TVP Kultura Sobota, 25.07.2020 09:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 52 SWOŁOWO - EUROPEJSKA WIEŚ DZIEDZICTWA KULTUROWEGO Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Celem kolejnej podróży Tomasza Bednarka będzie Swołowo - stolica urokliwej i magicznej "Krainy w Kratę". Nazwa jest związana z występującą tutaj charakterystyczną zabudową szkieletową; domy mają bielone ściany ujęte w ciemną kratownicę drewnianych belek. Swołowo, niewielka miejscowość, położona 14 km na zachód od Słupska, jest najlepiej zachowaną wsią w Polsce z zabudową szkieletową. Do naszych czasów przetrwało ponad 70 historycznych budynków w kratkę. W 2012 roku otwarto tu nowe Muzeum Kultury Ludowej Pomorze, które powstało w odremontowanych XIX - wiecznych budynkach kilku zagród. Przy okazji zwiedzającym udostępniono odratowane obiekty gospodarcze: dom chlebowy z piecem do pieczenia chleba, lodownię oraz kuźnię. Dziś Swołowo rozsławia Pomorze Środkowe w całej Europie. Świetnie zachowany średniowieczny układ zabudowy miejscowości oraz jej niezwykłe walory architektoniczne przesądziły o tym, że miejscowość otrzymała w 2017 roku prestiżowy tytuł Europejskiej Wsi Dziedzictwa Kulturowego. Było to możliwe dzięki muzeum i skansenowi, które pozwalają przenieść się do świata, jakby wprost wyciętego z malarskiego landszaftu! Warto też odwiedzić okolicę. W pobliskim Starkowie koło Ustki działa Muzeum Śledzia, a w Krzemienicy Pasieka "Wędrowna Barć" - tutejsi pszczelarze mają ciekawy pomysł na pozyskiwanie pysznych miodów odmianowych. 10:15 15 KRAJOWY FESTIWAL PIOSENKI POLSKIEJ OPOLE '77 - 15 KRAJOWY FESTIWAL PIOSENKI POLSKIEJ OPOLE '77. KONCERT PASTELE Artystyczne/estradowe (widowisko), 69 min, Polska, 1977 Reżyseria: Janusz Konratiuk Wykonawcy: Andrzej Frajndt, Grażyna Łobaszewska, Bogusław Mec, Ewa Dębicka, Halina Frąckowiak, Krzysztof Cugowski, Maryla Rodowicz, Zdzisława Sośnicka, Stanisław Wenglorz, Krystyna Prońko Koncert "Pastele" zaprezentowany w ramach 15 Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej Opole '77. Wykonawcom towarzyszy Orkiestra Polskiego Radia i Telewizji pod kierunkiem Jerzego Miliana. Piosenki zapowiadają: Jan Kras, Zbigniew Niemczycki, Krzysztof Szewczyk, Ewa Lemańska. 11:25 SŁOWNIK FILOZOFICZNY BRONISŁAWA WILDSTEINA Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Mariusz Cieślik (prowadzący) Temat siódmego odcinka "Słownika filozoficznego Bronisława Wildsteina" to R jak RACJONALIZM. Cykl dzięsieciu kilkuminutowych rozmów tworzy słownik podstawowych pojęć, z pogranicza nauk filozoficznych i społecznych. Bazę do rozważań stanowi nowa książka Bronisława Wildsteina "Bunt i afirmacja. Esej o naszych czasach". 11:40 DOKUMENT TYGODNIA - LEGENDA ZŁOTEJ PALMY (THE LEGEND OF THE PALME D'OR) Film dokumentalny, 60 min, Szwajcaria, 2015 Reżyseria: Alexis Veller Dokument przedstawia historię Złotej Palmy, najważniejszej nagrody filmowej przyznawanej każdego roku na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes. W filmie wypowiadają się zdobywcy nagrody, m.in.: Wim Wenders, Martin Scorsese, Jane Campion, Emir Kusturica. Artyści wspominają prace nad nagrodzonymi filmami, atmosferę imprezy, chwile związane z ceremonią wręczenia nagród i towarzyszące im wówczas emocje. Film pokazuje także poszczególne etapy produkcji projektu statuetki, która przybierała różne formy, początkowo była inspirowana rysunkiem Jeana Cocteau, od 1997 roku przyjęła kształt projektu szwajcarskiego jubilera Choparda. W dokumencie obserwujemy proces produkcji w kopalni złota Fairtrade w Kolumbii, w której powstaje statuetka wykonana z 18 - karatowego złota. 14:15 SHALAKO (SHALAKO) Western, 108 min, Wielka Brytania 1968 Reżyseria: Edward Dmytryk Scenariusz według powieści Louisa L'Amoura: Clarke Reynolds, J. J. Griffith, Hal Hopper i Scott Finch Występują: Sean Connery, Brigitte Bardot, Stephen Boyd, Jack Hawkins, Peter Van Eyck, Honor Blackman, Woody Strode, Eric Sykes i inni Szeroko reklamowany swego czasu brytyjski western, nakręcony w Hiszpanii przez amerykańskiego reżysera (twórcę m.in. "Młodych lwów", "Dwóch złotych koltów", "Krzyżowego ognia", "Za cenę życia", "Żegnaj, kochanie" czy "Mirażu") i z udziałem międzynarodowej obsady aktorskiej, to dzieło dość nietypowe w westernowym nurcie nie tylko ze względu na swoją "wielonarodowość". W przeciwieństwie do innych, amerykańskich czy nawet włoskich westernów, jego bohaterami nie są ani sprawiedliwi "ludzie znikąd", ani waleczni obrońcy prawa z gwiazdami szeryfów, ani spragnieni zysku hodowcy bydła, lecz europejscy arystokraci, którzy urządzają sobie polowanie na amerykańskich preriach. Jak podaje Louis L'Amour, autor powieści, ktora stała się podstawą scenariusza, zwyczaj ten był dość częsty wśród arystokratów w połowie XIX w. Możni Europejczycy jeździli wówczas na łowy do Ameryki, jak wcześniej czynili to w Afryce. Niektórzy z nich zabierali ze sobą kilkanaście wozów i podwodów, stada bydła, kilkadziesiąt koni, sfory psów i tabuny służących. Większość z nich tylko podróżowała i polowała, ale byli i tacy, którzy po drodze zakładali rancza, a nawet miasta. Jest rok 1882. Pruski arystokrata, baron Frederick von Hallstatt, organizuje dla swych przyjaciół safari na amerykańskiej pustyni. W gronie zaproszonych gości są: hrabina Irina Lazaar, Hans Kruger, towarzysz barona z wojska, sir Charles Daggett, angielski dyplomata z żoną, amerykański senator Henry Clarke i jego żona Elena. Wyprawę prowadzi grupa przewodników pod kierunkiem Bosky'ego Fultona, bandyty, którego rzeczywistym celem jest zagrabienie biżuterii bogatych turystów. W trakcie podróży hrabina Irina zostaje napadnięta przez Indian. Z pomocą przybywa jej Shalako, federalny agent - pełnomocnik czuwający nad przestrzeganiem warunków układu z Indianami. Ratując piękną brankę od okrutnej śmierci, przyrzeka wodzowi Indian Chato, że cudzoziemcy opuszczą tereny należące do czerwonoskórych braci. Niestety, myśliwi, nie zważając na niebezpieczeństwo, odmawiają przerwania polowania. Shalako, przekonany, że nazajutrz Indianie zaatakują, wyrusza, by sprowadzić pomoc wojska. Przeczucie go nie myli, o wschodzie słońca Indianie rzeczywiście napadają na obóz. Już pierwsze kadry filmu Dmytryka zapowiadają coś więcej niż film przygodowy. Sceny ukazujące wykwintnych arystokratów, wystrojonych w aksamity i diamenty, jedzących wyszukane potrawy na srebrnych półmiskach, sączących zimne wino z kryształowych kieliszków w sercu jałowej pustyni i nie zwracających uwagi na spitą eskortę ani zagrażających im indiańskich łowców skalpów, należą do najlepszych w filmie. Znakomicie wypada też Sean Connery jako tytułowy Shalako. Była to jego najlepsza rola od czasu serii filmów o przygodach Jamesa Bonda. Znacznie chłodniej krytycy oceniali kreację Brigitte Bardot, zaangażowaną - ich zdaniem - głównie "ku ozdobie". 16:10 KOŁO PIÓRA Magazyn, 10 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marcin Kube Wykonawcy: Mariusz Cieślik (prowadzący) W programie Mariusz Cieślik poleca książki warte przeczytania: "Pionierzy" Davida McCullougha "Wenecja" Manueli Gretkowskiej. "W górach szaleństwa" Howarda Phillipsa Lovecrafta "Na obcej ziemi" Izraela Joszuy Singera "Cień wiatru" Carlosa Ruiza Zafona Oprócz tego w programie felieton przedstawiający współczesne problemy z interperetacją klasyki: czy "Przeminęło z wiatrem" i "W pustyni i w puszczy" to książki rasistowskie? 16:25 RETRO KINO - ARABESKA (ARABESQUE) Film przygodowo - szpiegowski, 101 min, USA 1966 Reżyseria: Stanley Donen Scenariusz: Julian Mitchell, Stanley Price, Pierre Marton Aktorzy: Sophia Loren, Gregory Peck, Alan Badel, Kieron Moore, Carl Duering, John Merivale, Duncan Lamont, George Coulouris Przygodowo - sensacyjny film z wątkiem romantycznym zrealizowany przez Stanleya Donena (rocznik 1924), twórcę niezapomnianych musicali: "Deszczowa piosenka", "Zabawna buzia". W 1998 r. reżyser otrzymał honorowego Oscara za całokształt twórczości. Główne role w "Arabesce" odtwarzają legendy światowego kina: 32 - letnia wówczas uwodzicielska Sophia Loren i zabójczo przystojny pięćdziesięciolatek Gregory Peck. Całości dopełnia muzyka Henry’ego Manciniego znakomicie oddająca i podkreślająca klimat filmu i nastrój kolejnych scen. On jest amerykańskim profesorem, znawcą języków starożytnych, wykładowcą w Oksfordzie, ona - kochanką naftowego magnata. Drogi Davida Pollocka i Jasmin Azir krzyżują się w dość dramatycznych okolicznościach. Wplątani w międzynarodową intrygę polityczną muszą uciekać przed ścigającymi ich uparcie złoczyńcami. Połączy ich nie tylko wspólny interes, ale również głębsze uczucie. W Londynie ma dojść do podpisania kontraktu naftowego między Wielką Brytania a jednym z krajów arabskich. Taki kontrakt zagraża jednak prywatnym interesom magnata naftowego, Beshraaviego, stale rezydującego w Londynie. Tymczasem premier arabskiego kraju, Hassan Jena, który przybywa do Anglii, porywa profesora i zleca mu szpiegowanie Beshraaviego w interesie światowego pokoju. Kiedy David Pollock decyduje się przyjąć zlecenie i zjawia się w londyńskiej rezydencji Beshraaviego, szybko przekonuje się, że został uwięziony przez gospodarza. Gość nie może opuścić posiadłości, dopóki nie rozszyfruje tajemniczej notatki sporządzonej w języku hetyckim. Pollock poznaje tajemniczą piękność, Jasmin, która, jak się okazuje, jest właścicielką wspaniałego domu. Kobieta przekazuje Davidowi po kryjomu wiadomość, że grozi mu śmiertelne niebezpieczeństwo. Kiedy rozszyfruje napis, Beshraavi po prosu zlikwiduje niewygodnego świadka. Podczas ich potajemnej schadzki w jej komnacie, do drzwi kochanki puka Beshraavi. Nie mając innego wyjścia, Pollock przykłada do gardła Jasmin nożyczki i strasząc, że ją zabije, wymyka się wezwanym ochroniarzom nafciarza. Razem z Jasmin David ukrywa się w znajdującym się w pobliżu rezydencji ogrodzie zoologicznym. Rozpoczyna się pościg za uciekinierami. David wpada w ręce Jusufa Kassima, rywala Beshraaviego w interesach, z którym Jasmin także spiskuje. Jusuf, podając Davidowi narkotyki, próbuje wyciągnąć od niego informacje o zaszyfrowanej notatce. Ale Pollockowi znowu udaje się wymknąć z pułapki. Będąc pod wpływem narkotyków, wplątuje się w rozmaite komiczne sytuacje. 19:40 Z PRZYTUPEM - MAZUREK Kameralne i studyjne (widowisko), 15 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Wykonawcy: Piotr Piszczatowski (prowadzący) W kolejnym odcinku pani Maria Siwiec opowie o radomskiej wersji oberka zwanego mazurkiem. Muzycznie będzie ją wspierać zespół Janusz Prusinowski Kompania. Cykl 10 odcinków poświęconych polskim tańcom tradycyjnym. Zobaczymy potańcówki, na których do tańca przygrywają muzykanci z różnych części Polski. Prowadzący program Piotr Piszczatowski oraz zaproszeni goście nauczą widzów podstawowych kroków tradycyjnych polskich tańców, takich jak kujawiak, śląski trojak, polka galopka z Suwalskiego, wielkopolski wiwat, kurpiowski powolniak, oberek, mazurek (w wersji z Radomskiego) oraz krakowiak i polka w lewo z Rzeszowskiego. 20:05 BILET NA WEEKEND - PEWNEGO RAZU NA DZIKIM ZACHODZIE (ONCE UPON A TIME IN THE WEST AKA C'ERA UNA VOLTA IL WEST) Western, 159 min, Włochy/USA 1968 Reżyseria: Sergio Leone Scenariusz: Sergio Leone, Sergio Donati Aktorzy: Henry Fonda, Claudia Cardinale, Jason Robards, Charles Bronson, Frank Wolff, Gabriele Ferzetti, Keenan Wynn, Paolo Stoppa i inni O Sergio Leone świat usłyszał na początku lat 60. Wtedy to, w 1964 r. włoski reżyser nakręcił swój pierwszy spaghetti western "Za garść dolarów". Niepewny przyjęcia swego dzieła, na wszelki wypadek umieścił w czołówce nie swoje prawdziwe nazwisko, ale pseudonim Bob Robertson. Film okazał się jednak prawdziwą sensacją kasową, przynosząc imponujące zyski. Idąc za ciosem, Leone konsekwentnie przełamywał monopol Amerykanów na filmy kowbojskie, realizując dwa lata później, już pod swoim nazwiskiem, "Za kilka dolarów więcej", a następnie "Dobrego, złego i brzydkiego". Trylogia ta nie zakończyła jego przygody z westernem. Reżyser wielokrotnie wracał do tego typu filmów, reżyserując m.in. "Pewnego razu na Dzikim Zachodzie" czy "Garść dynamitu". Uhonorowany w 1969 r. włoską nagrodą Davida dla najlepszego filmu zagranicznego "Pewnego razu na Dzikim Zachodzie" powstał według pomysłu trzech włoskich reżyserów: Bernardo Bertolucciego, Dario Argento i właśnie Sergia Leone. Zdjęcia były realizowane częściowo w Stanach Zjednoczonych (w plenerach Arizony i Utah), częściowo w Hiszpanii. Znakomita, nastrojowa muzyka do tego filmu jest dziełem Ennia Morricone. Grający jedną z głównych ról Henry Fonda po raz pierwszy pojawił się tu na ekranie jako "czarny charakter" i w zgodnej opinii krytyków była to jedna z najlepszych ról w jego bogatym dorobku. Akcja toczy się w latach 70. XIX w. Jill McBain, prostytutka z Nowego Orleanu, przybywa do małego miasteczka Flagstone, gdzie ma zamieszkać wraz z poślubionym niedawno farmerem Brettem McBainem oraz trójką jego dzieci, które po śmierci żony mężczyzna sam wychowywał. Kobieta z przerażeniem odkrywa, że cała czwórka została brutalnie zamordowana. Sprawcami byli ludzie z bandy niejakiego Franka, który jednak sprytnie skierował podejrzenia na innego rewolwerowca, zwanego Czejenem, poszukiwanego odtąd listem gończym. Nie mając odwagi pozostać w tak niebezpiecznym miejscu, Jill zgadza się sprzedać na aukcji odziedziczoną po mężu farmę, cenną o tyle, że na jej terenie znajduje się jedyne w okolicy źródło wody, a przede wszystkim dlatego, że przez ziemie McBaina ma przechodzić linia kolejowa budowana przez bogatego przedsiębiorcę Mortona. To właśnie Morton wynajął Franka do zamordowania rodziny McBainów, a następnie wywalczenia w czasie aukcji jak najniższej ceny za ziemię. W ostatniej chwili do licytujących dołącza jednak rewolwerowiec zwany Harmonicą oraz towarzyszący mu Czejen. Harmonica odbiera należną mu za schwytanie Czejena sumę 5 tys. dolarów i kupuje za nie farmę, płacąc jej rzeczywistą cenę. Zwraca jednak ziemię Jill, nie wyjaśniając motywów swojego postępowania. Harmonica zaprzyjaźnia się z Jill i pomaga jej w pracy na farmie. Pewnego dnia ratuje też życie Frankowi, na którego zastawili pułapkę jego niedawni towarzysze, ale znów nie chce powiedzieć, dlaczego tak postąpił ani kim naprawdę jest. Do Jill i Harmoniki dołącza niebawem Czejen, oczyszczony wreszcie z fałszywych podejrzeń o zamordowanie McBainów i zwolniony z aresztu, ale poważnie ranny w strzelanie z ludźmi Mortona. Nieoczekiwanie na farmie pojawia się też Frank, który chce się zmierzyć z Harmonicą i poznać wreszcie jego tajemnicę. 22:55 SŁOWNIK FILOZOFICZNY BRONISŁAWA WILDSTEINA Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Mariusz Cieślik (prowadzący) Temat siódmego odcinka "Słownika filozoficznego Bronisława Wildsteina" to R jak RACJONALIZM. Cykl dzięsieciu kilkuminutowych rozmów tworzy słownik podstawowych pojęć, z pogranicza nauk filozoficznych i społecznych. Bazę do rozważań stanowi nowa książka Bronisława Wildsteina "Bunt i afirmacja. Esej o naszych czasach". 23:05 THE ROLLING STONES - VOODOO LOUNGE UNCUT (THE ROLLING STONES: VOODOO LOUNGE UNCUT) Koncert, 149 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: David Mallet Wykonawcy: Rolling Stones Pełna wersja niezwykłego koncertu Rolling Stonesów na Joe Robbie Stadium w Miami. Występ, który odbył się 25 września 1994 roku, został zrealizowany z dużym rozmachem. Wraz z członkami zespołu niektóre utwory wykonały inne gwiazdy, m.in. Sheryl Crow, Bo Didley czy Robert Cray. 03:25 KINO NOCNE - CYNGA Dramat, 95 min, Polska, 1992 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Leszek Wosiewicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Władysław Kowalski, Ewa Dałkowska, Sylwia Wysocka, Krystyna Tkacz, Monika Bolly, Henryk Bista, Tomasz Łysiak "To film o łagrze, ale w sensie formalnym komedia" - zdefiniował specyfikę swojej "Cyngi" Leszek Wosiewicz. Kanwą scenariusza były wspomnienia Jerzego Drewnowskiego, jednego z założycieli konspiracyjnej organizacji socjalistyczno - niepodległościowej PLAN. Drewnowski po jej rozbiciu i aresztowaniu jego rodziny musiał uciekać przed gestapo. Nie chcąc stać się ofiarą terroru hitlerowskiego, niespodziewanie wpadł w szpony innego - stalinowskiego. Kilka lat spędził w łagrze. Pozwoliło mu to dokładnie poznać zbrodniczość radzieckiego systemu. Mimo to pozostał przy swoich przekonaniach. Po wyjściu na wolność doszedł do funkcji oficera Ludowego Wojska Polskiego, wszedł także w skład KRN. Leszek Wosiewicz - inaczej niż w swym poprzednim filmie o niemieckim obozie koncentracyjnym ("Kornblumenblau") - nie pokusił się o przedstawienie mechanizmów rządzących światem łagru. Pozbawił swego bohatera heroicznej przeszłości. Przez większą część filmu skazał go na amnezję spowodowaną szokiem (wbrew wspomnieniom Drewnowskiego). W konsekwencji Klonowicz stał się czymś w rodzaju bezwolnej kukły, idącej przeważnie za głosem impulsów. Więźniowie w jego otoczeniu to ludzie chorzy psychicznie, na granicy szaleństwa balansują też łagrowi strażnicy. W sumie daje to efekt makabrycznej groteski i sztuczności, co zarzucała reżyserowi krytyka. Wśród występujących w "Cyndze" aktorów najlepsze recenzje zebrali amator Tomasz Łysiak i Władysław Kowalski. Znacznie gorzej oceniono "metaforyczność" utworu Wosiewicza. Pisał krytyk: "Podstawowym mechanizmem, rządzącym każdą rzeczywistością, nie tylko totalitarną, jest zdaniem Wosiewicza przemoc. Świat katów i ofiar, świat kolejnych tyranii, które dążą do poniżenia bezbronnych, otumanionych jednostek. Wielka Metafora zamierzona przez Wosiewicza jest tak ogólna, że właściwie nic nie oznacza." We wrześniu 1939 roku Andrzej ucieka z walczącej Warszawy. W poszukiwaniu rodziców usiłuje przedostać się do okupowanego przez Rosjan Lwowa. NKWD aresztuje go pod zarzutem szpiegostwa. Skazany na śmierć, a potem ułaskawiony, zostaje zesłany do syberyjskiego łagru. Z powodu głodu, zimna i wyniszczającej pracy zapada na szkorbut, zwany w obozie "cyngą". 05:05 FABRYKA HITÓW - ELEKTRYFIKACJA (SOUNDBREAKING: GOING ELECTRIC) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Jeff Dupre, Maro Chermayeff Elektryczność to główny temat tego odcinka. Ujarzmienie tej siły pozwoliło na otwarcie nowego rozdziału w muzyce, który stale jest poszerzany. W szczegóły wprowadzi widzów m.in. rockowy duet The Black Keys.