TVP Historia Czwartek, 30.07.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 30 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1894 - wynaleziono płatki śniadaniowe; 1967 - zmarł Aleksander Wat; 1980 - Władysław Kozakiewicz pokazał swój gest; 1988 - powstało radio Ruiny Sztuki; 07:20 PAN NA ŻUŁAWACH - ODC. 10/11 - CZAS NIEPOKOJU Serial obyczajowy, historyczny, 47 min, Polska, 1984 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Andrzej Twerdochlib Zdjęcia: Damian Skóra, Włodzimierz Precht Wykonawcy: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Ireneusz Kaskiewicz, Teresa Lipowska, Jadwiga Polanowska, Monika Stefanowicz - Gabryelewicz, Zdzisław Kozień, Ryszard Kotys, Roman Kłosowski, Wirgiliusz Gryń, Tomasz Zaliwski, Tadeusz Teodorczyk, Włodzimierz Kłopocki, Leszek Benke, Artur Barciś, Sławomir Zemło, Krzysztof Szuster Mieszkańcy Łuczyc słuchają przemówienia Cyrankiewicza po wypadkach Poznańskich. Żona Mikuly ciężko chora zostaje przewieziona do szpitala. Pleszkun namawia chłopów do rozwiązania spółdzielni i odebrania ziemi. Część spółdzieców rozkrada wspólne dobro. Na zebraniu zapada decyzja rozwiązania spółdzielni. 08:40 HISTORIA NA TEN CZAS - KRZYSZTOF KOEHLER CZ. 5 Bez klasyfikacji, 5 min, Polska, 2020 W tym odcinku: Czy kultura sarmacka odpowiada za zepsucie obyczajów, stylu i smaku oraz jest winna rozbiorów Polski? Czy wręcz przeciwnie - jest kluczowa dla polskiej tradycji, aktywności. 08:50 HISTORIA POLSKI - JAK ZBUDOWANO NOWĄ WARSZAWĘ? Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Rafał Geremek Zburzenie Warszawy było wielką tragedią. Ale środowisku architektów zaraz po wojnie to wydarzenie wydawało się także wielką szansą. I radykalni moderniści, i władza komunistyczna chcieli stworzyć nowe miasto - stara przedwojenna Warszawa wydawała się im miastem zacofanym, w którym odpowiednim komfortem życia mogli się cieszyć nieliczni. 09:25 POLSKI KRÓL KOMIKÓW ADOLF DYMSZA - DODEK Film dokumentalny, 28 min, Polska, 1993 Reżyseria: Zbigniew Wawer Scenariusz: Tadeusz Pawłowicz Aktorzy: Adolf Dymsza Był urodzonym parodystą, umiał genialnie imitować głosy, wygląd, sposób bycia i mówienia. Stworzył postać warszawskiego cwaniaczka Dodka, na wzór wielkich komików światowego kina, jak Chaplin, Buster Keaton, czy Harold Lloyd. Dymsza - prawdziwe nazwisko Adolf Bagiński (1900 - 1975) - po raz pierwszy wystąpił w Teatrze im. Staszica jako 17 - latek. Wkrótce młodziutki kancelista praktykujący u warszawskiego rejenta zaangażował się do Teatrzyku Miraż jako inspicjent, sufler i statysta. Któregoś dnia musiał zastąpić chorego aktora. Gdy odtańczył na scenie poleczkę, jeden z widzów krzyknął "Brawo, Dymsza!" Dopiero po spektaklu sam zainteresowany dowiedział się, skąd wziął się ten pseudonim. Dyrektor teatru musiał wpisać na afiszu jakieś nazwisko na miejsce nieobecnego Karola Hanusza. Nie chciał dekonspirować młodego adepta teatralnego, który akurat odbywał służbę wojskową. W starym kalendarzu przeczytał nazwisko posła do carskiej Dumy, Leopolda Dymszy - i tak w 1919 r. narodził się król komików, Adolf Dymsza. Jego talent w pełni skrystalizował się w kabaretach i teatrzykach (Perskie Oko, Qui Pro Quo, Małe Qui Pro Quo, Banda, Cyrulik Warszawski). W kinie zadebiutował w 1918 r. w krótkometrażówce "Roztargniony krawiec", lecz dopiero film dźwiękowy przyniósł mu sukcesy i ogromną popularność ("Ułani, ułani", "Sto metrów miłości", "Dwanaście krzeseł", gdzie grał z czeskim komikiem Vlastą Burianem, "Wacuś", "Sportowiec mimo woli" i wiele innych). Przed wojną wystąpił w 26 filmach, z czego zachowało się 13, najczęściej we fragmentach. Po wojnie "zapracował" sobie na miano aktora niewykorzystanego - zagrał zaledwie w 7 filmach (m. in. "Cafe pod Minogą", "Skarb", "Irena do domu", "Nikodem Dyzma"). Dokument poświęcony Adolfowi Dymszy przypomina największe kreacje artysty w filmach przedwojennych, m. in. "Każdemu wolno kochać", "Romeo i Julcia", "Parada rezerwistów" (ten ostatni, zachowany we fragmentach, nie był prezentowany po wojnie). Fragmenty filmowe uzupełnia bogata ikonografia teatralnych i kabaretowych ról aktora oraz materiały ze zbiorów prywatnych. Wykorzystano materiały archiwalne: Filmoteki Narodowej, WFDiF w Warszawie i Muzeum Teatralnego w Warszawie. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 10:30 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 11:00 POLACY - DROGA DO ŚRODKA. KAZIMIERZ KARABASZ Film dokumentalny, 45 min, Polska, 1989 Reżyseria: Dariusz Król Scenariusz: Dariusz Król Zdjęcia: Jerzy Sobociński, Marek Kloska Bohaterem filmu dokumentalnego z cyklu "Polacy" jest Kazimierz Karabasz - reżyser, dokumentalista. W filmie znajdą się wypowiedzi bohatera oraz jego przyjaciół i pracowników, m.in. profesora Jerzego Bossaka i Stanisława Niedbalskiego. Zobaczymy także fragmenty filmów zrealizowanych przez Kazimierza Karabasza: "Gdzie diabeł mówi dobranoc", "Ludzie z pustego obszaru", "Ludzie w drodze", "Muzykanci", "Węzeł". 11:55 Z WIDOKIEM NA WAWEL - ROSYJSKIE WERSJE HISTORII Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) Rosyjskie wersje historii. Prezydent Władimir Putin wchodzi w rolę wykładowcy historii, realizując założenia bieżącej polityki, co budzi międzynarodowy odzew. A w jaki sposób o historii myślą Rosjanie i czy jest dziś miejsce na rzetelne badania historyczne w Rosji? Uczestnicy: Henryk Głębocki, Leszek Sykulski. 12:35 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 10 NA WOJNIE JAK TO NA WOJNIE Serial historyczny, 56 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Jerzy Bińczycki, Witold Pyrkosz, Joanna Żółkowska, Witold Dębicki, Maciej Góraj, Anna Nehrebecka, Wiktor Grotowicz, Piotr Machalica, Jan Łopuszniak, Lech Ordon, Krzysztof Stroiński, Henryk Talar, Jerzy Tkaczyk, Wojciech Wysocki, Andrzej Żółkiewski Wyrazem patriotyzmu i umacniania się polskości na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego jest powstanie tzw. polskich spółek zarobkowych. Prezes Prowincji Poznańskiej, Wilamowitz, zdając sobie sprawę z roli, jaką odgrywają spółki, usiłuje osłabić ich skuteczność. Efekt jest jednak odwrotny. Tymczasem Władysław Frankowski dowiaduje się o dawnej miłości Matyldy do ks. Wawrzyniaka. Zrozpaczony zostawia żonę z dwoma synami i wyjeżdża do Poznania. 15:40 TAJEMNICZY KSIĘŻYC (THE MOON) Film dokumentalny, 57 min, Wielka Brytania, 2006 Reżyseria: Ruth Whippman W filmie zaprezentowano materiały archiwalne i zdjęcia z misji Apollo, NASA i Europejskiej Agencji Kosmicznej, wywiady z licznymi osobami na temat aktywności księżycowej oraz pełen rachunek relacji człowieka z Księżycem oraz innymi naturalnymi satelitami. Program przedstawia historię wierzeń i mitów związanych z Księżycem, a także postęp naukowy, jaki stał się udziałem ludzkości - od starożytnego kultu Księżyca, do wyścigu kosmicznego w latach 60. Obecnie fascynacja człowieka Księżycem ponownie przeżywa swój rozkwit: na pustyni Utah Towarzystwo Księżycowe wybudowało pełnowymiarowe symulacje księżycowe, a firma Space Adventures oferuje bilety na Księżyc dla super bogatych pasjonatów. 16:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAROWÓZ FRANCISZEK ZAPIS PONOWNYCH NARODZIN Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Dysząca para, zionąca ogniem i dymem maszyna pokonująca ogromne dystanse z niewyobrażalnymi ciężarami stała się w wieku XIX symbolem rewolucji przemysłowej. Sprawiła, iż świat się skurczył, a słowo podróż przestało oznaczać przedsięwzięcie ekstremalne, przechodząc do kategorii zdarzeń codziennych. Pociągi zaczęły wyznaczać rytm życia społeczności mieszkających przy liniach kolejowych; to wedle nich regulowano niegdyś zegary. Maszyna ta zachwyciła artystów, a w Polsce całe pokolenia powtarzały wiersz Juliana Tuwima. Parowi mocarze, tak jak byli nośnikiem postępu, tak naturalną koleją rzeczy stali się jego ofiarą - na szczęście nie do końca. Odwiedzamy Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego Oleśnica. Tu czas stanął w miejscu. Tu podjęto wyzwanie ratowania starej lokomotywy. Trzymamy kciuki za powodzenie tego ogromnego przedsięwzięcia. 17:15 NIEZWYKŁE DWUDZIESTOLECIE. HISTORIA GOSPODARCZA II RP - KOLEJ LINOWA ODC. 5 Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2018 Reżyseria: Robert Kaczmarek Piąty odcinek z serii to opowieść o budowie kolei linowej na Kasprowy Wierch. Kolej ta była ukochanym dzieckiem ówczesnego wiceministra komunikacji Aleksandra Bobkowskiego, który, mimo licznych protestów i kontrowersji, doprowadził do jej powstania. Zbudowana na przełomie 1935 i 1936 roku, w rekordowym tempie sześciu i pół miesiąca, kolej linowa przyczyniła się do wzrostu turystyki w Tatrach i wielkiego rozwoju sportów zimowych w naszym kraju. Ta niezwykle nowoczesna, jak na owe czasy, konstrukcja sprawiła, że Zakopane z modnej wśród elit tatrzańskiej wioski zmieniło się w zimową stolicę Polski. 18:10 HISTORIA POLSKI - GENERAŁ WŁADYSŁAW SIKORSKI Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1992 Scenariusz: Zbigniew Wawer Zdjęcia: Stanisław Holnicki Program poświęcony postaci generała Władysława Sikorskiego przedstawiający przebieg jego kariery wojskowej i politycznej. W programie m. in. działalność generała w okresie międzywojennym. Wybuch II wojny światowej i wyjazd generała do Francji - odtwarzanie Polskich Sił Zbrojnych. Wojna francusko - niemiecka, ewakuacja wojsk polskich do Anglii. Organizacja Polskich Sił Zbrojnych w Anglii. Parada wojskowa przed Churchillem. Udział polskich żołnierzy w bitwie o Anglię. Kierunki polityki Sikorskiego. Projekt konfederacji polsko - czechosłowackiej, podróże do USA i Kanady, Układ Sikorski - Majski, utworzenie w ZSRR Armii Polskiej. Sikorski w Kujbyszewie, ujawnienie zbrodnii katyńskiej - zerwanie stosunków dyplomatycznych ZSRR z rządem londyńskim, front zachodni - powstanie brygady pancernej gen. Maczka. Podróż gen. Sikorskiego na środkowy wschód - Kair, Irak, katastrofa w Gibraltarze - pogrzeb generała. W filmie wykorzystano mat. archiwalne Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, archiwum WFDiF, ze zbiorów CBW. 18:50 PAN NA ŻUŁAWACH - ODC. 11/11 - STAN ALARMOWY Serial obyczajowy, historyczny, 71 min, Polska, 1984 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Andrzej Twerdochlib, Marian Pilot Zdjęcia: Damian Skóra, Włodzimierz Precht Aktorzy: Ireneusz Kaskiewicz, Tereesa Lipowska, Jadwiga Polanowska, Hanna Dunowska-Hunek, Monika Stefanowicz, Leszek Benke, Zdzisław Kozień, Ryszard Kotys, Tomasz Zaliwski, Barbara Burska, Roman Kłosowski, Wirgiliusz Gryń, Tadeusz Teodorczyk, Włodzimierz Kłopocki, Artur Barciś W spółdzielni Łuczyckiej wrze. Chłopi samodzielnie rodzielają ziarno, grabią maszyny, bydlo. Mikula chce ratować spółdzielnię. W kuźni wybucha pożar, ogień zajmuje park maszynowy. Chłopi przestają grabić i ratują maszyny od ognia. Rozumieją, że to dobro było wspólne. 21:20 BOMBA - CZ. 2/2 (2/2) Film dokumentalny, 60 min, USA, 2015 Reżyseria: Rushmore Denooyer, Kirk Wolfinger Scenariusz: Rushmore Denooyer Film opowiada historię bomby atomowej, jednego z najpotężniejszych i najbardziej destrukcyjnych wynalazków w historii. Pokazuje, jak ludzie poskromili jej niesamowitą moc i jakie wyzwania stawia to przed nimi, począwszy od 1945 roku. Odrestaurowane materiały filmowe, z których część dopiero niedawno ujawniono, pokazują kulisy pracy nad wynalezieniem pierwszej bomby atomowej i to jak zmieniła świat, zapoczątkowując nową erę. Rzadkie nagrania testów jądrowych z lat 50. i 60. ujawniają moc i zaskakująco pociągające piękno nuklearnych eksplozji. W filmie wystąpili: historyk specjalizujący się w badaniach nad bronią nuklearną Richard Rhodes, były sekretarz obrony William Perry, były sekretarz stanu George Shultz, a także liczni naukowcy, projektanci broni, piloci oraz zwykli ludzie, którzy mieli styczność z bombą atomową. Dzięki temu każdy może zweryfikować swój pogląd o trafności decyzji społeczeństw, by żyć obok wynalazku, który w każdej chwili może zniszczyć Ziemię. 00:55 SŁYNNE JEDNOSTKI SPECJALNE - SPIDERMANI ALEKSANDRA WIELKIEGO. ODC. 2/10 (ANCIENT ASSASSINS) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Chris Lethbridge Wykonawcy: Janusz Szydłowski Od wieków historia pełna jest opowieści o odważnych wojownikach i elitarnych jednostkach bojowych, które walczyły, aby chronić władców, pokonywać wrogie armie i ratować imperia. Seria ta opowiada o najbardziej zabójczych formacjach wojskowych w historii, od starożytnej Grecji po Japonię. Przy pomocy rekonstrukcji filmowych i wypowiedzi ekspertów przypomina ich misje i dzieje. Władcy zawsze potrzebowali elitarnych oddziałów bojowych; mężczyzn czy kobiet doskonale wyszkolonych, zręcznych w posługiwaniu się bronią, zdolnych do infiltracji szeregów wroga, a w razie konieczności do ich eliminacji. Każdy z odcinków serii poświęcony jest jednemu wojownikowi albo jednej wyspecjalizowanej grupie. Bada ich szczegolne umiejętności, w jaki sposób się szkolili, jaki mieli cel, co dokładnie uczyniło z nich najbardziej przerażających morderców ich czasów i jak ich działania wpłynęły na współczesną taktykę wojenną. W cyklu będzie można znaleźć odpowiedź, między innymi, na pytania: jak buddyjska mniszka stała się wojowniczką Kung Fu, jak saksońskie siły bojowe ostatecznie pokonały wikingów, jak cygańscy najemnicy Vlada Palownika zatrzymali inwazję osmańską i jak holenderskie plemię doprowadziło do przejęcia Brytanii przez cesarza rzymskiego Klaudiusza. Ta oryginalna, pełna akcji i niesamowitych faktów seria, wciągnie wszystkich miłośników historii. 01:45 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 02:20 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 02:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAROWÓZ FRANCISZEK ZAPIS PONOWNYCH NARODZIN Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Dysząca para, zionąca ogniem i dymem maszyna pokonująca ogromne dystanse z niewyobrażalnymi ciężarami stała się w wieku XIX symbolem rewolucji przemysłowej. Sprawiła, iż świat się skurczył, a słowo podróż przestało oznaczać przedsięwzięcie ekstremalne, przechodząc do kategorii zdarzeń codziennych. Pociągi zaczęły wyznaczać rytm życia społeczności mieszkających przy liniach kolejowych; to wedle nich regulowano niegdyś zegary. Maszyna ta zachwyciła artystów, a w Polsce całe pokolenia powtarzały wiersz Juliana Tuwima. Parowi mocarze, tak jak byli nośnikiem postępu, tak naturalną koleją rzeczy stali się jego ofiarą - na szczęście nie do końca. Odwiedzamy Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego Oleśnica. Tu czas stanął w miejscu. Tu podjęto wyzwanie ratowania starej lokomotywy. Trzymamy kciuki za powodzenie tego ogromnego przedsięwzięcia. 03:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - MOŁOTOW Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Wydanie poświęcone ministrowi spraw zagranicznych ZSRR Wiaczesławowi Mołotowowi i dyplomacji radzieckiej. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.