TVP Historia Czwartek, 16.07.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 16 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1918 - bolszewicy zabili cara Mikołaja II z rodziną, 1966 - otwarto puławskie "Azoty" - wielkiego truciciela środowiska; 1980 - strajk w lubelskim węźle PKP; 07:20 NOCE I DNIE - ODC. 12/12 - A POTEM NASTĄPI NOC Serial obyczajowy, 56 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth, Grzegorz Kędzierski Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Barbara Rachwalska, Zbigniew Koczanowicz, Wanda Łuczycka, Janina Traczykówna, Jan Nowicki, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Jerzy Kamas i inni Życie Barbary płynie spokojnie i monotonnie. Kaliniec wydaje się sielską wyspą, którą ominą burze wojny rozpoczętej w sierpniu 1914 roku. Wojska rosyjskie opuszczają miasteczko, przychodzą Prusacy. Gdy wydaje się, że to już koniec zawieruchy, na przedmieścia Kalińca wracają jednak Kozacy. Dowódca niemiecki każe rozstrzelać kilkudziesięciu zakładników, zabiera z wojskiem kilkuset, a miasto ogarnia pożar wzniecony przez Prusaków. W tłumie uciekinierów Barbara wraz ze służącą Julką odbywa dramatyczną wędrówkę, przejęta strachem o los własny i najbliższych. 08:50 HISTORIA NA TEN CZAS - KRZYSZTOF KOEHLER CZ. 3 Felietion, 5 min, Polska, 2020 W tym odcinku: Poczucie obywatelskości wśród szlachty polegające na odpowiedzialności za kraj i wspólnotę narodową. Jej źródła wywodzą się korzeni myśli greckiej - filozofii i demokracji. Wolność szlachecka oparta na prawie, będącym kodeksem proobywatelskim. 09:00 HISTORIA POLSKI - KRZYŻACY. POWSTANIE, POTĘGA I UPADEK Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2011 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Krzysztof Talczewski Polsko - francuski dokument "Krzyżacy" ("Les Chevaliers Teutoniques") o historii narodzin, rozkwicie, a następnie upadku zakonu. Przedstawia jego działalność w Ziemi Świętej w czasie wypraw krzyżowych i rolę, jaką odgrywał w odzyskaniu Jerozolimy przez cesarza niemieckiego Fryderyka II. Pokazuje zmagania Krzyżaków z poganami w Transylwanii i wyjaśnia powody ich przybycia do Polski. Poznajemy zasady funkcjonowania państwa zakonnego, jego najważniejszych wielkich mistrzów oraz główne zamki. Konflikt z Polską jest wpisany w kontekst relacji dyplomatycznych w średniowiecznej Europie. Klęska w bitwie pod Grunwaldem rozpoczyna okres degradacji znaczenia państwa krzyżackiego i doprowadza do jego upadku. 10:05 SENSACJE XX WIEKU - AFGANISTAN CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Pierwsza część programu o radzieckiej agresji na Afganistan w 1979 roko. Przebieg zamachu na prezydenta Afganistanu, okoliczności podjęcia decyzji o interwencji wojsk radzieckich i ataku jednostek KGB na pałac prezydencki w Kabulu, przebieg wojny i wykorzystanie śmigłowców Mi - 24, które stały się symbolem radzieckiej przewagi militarnej, oraz rakiet Stinger, które tę przewagę zneutralizowały. 10:30 SENSACJE XX WIEKU - AFGANISTAN CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Druga część programu o radzieckiej agresji na Afganistan w 1979 rok. Przedstawiono międzynarodowe reperkusje, działania podjęte przez administrację prezydenta Cartera oraz przebieg okrutnej wojny. W programie wykorzystano zdjęcia przedstawiające radzieckie latające czołgi - śmigłowce Mi - 24, które stały się symbolem zniszczenia, oraz unikatowe fragmenty kronik. 11:00 TRZY LOSY, JEDNA POLSKA - BRACIA POMARAŃSCY Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2018 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Leszek Wiśniewski Zdjęcia: Jacek Grzelak, Mariusz Kaźmierski Bohaterami reportażu są trzej bracia Stefan, Józef i Zygmunt Pomarańscy. Ich losy są jakże typowe dla owego fenomenu pokolenia wskrzesicieli Niepodległej. Służba w Legionach i Polskiej Organizacji Wojskowej, wojna polsko - bolszewicka, praca i działalność społeczna w międzywojniu, Wrzesień 1939 i konspiracja, tragiczny koniec w hitlerowskich kacetach. Józef Piłsudski mawiał o nich "moi ulubieni żołnierze" i zapewne czekała ich świetlana wojskowa przyszłość w II Rzeczpospolitej, gdyby nie zdjęli mundurów i nie postanowili służyć Polsce codzienną sumienną pracą, której tak wiele było w młodej ojczyźnie. 12:05 Z WIDOKIEM NA WAWEL - POLSKI ŚLAD NA SUBKONTYNENCIE Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) Polski ślad na subkontynencie. Gdy Polska dostała się pod okupację niemiecką i sowiecką, Polacy działali twórczo poza jej granicami. W Indiach Stefan Norblin upiększał rezydencję w Radżastanie, w Pakistanie ochotnicy współtworzyli tamtejsze lotnictwo. Subkontynent odwzajemniał się opieką wyświadczoną w czasie II wojny światowej polskim dzieciom. GOŚCIE: prof. dr hab. Piotr Kłodkowski i dr hab. Aleksander Głogowski, Uniwersytet Jagielloński. 12:30 Z BIEGIEM LAT, Z BIEGIEM DNI - KRAKÓW 1914 Serial historyczno - obyczajowy, 83 min, Polska 1980 Reżyseria: Andrzej Wajda i Edward Kłosiński Scenariusz: Joanna Olczak - Ronikier Zdjęcia: Edward Kłosiński, Witold Adamek Muzyka: Stanisław Radwan Scenografia: Teresa Smus - Barska i Allan Starski Wykonawcy: Józef Radwan, Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach Aktorzy: Izabella Olszewska, Bolesław Nowak, Anna Polony, Jerzy Binczycki, Roman Stankiewicz, Jerzy Stuhr, Wiktor Sadecki, Jerzy Grzegorzewski, Halina Wojtacha, Halina Kuźniakówna, Wanda Kruszewska, Urszula Kiebzak, Anna Halcewicz, Maria Bujas, Bogna Gębik, Halina Smolska, Anna Chudzikiewicz, Dorota Pomykała, Melania Sadecka, Zbigniew Szpecht, Zbigniew Kosowski, Edward Dobrzański, Ryszard Bromowicz, Leszek Świgoń, Henryk Majcherek, Krzysztof Heliasz, Ryszard Wojnarowicz, Wiesław Olejniczak i inni Nadchodzi rok 1914. Wszyscy mówią o zbliżającej się wojnie między mocarstwami, która może przynieść Polsce wyzwolenie. Młodzież zapisuje się gromadnie do organizacji wojskowej, która przygotowuje do walki przyszłych polskich żołnierzy. Panie Chomińska i Dulska nie mogą zrozumieć, dlaczego ich dzieci tak daleko odeszły od nich i nie czują się zobowiązane do wdzięczności za to, co matki starały się dla nich robić. Wreszcie wybucha wojna. 6 sierpnia z Krakowa wymaszerowują na front oddziały żołnierzy, zalążek przyszłego wojska polskiego. Idzie z nimi najmłodszy syn Chomińskiej - Fredzio. W salonie Dulskich jeszcze raz gromadzi się cała rodzina, pretekstem jest choroba Felicjana Dulskiego. Każdy kogoś żegna, nie wiadomo, jaki będzie los odchodzących na wojnę. Jedynie pani Dulska nie traci energii, jeszcze raz rządzi wszystkimi. I dopiero kiedy za ścianą umrze niekochany, poszturchiwany, milczący mąż, z którym przeżyła smutne 40 lat, zda sobie sprawę z tego, że wśród dziejowego chaosu została sama i nikomu niepotrzebna. 15:10 UTRACONY ŚWIAT ALEKSANDRA WIELKIEGO - ODC. 3/6 (ALEXANDER'S LOST WORLD) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2012 Fotoreporter i reżyser David Adams wyrusza w epicką podróż do jednego z najniebezpieczniejszych miejsc na ziemi, aby odkryć najdalsze zakątki Imperium Aleksandra Wielkiego. Dotychczas niedostępne, spustoszone wojną miejsca nie były odwiedzane przez filmowców aż do tej poty. Usiana małymi górskimi miasteczkami i starożytnymi ruinami wiosek Afganistanu kraina potężnej rzeki Amu - daria (kiedyś Oxus), była granicą ogromnego Imperium Aleksandra. Autorzy programu, przy użyciu grafiki 3D, po raz pierwszy odtwarzają te starożytne zabudowania zniszczone tysiące lat temu. Przywracają do życia dawno zapomniane miasta i twierdze. 17:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POWRÓT DO SŁUŻBY Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Powrót do służby Gdyby próbować wymienić walory cechujące armię II Rzeczpospolitej, na pewno na poczesnym miejscu znalazłyby się nieustanna dalekowzroczna innowacyjność i umiejętność znajdowania konstrukcji, które dzięki zakupom licencyjnym staną się podstawą naszej własnej produkcji, wreszcie angażowanie polskich producentów i środowisk uzdolnionych inżynierów w działania na rzecz polskiego przemysłu obronnego. Te wszystkie cechy doskonale ilustruje działo przeciwlotnicze Bofors, które do publicznej prezentacji przygotowują właśnie koledzy rekonstruktorzy z Poznania. Namawiamy widzów, by przy najbliższej nadarzającej się okazji przyjrzeć się bliżej Boforsowi, bo jest przykład polskiej techniki wojennej na najwyższym wówczas poziomie. Tajemnica powstańczego obozowiska Następnie od wyrafinowanej techniki umykamy w zakątki Puszczy Białej. Cofamy zegar do czasów Powstania Styczniowego. Znajduje się tu dawne obozowisko powstańcze, którego prawdopodobnie nie tknęła jeszcze łopata kolegów poszukiwaczy. To, co następnie tu wyrosło, ukryło powstańcze skarby, porzucone tu w dramatycznych okolicznościach. 17:40 NIEZWYKŁE DWUDZIESTOLECIE. HISTORIA GOSPODARCZA II RP - BANKOWOŚĆ ODC. 3 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Robert Kaczmarek "Niezwykłe Dwudziestolecie. Historia gospodarcza II RP" to sześcioodcinkowy serial o przemianach społecznych i ekonomicznych międzywojennej Polski. Mimo pozornie trudnego tematu, serial w lekki i przystępny sposób przybliża zagadnienia związane z rozwojem przemysłowym naszego kraju. Przedstawia wspaniałe osiągnięcia tamtych lat, z których możemy być dumni do dziś - jak choćby budowa Gdyni, czy utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego. Serial ukazuje m.in. rozwój kolejnictwa na ziemiach polskich, powstanie przemysłu lotniczego, kształtowanie się rodzimej waluty czy budowę kolei linowej na Kasprowy Wierch. Dzięki dynamicznemu montażowi, dowcipnym animacjom oraz kreatywnemu użycia archiwaliów, serial jest bardzo atrakcyjny wizualnie. Może stanowić doskonałe źródło wiedzy o tamtych czasach zarówno dla młodzieży jak i dla widzów dorosłych. To nowe spojrzenie na II Rzeczpospolitą z perspektywy stu lat od odzyskania niepodległości. Trzeci odcinek z serii przedstawia kształtowanie się waluty na ziemiach polskich. Jak doszło do przemiany marki polskiej w polskiego złotego? Jakie kryzysy przetoczyły się w latach dwudziestych i trzydziestych przez nasze ziemie? Jaki był ich wpływ na rodzimą gospodarkę? Na czym polegała reforma Grabskiego? Odcinek ten opowiada też sensacyjną historię wywiezienia z naszego kraju, we wrześniu 1939 roku, przeszło 70 ton złota i ukryciu go na Saharze przed nazistami. 18:30 HISTORIA POLSKI - OTO CZŁOWIEK - RZECZ O HENRYKU SŁAWIKU I JOZSEFIE ANTALLU Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2019 Reżyseria: Adam Kraśnicki Scenariusz: Adam Kraśnicki Film dokumentalny o losach Henryka Sławika, ale też i Jozefa Antalla (seniora) będący opowieścią o biografii jednego z wielu Polaków i Węgrów, którzy w okresie minionej wojny dali prawdziwe świadectwo cnót obywatelskich, narodowych i ogólnoludzkich. Główny bohater filmu - rodowity Ślązak, pochodzący z Szerokiej, obecnej dzielnicy Jastrzębia Zdroju, wychowany i ukształtowany w tyglu wielokulturowości śląskiej, należy do tych postaci, które w konkretny i praktyczny sposób tworzyli najlepszą część historii narodu polskiego i węgierskiego. 19:30 PAN NA ŻUŁAWACH - ODC. 1/11 - ROZTERKI I NADZIEJE Serial historyczny, obyczajowy, 56 min, Polska, 1984 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Andrzej Twerdochlib Zdjęcia: Damian Skóra, Włodzimierz Precht Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Wykonawcy: Jerzy Matuszkiewicz, Orkiestra Pod Dyrekcją Jerzego Matuszkiewicza Aktorzy: Ireneusz Kaskiewicz, Teresa Lipowska, Jadwiga Polanowska, Hanna Dunowska, Monika Stefanowicz, Zdzisław Kozień, Ryszard Kotys, Tomasz Zaliwski, Leszek Benke, Adela Zgrzybłowska, Ewa Konstanciak, Elżbieta Borkowska - Szukszta, Barbara Szymanowska, Barbara Burska, Patrycja Bukowska Polscy emigranci z Francji, wracają do Polski. W czasie długiej podróży toczą rozmowy o sytuacji w kraju i przemianach jakie nastąpiły po wojnie. Zastanawiają się nad swoim losem i warunkami w jakich im przyjdzie żyć. 21:40 ZAGADKA ŚMIERCI HITLERA (HITLER`S LAST MYSTERY) Film dokumentalny, 59 min, Francja, 2018 Reżyseria: Jean - Christophe Brisard Scenariusz: Lana Parshina Film dokumentalny, zrealizowany w oparciu o dotychczas niedostępne dokumenty z sowieckich archiwów i przy zastosowaniu najnowszych technik badań kryminalistycznych, rzuca nowe światło na ostatnie dni bunkra Hitlera. W 2017 roku, po dwóch latach żmudnych negocjacji z władzami rosyjskimi, wielokrotnie nagradzani dziennikarze śledczy, Jean - Christophe Brisard i Lana Parshina, uzyskali dostęp do poufnych sowieckich dokumentów, które ukazały kulisy polowania na ciało Hitlera. W toku śledztwa ujawnili nowe relacje naocznych świadków, materiały fotograficzne i stenogramy z przesłuchań dotyczące ostatnich dni życia Hitlera. Po raz pierwszy od zakończenia II wojny światowej najnowszym testom kryminalistycznym poddano odnalezione w bunkrze ludzkie szczątki: fragmenty czaszki z otworem po kuli oraz fragmenty kości szczęki i zębów. 02:15 SENSACJE XX WIEKU - AFGANISTAN CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Pierwsza część programu o radzieckiej agresji na Afganistan w 1979 roko. Przebieg zamachu na prezydenta Afganistanu, okoliczności podjęcia decyzji o interwencji wojsk radzieckich i ataku jednostek KGB na pałac prezydencki w Kabulu, przebieg wojny i wykorzystanie śmigłowców Mi - 24, które stały się symbolem radzieckiej przewagi militarnej, oraz rakiet Stinger, które tę przewagę zneutralizowały. 02:35 SENSACJE XX WIEKU - AFGANISTAN CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Druga część programu o radzieckiej agresji na Afganistan w 1979 rok. Przedstawiono międzynarodowe reperkusje, działania podjęte przez administrację prezydenta Cartera oraz przebieg okrutnej wojny. W programie wykorzystano zdjęcia przedstawiające radzieckie latające czołgi - śmigłowce Mi - 24, które stały się symbolem zniszczenia, oraz unikatowe fragmenty kronik. 03:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POWRÓT DO SŁUŻBY Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Powrót do służby Gdyby próbować wymienić walory cechujące armię II Rzeczpospolitej, na pewno na poczesnym miejscu znalazłyby się nieustanna dalekowzroczna innowacyjność i umiejętność znajdowania konstrukcji, które dzięki zakupom licencyjnym staną się podstawą naszej własnej produkcji, wreszcie angażowanie polskich producentów i środowisk uzdolnionych inżynierów w działania na rzecz polskiego przemysłu obronnego. Te wszystkie cechy doskonale ilustruje działo przeciwlotnicze Bofors, które do publicznej prezentacji przygotowują właśnie koledzy rekonstruktorzy z Poznania. Namawiamy widzów, by przy najbliższej nadarzającej się okazji przyjrzeć się bliżej Boforsowi, bo jest przykład polskiej techniki wojennej na najwyższym wówczas poziomie. Tajemnica powstańczego obozowiska Następnie od wyrafinowanej techniki umykamy w zakątki Puszczy Białej. Cofamy zegar do czasów Powstania Styczniowego. Znajduje się tu dawne obozowisko powstańcze, którego prawdopodobnie nie tknęła jeszcze łopata kolegów poszukiwaczy. To, co następnie tu wyrosło, ukryło powstańcze skarby, porzucone tu w dramatycznych okolicznościach.