TVP Historia Piątek, 24.07.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 24 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1888 - John Dunlop opatentował pneumatyczną oponę; 1945 - powstanie WiN; 1978 - premiera "Wodzireja" Feliksa Falka; 1979 - samobójstwo Edwarda Stachury; 07:20 PAN NA ŻUŁAWACH - ODC. 6/11 - GDZIE JEST MÓJ OJCIEC Serial obyczajowy, 52 min, Polska, 1984 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Andrzej Twerdochlib Zdjęcia: Włodzimierz Precht, Damian Skóra Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Wykonawcy: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Ireneusz Kaskiewicz, Teresa Lipowska, Jadwiga Polanowska, Barbara Szyszko, Monika Stefanowicz - Gabryelewicz, Zdzisław Kozień, Ryszard Kotys, Roman Kłosowski, Zygmunt Malanowicz, Witold Pyrkosz, Wirgiliusz Gryń, Tomasz Zaliwski, Tadeusz Teodorczyk, Jan Tesarz, Włodzimierz Kłopocki Zakładka uroczyście przemawia na polu spółdzielców, gdzie pierwszą orkę rozpoczął zreperowany tarktor. Pracę traktora uniemożliwiają rosnącena polu trzciny. Chłopi postanawiają je spalić. Stefan Leszczak nie może zdobyć żadnych informacji o swoim ojcu. Mikula ustala, że W. Leszczak zostaje skazany na 8 lat wiezięnia. Mikula namawia Stefana, aby wstąpił do spółki. Na polu spółdzielców pojawia się plaga mysz. 08:50 HISTORIA POLSKI - OSTATNI ŚWIADEK Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2001 Reżyseria: Michał Nekanda Trepka Scenariusz: Elżbieta Nekanda Trepka Zdjęcia: Jacek Knopp, Jacek Mierosławski, Jan Muszyński Wykonawcy: Alina Świdowska Opowieść o wojennych losach Samuela Willenberga, uczestnika zbrojnego buntu w obozie śmierci w Treblince, a także o dramacie polskich Żydów w okresie okupacji hitlerowskiej. Siedemdziesięcioletni Samuel Willenberg jest najmłodszym spośród blisko czterystu więźniów, którym udało się zbiec z obozu i jednym z sześciu jeszcze żyjących. Mieszkający obecnie na stałe w Jerozolimie powraca do miejsc swego dzieciństwa i młodości, m.in. do Opatowa, Częstochowy oraz Treblinki, gdzie wiele wycierpiał i był świadkiem masowej zagłady współbraci. Minęło ponad pół wieku, a wspomnienia są nadal bardzo żywe i bolesne. W Treblince zginęło około 870 tysięcy Żydów, również dwie siostry Samuela. On sam z wielką pokorą mówi o swoim ocaleniu: "przypadek, czysty przypadek, nie było bohaterów". Kiedy Niemcy wkroczyli do Polski i stało się jasne, że zamierzają dokonać zagłady narodu żydowskiego, rodzina Willenbergów ze względów bezpieczeństwa rozdzieliła się. Matka z trójką dzieci, Samuelem i dwiema córkami, wyjechała z Opatowa do Częstochowy, w nadziei, że tam łatwiej znajdą schronienie. Ojciec, prof. Perec Willenberg, ceniony artysta malarz, pod przybranym nazwiskiem ukrywał się w Warszawie. Wkrótce po przyjeździe do Częstochowy dziewczynki zostały zatrzymane przez policję, w jakiś sposób wydało się, że są Żydówkami. Chory z bólu Samuel powrócił z matką do Opatowa. Niebawem w jednym z transportów został wysłany do Treblinki. Do dziś pamięta słodkawą, obrzydliwą woń rozkładających się ciał, stosy palonych trupów, stosy ubrań, kosztowności, osobistych rzeczy i pamiątek odebranych więźniom. Nikt nie miał złudzeń, że wyjdzie z obozu żywy. 2 sierpnia 1943 roku więźniowie otworzyli arsenał broni. Uzbrojeni w pistolety i granaty podjęli desperacką próbę ucieczki. Samuelowi powiodło się pomimo rany postrzałowej. Drobna pomoc mieszkańców okolicznych wiosek miała dla niego nieocenioną wartość. Za otrzymane pieniądze kupił bilet i pojechał do Warszawy szukać ojca. Samuel Willenberg był uczestnikiem powstania warszawskiego. Obecnie mieszka w Izraelu, pracuje m.in. nad cyklem rzeźb postaci z Treblinki. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNI DZIEŃ HITLERA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 21 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Program poświęcony tajemniczej śmierci Adolfa Hitlera i Ewy Braun. Dlaczego Rosjanie tak starannie zatarli wszelkie ślady? W jakim celu to uczynili? Program próbuje odpowiedzieć na pytanie, co naprawdę wydarzyło się w bunkrze Kancelarii Rzeszy w ostatnich dniach kwietnia 1945 roku. Ujawnione ostatnio materiały i zeznania świadków wskazują, że dotychczasowe wersje samobójstwa wodza III Rzeszy były błędne. W programie przedstawiono kilka wersji wydarzeń. Wykorzystano bogatą ikonografię i zdjęcia archiwalne. 10:20 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNI DZIEŃ HITLERA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Program poświęcony tajemniczej śmierci Adolfa Hitlera i Ewy Braun. Dlaczego Rosjanie tak starannie zatarli wszelkie ślady? W jakim celu to uczynili? Program próbuje odpowiedzieć na pytanie, co naprawdę wydarzyło się w bunkrze Kancelarii Rzeszy w ostatnich dniach kwietnia 1945 roku. Ujawnione ostatnio materiały i zeznania świadków wskazują, że dotychczasowe wersje samobójstwa wodza III Rzeszy były błędne. W programie przedstawiono kilka wersji wydarzeń. Wykorzystano bogatą ikonografię i zdjęcia archiwalne. 10:55 TRZYNASTACY. SZLAKIEM WILEŃSKIEJ KADRÓWKI Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2018 Reżyseria: Dorota Kosierkiewicz Scenariusz: Dorota Kosierkiewicz Zdjęcia: Krzysztof Pęczalski Film "Trzynastacy" szlakiem wileńskiej kadrówki pokazuje przełomowe momenty w dziejach Polski. Powstanie Samoobrony Kresowej w 1918 roku, z której zrodził się 13. Pułk Ułanów Wileńskich z niezwykłym szwadronem tatarskim, który był echem naszej wielowiekowej tradycji. To ukochani ułani marszałka Piłsudskiego broniący Wilna. Dzisiaj żyją nie tylko w naszej pamięci. Ich tradycje kultywuje Kielecki Ochotniczy Szwadron Kawalerii im. 13. Pułku Ułanów Wileńskich w Kielcach. 12:25 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 6 JUŻ TYLKO NADZIEJA Serial historyczny, 67 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Andrzej Twerdochlib Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Wiesław Rudzki, Andrzej Seweryn, Piotr Garlicki, Gustaw Lutkiewicz, Barbara Grabowska, Jerzy Bińczycki, Henryk Bista, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski, Wiesława Mazurkiewicz, Tatiana Sosna - Sarno, Janusz Bylczyński, Andrzej Chrzanowski, Józef Duriasz Wzmagają się nastroje niepodległościowe. Szef poznańskiej policji pragnie ostatecznie rozprawić się z ugrupowaniami patriotycznymi. Zadanie rozszyfrowania grup konspiracyjnych otrzymuje Ludwik Franke. Tymczasem w Królestwie Kongresowym wybucha powstanie styczniowe, które odbija się szerokim echem również w Wielkopolsce. Na pomoc powstańcom śpieszą Bentkowski, Jackowski, ks. Smarzewski i Jan Frankowski. Janek ginie w potyczce, inni dostają się do więzienia. Wdowę odwiedza Ludwik Franke pod pretekstem spłacenia długu wdzięczności wobec rodziny świętej pamięci kuzyna. Zataja prawdziwy cel swojej wizyty i rolę, jaką odgrywa w poznańskiej policji. 13:50 LODOWA PLANETA - ZIMA ODC. 5/6 (FROZEN PLANET 5 WINTER) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2011 Ekipa filmowa zabiera widza w w podróż do miejsc, w których zawsze panuje temperatura poniżej zera. Zapierające dech w piersiach krajobrazy i wspaniała narracja sir Davida Attenborough to niewątpliwie dodatkowe atuty filmu. Seria pokazuje krainy, które wkrótce zupełnie zmienią swój charakter. Nie ma już odwrotu od tego, by Arktyka i Antarktyda upodobniły się do innych rejonów Ziemi, bo globalne ocieplenie stało się faktem. Przy realizacji dokumentu filmowcy zastosowali najnowsze zdobycze technologii. Na oczach widzów schodzą pod lód, zbliżają się do polarnych niedźwiedzi, penetrują góry lodowe, podpatrują pingwiny. Obserwują życie, które toczy się tam wbrew wszystkim przeciwnościom. 14:50 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - CYKLADY. SKARBY GRECJI (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Cyklady to archetyp wysp greckich. Noszą ślady 3000 lat historii. Krzyżowały się tu losy ludów i cywilizacji, a wpływy śródziemnomorskie mieszały się z azjatyckimi. Cyklady stanowią przedsmak raju na ziemi - tu ludzie i bogowie są sobie bliscy. Wizytę na Cykladach zaczniemy od wyspy Siros, na której znajduje się stolica archipelagu, Ermupoli. Tu zaczyna się inny, tajemniczy świat, ukształtowany przez historię i mity. Nazwa miasta pochodzi od Hermesa, greckiego boga handlu. Aż do początków XX wieku było tu centrum greckiej żeglugi. Znajdują się tu liczne, neoklasyczne domy. Na wzgórzu Ano Siror leży dzielnica katolicka, a na Vrodado - prawosławna. Tu, na Cykladach, Wschód spotyka się z Zachodem. Spacerując po wąskich uliczkach, wśród bielonych domów, podziwiamy piękne widoki... Miasta archipelagu przypominają labirynty na wzgórzach. W XVI wieku wyspy zostały zaniedbane przez Osmanów i stały się celem piratów. Plątanina uliczek miała zmylić najeźdźcę. 16:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KRYPTONIM 665 Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Zapewne historia odpowie na pytanie: co stoi za istną eksplozją grup rekonstrukcji historycznych. Wnukowie, gdy czas pozwala, wkładają mundury i ruszają upominać się o pamięć i honor dziadków. Poruszająca jest ich konsekwencja i skuteczność. Od pewnego czasu towarzyszymy grupie Wir z Biłgoraja, odbudowującej historyczny klimat partyzanckiej republiki w Puszczy Solskiej. Najpierw zrekonstruowali na Kaplicznej Górze schron swego patrona Konrada Bartoszewskiego - Wira. Teraz zaś przyszła kolej na przedsięwzięcie jeszcze trudniejsze - rekonstrukcję leśnego szpitala 665. 18:05 HISTORIA POLSKI - PADEREWSKIEGO ŻYCIE PO ŻYCIU - ... KRUKI I WRONY CZ. II Dokument fabularyzowany, 47 min, Polska, 1998 Reżyseria: Stefan Szlachtycz Scenariusz: Stefan Szlachtycz Zdjęcia: Jacek Stachlewski Aktorzy: Edward Linde - Lubaszenko, Marian Dworakowski, Anna Januszewska, Jacek Polaczek Simone Giron podejmuje samotną walkę o wyjawienie prawdy o testamencie Ignacego J. Paderewskiego i powstrzymanie grabieży jego majątku. W drugiej części filmu Stefan Szlachtycz odtwarza przebieg dramatycznych wydarzeń, które niegdysiejszą dziewczynkę, przejętą przeczuciem artysty, że go ograbią i zamordują, doprowadziły do utraty zdrowia i ruiny. Przed Trybunałem Policji w Lozannie 12 września 1941 roku odbyła się pierwsza rozprawa z powództwa Sylwina Strakacza przeciwko Simone Giron o zniesławienie. Nie ostatnia. Najczarniejszą jednak rolę w grabieży majątku Ignacego Paderewskiego i zgnębieniu jego obrończyni odegrał Henry Vallotton - adwokat, radca narodowy kantonu Vaud, radca federalny, przewodniczący Rady Federalnej, ambasador Szwajcarii (!). Można nawet uznać, że wprawdzie Strakacz i Helena Luebke uwięzili Paderewskiego w jego posiadłości i czerpali z tego korzyści, to jednak Vallotton był tym, który obmyślił, jak przejąć kontrolę nad majątkiem mającym wartość przyprawiającą o zawrót głowy. To on podsunął pomysł wywiezienia Paderewskiego ze Szwajcarii. To on stawiał Simone Giron przed sądem. W grudniu 1943 roku u Simone Giron zjawił się tajemniczy mężczyzna. Przedstawił się, lecz życzył sobie, by zachowała całkowitą dyskrecję. Oświadczył, że testament Paderewskiego istnieje. Został zdeponowany we wrześniu 1930 roku. W odpowiedzi na pytania Simone, usiłującej jakoś sprawdzić wiarygodność nieuczciwego gościa, cytował jego fragmenty. Co z tego! Kiedy Giron próbowała zweryfikować jego tożasamość, firma adwokacka, w której jakoby miał pracować, oświadczyła, że człowiek o podanym nazwisku nigdy nie był w niej zatrudniony! Córka malarza walczy nadal. Właśnie kończy się wojna, której ona prawie nie zauważyła, zajęta własną walką z bezprawiem. I właśnie wtedy przychodzą po nią dwaj policjanci i kobieta z kaftanem bezpieczeństwa. Simone się nie załamała. Znalazła w sobie siłę, by napisać książkę "Dramat Paderewskiego". Ukazała się na rynku wydawniczym 3 maja 1948 roku. W sierpniu 1949 roku Vallotton, wraz z adwokatem Andre Baumgartnerem, wydaje książkę dyskredytującą ją i jej dzieło. Sprawa staje się coraz głośniejsza. 19:00 PAN NA ŻUŁAWACH - ODC. 7/11 - SZELKI PRZEWODNICZĄCEGO Serial obyczajowy, 48 min, Polska, 1984 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Andrzej Twerdochlib, Andrzej Twerdochlib Zdjęcia: Damian Skóra Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Wykonawcy: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Ireneusz Kaskiewicz, Teresa Lipowska, Jadwiga Polanowska, Hanna Dunowska - Hunek, Barbara Szyszko, Monika Stefanowicz - Gabryelewicz, Zdzisław Kozień, Roman Kłosowski, Tadeusz Teodorczyk, Jan Tesarz, Leszek Benke, Artur Barciś, Sławomir Zemło, Krzysztof Szuster, Adela Zgrzybłowska Stefan Leszczak - Mąż Zosi Klimowicz - pracuje w spółdzielni w Luczycach. Mikula, po awanturze z agitatorem z powiatu zostaje aresztowany za zniewagę urzędników państwowych. Jednak w związku z przyjazdem delegacji francuskiej partii komunistycznej, Mikula na polecenie władz wojewódzkich zostaje zwolniony z aresztu. Rozpoczynają się żniwa, wszyscy spółdzielcy pracują na polu. Mikula dowiaduje się o aresztowaniu Jeżewskiego - męża Wandy. 20:00 POLSKIE 100 LAT - KOŚCIÓŁ I PAŃSTWO 1956 - 1989 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Paweł Woldan Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Film przedstawia historię Kościoła katolickiego w Polsce i jego relacji z rządami komunistycznymi w latach 1956 - 1989. Prymasowski program Wielkiej Nowenny miał przygotować naród do Milenium w 1966 roku i służyć do obrony Polaków i Polski przed narzuconą ideologią komunistyczną. Film ukazuje stosunki państwo - Kościół i metody walki władz PRL - u z Kościołem. Działalność kardynała Stefana Wyszyńskiego i Episkopatu Polski służy obronie wiary i narodu przed narzucaną ateizacją. Wybór Jana Pawła II i jego pierwsza pielgrzymka do Polski w 1979 roku przywracają tożsamość i godność Polakom. Film pokazuje zaangażowanie księży w ruch Solidarności i zabójstwa księży przez Służbę Bezpieczeństwa PRL - u w celu zastraszenia duchowieństwa i biskupów. 20:40 NASZ PAN JANEK Film dokumentalny, 27 min, Polska, 1998 Scenariusz: Krzysztof Bielecki Wykonawcy: Jan Kobuszewski Jest jednym z najpopularniejszych i najbardziej lubianych aktorów komediowych. W swej sztuce jest lirykiem, łączy uśmiech z refleksją. Nie wywołuje rechotu, lecz śmiech i zadumę. Ma w sobie coś takiego, co budzi sympatię. Dlatego o Janie Kobuszewskim często usłyszeć można: nasz pan Janek. Program jest próbą ukazania portretu takiego właśnie Jana Kobuszewskiego - wrażliwego i refleksyjnego człowieka o bogatej osobowości, wielkiego aktora i humorysty. Wypowiedzi bohatera wzbogacą archiwalia: fragmenty spektakli teatralnych i filmów, w których zagrał, programów kabaretowych i telewizyjnych, w których uczestniczył, tworząc niezapomniane kreacje i po mistrzowsku, w sobie tylko właściwy sposób interpretując piosenki. 22:00 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - WYRWAĆ POLAKÓW Z GUŁAGU Magazyn, 29 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) W 1955 roku Warszawa kieruje apel do rodaków na Zachodzie, by wracali do kraju. Emigracja polityczna odpowiada: Wrócić muszą przede wszystkim Polacy ze Związku Sowieckiego. W programie m.in. dr hab. Daniel Boćkowski z IPN oraz weteran Wolnej Europy Andrzej Krzeczunowicz opowiadają o operacji, która uratowała od zagłady ćwierć miliona Polaków. Wspomina inicjator akcji Jan Nowak - Jeziorański. 22:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA ROLNIKA W GRUZJI Reportaż, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Film z cyklu reportaży Barbary Włodarczyk przedstawiających jeden dzień z życia wybranego mieszkańca Rosji lub państwa, które powstało po rozpadzie Związku Radzieckiego. Tym razem ekipa telewizyjna przygotowała reportaż w Gruzji, gdzie pod koniec 2003 r. dokonała się bezkrwawa rewolucja. Jak wygląda obecnie codzienne życie Gruzinów? Czy mieszkańcy republiki odczuwają już jakieś zmiany i jakie nadzieje wiążą z nowymi władzami? Bohaterem drugiego reportażu jest uroczy i skromny człowiek, 73 - letni rolnik, który mieszka pod Tbilisi. Film przedstawia jeden dzień z jego życia i z życia gruzińskiej wsi. Kamera towarzyszy mężczyźnie w podróży do stolicy, gdzie od lat sprzedaje on swoje mleko, jest z nim także podczas codziennych zajęć w gospodarstwie, a wieczorem ekipa telewizyjna bierze udział w hucznym weselu wnuczki bohatera przygotowanym na 500 osób. 00:50 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNI DZIEŃ HITLERA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 21 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Program poświęcony tajemniczej śmierci Adolfa Hitlera i Ewy Braun. Dlaczego Rosjanie tak starannie zatarli wszelkie ślady? W jakim celu to uczynili? Program próbuje odpowiedzieć na pytanie, co naprawdę wydarzyło się w bunkrze Kancelarii Rzeszy w ostatnich dniach kwietnia 1945 roku. Ujawnione ostatnio materiały i zeznania świadków wskazują, że dotychczasowe wersje samobójstwa wodza III Rzeszy były błędne. W programie przedstawiono kilka wersji wydarzeń. Wykorzystano bogatą ikonografię i zdjęcia archiwalne. 01:20 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNI DZIEŃ HITLERA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Program poświęcony tajemniczej śmierci Adolfa Hitlera i Ewy Braun. Dlaczego Rosjanie tak starannie zatarli wszelkie ślady? W jakim celu to uczynili? Program próbuje odpowiedzieć na pytanie, co naprawdę wydarzyło się w bunkrze Kancelarii Rzeszy w ostatnich dniach kwietnia 1945 roku. Ujawnione ostatnio materiały i zeznania świadków wskazują, że dotychczasowe wersje samobójstwa wodza III Rzeszy były błędne. W programie przedstawiono kilka wersji wydarzeń. Wykorzystano bogatą ikonografię i zdjęcia archiwalne. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KRYPTONIM 665 Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Zapewne historia odpowie na pytanie: co stoi za istną eksplozją grup rekonstrukcji historycznych. Wnukowie, gdy czas pozwala, wkładają mundury i ruszają upominać się o pamięć i honor dziadków. Poruszająca jest ich konsekwencja i skuteczność. Od pewnego czasu towarzyszymy grupie Wir z Biłgoraja, odbudowującej historyczny klimat partyzanckiej republiki w Puszczy Solskiej. Najpierw zrekonstruowali na Kaplicznej Górze schron swego patrona Konrada Bartoszewskiego - Wira. Teraz zaś przyszła kolej na przedsięwzięcie jeszcze trudniejsze - rekonstrukcję leśnego szpitala 665. 02:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - O HONOR FRANCJI CZ 2 Magazyn, 26 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Wykorzystano w niej materiały archiwalne. Odcinek poświęcony przygotowaniom Niemiec do inwazji na Francję w 1940 r.