TVP Kultura Czwartek, 02.07.2020 08:40 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - ANNA SMÓŁKA Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac (prowadzący) Gościem Małgorzaty Niecieckiej - Mac jest Anna Smółka, która wraz Agnieszką Rybak napisały książkę "Wieża Eiffla nad Piną. Kresowe marzenia II RP". Autorki w swojej publikacji przypominają historie zapomniane i kreślą obraz Kresów nowoczesnych. Starają się sprawdzić, co dziś z tej nowoczesności zostało. 09:00 DAMA KAMELIOWA Melodramat, 103 min, Polska 1994 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jadwiga Barańska Zdjęcia: Tomasz Dobrowolski, Adam Sikora Muzyka: Eugeniusz Rudnik Aktorzy: Anna Radwan, Jan Frycz, Stanisława Celińska, Anna Dymna, Jerzy Kamas, Jan Englert, Henryk Machalica, Artur Dziurman, Zofia Merle i inni "To kameralna, ubrana w stroje z epoki opowieść o miłości. W czasie absolutnej znieczulicy i chamstwa przelewających się na ekranach, roztrzaskujących się mózgów, brutalności i krwi, myślę, że nasz film znajdzie swojego odbiorcę. Takiego, któremu brakuje we współczesnym kinie wielkich uczuć" - mówiła w jednym z wywiadów Jadwiga Barańska, asystentka reżysera i scenarzystka "Damy Kameliowej", prywatnie żona realizatora filmu, Jerzego Antczaka, twórcy pamiętnych, nominowanych do Oscara "Nocy i dni" oraz miniserialu "Hrabina Cosel" (w obu produkcjach Barańska kapitalnie zagrała główne role). "Damę Kameliową" (początkowo planowaną jako spektakl Teatru TV) Antczak nakręcił w urokliwych plenerach stołecznych Łazienek i Starówki. Sceny we wnętrzach realizowano zaś w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie. Adaptacja głośnej powieści Aleksandra Dumasa syna w ujęciu Antczaka i Barańskiej różni się nieco od swych słynnych poprzedniczek, w tym filmu George'a Cukora z 1936 z Gretą Garbo, Robertem Taylorem i Lionelem Barrymorem w rolach głównych. Polscy twórcy podjęli próbę pogodzenia książkowego oryginału z duchem współczesności - bezwzględnej i wyrachowanej. Dlatego "Dama Kameliowa" anno domini 1994 to nie tyle opowieść o romantycznej i niespełnionej miłości, co historia tragedii dwojga ludzi, którzy nie potrafili się zrozumieć. To realistyczny zapis tragedii jednostek bezbronnych wobec okrucieństwa świata, skazanych na cierpienie i samotność. Akcja filmu toczy się w połowie XIX wieku. Główną bohaterką "Damy..." jest Małgorzata Gautier, luksusowa paryska kurtyzana, znana z tego, że pojawia się na spektaklach operowych z bukietem białych lub czerwonych kamelii. Po śmierci kobiety odbywa się licytacja jej majątku. Pisarz Aleksander Dumas kupuje książkę, ale niespełna kilka dni potem zjawia się u niego niejaki Armand Duval, dla którego nabytek literata stanowi niezmiernie cenną pamiątkę. Okazuje się, że Duval był kochankiem Małgorzaty, jednak ich związek zakończył się tragedią. Niezwykły gość postanawia opowiedzieć pisarzowi dramatyczne dzieje swej miłości. 11:00 POLSKIE DROGI - ODC. 2/11 - OBYWATELE GG Serial wojenno - obyczajowy, 85 min, Polska 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Piotr Pawłowski, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Włodzimierz Boruński, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Roman Stankiewicz, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Maciej Góraj, Henryk Talar, Mieczysław Milecki, Monika Goździk, Zbigniew Zapasiewicz, Anna Nehrebecka, Arkadiusz Bazak, Stanisław Mikulski, Jan Machulski, Jerzy Kaliszewski, Emil Karewicz, Mieczysław Kalenik Podchorąży Władysław Niwiński z kapralem Leonem Kurasiem, już w cywilnych ubraniach, zatrzymują się na wiejskiej plebanii. Wpadają w ręce Niemców, ale dzięki sprytowi kaprala wykupują się. Kuraś zostaje jednak złapany na dworcu kolejowym i wysłany do stalagu. Niwiński udaje się do Krakowa. Tymczasem w Warszawie Johann Heimann - już w mundurze SS - szuka śladów po rodzinie Niwińskich, chce bowiem pomścić śmierć ojca. Władysław spotyka w Krakowie uratowanego przez siebie profesora, który oferuje mu pomoc w znalezieniu mieszkania i wyrobieniu nowych dokumentów. Wkrótce dochodzi do aresztowania profesora podczas osławionej niemieckiej akcji na Uniwersytecie Jagiellońskim. 12:35 CZARNA SUKNIA Dramat, 44 min, Polska, 1967 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Janusz Majewski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Andrzej Salamon Aktorzy: Ida Kamińska, Aleksandra Śląska, Maria Broniewska, Ewa Milde, Andrzej May, Andrzej Jędrzejewski, Tadeusz Osiński, Bohdan Sobiesiak, Henryk Szletyński Akcja filmu rozgrywa się po wojnie. Synowa nie ma odwagi powiedzieć teściowej, że jej syn nie żyje. Kłamstwa rodzą kłamstwa. Teściowa zaczyna jednak domyślać się bolesnej prawdy i wkłada czarną suknię, aby potwierdzić swoje przypuszczenia. Nagroda za reżyserię oraz za świetną rolę kobiecą (dla Aleksandry Śląskiej) na MFTv Złota Praga w 1967 roku. 13:30 IKONY MUZYKI - DAVID BOWIE (DISCOVERING MUSIC - DAVID BOWIE) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony różnym artystom muzyki rockowej i popularnej. Bohaterem tego odcinka jest David Bowie, angielski piosenkarz, pisarz i aktor. Przez sześć dekad tworzył historię muzyki rozrywkowej nieustannie zmieniając swój styl, eksperymentując i wprowadzając innowacje. Intelektualna wartość jego twórczości i wysublimowany wokal inspirował niezliczoną liczbę artystów. 14:40 SYBERIADA POLSKA Dramat historyczny, 127 min, Polska 2013 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Michał Komar, Maciej Dutkiewicz Zdjęcia: Andrzej Wolf Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Urszula Grabowska, Adam Woronowicz, Paweł Krusz, Lera Guliaieva, Igor Gniezdilov, Jan Peszek, Agnieszka Więdłocha, Natalia Rybicka, Andrij Zhurba, Dmytro Sova, Marcin Walewski Zima 1940 roku. Jan Dolina, gospodarujący na kresowej wsi były kapral Wojska Polskiego, zostaje wraz z rodziną wywieziony na Syberię. Czy uda im się przetrwać w skrajnie niesprzyjających warunkach i wrócić do ojczyzny? "Moim marzeniem i wielkim wyzwaniem była realizacja filmu o losach Polaków deportowanych przez radzieckie NKWD w roku 1940 na Syberię" - mówił w jednym z wywiadów Janusz Zaorski. Inspiracją, która owemu marzeniu pomogła przybrać realny kształt, stała się książka Zbigniewa Domino "Syberiada polska". Jest ona pierwszą częścią trylogii powieściowej o żyjących na kresach II Rzeczypospolitej ludziach (głównie Polakach, choć nie tylko), wywiezionych po 17 września 1939 roku na "nieludzką ziemię". Domino opowiedział ich losy z dużym realizmem i wyczuciem psychologicznym, na co z pewnością wpłynął fakt, że sam jako młody chłopak został wraz z najbliższymi zesłany na Sybir. Nie przeszkodziło mu to wprawdzie w czasach stalinowskich robić kariery w Naczelnej Prokuraturze Wojskowej, co - zdaniem części krytyki - rzuca pewien cień na patriotyczną wymowę jego książek napisanych po upadku komunizmu. Tak czy owak to właśnie nawiązująca w tytule do głośnego filmu Andrieja Konczałowskiego "Syberiada polska" sprawiła, że autor "Matki Królów" i "Jeziora Bodeńskiego" po siedmiu latach znowu chwycił za kamerę. Scenariusz autorstwa Michała Komara i Macieja Dutkiewicza nie zawsze ściśle trzymał się literackiego pierwowzoru, podążając raczej za wizją Zaorskiego, wedle której trudno w filmie wskazać głównego bohatera. Jest nim bowiem cała społeczność wysiedleńców, zróżnicowana pod względem biografii, charakterów i narodowości. Ich powikłane, nierzadko dramatyczne i pełne trudnych wyborów moralnych losy ukazano na tle zdumiewającej pięknem, surowej syberyjskiej przyrody, stanowiącej wstrząsający kontrast wobec cierpienia ludzi, będących - w pewnym sensie - jej więźniami, a często i ofiarami. Inną zaletą dzieła Zaorskiego jest pochwała wierności nakazom sumienia, które często nic sobie nie robi z podziałów etnicznych i politycznych, każąc narażać bezpieczeństwo, a nawet życie w imię miłości, czy choćby zwykłego współczucia dla człowieka z przeciwnej strony ideologicznej lub religijnej barykady. W znakomitej, międzynarodowej obsadzie aktorskiej szczególne opinie zebrała Sonia Bohosiewicz w roli matki trojga dzieci, która chcąc zapewnić im przetrwanie, nie waha się zostać kochanką bezwzględnego zastępcy komendanta obozu pracy. Akcja "Syberiady polskiej" rozpoczyna się 1 września 1939 roku, w chwili agresji nazistowskich Niemiec na Polskę. Po siedemnastu dniach od wschodu "cios w plecy" zadaje II Rzeczypospolitej sowiecka Rosja. We wsi, w której mieszka rodzina Jana Doliny rozpoczyna się komunistyczna agitacja. Mieszkańcy są jednak na nią najwyraźniej zbyt odporni, w związku z czym już w lutym 1940 roku Sowieci postanawiają wywieźć ich w bydlęcych wagonach na Syberię. Tam, w położonym na odludziu obozie, zostają skazani na katorżniczą pracę przy wyrębie drzewa. Szczególnie trudno jest zimą, kiedy temperatura spada kilkadziesiąt stopni poniżej zera. Do paraliżującego zimna dochodzi głód. Jakby tego było mało komendantem obozu jest sadystyczny kapitan NKWD Sawin, pałający nienawiścią do Polaków, gdyż w czasie wojny z 1920 roku został sierotą. Teraz, będąc panem i władcą kilkudziesięciu obywateli II Rzeczypospolitej, może się mścić do woli. Niestety, za ulubiony cel rozlicznych złośliwości i psychicznych tortur obiera sobie Jana Dolinę, który niegdyś służył w polskim wojsku. Perfidia Sawina osiąga apogeum w chwili, gdy wysyła Jana na kilkutygodniowy spływ drewna, podczas gdy jego żona ciężko choruje na tyfus. 18:30 TEATR NA TEN CZAS - JAROSŁAW CYMERMAN Felieton, 5 min, Polska, 2020 "Teatr na ten czas" to cykl, w którym aktorzy, reżyserzy, krytycy i ludzie związani ze sceną opowiadają o przełomowych spektaklach, kreacjach aktorskich, pomysłach reżyserskich. Gościem odcinka będzie teatrolog i literaturoznawca dr Jarosław Cymerman. 18:45 SERIALOWA NOSTALGIA - PRZYGODY PSA CYWILA - ODC. 3/7 W PUSZCZY Serial kryminalno - komediowy, 28 min, 7 odc. , Polska 1970 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Szmagier Występują: Krzysztof Litwin, Iwa Młodnicka, Zbigniew Józefowicz, Zygmunt Apostoł, Ryszard Pracz, Zdzisław Kielecki, Joasia Goszczyńska, Piotruś Kąkolewski i inni Serial kryminalno - komediowy o sympatycznym psie milicyjnym i jego opiekunie, sierżancie Walczaku. Przed Cywilem pierwszy poważny sprawdzian umiejętności nabytych podczas miesięcy szkoleń. Pies dostaje zadanie odnalezienia Gosi i Jacka - dwójki dzieci zaginionych w Puszczy Białowieskiej. Choć las nie jest wdzięcznym terenem do poszukiwań i Cywil napotyka coraz nowe przeszkody, udaje mu się wreszcie odnaleźć zabłąkane dzieci. 19:15 SERIALOWA NOSTALGIA - PRZYGODY PSA CYWILA - ODC. 4/7 POŚCIG Serial kryminalno - komediowy, 28 min, 7 odc. , Polska 1971 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Szmagier Występują: Krzysztof Litwin, Wojciech Pokora, Henryk Bąk, Józef Pieracki, Wacław Kowalski, Włodzimierz Kmicic, Andrzej Krasicki, Teresa Lipowska, Piotr Fronczewski, Zbigniew Józefowicz, Tomasz Zaliwski i inni Dramatyczny pościg za groźnym przestępcą zmusza Cywila do wykazania się niezwykłą odwagą. By ująć zbiega, wskakuje do pędzącego pociągu. Uciekinier zostaje schwytany. Jednak ranny pies nie ma już sił, by wyskoczyć z jadącego pociągu. 20:00 TEATR TELEWIZJI - TEATR SENSACJI - AKCJA V - 600 WRON NAD PEENEMUNDE Teatr, 66 min, Polska, 1973 Reżyseria: Andrzej Zakrzewski Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Aleksander Lipowski Aktorzy: Jan Englert, Aleksandra Zawieruszanka, Ryszarda Hanin, Igor Śmiałowski, Ignacy Machowski, Krzysztof Chamiec, Maciej Maciejewski, Jan Machulski, Józef Nowak, Zygmunt Kęstowicz, Zygmunt Listkiewicz, Leszek Herdegen, Wiktor Grotowicz, Barbara Wrzesińska, Teofila Koronkiewicz Trzecia część widowiska opartego na motywach książki Michała Wojewódzkiego "Akcja V1 V2". W tej części: Porucznik Jończyk przyjeżdża do Warszawy. Zagłoba i Kołodziej, członkowie polskiego podziemia, dostają wiadomość, że Borowik został aresztowany przez gestapo. Oficer wywiadu Schroder przesłuchuje Borowika, sądząc, że jest on poszukiwanym Jończykiem. W Londynie polski major, podając się za wuja Stanisława Jończyka, odwiedza pannę Brucks. Umiejętnie poprowadzona rozmowa ma ją przekonać, że Brytyjczycy planują nalot na Berlin 17 sierpnia 1943 roku. Tego dnia alianckie bombowce zrównują z ziemią wioskę Peenemunde. W czasie pozorowanego ataku na Berlin jedna z bomb wybucha blisko samochodu wiozącego Borowika do aresztu śledczego. Wracająca z Paryża do Warszawy Maryla poznaje w pociągu Schrodera. 21:15 KOŁO PIÓRA Magazyn, 10 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marcin Kube Wykonawcy: Mariusz Cieślik (prowadzący) Książki polecane w tym odcinku to: "Pułascy" Wojciecha Kudyby, "Polska przydrożna" Piotra Mareckiego, "Krótka wycieczka na tamten świat" Juliusza Strachoty, Listy Wisławy Szymborskiej i Joanny Kulmowej zatytułowane "Tak wyglada prawdziwa poetka, podciagnij się", a ponadto komiks "Pippi Langstrumpf" z okazji 75. urodzin kultowej bohaterki. Mariusz Cieślik rozmawia też z Zygmuntem Miłoszewskim o jego nowej książce "Kwestia ceny". 21:30 KINO MISTRZÓW - BIRDMAN, CZYLI NIEOCZEKIWANE POŻYTKI Z NIEWIEDZY) (BIRDMAN) Komediodramat, 114 min, USA, 2014 Reżyseria: Alejandro Inarritu Scenariusz: Alejandro Inarritu, Nicolas Giacobone, Alexander Dinelaris, Armando Bo Aktorzy: Michael Keaton, Edward Norton, Emma Stone, Amy Ryan, Naomi Watts "Birdman" to zdobywca aż 4 Oscarów (za najlepszy film, reżyserię, scenariusz i zdjęcia), 2 Złotych Globów (dla najlepszego aktora Michaela Keatona i scenariusz), BAFTA (za najlepsze zdjęcia) oraz kilkudziesięciu innych nagród i nominacji, co tylko potwierdza uznaną przez krytyków niezwykłość tego filmu. Odtwóca głównej roli Michael Keaton (słynny Batman z przeboju Tima Burtona) zagrał tym razem amerykańskiego aktora, którego dawna sława mocno już przybladła. Wcielając się w tę postać Keaton inspirował się ponoć doświadczeniami z własnej kariery aktorskiej. Riggan Thomson był niegdyś gwiazdorem uwielbianym przez rzesze fanów, głównie za występy w filmowej trylogii z lat 90. w roli superbohatera Birdmana. Lata największej świetności aktora już minęły, co mocno odbiło się na jego psychice. Zgorzkniały, zepchnięty na margines Thomson marzy tylko o tym, by znowu być w centrum uwagi widzów i krytyków. Przymierza się do wyreżyserowania broadwayowskiej adaptacji opowiadania Raymonda Carvera i zagrania w niej głównej roli. Ale przed targanym wątpliwościami i rozterkami Thomsonem piętrzą się same problemy. Producentem sztuki jest Jake, prawnik i najlepszy przyjaciel Riggana. W spektaklu występują m.in.: broadwayowska debiutantka Lesley oraz dziewczyna Riggana, Laura, która oświadcza mu, że jest w ciąży. Z kolei jego córka Sam jest asystentką, niedawno leczyła się z narkomanii i wymaga szczególnej uwagi, ale sprawy wymykają się spod kontroli. Tuż przed premierą poważnej kontuzji ulega aktor Ralph. Za namową Lesley, Thomson zgadza się, by zastąpił go jej chłopak, Mike Shiner, który okazuje się jednak wyjątkowo niestabliny w swoim zachowaniu, czemu daje wyraz w scenie erotycznej. Zbierają się czarne chmury nad projektem Thomsona, który odczuwa coraz wiekszy niepokój o powodzenie swojej sztuki. 23:30 GOOD EVENING EV'RYBODY. W HOŁDZIE LOUISOWI ARMSTRONGOWI (GOOD EVENING EV'RYBODY: IN CELEBRATION OF LOUIS ARMSTRONG) Film dokumentalny, 55 min, USA, 1970 Reżyseria: George Wein, Sidney J. Stiber Wykonawcy: Louis Armstrong, Dizzy Gillespie, Bobby Hackett, Joe Newman, Jimmy Owens, George Wein, Wild Bill Davison, Mahalia Jackson Filmowy zapis koncertu zorganizowanego na Festiwalu Newport Jazz w 1970 r. z okazji 70. urodzin Louisa Armstronga. Zaprezentowano na nim wiele znanych utworów Armstronga m. in. "Pennies From Heaven", "Blueberry Hill', i"What A Wonderful World". Na koncercie zaśpiewał sam Louis Armstrong oraz m. in. Dizzy Gillespie. Louis Armstrong zmarł w 1971 r. Jest to prawdopodobnie ostatni film z jego udziałem. 01:05 TEATR NA TEN CZAS - JAROSŁAW CYMERMAN Felieton, 5 min, Polska, 2020 "Teatr na ten czas" to cykl, w którym aktorzy, reżyserzy, krytycy i ludzie związani ze sceną opowiadają o przełomowych spektaklach, kreacjach aktorskich, pomysłach reżyserskich. Gościem odcinka będzie teatrolog i literaturoznawca dr Jarosław Cymerman. 03:15 KINO NOCNE - JULIA WRACA DO DOMU (JULIE WALKING HOME) Dramat, 113 min, Niemcy/Kanada/Polska/USA 2002 Reżyser: Agnieszka Holland Scenariusz: Agnieszka Holland, Roman Gren, Arlene Samer Występują: Miranda Otto, William Fichter, Lothaire Bluteau, Ryan Smith, Jerzy Nowak, Bianca Crudo, Michael D'Ascenzo i inni Julia przez wiele lat uważała swoje małżeństwo za udane. Żyła spokojnie u boku męża, Henry`ego, wykładowcy uniwersyteckiego, wraz z dwójką uroczych dzieci - parą bliźniąt, Nicolasem i Nicole. Ale tego dnia jej życie miało się zmienić. Kiedy powróciła wcześniej do domu razem z dziećmi z wakacji, przyłapała męża w intymnej sytuacji z inną kobietą. Nie zrobiła awantury. Bez słowa zabrała dzieci z powrotem do samochodu i szybko odjechała. Następne tygodnie upływają na sporach między małżonkami, wydobywającymi na jaw wszystkie ciemne strony narastającego przez lata konfliktu. Henry zdaje sobie sprawę ze swojej winy i chce przeprosić żonę. Dla niego to była tylko nic nie znacząca przygoda. Wychowana w rodzinie polskich emigrantów Julia nie przyjmuje przeprosin Henry`ego i żąda rozwodu, traktując akt cudzołóstwa i zdrady jako przekreślający szansę na dalsze wspólne życie. Ale wkrótce nadchodzi kolejny cios. Lekarze stwierdzają, że jej synek Nicolas ma raka. Terapia nie przynosi efektów, wydaje się, że nad malcem zaciążył już wyrok. Henry godzi się z utratą syna, dziadek dziecka szuka pocieszenia w religii. Nie poddaje się tylko Julia. Zabiera Nicolasa do kraju rodziców, do Polski. Działa tu rosyjski uzdrowiciel Aleksiej Ormow podróżujący od miasta do miasta i ściągający na seanse tłumy chorych. Spotkanie z Aleksiejem wyraźnie pomaga Nicolasowi. Chłopiec z każdym dniem pobytu w pobliżu uzdrowiciela odzyskuje siły. Niezwykła charyzma Aleksieja działa także na Julię, która wdaje się z nim w romans... "Julia wraca do domu" to kolejny po obrazie "Olivier, Olivier" film Agnieszki Holland zdradzający jej fascynację metafizyką. Twórczość autorki "Całkowitego zaćmienia", "Zabić księdza" oraz przejmującego dramatu "Europa Europa", łączy wizja świata jako pułapki, w której zamknięci ludzie bezskutecznie starają przeciwstawić się okrutnemu losowi.