TVP Historia Wtorek, 30.06.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 30 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1651 - bitwa pod Beresteczkiem; 1908 - spadł meteoryt tunguski; 1946 - sfałszowane referendum "3 x tak"; 1983 - zakończono produkcję samochodu marki Syrena; 07:15 KARIERA NIKODEMA DYZMY - ODC. 7/7 Serial obyczajowy, 62 min, Polska 1979 Reżyseria: Jan Rybkowski i Marek Nowicki Scenariusz: Jan Rybkowski, Marek Nowicki, Witold Orzechowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Roman Wilhelmi, Grażyna Barszczewska, Leonard Pietraszak, Mariusz Dmochowski, Bronisław Pawlik, Tadeusz Pluciński, Bogusz Bilewski, Halina Golanko, Igor Śmiałowski, Hanna Balińska, Ryszard Barycz, Arkadiusz Bazak, Barbara Brylska, Liliana Głąbczyńska i inni Pan Nikodem doprowadza do formalnego unieważnienia małżeństwa Kunickich. Już może poprowadzić do ołtarza piękną i teraz bogatą Ninę. Rozpoczynają się przygotowania do ślubu. Na horyzoncie pojawiają się jednak ciemne chmury. Terkowski, zaciekły wróg Dyzmy od czasu pamiętnego rautu rządowego, wpada na ślad jego mało chwalebnej przeszłości. Z kłopotu wybawiają swego Wielkiego Trzynastego "pątniczki" z loży dwunastu. Wskutek ich starań Terkowski z dnia na dzień zostaje wysłany na zamorską placówkę dyplomatyczną. W kraju coraz wyraźniej rysuje się kryzys gospodarczy i - w efekcie - także rządowy. Władze podejmują decyzję o sprzedaży zmagazynowanego zboża; na znak protestu Dyzma składa dymisję z prezesury Banku Zbożowego i wyjeżdża po ślubie z Niną do Koborowa. W trakcie przyjęcia w majątku zjawia się dyrektor gabinetu prezydenta, prosząc w imieniu głowy państwa, by pan Nikodem podjął się misji utworzenia nowego rządu. Dyzma rozważa propozycję, która wszystkich obecnych wprowadza w stan euforii. Powszechnego uwielbienia dla "męża opatrznościowego" narodu i państwa nie podziela tylko Żorż Ponimirski. "Dyzma to zwykły łajdak i oszust" - woła, wybuchając szalonym śmiechem. Hrabina Przełęska gorąco przeprasza towarzystwo za wybryk siostrzeńca, który jest niespełna rozumu. 08:20 HISTORIA POLSKI - BYLIŚMY PIERWSI. POZNAŃ 56 Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2016 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Tomasz Kornat Film o pragnących wolności chłopakach z poznańskich ulic, którzy dziś mają już około osiemdziesiątki. Z bronią w ręku walczyli z systemem komunistycznej władzy, gdy związkowcy z zakładów "Cegielskiego" i innych, domagający się jedynie spełnienia postulatów, dotyczących standardów pracy i płacy, wycofali się do domów. Wydarzenia poznańskie opowiedziane przez różne grupy uczestników, przez byłych związkowców z kilku zakładów, przez grupę bojowników dowodzonych przez Janusza Kulasa ps. Edi Polo, przez chłopaków z rogów poznańskich ulic, byłych rockandrollowców, jazzmanów z kręgu Komedy związanego z Poznaniem, studentów, bikiniarzy i innych. Wszyscy oni walczyli przeciw systemowi i przeciw radzieckiej dominacji. W filmie wystąpią też młodzi ludzie z poznańskich szkół, potomkowie uczestników czerwcowej rewolty, dla których tamte wydarzenia są czymś bardzo ważnym i inspirującym. Pierwszy w PRL - u strajk generalny i demonstracje uliczne zostały krwawo stłumione przez wojsko i milicję, a samo wydarzenie propaganda PRL - u określiła jako wypadki czerwcowe lub wręcz przemilczała. Obecnie Czerwiec ’56 bywa określany jako poznański bunt, rewolta, powstanie poznańskie. Strajk wybuchł o godz. 6:30, 28 czerwca 1956 roku w tak zwany czarny czwartek w Zakładach Przemysłu Metalowego H. Cegielski Poznań, które wówczas nosiły nazwę Zakłady im. Józefa Stalina. Strajk przerodził się w spontaniczny protest przeciw władzy. Został stłumiony przez liczące ponad 10 tys. żołnierzy oddziały Wojska Polskiego pod dowództwem wywodzącego się z Armii Czerwonej generała Stanisława Popławskiego. Po pacyfikacji - jak się wyraził - zbuntowanego miasta, chwalił się on wykorzystaniem w Poznaniu swoich doświadczeń ze Stalingradu. W czerwcu 1956 roku przeciwko demonstrantom użyto broni palnej. W pacyfikacji Poznania uczestniczyło 360 czołgów. W wyniku walk ulicznych obrażeń doznało 800 osób, zginęło 58. Poznański Czerwiec stał się początkiem gomułkowskiej odwilży, która nastąpiła w październiku 1956 roku, a też w pewnym sensie zaczynem do powstania przeciwko komunistycznej władzy na Węgrzech. O poznańskim powstaniu opowiedzą też kobiety, które czynnie brały udział w wydarzeniach, przypadkowi uczestnicy zajść, przechodnie, świeżo upieczeni maturzyści, rodziny ofiar, m.in. 13 - letniego Romka Strzałkowskiego, najmłodszej śmiertelnej ofiary walk ulicznych, wśród siedemnastu nieletnich. Romek wyszedł z domu po zakupy. Gdy natknął się na demonstrujący tłum, przyłączył się z transparentem "Żądamy nauki religii w szkole". Na ul. Kochanowskiego z okien budynku bezpieki w kierunku tłumu padły strzały. Romek pod gradem kul podniósł sztandar, co wywołało entuzjazm demonstrantów. Został zastrzelony. Dziś istnieje kilka interpretacji świadków tego wydarzenia. Sprawców do dziś nie ukarano. Strzałkowski stał się symbolem i bohaterem licznych utworów literackich. 09:10 SENSACJE XX WIEKU - HISTORIA NIKCZEMNOŚCI Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jan Frycz ( Konrad ), Borys Szyc ( Fegelain ), Piotr Grabowski, Adam Woronowicz, Zbigniew Paterak, Ziemowit Pędziwiatr, Andrzej Warcaba, Adam Kopciuszewski, Dorota Liliental, Kasia Danysz O życiu Franza Konrada przed drugą wojną światową nie wiadomo wiele. Urodził się w Wiedniu w 1906 roku. 11 miesięcy swojego życia spędził w więzieniu skazany za kradzież. Przestępcza przeszłość nie zaszkodziła jednak Konradowi, kiedy wstępował do niemieckiej partii nazistowskiej NSDAP. Przeciwnie, już wkrótce jego talenty miały okazać się bardzo pożyteczne. Faszystowskie Niemcy potrzebowały środków na zbrojenia. Dzięki Anschlussowi III Rzesza zyskała bogate zasoby złota i walut z austriackich banków oraz zapasy surowców i silny przemysł. Późniejsze zagarnięcie Czech umożliwiło uzbrojenie 36. Dywizji Wehrmachtu. Eksploatacja podbitego kraju trwała. Z czeskich banków wywieziono do Niemiec 25 mln dolarów w złocie. Rabunkowa polityka państwa faszystowskiego nie znała umiaru. Nie przestrzegano umów międzynarodowych, rabowano także dzieła sztuki i obiekty sakralne. Kiedy wybuchła druga wojna światowa, ideologia nienawiści dała III Rzeszy nowe źródło funduszy umożliwiających prowadzenie działań na wielką skalę. Wrogowie Niemiec na podbitych terenach mieli zostać starci z powierzchni ziemi, lecz przedtem także ograbieni ze wszystkich wartościowych przedmiotów. Do opanowanych przez faszystów zakątków Europy zjeżdżali ludzie, którzy mieli się zająć tym programowym rabunkiem. Jednym z nich był Franz Konrad. Jego kariera zaczęła się w 1940 roku, gdy jako Leiter fuer Wertersfassung in Warschau Ghetto przybył do Warszawy. Stał się odpowiedzialny za przejęcie przez Rzeszę mienia żydowskiego w wydzielonej dzielnicy stolicy podbitej Polski. Wyszukiwał w majątku Żydów rzeczy wartościowe, nieraz podstępem wydzierał tajemnice o ukrytych dobrach. Zorganizował w Warszawie 15 magazynów zagrabionych przedmiotów. Nie działał wyłącznie na rzecz Niemiec, część łupów, które wpadły mu w ręce, chował na własny użytek i wywoził do zamku Fischorn w pobliżu Zell am See. Wkrótce Konrad zyskał ponure miano "króla getta" i w swojej złodziejskiej karierze awansował do stopnia Hauptsturmfuehrera SS. W 1942 roku los Konrada zetknął go z SS - Gruppenfuehrerem Hermannem Fegeleinem, dowódcą dywizji Waffen - SS "Florian Geyer". Esesman potrzebował zręcznego administratora grabieży podczas wojny ze Związkiem Radzieckim. Ofiarą rabusiów Fegeleina padło co najmniej 20 tysięcy ludzi. Wiele łupów Fegelein i Konrad zagarnęli dla siebie. Ale nie dane im było nacieszyć się złupionym bogactwem. W 1944 roku III Rzesza przegrywała wojnę. Fegelein został oddelegowany przez samego Hitlera do zamku Fischorn, gdzie miano ukryć zrabowane przez lata wojny dzieła sztuki i kosztowności. Wśród niezliczonych bogactw, przewożonych w skrzyniach do zamku, był też inny skarb. 10:35 W PÓŁ DO TRZECIEJ RP - ODC. 11 Reportaż, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agnieszka Krótka - Żmijewska Scenariusz: Dobrosław Rodziewicz, Andrzej Kaczmarczyk Wykonawcy: Dobrosław Rodziewicz (prowadzący), Andrzej Kaczmarczyk (prowadzący) Listopad 1989 roku. Warszawskie wizyty Krenza i Kohla w cieniu muru berlińskiego. Monopole, praktyki monopolistyczne i wyroby monopolowe. W jedenastym odcinku cyklu "W pół do Trzeciej RP" przypominamy wybrane wydarzenia z listopada 1989 roku, a także klimat tamtych czasów, znajdujący odzwierciedlenie w relacjach Dziennika Telewizyjnego, Wiadomości TVP oraz w publikacjach ówczesnej prasy. Po co przyjechali do Warszawy przywódcy NRD i RFN? Jak rząd Mazowieckiego walczył z monopolami? I dlaczego nie walczył z masowym importem alkoholu? 11:00 DOM - ODC. 21/25 - NAIWNE PYTANIA Serial obyczajowy, 89 min, Polska 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Halina Rowicka, Waldemar Barwiński, Tomasz Borkowy, Bożena Dykiel, Monika Kwiatkowska, Anna Romantowska, Beata Krajewska, Bohdan Łazuka, Piotr Fronczewski, Marek Bukowski, Bożena Dykiel, Magdalena Stużyńska, Zbigniew Buczkowski, Hanna Śleszyńska, Jerzy Bończak W mieszkaniu Jasińskich odbywa się wesele Lidki i Szczepana. Taksówkę po zmarłym starym Lermaszewskim dziedziczy wuj Henia z prowincji. Ciągle zazdrosny o żonę Henio postanawia ją śledzić. W efekcie przekonuje się, że Danusia w tajemnicy chodzi na lekcje tańca. Dozorca Prokop organizuje w swojej stróżówce dystrybucję pochodzącego ze wsi mięsa. Kajtek Talar poznaje Majkę, przygotowującą się do egzaminów na studia. Zafascynowany dziewczyną wdaje się w szarpaninę z docentem, który próbuje ją napastować. W konsekwencji musi pożegnać się z uczelnią. Jak na złość niebawem między młodymi dochodzi do kłótni i rozstania. Zdecydowanie gorzej wychodzi na tym Kajtek. Stracił studia i dziewczynę, do Majki zaś przyjechał dawny narzeczony, odbywający staż lekarski w USA. Martyna Stroynowska kontynuuje związek z fotografem Adamem. Jej córka Beata razem z Mietkiem Pocięgło maluje czerwoną farbą ręce Dzierżyńskiego na portrecie w muzeum Lenina. Gdyby nie ojciec poseł, milicja nie puściłaby jej tego płazem. 12:40 ŚWIAT Z LOTU PTAKA - ODC. 1. AMERYKA PÓŁNOCNA (EARTHFLIGHT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2012 Przez cztery lata filmowaliśmy ponad sto gatunków ptaków w czterdziestu krajach na sześciu kontynentach. Aby uchwycić obraz świata z lotu ptaka, filmowcy zastosowali nowoczesne techniki realizacji i sprzęt. Byli świadkami niezwykłych zachowań. Spojrzeli świeżym okiem na przepiękne spektakle natury. W czasie realizacji najważniejszą rolę odegrała jednak niezwykła więź między ludźmi i ptakami. Z ich pomocą mogliśmy wyruszyć w podróż szlakiem ptasich wędrówek. W opisywaniu wielkich ptasich wędrówek po wszystkich kontynentach świata wzięły udział setki zapaleńców i miłośników ptaków. Wspomagani przez nowoczesną technikę, ukazaliśmy życie ptaków w nowym ujęciu. Razem z ptakami odbyliśmy niezwykłą wędrówkę po całym świecie. Przez cztery lata filmowaliśmy ponad sto gatunków w czterdziestu krajach na sześciu kontynentach. By uchwycić obraz świata z lotu ptaka, filmowcy zastosowali nowoczesne techniki realizacji i najnowszy sprzęt. Byli świadkami niezwykłych zachowań, spojrzeli świeżym okiem na przepiękne spektakle natury. W czasie realizacji najważniejszą rolę odegrała jednak niezwykła więź między ludźmi i ptakami. Wiosna w środkowej Francji. Miłośnik ptaków Christian Moullec zamierza wychować własne stado gęsi. Przez pierwsze dwa lata życia te pisklęta mają uważać go za swoją matkę. Będą mu ufać i trzymać się blisko niego. To tzw. imprinting. Wiele osobników przechodzi ten proces już od chwili narodzin. Christian chce ze swojego mikrolotu sfilmować je, lecące szlakiem migracyjnym dzikich ptaków. Podjął się wielkiego zadania, które będzie trwało jeszcze długo po zakończeniu zdjęć do tego filmu. W opisywaniu wielkich ptasich wędrówek po wszystkich kontynentach świata wzięły udział setki zapaleńców i miłośników ptaków. Wspomagani przez nowoczesną technikę, ukazaliśmy życie ptaków w nowym ujęciu. Ekipy filmowe obserwowały i rejestrowały zachowania dzikich ptaków, o których wciąż wiele można się dowiedzieć. Odtąd na świat ptaków będziemy spoglądać innym okiem. Ta seria spełnia marzenia o umiejętności latania, a odcinek szósty pokaże, w jaki sposób została zrobiona. 13:40 100 LAT DUSZPASTERSTWA WOJSKOWEGO Reportaż, 6 min, Polska, 2019 Reżyseria: Alicja Leśniak Scenariusz: Alicja Leśniak Biskupstwo Polowe w Polsce doczekało się 100 - lecia. 5 lutego 1919 roku papież Benedykt XV mianował Stanisława Galla pierwszym Biskupem Polowym Wojsk Polskich. Etat w wojsku polskim utworzył dla niego Józef Piłsudski. Od początku istnienia Biskupstwa Polowego pracą na rzecz wojska i Ojczyzny wyróżniało się wielu księży, takich jak Ignacy Skorupka, Michał Sopoćko, kardynał Stefan Wyszyński czy Jerzy Popiełuszko. Szafarzem sakramentu chrztu przyszłego papieża Jana Pawła II był kapelan wojskowy - major Franciszek Żak. Do dziś główna misją i celem kapelanów Ordynariatu Polowego pozostaje: trwać przy żołnierzach. 13:50 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ELŻBIETA I, KRÓLOWA - DZIEWICA (QUEEN ELISABETH I) Film dokumentalny, 100 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel, Stephan Bern (prowadzący) Elżbieta I panowała przez czterdzieści pięć lat, od 1558 do 1603 roku, rządząc samodzielnie. Utrzymywała, że jest królową dziewicą, a swemu krajowi poświęciła wszystko, żyjąc w celibacie. Była córką króla mordercy, Henryka VIII i straconej przez niego Anny Boleyn. Elżbietański złoty wiek, naznaczony był wyprawami do Ameryki, teatrem Williama Szekspira i wspaniałą architekturą. Wygrana bitwa morska z królewską Armadą Hiszpanii, sprawiła, że Anglia stała się mocarstwem. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Gospodarzem programu jest znany dziennikarz Stephan Bern, którego przodkowie pochodzą z Polski. Każdy z odcinków serii przedstawia losy wybranej postaci historycznej oraz prezentuje skarby kultury - miejsca i zabytki stanowiące część europejskiego dziedzictwa. 15:35 MARZYCIELE - KSIĄŻĘ NIEZŁOMNY Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Adam Stefan Sapieha (1867 - 1951) studiował prawo na uniwersytetach w Wiedniu i Krakowie, teologię w Innsbrucku, doktorat z prawa uzyskał na Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. Od 1906 był szambelanem papieża Piusa X, co wykorzystał, aby skutecznie zabiegać w Watykanie o sprawy Polaków pod zaborami. Od 1911 roku był biskupem krakowskim. Podczas I wojny zaangażował się w pomoc humanitarną. Po wojnie założył w Zakopanem szpital dziecięcy, a w Krakowie - Witkowicach szpital dla niewidomych. Po 1918 roku motywował Polaków do zaangażowania w odbudowę odrodzonej ojczyzny. W latach 1922 - 1923 sprawował mandat senatora z listy Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej. Gdy przekonał się, że polityka nie sprzyja celom duszpasterskim zrezygnował z kandydowania w kolejnych wyborach. Miał odwagę przeciwstawiać się władzy, czego przykładem był konflikt o pochówek Józefa Piłsudskiego na Wawelu. Jego działalność charytatywna oraz nieugięta postawa wobec okupantów niemieckich, a po wojnie wobec komunistów, spowodowała, że był nazywany Księciem Niezłomnym, a także Wielkim Jałmużnikiem. 16:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ŚLADAMI PODKÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Wreszcie przyszedł ten dzień, by przejść całą trasę oddziału wydzielonego Wojska Polskiego majora Hubala. Jesteśmy w Porębie, w rejonie Ostrowii Mazowieckiej. Tu w miejscowości Udrzyn oddział Hubala przechodził brodem przez Bug. Tego miejsca będziemy dziś szukać. Przed takim przejściem zapewne zapadały decyzje: co zostawiamy, a co bierzemy ze sobą. Z naszych doświadczeń wynika bowiem, że brzeg, z którego wyrusza wojsko przed przeprawą, obfituje potem w najróżniejsze przedmioty taborowe, które dla nas są teraz cenną pamiątką 17:05 HISTORIA POLSKI - W DZIEŃ TARGOWY Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2006 Autor: Robert Kaczmarek Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Robert Kaczmarek Wykonawcy: Ryszard Kaczorowski, Richard Pipes, Władimir Bukowski, Peter Raina Film dokumentalny nawiązujący do wydarzeń poznańskiego Czerwca '56 Główny temat dotyczy potrzeby wolności i jej odczuwania przez Polaków. Autorzy filmu podjęli próbę spojrzenia na wydarzenia sprzed 53 lat z kilku perspektyw, traktując je jako element wspólnej drogi, którą przeszli Polacy. Próbują odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób wydarzenie to funkcjonuje w naszej świadomości społecznej i narodowej, ale również, jak postrzegana jest historia naszego kraju przez innych. Co wiedzą o nas Francuzi, Niemcy czy Rosjanie? W filmie poddano analizie reakcje prasy zachodniej na wydarzenia poznańskie. Po raz pierwszy pokazane zostaną bogate archiwa depesz MSZ oraz reakcje władz polskich na krytykę i protesty w Europie i USA. W filmie "W dzień targowy" historia przeplata się ze współczesnością. Znalazły się w nim archiwalne materiały filmowe z wydarzeń czwercowych. 18:25 JAK ZBUDOWANO NOWĄ WARSZAWĘ? Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Rafał Geremek Zburzenie Warszawy było wielką tragedią. Ale środowisku architektów zaraz po wojnie to wydarzenie wydawało się także wielką szansą. I radykalni moderniści, i władza komunistyczna chcieli stworzyć nowe miasto - stara przedwojenna Warszawa wydawała się im miastem zacofanym, w którym odpowiednim komfortem życia mogli się cieszyć nieliczni. 18:55 NOCE I DNIE - ODC. 1/12 - BOGUMIŁ I BARBARA Serial obyczajowy, 53 min, 12 odc. , Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Elżbieta Starostecka, Barbara Ludwiżanka, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Władysław Hańcza, Karol Strasburger, Jerzy Kamas i inni Ekranizacja powieści Marii Dąbrowskiej. Akcja toczy się na przełomie XIX i XX wieku, kiedy Polska rozdarta była między trzy sąsiednie mocarstwa. Serial jest epicką opowieścią o dwóch rodzinach: Niechciców i Ostrzeńskich, a na ich przykładzie opowieścią o dziejach części ziemiaństwa polskiego po powstaniu styczniowym 1863 r. Na weselu Daniela i Michaliny pojawia się cała rodzina Ostrzeńskich: matka i rodzeństwo Barbary. Barbara, centralna postać opowieści, jest zakochana w przystojnym panu Toliboskim; wspomnienie o nim będzie ją nawiedzało we wszystkich najtrudniejszch momentach jej życia. Na przyjęciu u Ładów Barbara poznaje Bogumiła Niechcica, byłego powstańca i ziemianina, którego majątki uległy konfiskacie. Mimo wewnętrznych oporów, wychodzi za niego za mąż. Bogumił obejmuje administrowanie majątkiem i oboje zamieszkują w zrujnowanym dworku. Barbara, nawykła do wygodnego, miejskiego życia, musi ciężko pracować w zaniedbanym gospodarstwie. 20:00 WOJNA STULETNIA - WOJNA W RODZINIE 1337 - 1360 ODC. 1/3 (THE HUNDRED YEARS WAR) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Serena Davies, Graham Johnston Wykonawcy: Elżbieta Groszek Wojna stuletnia to nazwa nadana przez XIX - wiecznych historyków serii konfliktów zbrojnych, które z przerwami toczyły się przez 116 lat w XIV i XV wieku pomiędzy Anglią i Francją. Podstawową przyczyną konfliktu był spór feudalny wokół statusu króla angielskiego wobec francuskiego. Historyk kultury, dr Nina Ramirez, próbuje przybliżyć widzom skutki działań wojennych, które odbijały się w każdym aspekcie życia obydwu państw, artystycznym, kulturalnym i religijnym. Wojna stuletnia zapoczątkowała ostateczny rozwód między Francją i Anglią, czego skutki można dostrzec do dziś. 21:05 UTRACONY ŚWIAT ALEKSANDRA WIELKIEGO - ODC. 1/6 (ALEXANDER'S LOST WORLD) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2012 Fotoreporter i reżyser David Adams wyrusza w epicką podróż do jednego z najniebezpieczniejszych miejsc na ziemi, aby odkryć najdalsze zakątki Imperium Aleksandra Wielkiego. Dotychczas niedostępne, spustoszone wojną miejsca nie były odwiedzane przez filmowców aż do tej poty. Usiana małymi górskimi miasteczkami i starożytnymi ruinami wiosek Afganistanu kraina potężnej rzeki Amu - daria (kiedyś Oxus) była granicą ogromnego Imperium Aleksandra. Autorzy programu, przy użyciu grafiki 3D, po raz pierwszy odtwarzają te starożytne zabudowania zniszczone tysiące lat temu. Przywracają do życia dawno zapomniane miasta i twierdze. 22:00 CO DALEJ? - CZY INTERNET ZASTĄPIŁ RZECZYWISTOŚĆ? CO Z INTERNETU ZOSTANIE PO PANDEMII NA STAŁE? Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Scenariusz: Paweł Krzemiński Wykonawcy: Mateusz Bosak (prowadzący) W tym odcinku: W jaki sposób internet wpłynął na otaczającą nas rzeczywistość, zwłaszcza w okresie pandemii i po pandemii? Home office, e - learning, zakupy przez internet, aplikacje, które śledziły ewentualne przemieszczanie się osób objętych kwarantanną - które z tych rozwiązań pozostaną z nami już na stałe i w jaki sposób zmienią świat? 22:35 WICHRY KOŁYMY (WITHIN THE WHIRLWIND) Dramat, biograficzny, 106 min, Niemcy/Polska/Belgia 2009 Reżyseria: Marleen Gorris Scenariusz: Nancy Larson Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Muzyka: Włodzimierz Pawlik Aktorzy: Emily Watson, Ulrich Tukur, Benjamin Sadler, Ian Hart, Agata Buzek Scenariusz filmu powstał na podstawie wstrząsających wspomnień Eugenii Ginzburg z lat poniewierki w stalinowskich więzieniach i obozach pracy. Rosyjska pisarka żydowskiego pochodzenia, ofiara wielkiego terroru w ZSRR, opisała w tejże książce swoje dramatyczne losy, dając tym samym jedno z najważniejszych świadectw obozów Kołymy. Jest rok 1937, od trzech lat w Rosji trwa wielka czystka. Stalin likwiduje wszystkich przeciwników, dochodzi do licznych aresztowań. Główna bohaterka filmu, Eugenia Ginzburg, wykładowczyni literatury na uniwersytecie w Kazaniu, ideowa komunistka, wiedzie dostanie życie wraz z mężem, wysokim działaczem partyjnym. Kiedy zostaje aresztowany jej bliski przyjaciel, profesor literatury, Eugenia nie wyrzeka się znajomości z nim, przez co również znajdzie się niespodziewanie w kręgu podejrzanych. Pewna swego, chce bronić swoich racji i postanawia interweniować w Moskwie, na samej górze. Napotkana w pociągu sympatia z dawnych lat, doradza jej ucieczkę, ale Żenia nie zamierza rezygnować z walki o prawdę i sprawiedliwość, za co przyjdzie jej zapłacić wysoką cenę. Po miesiącach tortur i niekończących się przesłuchań Eugenia dostaje wyrok 10 lat zesłania na roboty w obozie pracy. Wraz z innymi towarzyszkami niedoli trafia na Kołymę. Upokorzone i wyniszczone śledztwem kobiety początkowo mają nadzieję, że tam odmieni się ich los. Głód, potworne warunki w bydlęcym wagonie, którym są przewożone, to jednak dopiero początek piekła, które czeka więźniarki. Będą musiały się zmierzyć z twardym systemem obozów pracy przymusowej i stoczyć rozpaczliwą walkę o przetrwanie w okrutnej obozowej rzeczywistości. 00:30 SENSACJE XX WIEKU - HISTORIA NIKCZEMNOŚCI Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jan Frycz ( Konrad ), Borys Szyc ( Fegelain ), Piotr Grabowski, Adam Woronowicz, Zbigniew Paterak, Ziemowit Pędziwiatr, Andrzej Warcaba, Adam Kopciuszewski, Dorota Liliental, Kasia Danysz O życiu Franza Konrada przed drugą wojną światową nie wiadomo wiele. Urodził się w Wiedniu w 1906 roku. 11 miesięcy swojego życia spędził w więzieniu skazany za kradzież. Przestępcza przeszłość nie zaszkodziła jednak Konradowi, kiedy wstępował do niemieckiej partii nazistowskiej NSDAP. Przeciwnie, już wkrótce jego talenty miały okazać się bardzo pożyteczne. Faszystowskie Niemcy potrzebowały środków na zbrojenia. Dzięki Anschlussowi III Rzesza zyskała bogate zasoby złota i walut z austriackich banków oraz zapasy surowców i silny przemysł. Późniejsze zagarnięcie Czech umożliwiło uzbrojenie 36. Dywizji Wehrmachtu. Eksploatacja podbitego kraju trwała. Z czeskich banków wywieziono do Niemiec 25 mln dolarów w złocie. Rabunkowa polityka państwa faszystowskiego nie znała umiaru. Nie przestrzegano umów międzynarodowych, rabowano także dzieła sztuki i obiekty sakralne. Kiedy wybuchła druga wojna światowa, ideologia nienawiści dała III Rzeszy nowe źródło funduszy umożliwiających prowadzenie działań na wielką skalę. Wrogowie Niemiec na podbitych terenach mieli zostać starci z powierzchni ziemi, lecz przedtem także ograbieni ze wszystkich wartościowych przedmiotów. Do opanowanych przez faszystów zakątków Europy zjeżdżali ludzie, którzy mieli się zająć tym programowym rabunkiem. Jednym z nich był Franz Konrad. Jego kariera zaczęła się w 1940 roku, gdy jako Leiter fuer Wertersfassung in Warschau Ghetto przybył do Warszawy. Stał się odpowiedzialny za przejęcie przez Rzeszę mienia żydowskiego w wydzielonej dzielnicy stolicy podbitej Polski. Wyszukiwał w majątku Żydów rzeczy wartościowe, nieraz podstępem wydzierał tajemnice o ukrytych dobrach. Zorganizował w Warszawie 15 magazynów zagrabionych przedmiotów. Nie działał wyłącznie na rzecz Niemiec, część łupów, które wpadły mu w ręce, chował na własny użytek i wywoził do zamku Fischorn w pobliżu Zell am See. Wkrótce Konrad zyskał ponure miano "króla getta" i w swojej złodziejskiej karierze awansował do stopnia Hauptsturmfuehrera SS. W 1942 roku los Konrada zetknął go z SS - Gruppenfuehrerem Hermannem Fegeleinem, dowódcą dywizji Waffen - SS "Florian Geyer". Esesman potrzebował zręcznego administratora grabieży podczas wojny ze Związkiem Radzieckim. Ofiarą rabusiów Fegeleina padło co najmniej 20 tysięcy ludzi. Wiele łupów Fegelein i Konrad zagarnęli dla siebie. Ale nie dane im było nacieszyć się złupionym bogactwem. W 1944 roku III Rzesza przegrywała wojnę. Fegelein został oddelegowany przez samego Hitlera do zamku Fischorn, gdzie miano ukryć zrabowane przez lata wojny dzieła sztuki i kosztowności. Wśród niezliczonych bogactw, przewożonych w skrzyniach do zamku, był też inny skarb. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ŚLADAMI PODKÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Wreszcie przyszedł ten dzień, by przejść całą trasę oddziału wydzielonego Wojska Polskiego majora Hubala. Jesteśmy w Porębie, w rejonie Ostrowii Mazowieckiej. Tu w miejscowości Udrzyn oddział Hubala przechodził brodem przez Bug. Tego miejsca będziemy dziś szukać. Przed takim przejściem zapewne zapadały decyzje: co zostawiamy, a co bierzemy ze sobą. Z naszych doświadczeń wynika bowiem, że brzeg, z którego wyrusza wojsko przed przeprawą, obfituje potem w najróżniejsze przedmioty taborowe, które dla nas są teraz cenną pamiątką 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OBRONA HELU CZ. 1 Magazyn, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Magazyn historyczny Bogusława Wołoszańskiego. Pierwsza część programu poświęconego obronie Helu w 1939 roku.