TVP Historia Poniedziałek, 20.07.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1944 - zamach na Hitlera w Kętrzynie; 1947 - pierwszy numer "Kultury"; 1960 - pierwszy start rakiety Polaris z zanurzonego okrętu podwodnego; 1965 i 1976 - wyrok na Kuronia i Modzelewskiego, dokładnie 11 lat później wyroki na strajkujacych w Ursusie i Radomiu 07:20 PAN NA ŻUŁAWACH - ODC. 2/11 - SMAK ZIEMI Serial obyczajowy, 60 min, Polska, 1984 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Andrzej Twerdochlib Zdjęcia: Damian Skóra Wykonawcy: Jerzy Matuszkiewicz, Orkiestra Pod Dyrekcją Jerzego Matuszkiewicza Aktorzy: Ireneusz Kaskiewicz, Teresa Lipowska, Jadwiga Polanowska, Hanna Dunowska - Hunek, Monika Stefanowicz - Gabryelewicz, Zdzisław Kozień, Ryszard Kotys, Zygmunt Malanowicz, Witold Pyrkosz, Wirgiliusz Gryń, Tomasz Zaliwski, Tadeusz Teodorczyk, Włodzimierz Kłopocki, Leszek Benke, Artur Barciś Józef Romik, który wrócił z Zachodu, odwiedza swego brata Franciszka pracującego, w pompowni na Żuławach. Pozostali na tych terenach Niemcy, dopuszczają się aktów sabotażu i dywersji zalewając pola wodą. Reemigranci z Francji osiedlają się we wsi Luczyce na Żuławach. Zakładają nieformalną spółkę, postanawiają pracować razem, a potem dzielić plony. 08:55 HISTORIA POLSKI - PADEREWSKIEGO ŻYCIE PO ŻYCIU - ROZDZIOBIĄ GO... CZ. I Dokument fabularyzowany, 60 min, Polska, 1998 Autor: Stefan Szlachtycz Reżyseria: Stefan Szlachtycz Aktorzy: Edward Linde Lubaszenko, Anna Januszewska, Jacek Polaczek, Grzegorz Młudzik, Ewa Sobiech, Danuta Chudzianka To było w pierwszej dekadzie XX wieku. Franko - szwajcarski malarz Charles Giron namalował portret Ignacego Jana Paderewskiego, z którym był zaprzyjaźniony. W kwietniu 1911 roku obraz miał być wystawiony w salonie paryskim. Zanim jednak doszło do wernisażu, jakiś szaleniec zniszczył go nożem - jakby poderżnął gardło polskiemu mężowi stanu. Paderewski bardzo to zdarzenie przeżył. Bawiącej się w jego ogrodzie małej córce malarza powiedział: okradną mnie, zamordują. Tak też się stało. Simone, już dorosła, bezsilnie patrzyła, jak ludzie, którym artysta zaufał, zamienili schyłek jego życia w koszmar, a potem rozgrabili jego ogromny majątek. Całymi latami próbowała z nimi walczyć. Lecz to ją zniszczył szwajcarski wymiar sprawiedliwości. Opisała swoje przeżycia w książce "Tajemnica testamentu Paderewskiego". Na jej motywach właśnie powstał trzyczęściowy, w dużej części inscenizowany film Szlachtycza, który ogląda się jak widowisko kryminalne, z tą jednak różnicą, że przedstawione w nim zdarzenia są autentyczne, a wyziera z nich przerażająca ludzka bezwzględność, chciwość i cynizm szwajcarskich instytucji powołanych do obrony prawa. W 1929 roku Ignacy Jan Paderewski zachorował. Lekarze stwierdzili konieczność natychmiastowej operacji, on jednak najpierw wezwał notariusza. Spisywanie testamentu trwało kilka godzin. Dopiero nad ranem z pięknej posiadłości artysty w Riond - Bosson w Szwajcarii odwieziono go na sygnale do kliniki. Przeżył ciężką operację, lecz nie powrócił do pełni zdrowia. We wrześniu 1930 roku wezwał z Warszawy swego byłego osobistego sekretarza, Sylwina Strakacza. Odtąd on, wraz z Heleną Luebke - w przeszłości sekretarką żony pianisty - prowadzili dom i "opiekowali" się Paderewskim oraz jego siostrą, Antoniną Wilkońską. Simone Giron przez wiele lat często bywała u polskiego męża stanu. Można powiedzieć, że był jej idolem. Z przerażeniem obserwowała, jak para opiekunów izoluje go od świata, zamienia jego dom w więzienie o zaostrzonym rygorze, w którym wszystko było podporządkowane zaleceniom jakichś bliżej nieznanych lekarzy. W 1935 roku gen. Władysław Sikorski, zaniepokojony tym, co dzieje się z byłym premierem RP pogrążającym się w depresji, przywiózł z Paryża do Riond - Bosson panią Basię. Jakiś czas bywała u Paderewskiego, aż znaleziono ją martwą w pokoju hotelowym. Podobny los spotkał panią Rembielińską, w przeszłości przyjaciółkę żony artysty. Wtedy też zaczęły krążyć plotki o bankructwie Paderewskiego. Oczywiście nieprawdziwe, był on bowiem ciągle właścielem nieruchomości, ruchomości i środków finansowych na łączną kwotę blisko 3, 5 miliona ówczesnych dolarów, co dziś odpowiadałoby 600 tysiącom dolarów. Komuś jednak już wtedy najwyraźniej zależało, by ukryć fakt istnienia tak ogromnego majątku. 5 paździenika 1939 roku Simone Giron po raz ostatni widziała swego idola. Podarował jej wtedy na pamiątkę złoty zegarek. Potem bezskutecznie próbowała jeszcze się z nim spotkać. W końcu dostała napisany na maszynie list, z którego wynikało, że artysta nie chce jej więcej widzieć. 23 września 1940 roku został wraz z siostrą pośpiesznie wywieziony do Stanów Zjednoczonych. Pojechał z nim Strakacz z żoną i córką. Luebke została w Szwajcarii. Następnego dnia w Riond - Bosson zjawił się minister Ładoś. Zdjął ze ścian pięć obrazów. Był to początek grabieży. 29 czerwca 1941 roku Ignacy Jan Paderewski zmarł, po dość dziwnej kuracji zaaplikowanej mu przez lekarzy. Ogłoszono wówczas, że nie zostawił testamentu. Simone Giron, pamiętając wydarzenia, które poprzedziły przewiezienie artysty do kliniki w 1929 roku, postanowiła zadać temu kłam, i powstrzymać rozkradanie szwajcarskiego domu Paderewskiego i wszTak zaczęła się jej walka ze szwajcarskim wymiarem sprawiedliwości. 10:05 SENSACJE XX WIEKU - WALLENBERG Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Jak to się stało, że Raoul Wallenberg, członek potężnej i wpływowej szwedzkiej rodziny bankierów, w 1945 roku, tuż przed końcem wojny znalazł się w radzieckim więzieniu i dwa lata później został zamordowany? Dyplomata, który uratował kilkadziesiąt tysięcy istnień ludzkich, został zamordowany w specjalnym oddziale więzienia na Łubiance. Wstrzyknięto mu truciznę. Dlaczego? 11:00 WIELKIE WIDOWISKA NATURY. - WIELKA MIGRACJA ODC. 3/6 (NATURE’S GREAT EVENTS. THE GREAT MIGRATION.) Cykl dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2009 Narracja: David Attenborough Bezsprzecznie jeden z najefektowniejszych spektakli wyreżyserowanych przez Naturę rozgrywa się na rozległych równinach wschodniej Afryki. Raz do roku na stosunkowo niewielkim obszarze sawanny Serengeti gromadzą się trzy miliony zwierząt. To największe na świecie skupisko roślinożernych ssaków. Zatrzymują się tu na kilka miesięcy, by później kontynuować wielką wędrówkę wraz z przemieszczającą się strefą opadów. Dla osiadłych w tym rejonie drapieżników zaczynają się wówczas ciężkie czasy. Zwłaszcza lwy, które są zwierzętami terytorialnymi, stają wobec autentycznego być albo nie być. Każde ich stado włada niewielkim fragmentem równiny i może polować tylko na swoim terenie. Przez kilka miesięcy czują się więc niczym w sawannowym raju, gdzie żywność jest niemal dosłownie na wyciągnięcie łapy. Później zaś nadchodzi piekło: susza, skwar i wielotygodniowe nieraz okresy postu, które przetrzymają tylko najsilniejsi. Najsłabsze osobniki umrą z wyczerpania lub w wyniku chorób. Nadchodzi maj. Deszcze, które nawodniły wschodnie równiny przemieszczają się na północ. Instynkt każe roślinożercom ruszyć ich śladem w poszukiwaniu nowych pastwisk. Nie ma obawy, że zgubią drogę. Każdy gatunek ma swoje własne sposoby na znajdowanie pokarmu. Na przykład antylopy gnu pręgowane kierują się zapachem wilgotnej ziemi i mogą usłyszeć odgłosy burzy z piorunami nawet z odległości pięćdziesięciu kilometrów. No i w przeciwieństwie do lwów są w stanie podążyć wszędzie tam, gdzie prowadzi je konieczność zaspokojenia głodu. W sierpniu zielona jeszcze do niedawna sawanna zaczyna przypominać pustynię. Trawy wysychają, wyższa roślinność zanika lub niszczą ją pożary. Nie licząc lwów i małych gryzoni, równina jest niemal pusta. Każda kałuża wody jest na wagę złota. Stada lwów wolnym z osłabienia krokiem wędrują po swoich terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, którą można by upolować. Jeśli szczęście im dopisze, wysilają cały swój łowiecki kunszt, by ofiara się nie wymknęła. Wiedzą doskonale, że następnej okazji mogą nie dożyć. 12:00 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - WYBIERAM WOLNOŚĆ Magazyn, 28 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Pierwsi wysokiej rangi uciekinierzy z sowieckiego raju pojawili się na Zachodzie już kilka lat po bolszewickim przewrocie. Borys Bażanow, osobisty sekretarz Stalina, wybrał wolność w 1928 roku, a dwa lata później uciekł rezydent sowieckiego wywiadu w Konstantynopolu Georgij Agabekow. Z PRL uciekali praktycznie od początku istnienia prosowieckiego rządu. A niektóre ucieczki były spektakularne. Głośne były przypadki funkcjonariuszy reżimu, którzy decydowali się przeskoczyć do przeciwnego obozu. Ujawniali agentów, wywozili tajne plany, dekonspirowali zakulisowe gry. Za wolność płaciło się czasem najwyższą cenę. Sam mur berliński pochłonął setki ofiar. Wiele ucieczek skończyło się jednak powodzeniem. W programie wystąpią historycy IPN: Magdalena Dźwigał, dr Władysław Bułhak i dr Witold Bagieński, a przede wszystkim zobaczymy materiały z udziałem niezwykłych uciekinierów. 12:40 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 2 LANCET I PŁUG Serial historyczny, 58 min, Polska 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Andrzej Twerdochlib Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Henryk Machalica, Marek Siudym, Zdzisław Kozień, Mariusz Benoit, Mieczysław Voit, Andrzej Seweryn, Joanna Sobieska, Beata Tyszkiewicz, Kazimierz Kaczor, Ryszard Pietruski, Anna Nehrebecka, Grażyna Szapołowska, Marek Bargiełowski, Ewa Lemańska, Jerzy Bończak, Henryk Boukołowski, Aleksander Gawroński, Andrzej Krasicki i inni Połowa lat trzydziestych XIX wieku. W Poznaniu następują aresztowania młodzieży polskiej pod zarzutem dążenia do obalenia rządów pruskich. Wśród aresztowanych jest Karol Marcinkowski, późniejszy działacz Wielkopolski. Coraz więcej ludzi uważa, że najbardziej słuszną drogą i sposobem na zachowanie polskości jest podnoszenie wydajności majątków ziemskich, rozwój polskiego przemysłu i handlu. Tymczasem w zaborze rosyjskim wybucha powstanie. Chociaż hrabia Chłapowski uważał, że to powstanie nie ma większych szans, jednak wraz z Józefem Frankowskim, Karolem Marcinkowskim i wieloma innymi przedzierają się przez granicę, by wziąć udział w walce. 14:05 PORWANA PRZEZ KOMANCZÓW (COMANCHE STATION) Western, 70 min, USA, 1960 Reżyseria: Budd Boetticher Scenariusz: Burt Kennedy Aktorzy: Randolph Scott, Nancy Gates, Claude Akins, Skip Homeier, Richard Rust Jefferson Cody wiele lat spędził przemierzając samotnie kraj w poszukiwaniu swojej żony, która została uprowadzona przez Indian. Dotychczas nie udało mu się jej odnaleźć. Teraz dobija targu z Komanczami w sprawie uwolnienia innej białej kobiety, Nancy Gates, porwanej przez nich. Mąż ofiary obiecał dużą nagrodę temu, kto sprowadzi Nancy do domu. W drodze powrotnej do Cody`ego przyłącza się bandyta ze swoimi pomagierami. Szybko okazuje się, że to dawny wróg Jeffersona. Nadal wielkie zagrożenie stanowią Indianie, którzy są na wojennej ścieżce. 15:30 DZIKIE KONIE KANADYJSKICH GÓR SKALISTYCH (WILD HORSES OF THE CANADIAN ROCKIES) Film dokumentalny, 44 min, Francja, 2008 Reżyseria: Matt Embry Stone Child jest źrebakiem żyjącym w stadzie dzikich koni w otoczeniu przepięknych krajobrazów Gór Skalistych. Film przedstawia najważniejsze wydarzenia w pierwszym roku życia źrebaka, pokazuje jego relacje z członkami rodziny, ale także identyfikuje czyhające na niego niebezpieczeństwa: szare wilki, kuguary i niedźwiedzie grizzly, ale też pożary i trudne warunki atmosferyczne oraz... ludzi. Przeżycie w tym środowisku to prawdziwe wyzwanie. 16:15 SPÓR O HISTORIĘ - SOJUSZNICY Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadząca) Zarówno Niemcy, jak i Rosja uważały ustalenia kończącego w 1919 roku Wielką Wojnę traktatu wersalskiego za niesprawiedliwe i skazujące na międzynarodową polityczna izolację. Niemcy mieli ponieść konsekwencje wywołania największego do tej pory konfliktu wojennego i wypłacić reparacje wojenne. Rosja zaś pogrążona była w rewolucyjnym chaosie i wojnie domowej, którą ostatecznie wygrali bolszewicy. Ten stan zbliżył Berlin i Moskwę, mimo że kontakty między nimi zostały zerwane w lipcu 1918 roku, po zamordowaniu ambasadora Niemiec w Rosji. Ale już cztery lata później, w Rapallo, Niemcy i Rosjanie zawarli porozumienie. Do umowy dołączono tajny aneks o współpracy wojskowej. Tym samym tzw. "ład wersalski", z którego oba państwa były niezadowolone, został zagrożony. Dojście Hitlera do władzy w 1933 roku rozluźniło relacje łączące Berlin i Moskwę, ale ich nie przekreśliło. Wiosną 1939 nastąpił zwrot w stosunkach niemiecko - sowieckich. Stalin, wygłaszając swoją "kasztanową mowę", stwierdził, że Związek Sowiecki może porozumieć się z każdym państwem, bez względu na jego ustrój. W Berlinie odebrano to jako sygnał do podjęcia rozmów. 19 sierpnia podpisano układ handlowy, zaś 23 sierpnia w Moskwie zawarty został pakt o nieagresji, zwany paktem Ribbentrop - Mołotow. W tajnej części układu podzielono Polskę między oba kraje. 1 września 1039 roku Niemcy zaatakowały Polskę, 17 września agresji dokonał Związek Sowiecki. Lata współpracy obu państw osiągnęły apogeum. Oba kraje połączyła granica przyjaźni. Tematy: Geneza polityki Niemiec wobec Rosji po I wojnie światowej. Lata 1919 - 1920 [polityka wobec Polski]. Jak doszło do podpisania niemiecko - sowieckiego układu w Rapallo? Kto inicjował porozumienie? Jakie znaczenie miał on dla Rosji sowieckiej, a jakie dla Niemiec? Jak układ został odebrany w Polsce, państwie, które dopiero co odzyskało niepodległość? Na jakich polach Niemcy i Rosjanie prowadzili tajną współpracę? Czy wywiady współpracowały? Jak kształtowała się współpraca gospodarcza? Co łączyło Stalina i Hitlera? Przyjaźń, rywalizacja, nienawiść i intrygi? Sojusz zbrodniarzy? Jakimi motywami kierowali się przywódcy hitlerowskiej Trzeciej Rzeszy i radzieckiej Rosji, zawierając 23 sierpnia 1939 roku Pakt Ribbentrop Mołotow? Jakie było miejsce Polski w stosunkach międzynarodowych na początku lat trzydziestych i pod ich koniec (od konferencji monachijskiej 29 - 30 września 1938 roku do wybuchu wojny)? Czy byliśmy tylko biernym obiektem wydarzeń, czy też nasze decyzje miały wpływ na to, co dzieje się w Europie? Rola Józefa Piłsudskiego. Piłsudski i Beck uważali porozumienie z Niemcami za największe osiągnięcie polskiej dyplomacji od chwili podpisania traktatu wersalskiego. Jaka była cena porozumienia z Niemcami? Co zostało zaniedbane? O polityce Związku Radzieckiego Beck mówił: "my, Polacy nie mamy zaufania do Rosji ani do celów jej polityki. Na podstawie doświadczenia widzimy dwa imperializmy, carski i komuny. Większość pytanych generałów widziała większe zagrożenie w Trzeciej Rzeszy. Jak polskie czynniki polityczne i wojskowe zapatrywały się na zagrożenie sowieckie po układzie sowiecko - niemieckim z 23 sierpnia 1939 roku? Czy zdawano sobie sprawę z istnienia tajnego protokołu do układu z 23 sierpnia? Dlaczego Niemcy dokonały 22 czerwca 1941 roku napaści na Związek Radziecki? Jak była reakcja Stalina? Gość: prof. Grzegorz Łukomski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza 16:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - HISTORIA BEZ ZAKOŃCZENIA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. Kto ratuje jedno życie Wojna wygenerowała tysiące zaskakujących wariantów człowieczego losu. Poddała ludzkie zachowania ekstremalnym doświadczeniom. Dla nas najbardziej frapującymi są dzieje kobiet i mężczyzn, którzy w czasach pogardy dla wszystkich humanistycznych wartości potrafili dla bliźniego zaryzykować własnym życiem i życiem najbliższych. Przedstawimy dziś historię Bolesława Dąbrowskiego, mieszkańca wsi Starościn pod Lubartowem, rozstrzelanego w czasie wojny przez Niemców za udzielanie schronienia Żydom. Kolekcja Następnie ruszymy pod Łódź na spotkanie z człowiekiem, który z gromadzenia materialnych śladów historii uczynił główny cel swojego życia. Jacek Kopczyński kolekcjonuje pojazdy pancerne, działa samobieżne, armaty, tankietki, samochody będące niegdyś na wyposażeniu różnych armii świata. A my tę pokaźną kolekcję z przyjemnością prezentujemy. 18:05 HISTORIA POLSKI - KIM BYŁ JERZY GIEDROYĆ? CZ. 1 Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2017 Reżyseria: Marek A. Drążewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Marek A. Drążewski Zdjęcia: Jacek Knopp KIM BYŁ JERZY GIEDROYĆ (Część 1.) to filmowa opowieść przedstawiająca główne momenty z życia świadka rewolucji w Piotrogrodzie i Moskwie, uczestnika życia politycznego II Rzeczypospolitej, wydawcy BUNTU MŁODYCH i POLITYKI, niedoszłego więźnia Berezy Kartuskiej, dyplomaty ratującego polskich uchodźców w Rumunii, żołnierza wojska polskiego w Tobruku, uczestnika kampanii włoskiej 2. Korpusu gen. Andersa. A to wszystko do końca II wojny światowej. Sporo jak na jednego człowieka. Jak sam o sobie mówił - człowieka państwowca. W filmie wykorzystano liczne nagrania archiwalne: wypowiedzi osób, które znały i ceniły Giedroycia, m.in.: Agnieszki Osieckiej, Józefa Czapskiego czy Zofii Hertz. Wykorzystano także fragmenty filmów (m.in. film "Kultura" w reż Agnieszki Holland, "Książę niezłomny" w reż. Jerzego Diatłowickiego) i materiały archiwalne (m.in. Instytutu Literatury Kultura, Ośrodka Karta, Narodowego Archiwum Cyfrowego). 19:05 PAN NA ŻUŁAWACH - ODC. 3/11 - DNI CORAZ DŁUŻSZE Serial obyczajowy, 77 min, Polska, 1984 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Andrzej Twerdochlib Zdjęcia: Damian Skóra, Włodzimierz Precht Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Wykonawcy: Jerzy Matuszkiewicz, Orkiestra Pod Dyrekcją Jerzego Matuszkiewicza Aktorzy: Ireneusz Kaskiewicz, Teresa Lipowska, Jadwiga Polanowska, Hanna Dunowska - Hunek, Barbara Szyszko, Monika Stefanowicz - Gabryelewicz, Józef Nowak, Zdzisław Kozień, Ryszard Kotys, Zygmunt Malanowicz, Witold Pyrkosz, Wirgiliusz Gryń, Tomasz Zaliwski, Tadeusz Teodorczyk, Gustaw Kron Podczas gdy Józef Romik, jest w miasteczku ginie zamordowany przez niemieckich dywersantów F. Romik. Józef postanawia zostać na Żuławach i wyrównać swoje rachunki. Mikula załatwia przydział zboża i ziemniaków dla "Francuskiej" spółki. Osadnicy sieją zboże i sadzą ziemniaki. 20:35 APOLLO 11: PIERWSZY KROK NA KSIĘŻYCU (MOONSHOT: THE FLIGHT OF APOLLO 11) Dokument fabularyzowany, 91 min, Wielka Brytania, 2009 Reżyseria: Richard Dale Scenariusz: Tony Basgallop Wykonawcy: Marek Ciunel W 2019 roku przypada 50. rocznica lądowania ludzi na Księżycu. Z tej okazji pokażemy telewidzom film "Apollo 11: pierwszy krok na Księżycu", który jest przejmującym pełnometrażowym dramatem opisującym ten niezwykle ważny moment w zbiorowym doświadczeniu ludzkości. Miliony ludzi na całym świecie śledziły losy misji Apollo 11 i jej ostateczny triumf. Przy pomocy komputerowych efektów specjalnych, fabularnych rekonstrukcji oraz nigdy niepokazywanych archiwalnych nagrań w jakości HD film przedstawia przebieg misji widzianej przez obserwatorów oraz z punktu widzenia jej uczestników. 22:15 W PÓŁ DO TRZECIEJ RP - ODC. 14 Reportaż, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agnieszka Krótka - Żmijewska Scenariusz: Dobrosław Rodziewicz, Andrzej Kaczmarczyk Wykonawcy: Andrzej Kaczmarczyk (prowadząca), Dobrosław Rodziewicz (prowadzący) Jesień 1989. Amnestia, bunty w więzieniach oraz cenzury życie po życiu. W czternastym odcinku cyklu "W pół do Trzeciej RP" poświęconego okresowi transformacji PRL w III RP przypominamy wybrane wydarzenia z jesieni 1989 r. , a także klimat tamtych czasów znajdujący odzwierciedlenie w relacjach Dziennika Telewizyjnego, Wiadomości TVP oraz w publikacjach ówczesnej prasy. Wyjaśnimy, dlaczego ogłoszenie amnestii wywołało bunty w więzieniach, a także dlaczego cenzura miała się równie dobrze jak przed Okrągłym Stołem. 00:25 SENSACJE XX WIEKU - WALLENBERG Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Jak to się stało, że Raoul Wallenberg, członek potężnej i wpływowej szwedzkiej rodziny bankierów, w 1945 roku, tuż przed końcem wojny znalazł się w radzieckim więzieniu i dwa lata później został zamordowany? Dyplomata, który uratował kilkadziesiąt tysięcy istnień ludzkich, został zamordowany w specjalnym oddziale więzienia na Łubiance. Wstrzyknięto mu truciznę. Dlaczego? 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - HISTORIA BEZ ZAKOŃCZENIA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. Kto ratuje jedno życie Wojna wygenerowała tysiące zaskakujących wariantów człowieczego losu. Poddała ludzkie zachowania ekstremalnym doświadczeniom. Dla nas najbardziej frapującymi są dzieje kobiet i mężczyzn, którzy w czasach pogardy dla wszystkich humanistycznych wartości potrafili dla bliźniego zaryzykować własnym życiem i życiem najbliższych. Przedstawimy dziś historię Bolesława Dąbrowskiego, mieszkańca wsi Starościn pod Lubartowem, rozstrzelanego w czasie wojny przez Niemców za udzielanie schronienia Żydom. Kolekcja Następnie ruszymy pod Łódź na spotkanie z człowiekiem, który z gromadzenia materialnych śladów historii uczynił główny cel swojego życia. Jacek Kopczyński kolekcjonuje pojazdy pancerne, działa samobieżne, armaty, tankietki, samochody będące niegdyś na wyposażeniu różnych armii świata. A my tę pokaźną kolekcję z przyjemnością prezentujemy. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SPALIĆ LONDYN CZ. 1 Magazyn, 25 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim przygotowaniom do zniszczenia Londynu. W audycji wykorzystano materiały archiwalne.