mieczysław Czechowicz, Aleksander Dzwonkowski, Wojciech Siemion, Krzysztof Litwin, Barbara Krafftówna, Janusz Kłosiński, Lech Ordon i inni Marek ucieka ze szkoły na wagary do Łazienek. Przypadkowo spotyka tajemniczego chłopca, z którym niechcący zamienił tornistry. Ku swemu wielkiemu zdziwieniu odkrywa, że w zabranym omyłkowo tornistrze zamiast zeszytów i książek ukryto kosztowności. 17:35 ORKIESTRA (ORKIESTRA) Film animowany, 8 min, Australia, 2015 Reżyseria: Mikey Hill Vernon wraz ze swoją małą kapelą zakochują się w nowej sąsiadce i w jej klasycznym zespole. To może być ich ostatnia szansa na szczęście i zagranie w pełnej harmonii. Jednak najpierw muszą się zmierzyć z paraliżującą tremą. (opis festiwalowy). 17:45 HISTORIA NA TEN CZAS - JAN ŻARYN CZ. 1 Bez klasyfikacji, 5 min, Polska, 2020 W tym odcinku: Skutki konferencji "wielkiej trójki" w Teheranie 43 '. - Rezygnacja z ofensywy zachodnich aliantów od strony Bałkanów na rzecz utworzenia II frontu na wschodzie Europy. Powstaje nowy porządek stref wpływu na kontynencie i związana z tym zmiana układu sił w naszym rejonie. W efekcie do Polski zostaje zrzucony proradziecki rząd. Koniec wojny w Europie jako mit założycielski nowej Polski pod butem Sowietów. 18:00 PORTRETY - KULTURA DUCHOWA NARODU - JEDNOSTKA SZPOT Film dokumentalny, 30 min, Polska, 1995 Scenariusz: Robert Kaczmarek, Maciej Nowicki Filmowy portret Janusza Szpotańskiego, satyryka, krytyka literackiego i tłumacza, autora stylizowanych grotesek wyszydzających ideologię i realia polityczne w PRL - u. O nim, jego dziełach i rzeczywistości, w jakiej tworzył, mówią: Jan Lityński, Antoni Libera, Aleksander Hall, Walery Namiotkiewicz, Paweł Miklasz, Piotr Wierzbicki, Marek Karpiński i Jadwiga Staniszkis. Janusz Szpotański urodził się w 1929 roku. Ze względu na "pochodzenie burżuazyjne" nie został przyjęty na socjologię, studiował więc rusycystykę. Zajmował się krytyką i teorią literatury, pisał wiersze. W roku 1964 roku napisał "Cichych i Gęgaczy" - zbiór satyrycznych kupletów luźno związanych ze sprawą "Listu 34". Trzy lata później aresztowano go i osadzono w więzieniu za "rozprzestrzenianie informacji szkodliwych dla interesów państwa". Po odbyciu kary imał się różnych zajęć, pracował m. in. jako urzędnik w "Ruchu", terenowy prelegent Towarzystwa Wiedzy Powszechnej i instruktor szachowy w wojsku. Do jego najbardziej znanych utworów satyrycznych należą: "Caryca i zwierciadło", "Towarzysz Szmaciak" i "Wojna pcimska". 18:55 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - MAGDALENA ABAKANOWICZ Magazyn, 5 min, Polska, 2017 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Barbara Banaś Tłum Magdaleny Abakanowicz to zbiór metaforycznych figur - skorup akcentujących właściwości materiału, z którego zostały wykonane. Artystka zszywała ze sobą oraz spajała żywicą syntetyczną i włóknem szklanym kawałki workowego płótna. Z jednej strony monochromatyczny tłum jest anonimowy, a z drugiej zindywidualizowany, bo każda figura jest inna. Inność widać w splocie tkaniny, w pęknięciach, zgrubieniach włókna. Powierzchnie pustych skorup są jakby pokryte liniami papilarnymi. Wydrążone powłoki wydają się być formami zastygłej w ruchu energii. Jak mówiła sama artystka, opowiadają o kondycji i dramacie ludzkiej egzystencji. 19:00 KLUCZ DO WOJTYŁY WEDŁUG ŁUCZEWSKIEGO - SŁOWIAŃSKI PAPIEŻ - POLSKI CHŁOPAK Kameralne i studyjne (widowisko), 6 min, Polska, 2020 Scenariusz: Michał Łuczewski Wykonawcy: Michał Łuczewski (prowadzący) W czwartym odcinku Michał Łuczewski powraca do dzieciństwa Karola Wojtyły. Pokazuje trudne wydarzenia, takie jak śmierć matki i brata, które wywarły wielki wpływ na życiową drogę późniejszego papieża. Łuczewski zestawia dzieciństwo i młodość Wojtyły z wydarzeniami po konklawe. Mówi o wyborze imienia, kontynuacji dzieła poprzednich papieży: Jana Pawła I, Pawła VI i Jana XXIII, a także o tym, że Jan Paweł II chciał przede wszystkim być "słowiańskim papieżem" - papieżem Słowa. 19:10 KRONOS Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Piotr Nowak (prowadzący) Czy spiski istnieją, czy są wyłącznie wytworem spiskowego myślenia? Kto naprawdę stał za rewolucją francuską? Dlaczego w paranoi politycznej szczególną rolę odgrywa figura Żyda? Na te pytania będzie próbował udzielić odpowiedzi profesor Piotr Nowak razem z zaproszonymi do studia gośćmi: Jackiem Bartyzelem, Andrzejem Gawlińskim, Michałem Otorowskim i Zbigniewm Siemiątkowskim. 20:20 TEATR TELEWIZJI - MORALNOŚĆ PANI DULSKIEJ Spektakl, 86 min, Polska 2013 Autorka: Gabriela Zapolska Reżyseria: Marcin Wrona Scenariusz TV: Marcin Wrona Zdjęcia: Jan Holoubek Scenografia: Anna Wunderlich Kostiumy: Aleksandra Staszko, Małgorzata Karpiuk Aktorzy: Magdalena Cielecka (Pani Dulska), Robert Więckiewicz (Pan Dulski), Jakub Gierszał (Zbyszko), Jaśmina Polak (Hesia), Zofia Wichłacz (Mela), Dominika Kluźniak (Juliasiewiczowa), Agat Buzek (Lokatorka), Klara Bielawska (Hanka), Maria Maj (Tadrachowa) Kolejne pokolenie aktorów i twórców zmierzyło się z "Moralnością pani Dulskiej" - uniwersalnym problemem hipokryzji. Obok "Żabusi", "Ich czworo" i "Panny Maliczewskiej", "Moralność pani Dulskiej" to najczęściej wystawiana i najważniejsza sztuka teatralna Gabrieli Zapolskiej. "Tragifarsa kołtuńska" - jak nazwała swoje dzieło sama autorka - została napisana w 1906 r. w niecałe trzy tygodnie i od razu odniosła wielki sukces na głównych scenach polskich, kolejno w Krakowie, Lwowie, Warszawie. Przetłumaczona na wiele języków sztuka, cieszyła się dużym zainteresowaniem również na świecie. Dowodem jej niesłabnącej popularności jest ugruntowany w społecznej świadomości termin: dulszczyzna, na oznaczenie kołtuństwa, mieszczańskiej hipokryzji i ciasnoty poglądów, połączonej z wysokim mniemaniem o własnych walorach moralnych. Wedle pamiętników męża Zapolskiej, pierwowzorem Dulskiej miała być Wiktoria Gołąbowa, żona radcy miejskiego we Lwowie, a pomysł na nazwisko bohaterki dramatopisarka zaczerpnęła ze znanej wówczas książeczki dla dzieci "Pani Dulska, jej kotek i piesek". Reżyser Marcin Wrona zrealizował uwspółcześnioną wersję najsłynniejszej sztuki Gabrieli Zapolskiej, zachowując przy tym klimat i przesłanie oryginału. Pani Dulska 2013 roku to postać zimna, wyrachowana, o wątpliwej moralności, choć sama uważa się za osobę szanowaną i godną zaufania. Wraz z rodziną, mężem, synem i dwiema cókami, zajmuje obszerne mieszkanie, wyposażone w całkiem współczesne przedmioty i urządzenia, które nie były znane przed ponad 100 laty, kiedy powstawała sztuka. Bohaterowie ubierają się współcześnie, w domu widać nowoczesne meble i telewizor, syn gospodyni używa telefonu komórkowego, a jej mąż, zamiast wokół stołu, odbywa zalecane mu spacery, co prawda również w swoich czterech ścianach, ale na ustawionej w pokoju bieżni fitness. Właścicielka czynszowej kamienicy, mimo swej zrzędliwości i zamiatania rodzinnych brudów pod dywan, tym razem może się jednak nawet podobać, jako osoba wyjątkowo atrakcyjna i dbająca o swój wygląd. Dulska pozostanie jednak Dulską, budzi niechęć swoim skąpstwem, kołtuństwem, zakłamaniem i przekonaniem, że ona jest święta, a wszyscy robią jej na przekór. Dzień u Dulskich zawsze wygląda tak samo. Pani domu od rana krząta się gorączkowo po mieszkaniu. Wszystkiego dogląda, wszystkimi dyryguje, wprowadzając tym samym potworny chaos i zamieszanie. Każe wstawać mężowi, bo spóźni się do pracy, a dziewczynki goni na pensję. Innym razem strofuje córki, zapędzając do różnych obowiązków: Mela do gam, Hesia kurze ścierać. A mąż tylko milczy i w dodatku bez przerwy trzeba mu dawać cygara albo pieniądze na kawę. Felicjan odezwie się bodaj tylko raz, doprowadzony do ostateczności krzyknie: a niech was wszystkich diabli! Tymczasem Dulska załamuje ręce, że Zbyszko jeszcze nie wrócił z nocnych kawiarni. Lepiej, żeby się wyszumiał w domu, bo wtedy przynajmniej wszystko zostanie w czerech ścianach. A tak chłopak lampartuje się po nocach w towarzystwie kokocic, szargając po spelunach szanowane nazwisko rodziny. Syn odgryza się, że ta z pierwszego piętra to też kokota, ale matka zastrzega, że przecież nie kłania się jej i "takich" pieniędzy nie bierze od niej dla siebie, tylko wydaje na podatki. I jeszcze ta lokatorka z parteru, co się truła zapałkami. było pogotowie przed kamienicą, potem, o zgrozo, ta publika w gazetach. Na domiar wszystkich zmartwień, służąca Hanka zachodzi w ciążę z paniczem. Może uda się uniknąć skandalu, wykpiwając się jakimś groszem, ale ten tłumok żąda tysiąca koron. Nie ma za grosz wstydu i honoru. Jest jeszcze kuzynka Juliasiewiczowa, która pomaga wybrnąć Dulskiej z kłopotów, choć do niedawna sama uchodziła w tym domu za kobietę godną potępienia i pozbawioną wszelkich zasad moralności. A kiedy wszystko zostanie już oczyszczone z brudów, będzie znów można zacząć żyć po bożemu. 21:50 LEKKIE OBYCZAJE - MÓW MI VINCENT (ST. VINCENT) Komedia obyczajowa, 98 min, USA 2014 Scenariusz i reżyseria: Theodore Melfi Zdjęcia: John Lindley Muzyka: Theodore Shapiro Aktorzy: Bill Murray, Naomi Watts, Melissa McCarthy, Jaeden Lieberher, Chris O’Dowd, Terrence Howard, Dario Barosso, Kimberly Quinn Vincent MacKenna to starzejący się alkoholik, weteran wojny w Wietnamie, który nienawidzi ludzi i wcale się z tym nie kryje. Jest też uzależniony od hazardu i papierosów. Dni upływają mu na wyścigach konnych oraz na przesiadywaniu w ulubionym barze. Jedyni przyjaciele Vincenta to prostytutka Daka oraz jego kot Felix. Pewnego razu do domu obok wprowadza się Maggie Bronstein, młoda, samotna matka z 10 - letnim synem Oliverem. Poznają się w dość przykrych okolicznościach, kiedy samochód meblowy przewożący rzeczy Maggie powoduje uszkodzenie starego chryslera Vincenta. Ten od razu żąda zadośćuczynienia. W nowej szkole Oliver zostaje okradziony z kluczy i portfela, a kiedy po powrocie do domu nie zastaje matki, prosi sąsiada o pomoc. Stale cierpiący na brak gotówki Vincent proponuje Maggie, że za odpowiednią opłatą może zawsze zajmować się jej synem. Bardzo szybko się zaprzyjaźniają. Vincent uczy swego podopiecznego, jak skutecznie się bronić przed agresywnymi kolegami. Pojętny Oliver, ku przerażeniu matki, od razu kładzie na łopatki Roberta, który go okradł pierwszego dnia w szkole. Maggie przeżywa kolejny szok, gdy jej syn wraz z Vincentem idzie na wyścigi konne. Wygraną sąsiad przeznacza na spłacenie części długów, a resztę inwestuje w kolejną gonitwę i wszystko traci. Tymczasem zjawiają się kolejni wierzyciele. Zdenerwowany Vincent dostaje udaru i trafia do szpitala. Opiekują się nim Oliver, Maggie i Daka. Niespodziewanie pojawia się ojciec Olivera, który jest prawnikiem. Zamierza uregulować sprawę opieki nad nieletnim synem. 23:35 LEKKOŚĆ BYTU - ALEKSANDRA KURZAK Dysk./wywiad/debata, 16 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Łukasz Orbitowski(Prowadzący) Gościem Łukasz Orbitowskiego jest Aleksandra Kurzak, wybitna śpiewaczka operowa, laureatka wielu prestiżowych nagród, w tym International Opera Award oraz Bachtrack Opera Award. Aleksandra Kurzak opowie o tym, co jej doskwiera w czasie epidemii, dlaczego jest przyzwyczajona do kwarantanny i czemu powinniśmy doceniać polską kulturę. 23:50 MŁODA POLSKA - DZIKU Eitiuda filmowa, komediodramat, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Kamila Chojnacka Scenariusz: Kamila Chojnacka Zdjęcia: Aleksander Krzystyniak Aktorzy: Adam Misiak, Monika Roszko, Aneta Banach Opowieść o zderzeniu dwóch światów. Młody, 19 - letni Krzysztof, stały bywalec siłowni i osiedlowy zawadiaka zatrudnia się w firmie ochroniarskiej, skąd trafia na Festiwal Muzyki Operowej. Dystans bohatera do świata klasyki zmniejsza się, gdy pierwszy raz słyszy arię. Poruszony nieznaną dotychczas muzyką, postanawia rozpocząć lekcje śpiewu. Świat opery zmienia nie tylko jego gusta, ale także cały styl życia bohatera. (źródło: filmpolski.pl) 00:15 NOCNY DOKUMENT - DESERT COFFEE Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2017 Reżyseria: Mikael Lypiński W kalifornijskiej części pustyni Sonora, w bliskim sąsiedztwie baz wojskowych, znajduje się "dzikie" miasteczko Slab City, zamieszkałe przez uciekinierów z "amerykańskiego snu". Są w różnym wieku, przywieźli ze sobą różne historie, ale wszyscy wybrali wolność, nawet za cenę najbardziej podstawowych wygód. Jedynym miejscem wyposażonym w elektryczność jest tu prowizoryczna kafejka internetowa prowadzona przez Roba, serwująca "najlepszą kawę w okolicy". 01:10 PANORAMA KINA POLSKIEGO - LETNIE PRZESILENIE (LETNIE PRZESILENIE) Dramat, 93 min, Polska/Niemcy, 2014 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Michał Rogalski Zdjęcia: Jerzy Zieliński Muzyka: Alexander Hacke Aktorzy: Filip Piotrowicz, Jonas Nay, Urszula Bogucka, Maria Semotiuk, Bartłomiej Topa, Steffen "Shorty" Scheumann, Agnieszka Krukówna Rok 1943. Polska prowincja. Wojna trwa już cztery lata. Po klęsce pod Stalingradem coraz młodsi Niemcy trafiają do armii. Tak w Polsce znalazł się Guido, wrażliwy, pochodzący z Hamburga siedemnastolatek. W obcej rzeczywistości próbuje stworzyć sobie azyl przed brutalnością wojny i prostackim światem jego starszych kolegów, żandarmów. Na zapomnianym przez wszystkich strychu słucha zakazanej muzyki - jazzu i oddaje się marzeniom. W tym samym czasie jego rówieśnik, Romek, po stracie ojca pomaga matce, pracując na kolei. Jako pomocnik maszynisty codziennie na bocznicy widzi rzeczy odebrane wywożonym do obozów zagłady Żydom. Nie rozumiejąc istoty tragedii, patrzy na to obojętnie. Kiedy nadarzy się okazja, stara się odebrać niemieckim żandarmom skradzione Żydom rzeczy, często nieprzydatne - jak stary gramofon. Nie ma charakteru bojownika. Bardziej zajmują go dziewczyny, a najbardziej Franka, córka zamożnego gospodarza. Ta sama wiejska dziewczyna podoba się Guido. Romek spotyka uciekinierkę z transportu, Żydówkę Bunię, którą najpierw, bojąc się konsekwencji, stara się za wszelką cenę odpędzić. Bunia nie chce odejść. Wie, że sama nie przetrwa. Szuka w rówieśniku ratunku. Z czasem rodzi się między nimi więź. Zagubiony Guido zbliża się do Franki. Przy dźwiękach zabronionego jazzu kochają się na strychu. Kryjówkę odkrywa komendant. Guido musi wybrać - ratować siebie czy pomóc France? (filmpolski) 02:45 KINO NOCNE - JULIA WRACA DO DOMU (JULIE WALKING HOME) Dramat, 113 min, Niemcy/Kanada/Polska/USA 2002 Reżyser: Agnieszka Holland Scenariusz: Agnieszka Holland, Roman Gren, Arlene Samer Występują: Miranda Otto, William Fichter, Lothaire Bluteau, Ryan Smith, Jerzy Nowak, Bianca Crudo, Michael D'Ascenzo i inni Julia przez wiele lat uważała swoje małżeństwo za udane. Żyła spokojnie u boku męża, Henry`ego, wykładowcy uniwersyteckiego, wraz z dwójką uroczych dzieci - parą bliźniąt, Nicolasem i Nicole. Ale tego dnia jej życie miało się zmienić. Kiedy powróciła wcześniej do domu razem z dziećmi z wakacji, przyłapała męża w intymnej sytuacji z inną kobietą. Nie zrobiła awantury. Bez słowa zabrała dzieci z powrotem do samochodu i szybko odjechała. Następne tygodnie upływają na sporach między małżonkami, wydobywającymi na jaw wszystkie ciemne strony narastającego przez lata konfliktu. Henry zdaje sobie sprawę ze swojej winy i chce przeprosić żonę. Dla niego to była tylko nic nie znacząca przygoda. Wychowana w rodzinie polskich emigrantów Julia nie przyjmuje przeprosin Henry`ego i żąda rozwodu, traktując akt cudzołóstwa i zdrady jako przekreślający szansę na dalsze wspólne życie. Ale wkrótce nadchodzi kolejny cios. Lekarze stwierdzają, że jej synek Nicolas ma raka. Terapia nie przynosi efektów, wydaje się, że nad malcem zaciążył już wyrok. Henry godzi się z utratą syna, dziadek dziecka szuka pocieszenia w religii. Nie poddaje się tylko Julia. Zabiera Nicolasa do kraju rodziców, do Polski. Działa tu rosyjski uzdrowiciel Aleksiej Ormow podróżujący od miasta do miasta i ściągający na seanse tłumy chorych. Spotkanie z Aleksiejem wyraźnie pomaga Nicolasowi. Chłopiec z każdym dniem pobytu w pobliżu uzdrowiciela odzyskuje siły. Niezwykła charyzma Aleksieja działa także na Julię, która wdaje się z nim w romans... "Julia wraca do domu" to kolejny po obrazie "Olivier, Olivier" film Agnieszki Holland zdradzający jej fascynację metafizyką. Twórczość autorki "Całkowitego zaćmienia", "Zabić księdza" oraz przejmującego dramatu "Europa Europa", łączy wizja świata jako pułapki, w której zamknięci ludzie bezskutecznie starają przeciwstawić się okrutnemu losowi.