TVP Historia Niedziela, 26.07.2020 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 26 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1400 - odnowienie Uniwersytetu Krakowskiego - przywilej Jagiełły; 1887 - Zamenhof opublikował podręcznik esperanta; 1944 - PKWN zawarł z Sowietami porozumienie oddające jurysdykcję nad terenami wyzwolonymi w ręce sowieckie; 1952 - zmarła Evita Peron; 07:00 DAWNE ŚWIATY - ODC. 7/8 NIEBIAŃSKIE LAMY INKÓW (NORTE CHICO, THE FIRST ANDEAN CIVILIZATION) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2007 Andy. Bariera wysokich gór wzdłuż krawędzi Ameryki Południowej. Na tych dzikich terenach rozkwitła zadziwiająca cywilizacja. Inkowie stworzyli tu centrum ogromnego imperium. Uczynili to w niespełna sto lat, ale przybycie Hiszpanów doprowadziło do ich upadku. Francisco Pizarro zjawił się w Peru w roku 1532. Dowiedział się, że właśnie toczyła się wojna domowa. Po śmierci króla Inków Huayny Capaca w roku 1528, jego synowie Huascar i Atahualpa zaczęli walczyć o tron. Pizarro napotkał wiele ludów, które chciały zrzucić inkaskie jarzmo. Łaknął bogactw. Natychmiast pojął, że może wykorzystać osłabienie władzy Inków. W zaledwie 4 dekady z garstką żołnierzy rzucił całe imperium na kolana. Ale to zabójstwo Atahualpy załamie cały lud. Był uważany za inkarnację boga słońca, gwaranta ładu na świecie. Jego śmierć była nie do pomyślenia. Brodate istoty przybywające w pływających pałacach i ujeżdżające dziwne stwory, zapewne wyszły z zaświatów. Jawiły się jako straszni bogowie, zdolni do zabijania Inków. Pizarro trzymał wszystkie atuty. Kradł, ile się dało. Nawracał siłą i sadzał na inkaskim tronie, kogo tylko chciał. Tymczasem popełnił błąd, koronując Manko Inkę. Manco, a potem jego synowie, zamkną się w Vilcabamba i stawią wściekły opór najeźdźcom. 09:10 JANOSIK - ODC. 3/13 - W OBCEJ SKÓRZE Serial przygodowy, 43 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski Hajducy przebrani za górali napadają na karawanę kupiecką, robiąc w ten sposób zasadzkę na zbójników. Janosik, który przejrzał ten zamiar, przebiera zbójników za hajduków - między "przebierańcami" dochodzi do starcia. Towary kupieckie padają łupem Janosika, część zdobyczy zostaje rozdana chłopom. 10:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - MAZURSKIE PASZTETY Magazyn, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Jan Budzowski, Piotr Janczar Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa wyruszy na Mazury do Starych Jabłonek w pobliżu Ostródy. Odwiedzi swojego przyjaciela, szefa kuchni w miejscowym hotelu, który słynie z wyrobu doskonałych pasztetów. Choć pasztety przyrządzano ponoć już w starożytnym Rzymie, to od XVI wieku najsłynniejsi pasztetnicy, czyli kucharze specjalizujący się w pasztetach, pochodzili z Francji. Sprowadzano ich na dwory całej ówczesnej Europy, także na dwory polskich możnowładców i szlachty. Ale pasztety powoli trafiały także do zwykłych domów. Dziś trudno sobie wyobrazić półmisek zimnych wędlin bez smakowitych plastrów domowego pasztetu. Pasztety przygotowuje się z różnych rodzajów mięs, podrobów, ryb, serów i warzyw. Wegetarianie mogą jeść jarskie pasztety z roślin strączkowych, a miłośnicy rybnych smaków z owoców morza. W programie Karol i jego gość przygotują pasztety z wykorzystaniem tradycyjnych mazurskich składników. W pięknej scenerii jeziora Szeląg Mały powstaną trzy pasztety. 1/ wędzony pasztet z dziczyzny, z łopatki jeleniej i wędzonego podgardla wieprzowego aromatyzowany mazurskimi podgrzybkami; 2/ pasztet ze świeżych mazurskich ryb z sosem z kaparów i jabłek; 3/ pasztet z kaczki, z dodatkiem musu z jabłek i cebuli. 10:30 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - CYKLADY. SKARBY GRECJI (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Cyklady to archetyp wysp greckich. Noszą ślady 3000 lat historii. Krzyżowały się tu losy ludów i cywilizacji, a wpływy śródziemnomorskie mieszały się z azjatyckimi. Cyklady stanowią przedsmak raju na ziemi - tu ludzie i bogowie są sobie bliscy. Wizytę na Cykladach zaczniemy od wyspy Siros, na której znajduje się stolica archipelagu, Ermupoli. Tu zaczyna się inny, tajemniczy świat, ukształtowany przez historię i mity. Nazwa miasta pochodzi od Hermesa, greckiego boga handlu. Aż do początków XX wieku było tu centrum greckiej żeglugi. Znajdują się tu liczne, neoklasyczne domy. Na wzgórzu Ano Siror leży dzielnica katolicka, a na Vrodado - prawosławna. Tu, na Cykladach, Wschód spotyka się z Zachodem. Spacerując po wąskich uliczkach, wśród bielonych domów, podziwiamy piękne widoki... Miasta archipelagu przypominają labirynty na wzgórzach. W XVI wieku wyspy zostały zaniedbane przez Osmanów i stały się celem piratów. Plątanina uliczek miała zmylić najeźdźcę. 11:30 ŚWIAT Z LOTU PTAKA - ODC. 5. AZJA I AUSTRALIA (EARTHFLIGHT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2012 W piątej części przenosimy się do Azji i Australii. Na północnych stepach Azji jest już jesień. Żurawie stepowe lecą na południe, by tam spędzić zimę. To wyścig z czasem. Przed nadejściem zimy powinny dotrzeć do Indii. Po drodze muszą jednak pokonać Himalaje - najwyższe góry świata. Ta naturalna przeszkoda ma dwa i pół tysiąca kilometrów długości, a w niektórych miejscach ponad osiem tysięcy metrów wysokości. Żurawie nie przefruną nad górskimi szczytami. Muszą pokonać zdradliwy labirynt dolin i wąwozów. Co roku tysiące żurawi pokonuje trzystukilometrowy szlak, prowadzący na drugą stronę gór. To wielkie wyzwanie. Nie wszystkie ptaki zdołają mu sprostać. Wysoko w górze można dostrzec wyjątkowych specjalistów od wysokogórskich lotów. Gęsi tybetańskie pokonują Himalaje na wysokości ponad ośmiu tysięcy metrów nad poziomem morza. Pokonanie tego rozległego łańcucha górskiego zabiera im zaledwie kilka godzin. Zmierzają ku ciepłym równinom subkontynentu indyjskiego. Oprócz nielicznych gołębi Australię zamieszkują niezwykle barwne gatunki ptaków, które również nauczyły się żyć w mieście. W Australii występuje ponad 50 gatunków papug, więcej niż na jakimkolwiek innym kontynencie. W następnym odcinku przyjrzymy się relacjom między ludźmi i ptakami, dzięki którym mogliśmy podziwiać Ziemię z lotu ptaka. 12:35 MUSTANG. HIMALAJSKA PODRÓŻ (MUSTANG, THE HORSES KINGDOM. A SPECTACULAR AND ANCESTRAL MIGRATION) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Sophie Dia Pegrum Region Mustang obejmuje około 80 km na północnym wschodzie Nepalu. Każdego roku otoczeni górami mieszkańcy tego królestwa, aby uciec przed zimą, pędzą konie na dalekie południe. Obserwujemy tych ludzi w trakcie tradycyjnej migracji, przekraczających odległe i piękne doliny, odkrywających stare wsie, a nad wszystkim górują majestatyczne szczyty Himalajów. 13:40 PEWNEGO RAZU NA DZIKIM ZACHODZIE (ONCE UPON A TIME IN THE WEST AKA C'ERA UNA VOLTA IL WEST) Western, 159 min, Włochy/USA 1968 Reżyseria: Sergio Leone Scenariusz: Sergio Leone, Sergio Donati Aktorzy: Henry Fonda, Claudia Cardinale, Jason Robards, Charles Bronson, Frank Wolff, Gabriele Ferzetti, Keenan Wynn, Paolo Stoppa i inni O Sergio Leone świat usłyszał na początku lat 60. Wtedy to, w 1964 r. włoski reżyser nakręcił swój pierwszy spaghetti western "Za garść dolarów". Niepewny przyjęcia swego dzieła, na wszelki wypadek umieścił w czołówce nie swoje prawdziwe nazwisko, ale pseudonim Bob Robertson. Film okazał się jednak prawdziwą sensacją kasową, przynosząc imponujące zyski. Idąc za ciosem, Leone konsekwentnie przełamywał monopol Amerykanów na filmy kowbojskie, realizując dwa lata później, już pod swoim nazwiskiem, "Za kilka dolarów więcej", a następnie "Dobrego, złego i brzydkiego". Trylogia ta nie zakończyła jego przygody z westernem. Reżyser wielokrotnie wracał do tego typu filmów, reżyserując m.in. "Pewnego razu na Dzikim Zachodzie" czy "Garść dynamitu". Uhonorowany w 1969 r. włoską nagrodą Davida dla najlepszego filmu zagranicznego "Pewnego razu na Dzikim Zachodzie" powstał według pomysłu trzech włoskich reżyserów: Bernardo Bertolucciego, Dario Argento i właśnie Sergia Leone. Zdjęcia były realizowane częściowo w Stanach Zjednoczonych (w plenerach Arizony i Utah), częściowo w Hiszpanii. Znakomita, nastrojowa muzyka do tego filmu jest dziełem Ennia Morricone. Grający jedną z głównych ról Henry Fonda po raz pierwszy pojawił się tu na ekranie jako "czarny charakter" i w zgodnej opinii krytyków była to jedna z najlepszych ról w jego bogatym dorobku. Akcja toczy się w latach 70. XIX w. Jill McBain, prostytutka z Nowego Orleanu, przybywa do małego miasteczka Flagstone, gdzie ma zamieszkać wraz z poślubionym niedawno farmerem Brettem McBainem oraz trójką jego dzieci, które po śmierci żony mężczyzna sam wychowywał. Kobieta z przerażeniem odkrywa, że cała czwórka została brutalnie zamordowana. Sprawcami byli ludzie z bandy niejakiego Franka, który jednak sprytnie skierował podejrzenia na innego rewolwerowca, zwanego Czejenem, poszukiwanego odtąd listem gończym. Nie mając odwagi pozostać w tak niebezpiecznym miejscu, Jill zgadza się sprzedać na aukcji odziedziczoną po mężu farmę, cenną o tyle, że na jej terenie znajduje się jedyne w okolicy źródło wody, a przede wszystkim dlatego, że przez ziemie McBaina ma przechodzić linia kolejowa budowana przez bogatego przedsiębiorcę Mortona. To właśnie Morton wynajął Franka do zamordowania rodziny McBainów, a następnie wywalczenia w czasie aukcji jak najniższej ceny za ziemię. W ostatniej chwili do licytujących dołącza jednak rewolwerowiec zwany Harmonicą oraz towarzyszący mu Czejen. Harmonica odbiera należną mu za schwytanie Czejena sumę 5 tys. dolarów i kupuje za nie farmę, płacąc jej rzeczywistą cenę. Zwraca jednak ziemię Jill, nie wyjaśniając motywów swojego postępowania. Harmonica zaprzyjaźnia się z Jill i pomaga jej w pracy na farmie. Pewnego dnia ratuje też życie Frankowi, na którego zastawili pułapkę jego niedawni towarzysze, ale znów nie chce powiedzieć, dlaczego tak postąpił ani kim naprawdę jest. Do Jill i Harmoniki dołącza niebawem Czejen, oczyszczony wreszcie z fałszywych podejrzeń o zamordowanie McBainów i zwolniony z aresztu, ale poważnie ranny w strzelanie z ludźmi Mortona. Nieoczekiwanie na farmie pojawia się też Frank, który chce się zmierzyć z Harmonicą i poznać wreszcie jego tajemnicę. 16:30 MORSKIE OKO NASZE Reportaż, 38 min, Polska, 2018 Reżyseria: Monika Skwirtniańska Scenariusz: Monika Skwirtniańska Głównym założeniem reportażu jest odpowiedź na pytanie, w jaki sposób został ustalony po I wojnie światowej przebieg granicy w Tatrach. Szukając odpowiedzi, trafia się na ciekawą historię sporu o Morskie Oko, który trwał dziesiątki lat między prywatnymi właścicielami dóbr w Tatrach po stronie polskiej (wówczas Galicji) i węgierskiej. Spór został rozstrzygnięty ostatecznie 13 września 1902 r. przez międzynarodowy trybunał rozjemczy w Grazu. Przybrał charakter sprawy narodowej, w której chodziło o granice przyszłego państwa polskiego, wyzwolił zaangażowanie społeczne wyrażające się w licznych manifestacjach i petycjach do rządu krajowego i centralnego, angażował prasę trzech zaborów. W całej akcji znaczącą rolę odegrał Władysław hr. Zamoyski, Oswald Balzer i Towarzystwo Tatrzańskie. Doniosłość tamtych wydarzeń, które zostaną przedstawione w reportażu, staje się tym bardziej oczywista z perspektywy historycznej. Granica w Tatrach, w okolicy Morskiego Oka, po I wojnie światowej, między Polską i Czechosłowacją (dziś Słowacją) przebiega dokładnie tak, jak ją wyznaczył międzynarodowy trybunał rozjemczy w 1902 roku. 17:25 PIOSENKĄ PRZEZ HISTORIĘ - DYWIZJON 303 Teledysk, 9 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Adam Fręśko Wykonawcy: Jakub Sienkiewicz, Tomasz Grochowalski, Piotr Łojek, Leon Paduch, Aleksander Korecki, Jacek Wąsowski Był najskuteczniejszą lotniczą jednostką aliantów w czasie Bitwy o Anglię i podczas operacji Jubilee poprzedzającej lądowanie w Normandii. 303. Dywizjon Myśliwski Warszawski im. Tadeusza Kościuszki. Winston Churchil powiedział o jego pilotach: "Nigdy w dziejach wojen tak liczni nie zawdzięczali tak wiele tak nielicznym". Dywizjon został sformowany w Anglii 2 sierpnia 1940 roku. Tworzyli go piloci z Pierwszego Pułku Lotniczego stacjonującego przed wojną w Warszawie. Ich znakiem rozpoznawczym były szkarłatne szaliki. 30 sierpnia 1940 roku, czyli dzień przed uzyskaniem gotowości bojowej dywizjonu, podczas lotu treningowego, pilot Ludwik Paszkiewicz odniósł pierwsze zwycięstwo, strącając meserszmita. Kolejnego dnia jego koledzy unieszkodliwili sześć niemieckich maszyn. W sumie w czasie całej II wojny światowej strącili ich ponad 200. Podczas Bitwy o Anglię piloci odnosili średnio ponad dwa zwycięstwa dziennie w podniebnych bataliach. W tysiąc 1942 roku szkolili amerykańskich pilotów. Uczestniczyli w operacji Overlord w Normandii i w inwazji na Niemcy. Dywizjon 303 stał się symbolem bohaterstwa i profesjonalizmu polskich pilotów. Szwedzki zespół metalowy Sabaton, dowiedziawszy się o ich wyczynach bojowych, napisał piosenkę "Aces in Exile", a Elektryczne Gitary upamiętniły ich utworem "Dywizjon 303". 17:40 QUO VADIS? - ODC. 6/6 Serial historyczny, 47 min, Polska 2002 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Zdjęcia: Andrzej J. Jaroszewicz Muzyka: Jan A. P. Kaczmarek Aktorzy: Paweł Deląg, Magdalena Mielcarz, Bogusław Linda, Michał Bajor, Jerzy Trela, Franciszek Pieczka, Krzysztof Majchrzak, Agnieszka Wagner, Małgorzata Pieczyńska, Danuta Stenka, Rafał Kubacki, Jerzy Nowak, Marta Piechowiak i inni W pałacowych ogrodach płoną żywcem chrześcijanie. Chilon spostrzega wśród nich Glaukusa. Załamuje się. Krzyczy, że są niewinni, a podpalaczem Rzymu jest Neron. Wzburzony tłum zwraca się przeciw cezarowi. Tygelinus biciem nakłania Chilona, by publicznie odwołał oskarżenie. Grek, nawrócony i ochrzczony przez Pawła z Tarsu, odmawia. Neron ma zamiar wyjechać z Rzymu. Petroniusz godzi się wyjechać z nim, ale chce wyprawić wesele Winicjusza i Ligii, na które cezar zezwolił. Neron każe wypuścić dziewczynę z więzienia, lecz w kolejnym dniu igrzysk na arenie pojawia się Ursus, a potem wpada na nią byk z Ligią przywiązaną do grzbietu. Ursus wychodzi zwycięsko ze starcia ze zwierzęciem. Tłum domaga się łaski dla niego i dziewczyny. Neron ulega. Petroniusz każe siostrzeńcowi zabrać Ligię na Sycylię. Winicjusz błaga Piotra, by jechał wraz z nimi. Winicjusz pisze do wuja z Sycylii o swoim szczęściu. Tymczasem Petroniusz dowiaduje się, że Neron, za namową Tygelina, przyśle mu wyrok śmierci. Urządza ucztę, podczas której wraz z Eunice popełnia samobójstwo. Część legionów buntuje się przeciw cezarowi. Neron szaleje. Tygelinus nakłania go, by wyjechał z Rzymu. Przerażony Neron popełnia samobójstwo. Opuszczający Rzym Piotr widzi Chrystusa. Wraca do miasta. 18:35 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - UKRYTE GNIAZDO DYNASTII Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska, 2013 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac Wykonawcy: Maciej Gudowski Tym razem autorzy cyklu dokumentalnego wraz z naukowcami poszukują prawdziwego miejsca narodzin dynastii Piastów. Czy faktycznie jest nim Gniezno, czy może gród w Kaliszu - Zawodziu. Naukowcy różnych specjalności: archeolodzy, dendrochronolodzy, historycy przedstawiają argumenty za i przeciw obu tym koncepcjom. Dzięki animacjom komputerowym widzowie przenoszą się w czasy Mieszka I, by śledzić tajniki życia codziennego ówczesnych mieszkańców grodu oraz poznawać wielkie wydarzenia polityczne owych czasów, mające wpływ zarówno na żyjących wówczas ludzi, jak i na przyszłość. 19:35 ZESTRZELONY NAD CZECHOSŁOWACJĄ Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2009 Reżyseria: Jerzy Morawski Zdjęcia: Jacek Knopp W lipcu 1975 roku na Słowacji, 8 km od granicy z Austrią zestrzelono polski dwupłatowiec z pilotem Dionizym Bielańskim. Rodzinie Bielańskiego przekazano metalową trumnę z jego ciałem, której nie wolno było otwierać. W pogrzebie w Opolu uczestniczyło niewiele osób, a rodzinie przekazano, że Dionizy Bielański zginął w wypadku lotniczym. Osierocił żonę i dwie małe córeczki. Jedna z córek, Anna, w 2005 roku przeczytała w tekście wspomnieniowym o Aeroklubie Opolskim, że jej ojciec zginął w nie do końca wyjaśnionych okolicznościach... Anna zaczęła poszukiwania w Internecie. Nieoczekiwanie wygrzebała w Internecie referat czeskiego historyka z konferencji naukowej o zestrzeleniu Dionizego Bielańskiego przez pilota czechosłowackiego lotnictwa wojskowego, na rozkaz wydany w Warszawie. Poszukiwania Anny, której towarzyszyć będzie ekipa filmowa, odsłonią wielowarstwową sprawę śmierci jej ojca, tuszowania faktu zestrzelenia, ukrywania prawdy i zastraszania rodziny. Anna dotrze do wstrząsającej teczki założonej przez SB w 1971 roku na jej ojca, zatytułowanej "Ikar". Z materiałów tam zgromadzonych wyłania się obraz zaszczutego pilota, który chce tylko normalnie żyć i nie ugina się pod namowami do współpracy z SB, nie poddaje się szantażom i prowokacjom. Czy represje wobec Dionizego Bielańskiego spowodowały ucieczkę samolotem z kraju? Czy został do niej zmuszony? Czy uciekał wraz z grupą lotników oficerów, bo taka informacja się pojawiła? Czy jest też inna prawda o śmierci pilota? Gen. Wojciech Jaruzelski w kwietniu 2009 roku wydał oświadczenie, że taka historia jak zestrzelenie Bielańskiego odbyła się poza nim i sztabem generalnym LWP. Kto więc zadecydował o zestrzeleniu pilota? IPN prowadzi śledztwo w tej sprawie, podobnie jak jego odpowiedniki w Czechach i na Słowacji. Prywatne śledztwo w sprawie zestrzelenia Dionizego Bielańskiego poprowadzi jego córka Anna Pawliszyn. Zamierza odwiedzić pod Ostrawą pilota, który zestrzelił jej ojca. W Pradze będzie rozmawiała z oficerem czechosłowackich sił powietrznych, który uzyskał od strony polskiej zgodę na zestrzelenie samolotu. W Warszawie także dotrze do osób wiedzących dużo o całej sprawie. 20:35 WYTRWAŁOŚĆ Film dokumentalny, 70 min, Polska, 2016 Reżyseria: Małgorzata Imielska Scenariusz: Małgorzata Imielska Zdjęcia: Przemysław Niczyporuk Muzyka: Michał Lorenc Wzruszający dokument Małgorzaty Imielskiej o Benie Barenholtzu - kultowym producencie filmowym i promotorze amerykańskiego i europejskiego kina niezależnego, który wraz z rodziną przeżył wojnę dzięki pomocy polskiej rodziny Kotowskich. Mieszkający w Nowym Jorku "odkrywca" m.in. braci Cohen, Davida Lyncha czy Jima Jarmuscha przez całe lata szukał w Polsce ludzi, którzy go uratowali. W końcu udało mu się odnaleźć potomków Marii i Władysława Kotowskich ze wsi Gruszówka koło Kowla na Wołyniu, którzy przez blisko 2 lata pomagali ponad 20 żydowskim uciekinierom ukrywającym się w pobliskich lasach. 8 listopada 2012 r. przyznany państwu Kotowskim medal "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata" odebrał we wrocławskiej synagodze ich wnuk, Stefan Kotowski. Film przedstawia tragiczne wojenne losy rodziny Barenholtzów, spotkanie Bena i jego brata Reuvena z rodziną Kotowskich przy okazji przyznawania medalu oraz podróż braci w ich rodzinne strony. Jest to głęboko poruszający zapis pamięci o straszliwych czasach, postawach ludzi skonfrontowanych ze złem i o bohaterach, którzy temu złu się przeciwstawiali. 22:00 GORĄCZKA SOBOTNIEJ NOCY (SATURDAY NIGHT FEVER) Film muzyczny, 114 min, USA 1977 Reżyseria: John Badham Scenariusz: Norman Wexler Występują: John Travolta, Karen Lynn Gorney, Barry Miller, Joseph Cali, Paul Pape, Donna Pescow, Bruce Ornstein i inni "Gorączka sobotniej nocy" już w kilka dni po premierze w grudniu 1977 roku stała się największym przebojem amerykańskich kin. Szlagierowe utwory ze ścieżki dźwiękowej filmu przez wiele miesięcy okupowały czołowe miejsca list przebojów. We wszystkich dyskotekach tańczono wyłącznie w rytm piosenek zespołu Bee Gees: "Staying Alive", "How Deep is Your Love", "Night Fever" i in. Także polskich bywalców klubów disco ogarnęła wówczas "gorączka sobotniej nocy", chociaż film dotarł do kraju nad Wisłą dopiero dwa lata po nowojorskiej premierze. John Travolta, odtwórca pierwszoplanowej postaci, szybko stał się bożyszczem młodzieży na całym świecie. Jego pokolenie uczyniło go swoim sztandarowym idolem na miarę aktora - legendy Jamesa Deana w latach 50. Dzięki roli Tony'ego Manero 23 - letni wówczas John został gwiazdorem. Był obiektem westchnień najpiękniejszych dziewczyn, uwielbiały go dzieci, podziwiali rówieśnicy. Włoch z pochodzenia, urodzony w Nowym Jorku, karierę zaczynał od ról w serialach i filmach TV. Znalazł się na liście największych amerykańskich gwiazd telewizyjnych. Ale międzynarodowy sukces przyniosły mu dopiero "Gorączka sobotniej nocy" i "Grease". Po niepowodzeniach w kilku następnych filmach odzyskał popularność dzięki zabawnym komediom z serii "I kto to mówi". Dzięki "Gorączce..." majątek, sławę i rozgłos zdobył również amerykański reżyser John Badham. Był to jego drugi samodzielny film kinowy. W latach 1973 - 75 pracował w nowojorskiej telewizji, gdzie współrealizował cieszący się sporym powodzeniem serial "Sunshine". Scenariusz "Gorączki sobotniej nocy" napisał Norman Wexler ("Serpico" Sidneya Lumeta) na podstawie reportażu Nika Cohna o życiu mieszkańców proletariackiej dzielnicy Nowego Jorku Bay Ridge na Brooklynie. Bohater filmu, 9 - letni Tony Manero, mieszkaniec brooklińskiego getta, jest sprzedawcą w sklepie z artykułami chemicznymi. Po ciężkim tygodniu pracy spędza wolny czas w dyskotece, gdzie jest uwielbiany, uchodzi za gwiazdę, najlepszego tancerza w okolicy. Natomiast w domu nie układa mu się najlepiej, ciągle strofuje go bezrobotny ojciec, matka biadoli, co z niego wyrośnie. Chlubą rodziny jest jego starszy brat, który kształci się na księdza. Na domiar złego, Tony wkrótce traci pracę. Kiedy chcą go wyrzucić za jakieś spóźnienie, odchodzi sam, nie podejrzewając, że były to tylko pogróżki. Kłopoty mają też jego przyjaciele. Gus zostaje pobity przez rywalizującą z nimi grupę Portorykańczyków, a dziewczyna Bobby'ego jest w ciąży i chłopak chyba będzie musiał się żenić. Tony, podobnie jak jego koledzy, jest znużony szarą, monotonną egzystencją na Brooklynie. Marzy mu się bajkowy świat po drugiej stronie mostu Verrazano. Tam toczy się inne, lepsze życie. Tymczasem w dyskotece ma się odbyć konkurs na najlepszą parę tancerzy. Tony wraz ze Stephanie postanawiają wziąć w nim udział. Może zwycięstwo otworzy im drogę do innego świata, nieosiągalnego Manhattanu. 00:05 KOMEDA, KOMEDA Film dokumentalny, 70 min, Polska, 2012 Reżyseria: Natasza Ziółkowska - Kurczuk, Marek Hendrykowski Film dokumentalny "Komeda, Komeda" poświęcony jest wybitnemu twórcy muzyki jazzowej Krzysztofowi "Komedzie" Trzcińskiemu. Film ukazuje genialnego kompozytora, łącząc go z obrazem miasta, z którego artysta i które ukształtowało jego wrażliwość oraz muzyczną wyobraźnię. 01:20 POLSKIE 100 LAT - KOŚCIÓŁ I PAŃSTWO 1956 - 1989 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Paweł Woldan Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Film przedstawia historię Kościoła katolickiego w Polsce i jego relacji z rządami komunistycznymi w latach 1956 - 1989. Prymasowski program Wielkiej Nowenny miał przygotować naród do Milenium w 1966 roku i służyć do obrony Polaków i Polski przed narzuconą ideologią komunistyczną. Film ukazuje stosunki państwo - Kościół i metody walki władz PRL - u z Kościołem. Działalność kardynała Stefana Wyszyńskiego i Episkopatu Polski służy obronie wiary i narodu przed narzucaną ateizacją. Wybór Jana Pawła II i jego pierwsza pielgrzymka do Polski w 1979 roku przywracają tożsamość i godność Polakom. Film pokazuje zaangażowanie księży w ruch Solidarności i zabójstwa księży przez Służbę Bezpieczeństwa PRL - u w celu zastraszenia duchowieństwa i biskupów. 01:50 RIESE - TAJEMNICE WYKUTE W SKALE Dokument fabularyzowany, 59 min, Polska, 2012 Reżyseria: Wojciech Malinowski, Maciej Kieres Scenariusz: Wojciech Malinowski Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Marcin Grobelny, Artur Stoiński Dokument fabularyzowany o kompleksie "Riese" (Olbrzym) w Górach Sowich to projekt filmowo - edukacyjny, który przybliża widzowi niezwykłą historię podziemnego miasta i wspaniałego zamku. Akcja filmu rozpoczyna się w roku 1941, kiedy to Niemcy hitlerowskie, wskutek nasilających się nalotów alianckich, przeniosły dużą część produkcji zbrojeniowej w rejon Sudetów i Gór Harzu. Wówczas to powstał projekt zakładający wydrążenie w skałach Gór Sowich potężnych bunkrów i podziemnych budowli oraz przekształcenie Zamku Książ w kwaterę główną Hitlera. Plany zakładały potężne prace: utworzenie wielkich przestrzeni wydrążonych pod zamkiem, budowę olbrzymich tuneli i sal podziemnych w kilku miejscach w Górach Sowich, przekształcenie całej siatki okolicznych dróg, a także połączenie całości siecią kolei wąskotorowej. Nadzór nad budowami prowadziły dwie organizacje: od jesieni 1943 r. była to spółka Industriegemeinschaft Schlesien AG, a od kwietnia 1944 r. - organizacja Todt. Do ich dyspozycji przekazano kilkadziesiąt tysięcy więźniów oraz jeńców wojennych, którzy pracowali dzień i noc, w nieludzkich warunkach, by jak najszybciej ukończyć prace. Film ma pokazać nie tylko rozmach przedsięwzięcia, ciekawą historię, ale również martyrologiczny aspekt tych wydarzeń, poprzez wspomnienia i wypowiedzi więźniów z całej Europy wykonujących tu niewolniczą pracę. Była to najkosztowniejsza budowa kwater wojskowych i obiektów strategicznych ówczesnych Niemiec. Rozmach budowlano - inżynierski był na najwyższym wówczas dostępnym poziomie. Wedle danych z września 1944 roku produkcja tych schronów (wraz ze schronami w Wilczym Szańcu i w Pullach pod Monachium) obejmowała 257 tysięcy m³ betonu zbrojonego stalą, 213 tysięcy m³ tuneli, 58 km dróg z sześcioma mostami, 100 km rurociągów. Prace zostały wykonane tylko w części, gdyż przerwało je wkroczenie Armii Czerwonej. Wiele podziemnych konstrukcji zostało wtedy zniszczonych, do dziś jednak zachowały się prowadzące do nich tunele.