TVP Historia Piątek, 03.07.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 3 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1806 - w Londynie pokazano pierwsze wyhodowane truskawki; 1971 - zmarł Jim Morrison; 1977 - wrażenia Mariana Brandysa z lektury bezdebitowego "Zapisu"; 1989 - artykuł Adama Michnika w Gazecie Wyborczej: "Wasz prezydent, nasz premier"; 07:20 NOCE I DNIE - ODC. 3/12 - BABCIA Serial historyczno - obyczajowy, 51 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Elżbieta Starostecka, Barbara Ludwiżanka, Janina Traczykówna, Ryszarda Hanin i inni Dla Bogumiła i Barbary nadchodzą dobre dni. Gospodarstwo serbinowskie kwitnie, dwie córki, Agnieszka i Emilka, chowają się znakomicie, na świat przychodzi trzecie dziecko - Tomaszek. Niechcicowie sprowadzają do siebie babcię Ostrzeńską, matkę Barbary. Starsza pani czuje się tu potrzebna i szczęśliwa. Choroba babci zaskakuje wszystkich. Oboje Niechcicowie przez wiele miesięcy pielęgnują chorą z wielkim oddaniem, ale los jest nieubłagany. 08:50 HISTORIA POLSKI - ŻELAZO CZ. 2 Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2006 Reżyseria: Jerzy Morawski Scenariusz: Jerzy Morawski Bracia Janoszowie wykonywali wiele różnych zadań dla peerelowskiego wywiadu, m. in. mieli porwać Adama Michnika. Złoto z akcji "Żelazo" zniknęło w MSW i KC PZPR. Ówczesny premier Piotr Jaroszewicz zachęcony powodzeniem operacji akceptował "Żelazo 2". Rabowane na Zachodzie złoto miało docierać do kraju przez placówki dyplomatyczne. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - NAJWIERNIEJSZY ŻOŁNIERZ HITLERA Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Rommel zdawał sobie sprawę, że nie wygra z aliantami, jeżeli nie otrzyma posiłków. Wprowadzony w błąd przez brytyjski wywiad uznał, że nic złego się nie stanie jeżeli na kilka tygodni uda się do Europy. 23 września wyjechał do Rzymu, a następnie do Winnicy na Ukrainie, aby tam w polowej kwaterze Hitlera przedstawić mu sytuację w Afryce Północnej i uzyskać niezbędne dostawy broni i amunicji. 11:50 DOM - ODC. 24/25 - DROGA NA SKRÓTY Serial obyczajowy, 90 min, Polska 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Muzyka: Piotr Hertel Występują: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Waldemar Barwiński, Monika Kwiatkowska, Igor Śmiałowski, Anna Romantowska, Jerzy Bończak, Piotr Fronczewski, Hanna Lachman, Marek Bukowski, Bożena Dykiel, Jan Englert, Zbigniew Buczkowski i inni Krzysio Talar bez wiedzy ojca trenuje poślizgi jego "polonezem". Wkrótce kradnie też samochód szefa stajni rajdowej, lecz ścigany przez policję porzuca wóz i ucieka. Mietek i Nina prowadzą w kościele głodówkę protestacyjną w obronie uwięzionych robotników z Radomia. UB zakłada podsłuch w telefonie Jasińskich. W efekcie następują aresztowania działaczy opozycji. Wśród zatrzymanych jest Łukasz Zbożny. Tymczasem przedsiębiorczy Henio znajduje kolejne źródło dochodów. Produkuje koszulki z podobizną Elvisa Presleya, a potem papieża. W dystrybucji pomaga mu Krzysio. Bawolik organizuje turniej piłkarski dla młodzieży. Podpada jednak władzom, gdyż ubiera chłopców w koszulki z wizerunkiem papieża. Zostaje posądzony o prowokację, a niebawem wysłany na wcześniejszą emeryturę. Po kolejnej wpadce u Jasińskich Mietek odkrywa podsłuch. Niesforny Krzysio w dyskotece wdaje się w bójkę w obronie Joli, córki szefa stajni rajdowej. Klara i Adam decydują się na wyjazd do Włoch. 13:35 LODOWA PLANETA - WIOSNA ODC. 2/6 (FROZEN PLANET 2 SPRING) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2011 Filmowcy wyruszają w fascynującą podróż do miejsc, w których zawsze panuje temperatura poniżej zera. Zapierające dech w piersiach krajobrazy i wspaniała narracja sir Davida Attenborough to dodatkowe atuty filmu. Sześcioodcinkowa seria pokazuje krainy, które wkrótce zupełnie zmienią swój charakter. Nie ma już odwrotu od tego, by Arktyka i Antarktyda upodobniły się do innych miejsc na ziemi, bo globalne ocieplenie stało się faktem. Filmowcy w swej pracy wykorzystali najnowsze zdobycze technologii. Schodzą pod lód, zbliżają się do polarnych niedźwiedzi, penetrują góry lodowe, podpatrują pingwiny. Obserwują życie, które toczy się tam wbrew wszystkim przeciwnościom. 14:30 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TAJLANDIA. KWIAT AZJI (FLAVORS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. Tajlandia to kraina uśmiechu i serdeczności, pięknej przyrody i nowoczesnych miast. Fascynuje swoim pięknem, kulturą i duchowością. Jest gościnnym i niezwykle różnorodnym krajem. Wyruszamy w podróż śladami dawnego Królestwa Syjamu. Bangkok, stolica Królestwa Tajlandii, rozwija się szybko i prężnie. Liczy blisko 8 milionów mieszkańców. Dzielnice Silom i Siam Square imponują rozmachem i nowoczesną architekturą. Tradycyjne życie mieszkańców Bangkoku toczy się wokół ulicznych kramów z jedzeniem i słynnych tuk - tuków, bezustannie krążących po mieście. W świątyni Wat Pho znajduje się największa kolekcja posągów Buddy w całej Tajlandii. To jeden z pierwszych ośrodków edukacji publicznej w kraju. 15:35 HISTORIA NA SPRZEDAŻ - 1/6 (TRADING HISTORY) Film dokumentalny, 48 min, USA, 2016 Reżyseria: Nick Deninng Skarby, wyjątkowo cenne i pożądane przedmioty, mają swoje niezwykłe historie, ale i miejsce w dziejach świata. Są one reliktami przeszłości, które można dotknąć, ale można też kupić. Seria "Historia na sprzedaż" pokazuje to z perspektywy tych cennych przedmiotów, trafiających do domów aukcyjnych i badających je naukowców. To oni potwierdzają autentyczność skarbów, przybliżają biografie ich znalazców, właścicieli i twórców. W każdej opowieści prezentowane są ciekawe materiały archiwalne, interesujące wątki i często zadziwiające fakty. Dzięki pomocy domów aukcyjnych, te niezwykłe przedmioty mogą nawet po dziesiątkach lat ponownie ujrzeć światło dzienne i przybliżyć znane postaci historyczne, np. Abrahama Lincolna, Winstona Churchilla, Adolfa Hitlera, księżną Dianę czy Królową Wiktorię. W wielu przypadkach to ostatnia szansa, żeby zobaczyć te niezwykłe skarby, zanim zostaną zamknięte w prywatnych kolekcjach. 16:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA CHWAŁĘ PRZODKÓW NASZYCH Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. Na chwałę przodków naszych. To nasza doroczna i trzecia już z kolei operacja poszukiwawcza pod Grunwaldem, organizowana wspólnie z Muzeum Bitwy, kolegami z grup poszukiwawczych z całej Polski i tradycyjnie z gośćmi z Danii, badaczami największych bitew średniowiecza. Poprzednie dwa lata nie należały do udanych. Planując nowe badania, przesuwamy je mniej więcej 3 kilometry od uznawanych za te historyczne. Zmieniamy również metodę prowadzenia badań. Najpierw badania wykrywaczami dużej mocy z antenami ramowymi - stawiamy chorągiewki znaczniki, a potem wchodzą koledzy. Kolejny obiekt naszych zainteresowań to pułapki terenowe, czyli bagienka na trasie odwrotu Krzyżaków z pola bitwy, o których wspomina Długosz. Jeżeli uda nam się je zlokalizować, możemy liczyć na naprawdę niezwykle znaleziska. Do akcji włączymy LIDAR, czyli laserową fotografię powierzchni gruntu precyzyjnie odwzorowującą jego ukształtowanie. Z podobnym zadaniem fotograficznym wystartują dwa drony, przy pomocy których chcemy zlokalizować przebarwienia gruntu pozostające po dawnych bagnach i roślinność inną od okolicznego tła. To oczywiście tylko pobożne życzenia. Przeciwnika mamy tego samego co poprzednio - erozję, ciężkie pługi przewracające glebę od lat i dodatkowo meliorację, która rozprawiła się z wszystkimi bagienkami i oczkami wodnymi. 17:30 HISTORIA POLSKI - GENERAŁ WŁADYSŁAW SIKORSKI. TAJEMNICA ŚMIERCI Film dokumentalny, 59 min, Polska, 1987 Scenariusz: Witold Zadrowski Wykonawcy: Ludwik Łubieński, Edward Raczyński, Józef Garliński Próba wyjaśnienia tajemniczej śmierci Generała Władysława Sikorskiego (1881 - 1943), polskiego męża stanu, polityka, generała. W spółzałożyciela Związku Walki Czynnej (1908) i prezesa utworzonego w 1910 Związku Strzeleckiego we Lwowie. Od 1905 członka Związku Odrodzenia Narodu Polskiego, od 1910 Polskiego Stronnictwa Postępowego. Od września 1917 r. do lutego 1918 r. dowódcy Uzupełnień Polskiego Korpusu Posiłkowego. W maju 1918 r. generał Sikorski przybył do Lwowa, gdzie zorganizował stację zborną wysyłającą byłych legionistów i żołnierzy austriackich - Polaków, do Królestwa. Od listopada 1918 r. w Wojsku Polskim. Mianowany przez Radę Regencyjną szefem sztabu w dowództwie w Galicji, uczestniczył w obronie Przemyśla przed Ukraińcami. W 1919 r. walczył w obronie Lwowa i dowodził grupą operacyjną na froncie polsko - ukraińskim na linii Zbrucza. Brał udział w wojnie polsko - bolszewickiej, w latach 1921 - 1922 szef sztabu generalnego. 1922 - 1923 premier i minister spraw wewnętrznych. 15 III 1923 r. rząd Sikorskiego doprowadził do uznania polskich granic wschodnich przez Konferencję Ambasadorów. Jako minister spraw wojskowych w gabinecie Stanisława Grabskiego zlecił opracowanie pierwszych planów operacyjnych i mobilizacyjnych, rozbudowy marynarki i lotnictwa oraz przemysłu zbrojeniowego. Walczył z Józefem Piłsudskim o wpływy w wojsku. Od 1925 r. dowódca Okręgu Korpusu VI Lwów. W czasie przewrotu majowego 1926 r. nie zaangażował się po żadnej ze stron. W 1928 r. odwołany ze stanowiska dowódcy Okręgu Korpusu w związku z zatargami z J. Piłsudskim. Do roku 1939 pozostał "generałem do dyspozycji" ministra wojny. Przebywał przeważnie we Francji, gdzie odbywał intensywne studia wojskowe. Przeciwnik polityczny obozu sanacji. W 1936 r. wspólnie z I. J. Paderewskim i J. Hallerem doprowadził do porozumienia polskich stronnictw centrowych (tzw. Front Morges). Inicjował założenie Stronnictwa Pracy. W 1939 r. desygnowany na premiera Rządu Rzeczpospolitej Polskiej na emigracji, w którym objął także tekę ministra spraw wojskowych. 7 XI 1939 r. mianowany Naczelnym Wodzem i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych. W listopadzie 1939 r. powołał Związek Walki Zbrojnej. Po kapitulacji Francuzów walcząca wspólnie z nimi 84 - tysięczna armia polska utraciła ok. 2/3 stanu osobowego. 5 VIII 1940 r. Sikorski podpisał umowę w sprawie odbudowy armii polskiej w Wielkiej Brytanii. Wiosną 1941r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych i Kanady w celu uzyskania pomocy materialnej i wojskowej. Po napaści Niemiec na ZSRR, 30 VII 1941r. zawarł układ z rządem radzieckim normujący stosunki dwustronne i układ dodatkowy w sprawie utworzenia armii polskiej w ZSRR. Treść układu nie precyzująca przebiegu polskiej granicy wschodniej stała się przyczyną kryzysu rządowego i powstania silnej opozycji. Odkrycie grobów katyńskich doprowadziło 23 IV 1943 r. do całkowitego zerwania przez rząd radziecki napiętych już wcześniej stosunków dyplomatycznych z rządem polskim. Sikorski zginął w katastrofie lotniczej 4 VII 1943 r. w Gibraltarze, powracając z inspekcji wojsk na Środkowym Wschodzie. Przyczyn katastrofy nie wyjaśniono do chwili obecnej. Pochowany na cmentarzu polskich lotników w Newark, w Wielkiej Brytanii. 17 IX 1993 r. jego prochy przeniesiono na Wawel. 18:55 NOCE I DNIE - ODC. 4/12 - WIECZNE ZMARTWIENIA Serial obyczajowy, 50 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Beata Tyszkiewicz, Karol Strasburger, Andrzej Szczepkowski, Janina Traczykówna, Jerzy Kamas, Irena Kownas, Ryszarda Hanin i inni Pozornie szczęśliwą rodzinę ciągle nurtują jakieś zmartwienia i kłopoty. Barbarę dręczy zwłaszcza sprawa wychowania dzieci. Nauczycielki angażowane do domu Niechciców zmieniają się często i z różnych powodów. Powrót do miasta to stałe, od lat niespełnione marzenie Barbary. Rozgoryczona i wiecznie zmęczona, odsuwa Bogumiła od siebie. 20:00 POLSKIE 100 LAT - POLSKIE LATO 1980 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz M Arzecki Pierwsze strajki latem 1980 roku były reakcją na podwyżki cen mięsa i wędlin wprowadzone przez rząd Edwarda Gierka. W lipcu strajkowało już 80 tysięcy osób w 177 zakładach pracy. W połowie sierpnia 1980 roku zaczęli strajkować stoczniowcy na Wybrzeżu. Strajk w Stoczni Gdańskiej zorganizowali działacze Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. 14 sierpnia, w obronie zwolnionej za działalność opozycyjną Anny Walentynowicz zastrajkowało kilka wydziałów. Fala strajków zaczęła obejmować cały kraj. W nocy z 16 na 17 sierpnia utworzono Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, którego przewodniczącym został Lech Wałęsa. Spisano 21 postulatów. Najważniejszym z nich było utworzenie niezależnych związków zawodowych z prawem do strajku a także postulaty wolności słowa czy przywrócenia do pracy zwolnionych pracowników. 64 wybitnych intelektualistów zaapelowało do władz PZPR o podjęcie rozmów z MKS. Podpisanie porozumień w Gdańsku 31 sierpnia 1980 roku między Komisją Rządową i Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym oraz powstanie NSZZ "Solidarność" stały się początkiem obalania komunizmu w 1989 roku. 22:00 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - PARYSKA KULTURA NA CELOWNIKU Magazyn, 29 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Ten odcinek opowiada o paryskiej Kulturze, Instytucie Literackim i Jerzym Giedrojciu oraz jego współpracownikach, którzy znaleźli się na celowniku służb specjalnych PRL. W programie gościli: dr Małgorzata Ptasińska, koordynator projektu badawczego IPN "Polska emigracja niepodległościowa 1945 - 1990" oraz prof. Rafał Habielski, historyk, prasoznawca, autor m.in. książki "Życie społeczne i kulturalne na emigracji". 22:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA "ZIELONEGO" NA ŁOTWIE Reportaż, 25 min, Polska, 2001 Autor: Barbara Włodarczyk W tym wydaniu dokumentalnego cyklu reportaż z Łotwy o niecodziennym życiu aktywnej działaczki Ruchu Zielonych. Anitra Rijniece od trzech lat wraz z mężem mieszka w środku lasu na terenie parku narodowego, z dala od cywilizacji i wszelkich wygód. Dla tego miejsca oboje porzucili Rygę. Mąż Anitry był kiedyś weterynarzem i biznesmenem. Dziś gardzi konsumpcyjnym stylem bycia. 00:50 SENSACJE XX WIEKU - NAJWIERNIEJSZY ŻOŁNIERZ HITLERA Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Rommel zdawał sobie sprawę, że nie wygra z aliantami, jeżeli nie otrzyma posiłków. Wprowadzony w błąd przez brytyjski wywiad uznał, że nic złego się nie stanie jeżeli na kilka tygodni uda się do Europy. 23 września wyjechał do Rzymu, a następnie do Winnicy na Ukrainie, aby tam w polowej kwaterze Hitlera przedstawić mu sytuację w Afryce Północnej i uzyskać niezbędne dostawy broni i amunicji. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA CHWAŁĘ PRZODKÓW NASZYCH Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. Na chwałę przodków naszych. To nasza doroczna i trzecia już z kolei operacja poszukiwawcza pod Grunwaldem, organizowana wspólnie z Muzeum Bitwy, kolegami z grup poszukiwawczych z całej Polski i tradycyjnie z gośćmi z Danii, badaczami największych bitew średniowiecza. Poprzednie dwa lata nie należały do udanych. Planując nowe badania, przesuwamy je mniej więcej 3 kilometry od uznawanych za te historyczne. Zmieniamy również metodę prowadzenia badań. Najpierw badania wykrywaczami dużej mocy z antenami ramowymi - stawiamy chorągiewki znaczniki, a potem wchodzą koledzy. Kolejny obiekt naszych zainteresowań to pułapki terenowe, czyli bagienka na trasie odwrotu Krzyżaków z pola bitwy, o których wspomina Długosz. Jeżeli uda nam się je zlokalizować, możemy liczyć na naprawdę niezwykle znaleziska. Do akcji włączymy LIDAR, czyli laserową fotografię powierzchni gruntu precyzyjnie odwzorowującą jego ukształtowanie. Z podobnym zadaniem fotograficznym wystartują dwa drony, przy pomocy których chcemy zlokalizować przebarwienia gruntu pozostające po dawnych bagnach i roślinność inną od okolicznego tła. To oczywiście tylko pobożne życzenia. Przeciwnika mamy tego samego co poprzednio - erozję, ciężkie pługi przewracające glebę od lat i dodatkowo meliorację, która rozprawiła się z wszystkimi bagienkami i oczkami wodnymi. 02:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OBRONA HELU CZ. 4 Magazyn, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Czwarta część cyklu poświęconego obronie Helu w 1939 roku.