TVP Historia Poniedziałek, 13.07.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 13 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1521 - pierwszy raz zabrzmiał dzwon Zygmunta; 1897 - Włoch Guglielmo Marconi opatentował "telegraf bez drutu"; 1986 - zmarł prof. Edward Lipiński, ekonomista; 1985 - symultaniczny koncert w Londynie i Filadelfii na rzecz głodujących w Afryce; 07:20 NOCE I DNIE - ODC. 9/12 - OJCOWIE I DZIECI Serial obyczajowy, 52 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Stanisław Loth Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Stanisława Celińska, Ilona Kuśmierska, Kazimierz Mazur, Jan Englert, Andrzej Kopiczyński, Ewa Dałkowska, Zdzisław Mrożewski Niechcicowie żyją sprawami swoich dzieci. Agnieszka, która przyjechała na wakacje do Serbinowa, otrzymuje list od swego ukochanego wzywający ją do powrotu do Lozanny. Bogumił rozumie, że traci córkę, dla której marzył o innym losie. Agnieszka wychodzi za mąż za Marcina i wraz z nim przenosi się do Brukseli. Wkrótce jednak, ku radości Barbary i Bogumiła, znów odwiedza dom rodzinny. Tomaszek zaś kradnie, pije, nie uczy się, przysparzając rodzicom kłopotów i zmartwień. 08:45 HISTORIA POLSKI - OBŁAWA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2015 Reżyseria: Beata Hyży-Czołpińska Scenariusz: Beata Hyży-Czołpińska O obławie augustowskiej, niewyjaśnionej do końca zbrodni dokonanej w lipcu 1945 r. przez Sowietów na około 600 Polakach, działaczach podziemia niepodległościowego z Suwalszczyzny, jako o "zbiorowym losie ludzi" opowiada film "Obława", który przygotował Instytut Pamięci Narodowej w Białymstoku. Film powstał z okazji obchodzonej w 2015 r. 70. rocznicy tej zbrodni, by popularyzować wiedzę na temat obławy nazywanej czasem małym Katyniem. Film został zrealizowany w TV Biełsat. Miał otwartą premierę 1 lipca 2015 r w Augustowie, podczas konferencji poświęconej obławie. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCA BITWA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) O świcie 6 czerwca 1944 r. major Werner Pluskat z 352. Dywizji Piechoty przyszedł do bunkra obserwacyjnego w pobliżu Arromanche w Normandii i przez kilka minut lustrował przez lornetkę morze. Nie dostrzegł niczego niepokojącego, żadnej oznaki aktywności nieprzyjaciela. Nie zdziwiło go to, pogoda była bardzo zła, wiał silny wiatr, fale dochodziły do dwóch metrów wysokości. W takich warunkach byłoby dziwne, gdyby nieprzyjaciel zechciał wysyłać do brzegu niewielkie jednostki desantowe. Być może w ogóle nie wierzył, że Amerykanie i Anglicy zdecydują się dokonać inwazji na francuskie wybrzeże, gdzie od lat budowano barierę nie do pokonania, Wał Atlantycki. 10:50 WIELKIE WIDOWISKA NATURY. - WIELKA WĘDRÓWKA ŁOSOSI ODC. 2/6 (NATURE’S GREAT EVENTS. THE GREAT SALMON RUN.) Cykl dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2009 Narracja: David Attenborough Większość ludzi zapytana o zwierzęta obdarzone wyjątkowo dobrym węchem nigdy nie pomyślałaby, że mogą się wśród nich znaleźć łososie. A jednak. Ryby te potrafią odróżnić jedną kroplę wody z ich rodzinnej rzeki w ośmiu milionach litrów wody morskiej! Po co im tak czułe powonienie? Na to m. in. pytanie odpowiada druga część Wielkich widowisk natury cyklu dokumentalnego Telewizji BBC. Każdej wiosny u zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej ponad pół miliarda łososi rozpoczyna prawdziwą odyseję w wodach Pacyfiku. Mają do przepłynięcia blisko pięć tysięcy kilometrów, by wrócić na tarło do rzek, w których przyszły na świat. Celem wędrówki jest danie życia potomstwu. Przy okazji jednak zapewnienie pożywienia milionom innych zwierząt i roślin. Do dziś nie wiadomo z całą pewnością, w jaki sposób udaje się łososiom odnaleźć drogę powrotną przez otwarty ocean. Najpopularniejsza hipoteza mówi, że to zasługa umiejscowionych w mózgu tych ryb cząsteczek żelaza, które działają jak kompas, umożliwiając kierowanie się liniami ziemskiego pola magnetycznego. Jakkolwiek byłoby, droga łososi do krainy dzieciństwa nie jest usłana różami. Wręcz przeciwnie. Już w oceanie czyhają na nie liczne niebezpieczeństwa. Łososie stanowią przysmak nie tylko dla ludzi, lecz także dla orek, uchatek grzywiastych, niektórych gatunków rekinów i bielika amerykańskiego. Jeśli już uda im się dotrzeć do ujścia rodzinnej rzeki i rozpocząć wędrówkę ku jej źródłom, sytuacja bynajmniej nie ulega poprawie. W tzw. lasach mgielnych strefy umiarkowanej, ciągnących się od południowej Kolumbii Brytyjskiej po Alaskę czekają na nie stada wygłodniałych po zimowym śnie niedźwiedzi grizzly. Co gorsza wiele rzek obfituje w płycizny, gdzie łososie stają się dla tych drapieżników łatwym łupem. Jednak jeszcze gorsze są wodospady. Nie są zbyt wysokie, ale niedźwiedzie kontrolują każdy ich skrawek. Jedyna nadzieja w dużej liczebności ryb. Tylko jedna na kilkaset zostaje schwytana. Największe niebezpieczeństwo czeka wszakże - o paradoksie! - u celu wyprawy. Łososie są już bardzo wycieńczone. Samice składają ikrę do wykopanego wcześniej w dnie gniazda. W tym samym czasie samce uwalniają do wody chmurę mleczu. Po akcie rozrodczym wyczerpanie ryb sięga zenitu. Teraz niedźwiedzie mogą się już objadać aż do przesytu. Zresztą nie tylko one. Na wspólną ucztę zlatują się jeszcze stada mew kanadyjskich (preferują ikrę) i hordy wilków. Łososie pacyficzne, które nie posłużyły za pokarm innym zwierzętom umierają z wycieńczenia. Ich rozkładająca się padlina użyźnia rzekę, zapewniając obfite pożywienie rozwijającym się jajom. Szczątki ryb porzucone w lesie przez niedźwiedzie i wilki uwalniają do gleby azot, węgiel i fosfor, które organizmy łososi przyswoiły podczas zamieszkiwania w słonych wodach oceanu. Uzyskane w ten sposób substancje odżywcze pozwalają osiągać imponujące rozmiary takim drzewom jak świerk sitkajski, żywotnik olbrzymi i choina zachodnia. Wśród naukowców powszechna jest opinia, że łososie pacyficzne prawdopodobnie zapewniają pożywienie największej liczbie organizmów na świecie. 11:50 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - OJCOWIE ZAŁOŻYCIELE RWE Magazyn, 29 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Odcinek o twórcach Wolnej Europy, o jej pierwszym zespole. Ta stacja, nadająca spoza kraju, zagłuszana i zwalczana, była dla milionów Polaków głównym źródłem informacji. RWE powstaje w ramach strategii powstrzymywania komunizmu. Ojcem chrzestnym stacji jest Biuro Koordynacji Politycznej, wyspecjalizowane w wojnie psychologicznej i dywersji. Zadanie jest jasne: wykorzystać uchodźców politycznych w zimnej wojnie z Sowietami. Szefowie sekcji narodowych mają autonomię tworzenia redakcji, ale pod nadzorem amerykańskiej dyrekcji. W studiu prof. Rafał Habielski oraz dawne sławy RWE: Janusz Marchwiński i Andrzej Krzeczunowicz. W nagraniach archiwalnych przewija się legendarna redakcja Głosu Wolnej Polski. 12:30 Z BIEGIEM LAT, Z BIEGIEM DNI - KRAKÓW 1902 Serial obyczajowy, historyczny, 63 min, Polska, 1980 Reżyseria: Andrzej Wajda, Edward Kłosiński, Anna Polony, Krystyna Grochowicz Scenariusz: Joanna Ronikier Zdjęcia: Edward Kłosiński, Witold Adamek Wykonawcy: Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach, Józef Radwan Aktorzy: Mieczysław Grąbka, Izabella Olszewska, Bolesław Nowak, Teresa Budzisz - Krzyżanowska, Jerzy Radziwiłowicz, Andrzej Buszewicz, Jerzy Bińczycki, Maria Zając - Radwan, Stefan Szramel, Jerzy Stuhr, Jacek Romanowski, Ryszard Łukowski, Wiesław Wójcik, Stanisław Gronkowski, Andrzej Hudziak Scenariusz tego odcinka powstał na podstawie "Karykatur" - znanego dramatu Jana Augusta Kisielewskiego. Kraków jest zafascynowany "Weselem" Stanisława Wyspiańskiego, wystawionym po raz pierwszy w marcu 1901 roku. Przełom w polskim teatrze, jaki dokonuje się dzięki temu dziełu, oznacza klęskę dla tradycyjnie piszących dramaturgów. Jednym z nich jest Michał Bałucki - do niedawna bardzo popularny twórca komedii. Teraz, zepchnięty na margines, popełnia samobójstwo. Misia Chomińska wyznaje miłość swojemu korepetytorowi Relskiemu - ubogiemu studentowi prawa, który w duchu zazdrości Wyspiańskiemu sławy. Ma do tego powody, gdyż - jak twierdzi - kiedyś miał podobny pomysł na dramat, lecz życie uniemożliwiło mu jego realizację. Tymczasem ojciec dziewczyny, widząc jej afekt do nauczyciela, postanawia dowiedzieć się o nim czegoś więcej. Niebawem odkrywa, że Relski ma romans i dziecko z prostą, wiejską dziewczyną. 13:50 EPITAFIUM DLA BARBARY RADZIWIŁŁÓWNY Dramat historyczny, 90 min, Polska 1982 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska, Stanisław Kasprzysiak i Janusz Majewski Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak i Bohdan Mazurek Aktorzy: Anna Dymna, Jerzy Zelnik, Aleksandra Śląska, Krzysztof Kolberger, Zdzisław Kozień, Stanisław Zatłoka, Jerzy Trela, Bogusław Sochnacki, Bożena Adamek, Leonard Pietraszak, Franciszek Pieczka, Edward Rączkowski, Andrzej Hudziak, Wojciech Alaborski i inni Historia wielkiej miłości między Barbarą Radziwiłłówną a Zygmuntem Augustem inspirowała twórczość Jana Matejki i Artura Grottgera, swoje sztuki poświęcili jej Alojzy Feliński, Stanisław Wyspiański, Halina Auderska i Stanisław Grochowiak. Ogromny sukces kasowy odniósł zrealizowany ponad sześćdziesiąt lat temu przez Józefa Lejtesa film "Barbara Radziwiłłówna" z Jadwigą Smosarską w roli tytułowej. Autor scenariusza tego filmu, Anatol Stern, skłaniał się ku hipotezie, wedle której Barbara została otruta przez Bonę. Paweł Jasienica przedwczesną śmierć Radziwiłłówny upatrywał w przewlekłej "wstydliwej" chorobie, która dodatkowo sprawić miała bezpłodność Zygmunta Agusta. Natomiast Janusz Majewski tajemnicę śmierci królowej pozostawił niewyjaśnioną, skupił się bowiem na historii miłości Barbary i Zygmunta. Akcja filmu Janusza Majewskiego rozpoczyna się po śmierci królowej. Od 25 maja do 24 czerwca 1551 roku kondukt pogrzebowy przemieszcza się z Krakowa do Wilna, gdzie zgodnie z jej ostatnią wolą ma być pochowana Radziwiłłówna. Zygmunt August wraz z towarzyszącym mu orszakiem podąża za karawanem, a w czasie tej podróży wspomina chwile, które spędził z Barbarą. W większości scen wspomnieniowych wykorzystano fragmenty serialu telewizyjnego "Królowa Bona" zrealizowanego przez Janusza Majewskiego dwa lata wcześniej. Zygmunt August poślubia Elżbietę Habsburżankę. Wieczorem w jego sypialni Elżbieta dostaje konwulsji i traci przytomność. Za radą matki, królowej Bony, czujący wstręt do żony Zygmunt udaje się w podróż na Litwę. Tam poznaje Barbarę Radziwiłłównę. W leśniczówce dochodzi do pierwszego zbliżenia między nimi. W Wilnie Zygmunt ponownie odwiedza Barbarę. Zaskoczony w nocy w jej komnacie przez braci Radziwiłłówny król ślubuje jej miłość, poważanie i ochronę przed krzywdą. Po śmierci Zygmunta I Bona namawia owdowiałego syna, by poślubił księżniczkę francuską. Król stanowczo odmawia. Bracia natomiast namawiają Barbarę, by zażądała wprowadzenia na Wawel. Tymczasem na burzliwym posiedzeniu sejmu senatorowie domagają się, by król wyrzekł się tego nieformalnie zawartego małżeństwa. On jednak przerywa obrady mówiąc, że przysięgi złożonej przed Bogiem nie złamie. Zygmunt wprowadza Barbarę na Wawel i doprowadza do jej koronacji. W czasie ceremonii królowa słabnie. Szybko okazuje się, że jest bardzo chora. Na łożu śmierci prosi męża, by pochował ją w Wilnie. 15:35 KRAJOBRAZY DZIKIEGO ZACHODU - ODC. 3/3. PUSTYNIE (ODC. 3/3) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Wayne Shipley Scenariusz: William Blewett W trzecim odcinku pokażemy pięć wielkich pustyń Ameryki, które stały na drodze pionierów w podróży na Zachodnie Wybrzeże. 16:25 SPÓR O HISTORIĘ - WYJŚCIE ARMII GEN. ANDERSA Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Stanisław Królak (prowadzący) Wyjście armii gen. Andersa. Jednym z postanowień, podpisanego 30 lipca 1941 roku w Londynie, układu Sikorski - Majski, przywracającego stosunki dyplomatyczne pomiędzy Polską a Związkiem Sowieckim, było powołanie na terenie Związku Sowieckiego Armii Polskiej. Operacyjnie miała ona podlegać Naczelnemu Dowództwu Związku Sowieckiego. Z nim też Polacy mieli uzgadniać kwestie personalne i organizacyjne. Wkrótce jednak okazało się, że Stalin nie zamierza wywiązywać się z podpisanej 14 sierpnia 1941 roku w Moskwie umowy. Nowo tworzonej armii brakowało sprzętu i żywności. Poważnym utrudnieniem były niskie temperatury, dochodzące do 50 stopni Celsjusza. Kiedy w lutym 1942 roku Stalin zdecydował o wysłaniu polskich nieprzygotowanych jeszcze oddziałów, na front, gen. Anders odmówił i zapowiedział wyprowadzenie wojska i ludności cywilnej ze Związku Sowieckiego. Ewakuacja na Bliski Wschód rozpoczęła się 24 marca 1942 roku. Do 5 kwietnia w Iranie znalazło się ponad 33 tys. żołnierzy i 11 tys. cywilów. Do listopada ewakuowano do Iranu ponad 115 tys. osób. Wśród nich było ponad 78 tys. żołnierzy. 17:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - HISTORIA BEZ ZAKOŃCZENIA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Proste z pozoru pytania, z podstawowego warsztatu historyka: kto?, gdzie?, kiedy? dlaczego?, bardzo często powracają do pytających pustym echem. Nie ma źródeł pisanych, świadkowie woleli milczeć, czas zatarł niewyraźne tropy. Ale pojawia się kolejna generacja badaczy i znowu próbuje uzyskać na nie odpowiedzi. Opowieść, którą zaczynamy, taki właśnie będzie miała charakter. Przed nami starorzecze Bugu i dawne miasteczko Kryłów. A w historię tego miejsca wpisany jest dramat, który rozegrał się 25 marca 1945 r. Przez wiele lat próbowaliśmy dojść do ładu z okolicznościami śmierci jednej z partyzanckich legend Stanisława Basaja "Rysia" - dowódcy 1. Batalionu Batalionów Chłopskich w Hrubieszowskim. Nie udawało nam się. Dziś podejmiemy próbę następną. 18:10 HISTORIA POLSKI - POLSKIE ORLĘTA NA PAKISTAŃSKIM NIEBIE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2008 Reżyseria: Anna Pietraszek Scenariusz: Anna Pietraszek Zdjęcia: Rafał Szendzielarz W 1947 r. , gdy Pakistan powstawał jako niepodległe państwo, nowy rząd tego kraju zwrócił się do dowództwa lotniczego brytyjskiej armii z prośbą o wskazanie pilotów najbardziej doświadczonych i zaufanych, którzy by mogli podjąć zadanie utworzenia sił powietrznych w Pakistanie. Brytyjscy specjaliści zaproponowali polskich oficerów, pilotów, którzy wciąż po zakończeniu II wojny światowej, pozostawali w składzie armii brytyjskiej, a mieli najlepsze osiągnięcia bojowe. Na ochotnika, jako dowódca przyszłej grupy pilotów tworzących siły powietrzne Pakistanu, zgłosił się bardzo młody oficer, Władysław Turowicz, wraz z żoną Zofią, także pilotką, cywilną i spadochroniarką. Oboje przeszli przez piekło zesłania na Syberię, uratowani przez Armię gen. Andersa dotarli do Anglii i tam walczyli o wolność dla świata, dla Polski. Nie mogli wrócić do Ojczyzny, zniewolonej przez sowiecki totalitaryzm. Zorganizowana została grupa kilkunastu pilotów, którzy przylecieli do Pakistanu w 1947 r. pod dowództwem Turowicza. I tak rozpoczęły się narodziny Pakistańskich Sił Powietrznych, do dzisiaj uchodzących za najbardziej profesjonalne i bojowe w świecie. Turowicz bardzo szybko został awansowany do stopnia generała, jest otaczany czcią na miarę Żwirki i Wigury w Polsce. Każdy pakistański pilot zna jego życiorys, dąży do zdobycia takich umiejętności jak jego Hero - Turowicz. Mistrz na pakistańskim niebie. Generał zmarł pod koniec lat 70. Pochowany jest w Karaczi. Nikomu nigdy nie było solą w oku, że państwo Turowiczowie to katolicy. W filmie wspomnienia kilku generałów pakistańskich, najbliższych przyjaciół i wychowanków gen. Turowicza. 19:15 NOCE I DNIE - ODC. 10/12 - RODZIMY SIĘ I UMIERAMY A ŻYCIA WCIĄŻ WYSTARCZA. Serial obyczajowy, 55 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Andrzej Seweryn, Olgierd Łukaszewicz, Janina Traczykówna, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Jerzy Kamas, Mieczysław Milecki i inni Niechcicowie sprzedają Anzelmowi Ostrzeńskiemu plac w Kalińcu zakupiony za pieniądze otrzymane w spadku. Wkrótce wychodzi na jaw, że Anzelm ich oszukał. W Serbinowie umiera zaprzyjaźniony z Niechcicami proboszcz, a w Kalińcu - Juliusz Ostrzeński. Wszystkich zasmuca też wiadomość o sprzedaży Serbinowa. Bogumił musi opuścić stare kąty. Kupuje mały majątek Pamiętów, który trzeba urządzać na nowo. I znów nadchodzi bulwersująca wiadomość - nowy właściciel Serbinowa, Owrucki, został zamordowany w pociągu. 20:25 WIELKI GRÓB ZA CHIŃSKIM MUREM (CHINA'S MEGATOMB REVEALED) Film dokumentalny, 88 min, Wielka Brytania/USA, 2016 Reżyseria: Hugh Ballantyne Scenariusz: Nic Young Dzięki najnowszym wykopaliskom w Mauzoleum Pierwszego Cesarza Chin Albert Lin, badacz National Geographic, odkrywa nowe tajemnice grobowca pierwszego cesarza Chin. Ujawnia nieznane dotąd oblicze mitycznego władcy. Terakotowa Armia to zaledwie wierzchołek góry lodowej w Mauzoleum, które ma powierzchnię Manhattanu, i które w dużej mierze pozostało pod ziemią - aż do teraz. Milczące posągi wojowników strzegą zaskakującej i makabrycznej prawdy, której ujawnienie pisze nowe karty historii i maluje zupełnie odmienny od tego, jaki do tej pory znaliśmy obraz starożytnego świata. 22:00 W PÓŁ DO TRZECIEJ RP - ODC. 13 Reportaż, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agnieszka Krótka - Żmijewska Scenariusz: Dobrosław Rodziewicz, Andrzej Kaczmarczyk Wykonawcy: Andrzej Kaczmarczyk (prowadzący), Dobrosław Rodziewicz (prowadzący) Jesień 1989 roku. Kłopoty z energią. W 13. odcinku cyklu poświęconego okresowi transformacji PRL w III RP przypominamy wybrane wydarzenia z jesieni 1989 r. , a także klimat tamtych czasów znajdujący odzwierciedlenie w relacjach Dziennika Telewizyjnego, Wiadomości TVP oraz w publikacjach ówczesnej prasy. W szczególności pokażemy, jak gospodarka (nie)radziła sobie z jesienno - zimowym brakiem energii elektrycznej, węgla i benzyny. 00:20 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCA BITWA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) O świcie 6 czerwca 1944 r. major Werner Pluskat z 352. Dywizji Piechoty przyszedł do bunkra obserwacyjnego w pobliżu Arromanche w Normandii i przez kilka minut lustrował przez lornetkę morze. Nie dostrzegł niczego niepokojącego, żadnej oznaki aktywności nieprzyjaciela. Nie zdziwiło go to, pogoda była bardzo zła, wiał silny wiatr, fale dochodziły do dwóch metrów wysokości. W takich warunkach byłoby dziwne, gdyby nieprzyjaciel zechciał wysyłać do brzegu niewielkie jednostki desantowe. Być może w ogóle nie wierzył, że Amerykanie i Anglicy zdecydują się dokonać inwazji na francuskie wybrzeże, gdzie od lat budowano barierę nie do pokonania, Wał Atlantycki. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - HISTORIA BEZ ZAKOŃCZENIA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Proste z pozoru pytania, z podstawowego warsztatu historyka: kto?, gdzie?, kiedy? dlaczego?, bardzo często powracają do pytających pustym echem. Nie ma źródeł pisanych, świadkowie woleli milczeć, czas zatarł niewyraźne tropy. Ale pojawia się kolejna generacja badaczy i znowu próbuje uzyskać na nie odpowiedzi. Opowieść, którą zaczynamy, taki właśnie będzie miała charakter. Przed nami starorzecze Bugu i dawne miasteczko Kryłów. A w historię tego miejsca wpisany jest dramat, który rozegrał się 25 marca 1945 r. Przez wiele lat próbowaliśmy dojść do ładu z okolicznościami śmierci jednej z partyzanckich legend Stanisława Basaja "Rysia" - dowódcy 1. Batalionu Batalionów Chłopskich w Hrubieszowskim. Nie udawało nam się. Dziś podejmiemy próbę następną. 01:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA PRZEZ PIEKŁO CZ. 1 Magazyn, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny program Bogusława Wołoszańskiego, popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. W tym wydaniu autor omawia: - dzieje konwojów wiozących sprzęt wojenny dla Związku Radzieckiego, - sytuację na frontach europejskich, - zajęcie Norwegii przez Niemców, - pomoc Anglii w transporcie broni dla Związku Radzieckiego, - szlaki morskie z portów amerykańskich i kanadyjskich do Murmańska, - rolę Norwegii w planach wojennych Adolfa Hitlera, - znaczenie strategiczne portu w Murmańsku, - atak wojsk niemieckich na Murmańsk.