TVP Historia Piątek, 12.06.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1915 - zmarł Józef Brandt, polski malarz batalista; 1944 - pierwsze ataki V - 1 na Anglię; 1963 - premiera filmu "Kleopatra" w reż. Josepha Mankiewicza; 1985 - pierwszy raz Gorbaczow użył słowa "pierestrojka"; 07:20 DUMA I UPRZEDZENIE - ODC. 1/6 (PRIDE AND PREJUDICE, EP. 1) Serial kostiumowy, 53 min, Wielka Brytania 1995 Scenariusz według powieści Jane Austen: Andrew Davies Reżyseria: Simon Langton Aktorzy: Colin Firth, Jennifer Ehle, Alison Steadman, Benjamin Whitrow, Susannah Harker, Crispin Bonham - Carter, Anna Chancellor i inni Chociaż Jane Austen pisała o sobie skromnie: "Jestem najbardziej niedouczoną i niedoinformowaną kobietą, jaka kiedykolwiek odważyła się zostać pisarką", sukcesu mogą jej dzisiaj pozazdrościć najpopularniejsi hollywoodzcy autorzy. Zmarła przed 179 laty angielska pisarka przewyższa sławą Michaela Crichtona czy Johna Grishama. "Rozważną i romantyczną", film oparty na powieści pod tym samym tytułem, nagrodzono Złotym Globem i Złotym Niedźwiedziem oraz Oscarem za scenariusz. Na ekrany światowych kin weszły następnie "Perswazja" i "Emma", również adaptacje dzieł Austen. Krytycy literaccy, którzy na nowo odkryli pisarkę, tłumaczą jej sukces zza grobu tęsknotą za dobrymi manierami, szlachetnością uczuć i silnymi więzami rodzinnymi. Wprawdzie pierwsze kroki literackie nie dawały młodej autorce powodów do dumy (za "Opactwo Northanger" wydawca zapłacił jej tylko 15 funtów, a okładka pierwszego wydania "Rozważnej i romantycznej" informowała jedynie, że autorką jest "lady"), ale już trzy następne: "Duma i uprzedzenie" (1813 r.), "Mansfield Park" (1814 r.) i "Emma" (1815 r.) zyskały ogromny sukces. Jane Austen pisała o tym, co znała najlepiej: o własnym otoczeniu. Prowincjonalny światek średniozamożnej angielskiej szlachty okresu Regencji, w którym obowiązywały sztywne reguły postępowania, stanowił doskonałą pożywkę dla jej wyobraźni. Jej powieści rozgrywają się w kręgu bliskiej rodziny i przyjaciół, ich bohaterowie, tak jak ona sama, najczęściej mieszkają w skromnych warunkach, mają kłopoty finansowe, chodzą na koncerty, wymieniają uwagi na temat mody i plotkują o znajomych. Ale za tymi codziennymi czynnościami kryją się wielkie dramaty, skomplikowane układy osobiste, a wyrachowanie często bierze górę nad szacunkiem i bezinteresownym uczuciem. Akcja "Dumy i uprzedzenia" toczy się w Anglii w początkach XIX w. Do malowniczego Netherfield przybywa przystojny i bogaty Charles Bingley z zamiarem osiedlenia się tam na stałe. Przybysz wzbudza żywe zainteresowanie lokalnej społeczności, a zwłaszcza panien na wydaniu, widzących w nim znakomitą partię. Na zawarciu bliższej znajomości z Bingleyem szczególnie zależy pani Bennett, matce pięciu dorosłych córek. Ich jedyną szansą na dostatnie życie jest bogate zamążpójście, gdyż cały rodzinny majątek ma przejść w ręce antypatycznego kuzyna Williama Collinsa. Początkowo wszystko układa się po myśli pani Bennett. Bingley zakochuje się bowiem w jej najstarszej i najładniejszej córce, Jane. 08:50 HISTORIA POLSKI - HELENKA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2018 Autor: Julita Wołoszyńska - Matysek Reżyseria: Julita Wołoszyńska - Matysek Historia ostatnich lat życia młodej świeckiej misjonarki Heleny Kmieć, która w styczniu 2017 roku w Boliwii w Cochabambie została bestialsko zamordowana. Przebywała tam jako wolontariuszka misyjna w domu sióstr służebniczek dębickich, w prowadzonej przez nie ochronce dla dzieci. 09:45 SENSACJE XX WIEKU - AGONIA Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1997 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program przedstawia jedną z najbardziej sensacyjnych operacji II wojny światowej i mechanizmy polityki końca wojny. W połowie 1944 roku wojska radzieckie zajęły Rumunię, głównego dostawcę ropy naftowej dla Niemiec. Dalsze akcje Armii Czerwonej groziły okrążeniem milionowej armii niemieckiej na Węgrzech oraz opanowaniem węgierskich pól naftowych. Sytuacja była tym bardziej niepokojąca dla Hitlera, że regent admirał Miklos Horthy zmierzał do poddania swoich wojsk aliantom. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - MATA HARI Kameralne i studyjne (widowisko), 21 min, Polska, 1998 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Tomasz Kostuch Muzyka: Dariusz Żebrowski Aktorzy: Danuta Stenka, Adam Ferency, Rafał Królikowski, Henryk Talar, Piotr Grabowski, Zbigniew Kosowski, Mirosław Neinert, Bolesław Abart, Zbigniew Paterak, Adam Kopciuszewski, Jacenty Jędrusik, Andrzej Warcaba, Grzegorz Przybył, Ziemowit Pędziwiatr Bohaterką odcinka jest Margaretha Geertruida Zelle znana jako Mata Hari - słynna agentka wywiadu. Program opowiada o jej burzliwym życiu oraz tragicznej śmierci w 1917 r. 11:40 DOM - ODC. 9/25 - PO OBU STRONACH MURU Serial telewizyjny, 97 min, Polska 1982 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki i Andrzej Mularczyk Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Bogusław Lambach Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Zaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Siostra Wiktora, Jadźka, przynosi z więzienia wiadomość, że Łukasz i Wiktor sądzą, iż siedzą z "poręki" Andrzeja. To niesłuszne oskarżenie załamuje go. W przetrwaniu trudnych chwil pomaga mu zakochana w nim Ewa. Doktor Kazanowicz, nie mogąc dłużej patrzeć na męki swojego psa, strzela do niego. Milicja udowadnia, iż z tego pistoletu został zastrzelony były kapo obozu koncentracyjnego Erwin Szulc. Lokatorzy kamienicy przy ul. Złotej organizują obronę doktora. Mecenas, były więzień obozu, odnosi sukces i Kazanowicz może wrócić do domu. W FSO sporym echem odbijają się wydarzenia czerwca 1956 w Poznaniu. 14:25 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - RADŻASTAN. DZIEDZICTWO MAHARADŻÓW. (FLAVORS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Indii. Radżastan, "kraina królów", to największy stan Indii. Zyskał niepodległość w 1947 roku i liczy 68 milionów mieszkańców. Wspaniałe pałace Radżastanu, jego przepych i tradycje kuszą coraz liczniejszych podróżnych. Leżący w południowo - zachodnich Indiach Radżastan zawsze był wyjątkowy. To ziemia Radźputów - indyjskich klanów wojowniczcych, których męstwo i brawura przysparzały kłopotów kolejnym okupantom. Po odzyskaniu niepodległości, w przeciwieństwie do innych stanów nowej federacji, tutejsi maharadżowie zachowali swoje tytuły i mienie. Jednak olbrzymia część ludności Radżastanu żyje na granicy ubóstwa. 15:25 RODY KRÓLEWSKIE NA BAŁKANACH (BALKAN ROYALS) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2018 Historia kilku władców z krajów Bałkańskich (Czarnogóry, Bułgarii), którzy po latach wygnania zdecydowali się powrócić do życia politycznego w swych krajach. 16:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NI ŚLADU, NI ZNAKU Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1/ Ni śladu, ni znaku. Dziś, zaalarmowani przez p. Tadeusza Popiela podejmujemy temat najsłynniejszego pilota wojny bolszewickiej płk. Jerzego Kossowskiego. Za życia uhonorowany najwyższymi splendorami wojskowymi, po śmierci nie ma nawet tabliczki nagrobnej. 2/ Rodzinny skarbczyk. Kolejna historia to wspomnienie rodzinnych losów Henryka Pieluszczaka, dawnego mieszkańca Kresów Wschodnich RP. Rodzina przymusowo wysiedlona spod Lwowa znalazła się na Syberii. Dziś wraz z panem Henrykiem przeglądamy stare fotografie i dokumenty, wspominając koleje losu tej rodziny. 17:25 HISTORIA POLSKI - SOLIDARNI Z SOLIDARNOŚCIĄ Film dokumentalny, 64 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adam Turula Scenariusz: Adam Turula Film "Solidarni z Solidarnością" przypomina bezprecedensową akcję niesienia pomocy internowanym w stanie wojennym oraz wspieranie działającego wówczas podziemia, aż do roku 1989. Było to możliwe zarówno poprzez samoorganizację w kraju (z wielką pomocą Kościoła katolickiego) i pomoc organizowaną w Europie Zachodniej, USA i na całym wolnym świecie. Film jest próbą pokazania tego fenomenalnego zjawiska opisywanego przez bohaterów tamtych wydarzeń, zarówno tych wspieranych, jak i organizujących wsparcie. Film został zrealizowany przez Adama Turulę z inicjatywy Andrzeja Rozpłochowskiego dla Stowarzyszenia Pamięci POROZUMIENIA KATOWICKIEGO 1980, przy wsparciu katowickiego Stowarzyszenia POKOLENIE. 18:50 DUMA I UPRZEDZENIE - ODC. 2/6 (PRIDE AND PREJUDICE, EP. 2) Serial kostiumowy, 53 min, Wielka Brytania 1995 Scenariusz na podstawie powieści Jane Austen: Andrew Davies Reżyseria: Simon Langton Aktorzy: Colin Firth, Jennifer Ehle, Alison Steadman, Benjamin Whitrow, Susannah Harker, Crispin Bonham - Carter, Anna Chancellor, Julia Sawalha, David Bamber i inni Podczas gdy Charles Bingley, bogaty sąsiad pani Bennett, wdowy i matki pięciu dorosłych córek, kocha się w najstarszej z panien - Jane, jego równie zamożnemu przyjacielowi, Fitzwilliamowi Darcy'emu, wpada w oko inna z sióstr - Elizabeth. Dziewczynę odstręcza jednak duma i wyniosłość przystojnego panicza. W niechęci do Darcy'ego podtrzymuje ją młody oficer George Wickham ze stacjonującego w pobliskiej miejscowości pułku piechoty. Zauroczony śliczną Elizabeth pozbywa się rywala, opowiadając dziewczynie plotki o Darcym. Tymczasem William Collins, daleki krewny Bennetów, który po śmierci ojca dziewcząt ma przejąć cały ich rodzinny majątek, nie chce pozostawiać kuzynek bez środków do życia. By jak najmniej odczuły swą finansową degradację, postanawia poślubić jedną z nich. Nie wiedząc o staraniach Darcy'ego i Wickhama, również on rusza w konkury do Elizabeth. 20:00 POLSKIE 100 LAT - GRUDZIEŃ 1970 Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki W końcu 1970 roku władze PRL przygotowywały ograniczoną reformę gospodarczą, której integralnym elementem miała być wprowadzona na jedenaście dni przed świętami Bożego Narodzenia drastyczna podwyżka cen wielu towarów, zwłaszcza żywności. 14 grudnia jako pierwsza zastrajkowała Stocznia im. Lenina w Gdańsku. Żądano cofnięcia wprowadzonych podwyżek. Dzień później już gwałtowne walki uliczne toczyły się w całym śródmieściu Gdańska. Wprowadzono wojsko. Strzelano do stoczniowców. Fala strajkowa rozlewała się na inne miasta Wybrzeża: Elbląg, Gdynię, Słupsk i Szczecin. Byli zabici i aresztowani, których podczas przesłuchań brutalnie bito i kopano. Do spacyfikowania protestów władze użyły ok. 27 tysięcy żołnierzy, którzy wystrzelili 46 tysięcy pocisków. Tragicznym symbolem grudnia 70 stał się pochód niosący na drzwiach ciało zabitego osiemnastoletniego Zbigniewa Godlewskiego. To on jest bohaterem piosenki "Ballada o Janku Wiśniewskim". 21:20 WOJNA I POKÓJ - ODC. 1/8 (WAR AND PEACE) Miniserial historyczny, 43 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Tom Harper Scenariusz: Andrew Davies Zdjęcia: George Steel Muzyka: Martin Phipps Aktorzy: Lily James, Paul Dano, James Norton, Aisling Loftus, Tom Burke Miniserial BBC "Wojna i pokój" to najnowsza adaptacja klasycznej powieści Lwa Tołstoja pod tym samym tytułem. odc. 1 Konflikt Rosjan z Napoleonem osiąga swój szczyt. Pięć arystokratycznych rodzin musi wziąć pod uwagę to, że ich życie może zmienić się na zawsze. 22:10 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - WĘGRY 56: ZDRADZONE NADZIEJE? Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Nowe światło na powstanie w Budapeszcie 1956 roku rzucą być może tzw. nagrania z Koblencji. Jakie sekrety kryją papierowe taśmy, prawie niemożliwe do odczytania? Czy dadzą odpowiedź na pytanie, dlaczego polski Październik wyniósł do władzy Gomułkę, a na Węgrzech ściągnął sowiecką interwencję? Trzeci odcinek cyklu Archiwum Zimnej Wojny nosi tytuł "Węgry ’56: zdradzone nadzieje?" Wśród gości m.in. Akos Engelmayer, uczestnik powstania w Budapeszcie i Andrzej Krzeczunowicz z Wolnej Europy oraz Manfred Hanspeter, a także wypowiedzi Jana Nowaka i Tadeusza Żenczykowskiego z RWE. 22:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA LEKARZA PRYWATNEGO POGOTOWIA RATUNKOWEGO W KIJOWIE Reportaż, 24 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z lekarzem kardiologiem Mychajło Omelczukiem, który pracuje w prywatnym pogotowiu ratunkowym w Kijowie. 00:15 SENSACJE XX WIEKU - AGONIA Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1997 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program przedstawia jedną z najbardziej sensacyjnych operacji II wojny światowej i mechanizmy polityki końca wojny. W połowie 1944 roku wojska radzieckie zajęły Rumunię, głównego dostawcę ropy naftowej dla Niemiec. Dalsze akcje Armii Czerwonej groziły okrążeniem milionowej armii niemieckiej na Węgrzech oraz opanowaniem węgierskich pól naftowych. Sytuacja była tym bardziej niepokojąca dla Hitlera, że regent admirał Miklos Horthy zmierzał do poddania swoich wojsk aliantom. 00:40 SENSACJE XX WIEKU - MATA HARI Kameralne i studyjne (widowisko), 21 min, Polska, 1998 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Tomasz Kostuch Muzyka: Dariusz Żebrowski Aktorzy: Danuta Stenka, Adam Ferency, Rafał Królikowski, Henryk Talar, Piotr Grabowski, Zbigniew Kosowski, Mirosław Neinert, Bolesław Abart, Zbigniew Paterak, Adam Kopciuszewski, Jacenty Jędrusik, Andrzej Warcaba, Grzegorz Przybył, Ziemowit Pędziwiatr Bohaterką odcinka jest Margaretha Geertruida Zelle znana jako Mata Hari - słynna agentka wywiadu. Program opowiada o jej burzliwym życiu oraz tragicznej śmierci w 1917 r. 01:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NI ŚLADU, NI ZNAKU Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1/ Ni śladu, ni znaku. Dziś, zaalarmowani przez p. Tadeusza Popiela podejmujemy temat najsłynniejszego pilota wojny bolszewickiej płk. Jerzego Kossowskiego. Za życia uhonorowany najwyższymi splendorami wojskowymi, po śmierci nie ma nawet tabliczki nagrobnej. 2/ Rodzinny skarbczyk. Kolejna historia to wspomnienie rodzinnych losów Henryka Pieluszczaka, dawnego mieszkańca Kresów Wschodnich RP. Rodzina przymusowo wysiedlona spod Lwowa znalazła się na Syberii. Dziś wraz z panem Henrykiem przeglądamy stare fotografie i dokumenty, wspominając koleje losu tej rodziny. 01:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NIEZNANA WOJNA Magazyn, 20 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony początkowej fazie wojny ukazuje rozwój sytuacji w Polsce i krajach nadbałtyckich. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.