TVP Historia Czwartek, 06.08.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 6 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1660 - zmarł Diego Velasquez; 1914 - wymarsz Pierwszej Kadrowej; 1945 - Amerykanie zrzucili bombę atomową na Hiroszimę; 1978 - zmarł papież Paweł VI; 06:55 1920. WOJNA O WSZYSTKO - ODC. 3/20 Dysk./wywiad/debata, 16 min, Polska, 2020 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik, Paweł Krzeminski Wykonawcy: Piotr Gursztyn (prowadzący) Program realizowany w studiu wirtualnym. Wokół rozmówców, na ścianach studia, rozgrywają się sceny batalistyczne zarejestrowane na archiwalnych filmach sprzed 100 lat. W trakcie rozmowy, w studiu pojawiają się holograficzne postaci bohaterów wydarzeń sprzed wieku, zarówno ze strony polskiej, jak sowieckiej. Trzeci odcinek cyklu poświęconego całościowej analizie wydarzeń wojny polsko - bolszewickiej, od jej początku na przełomie 1918/19 i agresji strony sowieckiej, do podpisania i ratyfikowania Pokoju Ryskiego w 1921 r. Potyczka pod Berezą Kartuską, trwająca kilka dni lutego 1919, przyjmowana jest przez większość historyków za faktyczny początek wojny polsko - bolszewickiej, ponieważ po raz pierwszy od początku starć, po obu stronach, brały w niej udział regularne oddziały wojskowe. 6 marca na kongresie założycielskim III Międzynarodówki na wniosek Lwa Trockiego podjęto uchwałę, by po rozgromieniu kontrrewolucji w Rosji sowieckiej Armia Czerwona ruszyła na zachód Europy. Komunistyczny imperializm i zbrojne parcie bolszewików w kierunku zachodnim stają się główną przyczyną wojny polsko - sowieckiej. Józef Piłsudski rozpoczyna ofensywę na Wilno. Miasto zdobyła kawaleria pod dowództwem płk. Władysława Beliny - Prażmowskiego i oddziały piechoty dowodzone przez gen. Edwarda Rydza - Śmigłego. Był to dobitny wyraz prowadzenia przez Polskę aktywnej polityki wschodniej. Sowieci zostają wyrzuceni z Wileńszczyzny, w której instalują się polskie władze. Omawiany w tym odcinku okres obejmuje m.in. wydarzenia: 2 III 1919 szef angielskiej misji wojskowej gen. Adrian Carton de Wiart prosił JP, aby Polska nie podejmowała działań zbrojnych przeciw Litwie. JP odpowiedział, że tak będzie, o ile Litwini nie będą zachowywać się agresywnie 2 III zdobycie Słonimia i Skidla k. Grodna; na Polesiu zdobyto Janów 2 III wznowienie walk na froncie polsko - zachodnioukraińskim 4 III rozpoczęła się ofensywa wojsk gen. Aleksandra Kołczaka, której celem było połączenie się z siłami gen. Denikina i wspólny marsz na Moskwę 6 III kongres założycielski III Międzynarodówki na wniosek Lwa Trockiego podjął uchwałę, by po rozgromieniu kontrrewolucji w Rosji Armia Czerwona ruszyła na zachód Europy 7 III uchwała Sejmu o poborze do wojska sześciu roczników (1896 - 1901), co miało pozwolić na stworzenie półmilionowej armii 7 III zajęcie Pińska 7 III wojska ZURL przeszły do kolejnej ofensywy 8 III wojska ZURL przecięły linie kolejową Lwów - Przemyśl, odcinając Lwów od reszty kraju 9 - 10 III odparte ataki bolszewickie na Słonim, w nocy z 10/11III bolszewicy wdarli się do miasta, udało się ich wyprzeć po ciężkich walkach 10 III NW powołał b. szefa SG gen. Stanisława Szeptyckiego na dowódcę Frontu Litewsko - Białoruskiego; dotychczasowy dowódca gen. Wacław Iwaszkiewicz został głównodowodzącym w Galicji Wsch. 12 III polska wygrana pod Sądową Wisznią 14 III w Nieświeżu wybuchło powstanie antybolszewickie, stłumione 19III, przywódcy zostali rozstrzelani 24III 15 III bolszewicy zdobyli Kijów, wypierając zeń wojska URL 15 III JP rozmawiał z Jerzym Osmołowskim nt. kwestii białoruskiej; Osmołowski był przeciwny podziałowi Białorusi między Polskę a Sowiety, twierdząc, że byłoby to zagrożenie dla Polski. Optymalne wg niego było powołanie federacji litewsko - białoruskiej sfederowanej z resztą Polski 07:25 NAD NIEMNEM - ODC. 4/4 Serial obyczajowy, 54 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Muzyka: Andrzej Kurylewicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Aktorzy: Iwona Pawlak, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Marta Lipińska, Michał Pawlicki, Zbigniew Bogdański, Jacek Chmielnik, Ewa Decówna, Edmund Fetting, Marek Herbik, Renata Husarek, Irena Kownas, Renata Kretówna, Małgorzata Nowak, Jerzy Z. Nowak, Maria Nowotarska, Andrzej Precigs, Jan Prochyra Do Bohatyrowiczów wyrywa się nie tylko Justyna, ale i syn Benedykta, Witold. Rodzinny konflikt pogłębia się, zwłaszcza że pan Korczyński i jego żona mają różne zdania na temat ewentualnego małżeństwa Justyny z Różycem. Justyna i Witold są gośćmi na weselu jednej z Bohatyrowiczówien. Tej nocy Jan i Justyna wyznają sobie miłość, a Benedykt wreszcie odnajduje wspólny język z synem. Następnego dnia Kirłowie przyjeżdżają do Korczyna z oświadczynami w imieniu Różyca. Justyna odrzuca je, wyznając, że jest już zaręczona z Janem. Pani Emilia dostaje ataku histerii, stary Orzelski jest załamany, ale nic nie może zmącić szczęścia dziewczyny. 09:00 TWARZE SOLIDARNOŚCI - KONRAD GAJEWSKI, MARIAN STAWICKI Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda, czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Tczew, strajk 1 lipca, Fabryka Przekładni Samochodowych Polmo. 09:25 HISTORIA POLSKI - OPOWIEŚCI RODOWICZÓW Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jolanta Kessler - Chojecka, Małgorzata Rodowicz Scenariusz: Jolanta Kessler Chojecka, Malgorzata Rodowicz To jest historia ludzi, którzy walczyli o niepodległą Polskę. Takich jak na przykład Jan Rodowicz Anoda, uczestnik Akcji pod Arsenałem, członek batalionu Zośka. Film jest opowieścią historyczną. Z tego tytułu w warstwie wizualnej wykorzystano archiwa filmowe i ikonografię z okresu II wojny światowej, Powstania Warszawskiego i okresu stalinowskiego. Ponadto rodzina Rodowiczów posiada imponujące archiwum własne, na które składają się zdjęcia, obrazy, książki napisane przez członków rodziny, albumy, filmy i inne artefakty, które uświetnią narrację. Część spuścizny rodziny została przekazana do Ossolineum. Zdjęcia współczesne, kręcone w dawnych miejscach akcji, przybliżają ten stosunkowo odległy czas i wiążą go z dzisiejszym życiem, podkreślają kontynuację pokoleń i wagę historii dla współczesnego widza. Całość ułożona jest w stylu opowieści rodzinnej, toteż zdjęcia ze spotkania rodzinnego wyznaczają ramy konstrukcyjne filmu. Ponadto swoją rolę ma narrator, który umiejscawia wydarzenia w kontekście historycznym. Dodatkowym zabiegiem reżyserskim jest uwypuklenie najmłodszego (prawie) pokolenia rodziny, w osobie Mateusza, który uczestniczy w spotkaniu rodzinnym i prowadzi widza po Warszawie/Zalesiu - w różne miejsca, związane z losami różnych postaci. Jego wypowiedź rzuca może trochę inne światło na wydarzenia: ukazuje ich wpływ na młode pokolenie i daje spojrzenie na czas przeszły bliskie współczesnej widowni. I właśnie Mateusz, w końcowej sekwencji, zada nam pytanie, czy nasza opowieść to czas przeszły dokonany? Czy niedokonany, wciąż się dziejący. 10:25 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesława Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 11:25 FELIKS ZNACZY SZCZĘŚLIWY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Wiesław Romanowski Scenariusz: Wiesław Romanowski Jest to historia człowieka, który został zawodowym rewolucjonistą, później terrorystą, twórcą policji politycznej, współtwórcą państwa sowieckiego, a w dzisiejszej Rosji i Białorusi, szczególnie w Rosji jest częścią mitu o solidnym moralnym fundamencie rosyjskiego państwa. Za jego ideowego spadkobiercę uważa się Władimir Putin. W Polsce, skąd pochodził, jest raczej potępiany, czego dowodem entuzjazm tłumu po likwidacji jego pomnika na placu Bankowym w Warszawie. Jednak oceny jego życiowej postawy są intrygujące. 12:20 Z WIDOKIEM NA WAWEL - SOJUSZNICY Magazyn, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) Odc. 1 Punktem wyjścia do refleksji nad znaczeniem sojuszy w prowadzeniu polityki międzynarodowej każdego państwa, a w szczególności Polski, jest sojusz polsko - brytyjski zawarty przed II wojną światową. Goście programu zastanawiać się będą, czy Zjednoczone Królestwo wystawiając Polsce gwarancje i podpisując układ sojuszniczy, miało intencję go zrealizować? W kolejnych częściach programu rozmowa dotyczyć będzie ciekawych przykładów sojuszy między państwami w różnych epokach historycznych (wojna siedmioletnia, dymitriada, sojusz wojskowy między Piłsudskim i Petrulą). W odcinku wykorzystano plakat First to Fight Marka Żuławskiego, obraz Lisowczycy - strzelanie z łuku Józefa Brandta oraz materiały ze zbiorów Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. 12:50 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 2/13 Serial wojenno - sensacyjny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz na podstawie własnej książki: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński W 1939 r. , w czasie przekazywania przez NKWD więźniów oficerom gestapo, obecny tam przedstawiciel MSZ, Johann Jorg, zażądał wydania jednego z więźniów - oficera polskiego wywiadu lotniczego, kpt. Andrzeja Czernego. Marzec 1945 r. Beer, sprawdzający na rozkaz Globckego akta Jorga, znajduje wzmiankę o tym wydarzeniu. Globcke przypomina sobie, że opowiadał mu o tym Harry Sauer, szef bezpieczeństwa w zamku Książ. Postanawia do niego pojechać. W czasie nocnej libacji Sauer potwierdza, że Jorg zabrał więźnia, co rozzłościło Heydricha. Szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy uznał, że Jorg działał na polecenie szefa Abwehry, adm. Canarisa, zamierzającego zdradzić Zachodowi najściślej strzeżoną tajemnicę Niemiec: osiągnięcia naukowców pracujących nad rozszczepieniem atomu. Sauer otrzymał rozkaz, aby znaleźć tego dowody, więc uprowadził i torturował Jorga. Nie wydobył od niego informacji o działaniach Canarisa, gdyż ludzie admirała uwolnili Jorga. Ten, po wygojeniu złamanej szczęki, został wysłany przez Canarisa do bezpiecznego miejsca: Jeleniej Góry, gdzie rozpoczął pracę w tajnym ośrodku kryptologicznym. Jorg, wciąż pod baczną obserwacją Globckego, poznaje piękną dziewczynę, którą widział na schodach w zamku. To Anna Maria Solof (Anna Dereszowska), siostrzenica właściciela zamku, hrabiego Gütschowa. Dziewczyna ostrzega Jorga, że jego zwierzchnicy nie będą tolerować ich znajomości. Myli się. Globcke uważa, że to sprzyja jego planom. Jorg jedzie z nią do pobliskiego miasteczka Leśna, gdzie przybyła już jego łączniczka Natalia; dzięki niej Jorg będzie mógł nawiązać kontakt z centralą. 15:50 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - DZIEŃ, KTÓRY WSTRZĄSNĄŁ FRANCJĄ (JULY 14TH 1789) Film dokumentalny, 44 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel, Stephane Bern (prowadzący) Opowieść o początku Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Wystarczył jeden dzień, by rozpętała się burza. 14 lipca 1789 roku lud Francji zdobył więzienie, symbolizujące władzę króla, a Bastylia stała się odtąd symbolem rewolucji. Wraz ze Stephane ' em Bernem, prowadzącym ten popularny program historyczny, poznajemy, godzina po godzinie, wydarzenia lipca 1789 roku, który przeszedł do historii Francji. Odwiedzamy miejsca wydarzeń z 12, 13 i 14 lipca: Ogrody Palais - Royal, Tuilleries, Hotel des Invalides, Pałac w Wersalu i wreszcie - Bastylię, gdzie miał miejsce ostateczny szturm rewolucjonistów. "Historia w postaciach" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire), zapisana to seria programów historycznych, realizowana przez France 3. Gospodarzem programu jest znany dziennikarz Stephane Bern. Każdy z odcinków przedstawia losy wybranej postaci historycznej oraz prezentuje miejsca i zabytki, stanowiące część europejskiego dziedzictwa kultury. 16:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - UPARCIE WRACAMY Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Uparcie wracamy Niektóre nasze tematy badawcze niepostrzeżenie rozrastają się do rozmiarów małych seriali. W tej formule niewątpliwie mieszczą się nasze poszukiwania pola powstańczej bitwy pod Waliłami z roku 1863. Dziś próbujemy domknąć dwa watki. Pierwszy z nich to poszukiwana przez nas mogiła poległych powstańców. Drugi to odnaleziona tu przez nas uprzednio pieczęć, którą dziś będziemy w stanie przekazać potomkom jej właścicieli. Bitwa o wielką wieś trwa Gdy chodzi o obronę Wybrzeża, jednym tchem wymieniamy Westerplatte, Oksywie, Hel. Dziś do tej listy chwały dopisujemy wielką bitwę o Wielką Wieś - dzisiejsze Władysławowo. Rozpoczęła się 10 września 1939 r. i miała kluczowe znaczenia dla obrony dzisiejszego Wybrzeża. My zaś przyjrzymy się imponującej rekonstrukcji tej właśnie bitwy. Nad Wartą Przenosimy się na zachodnie rubieże Rzeczpospolitej, nad Warte, ale w czasie pozostajemy tym samym, co w poprzedniej opowieści. Jest wrzesień 1939 roku. Scenografia została taka jak wtedy, w pierwszych dniach września - nadrzeczne łąki, polskie schrony bojowe. Tylko wieś zniknęła i rekonstruktorzy musieli ją symbolicznie odtworzyć. Obrońcy tego skrawka też o dziesiątki lat młodsi, ale motywy, dla których włożyli mundur te samy co dla ich dziadków. Oglądamy kolejną rekonstrukcję historyczną, tym razem to bitwa o Beleń Strońsko Zagórzyce. 17:15 NIEZWYKŁE DWUDZIESTOLECIE. HISTORIA GOSPODARCZA II RP - ZAGŁĘBIE NAFTOWE I COP ODC. 6 Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2018 Reżyseria: Robert Kaczmarek "Niezwykłe Dwudziestolecie. Historia gospodarcza II RP" to sześcioodcinkowy serial o przemianach społecznych i ekonomicznych międzywojennej Polski. Mimo pozornie trudnego tematu, serial w lekki i przystępny sposób przybliża zagadnienia związane z rozwojem przemysłowym naszego kraju. Przedstawia wspaniałe osiągnięcia tamtych lat, z których możemy być dumni do dziś - jak choćby budowa Gdyni czy utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego. Serial ukazuje m.in. rozwój kolejnictwa na ziemiach polskich, powstanie przemysłu lotniczego, kształtowanie się rodzimej waluty czy budowę kolei linowej na Kasprowy Wierch. Dzięki dynamicznemu montażowi, dowcipnym animacjom oraz kreatywnemu użycia archiwaliów, serial jest bardzo atrakcyjny wizualnie. Może stanowić doskonałe źródło wiedzy o tamtych czasach zarówno dla młodzieży jak i dla widzów dorosłych. To nowe spojrzenie na II Rzeczpospolitą z perspektywy stu lat od odzyskania niepodległości. Szósty odcinek z serii opowiada o powstaniu Centralnego Okręgu Przemysłowego. Zbudowany w latach 1936 - 39 COP był dzieckiem ówczesnego ministra przemysłu, Eugeniusza Kwiatkowskiego, a zarazem jednym z największych osiągnięć gospodarczych przedwojennej Polski. Jego budowa została drastycznie przerwana w wyniku wybuchu II wojny światowej. Odcinek przedstawia też mało znaną historię galicyjskiego zagłębia naftowego, które w początkach XX wieku było jednym z rejonów największego wydobycia ropy naftowej na świecie. Czy mogliśmy być europejskim Kuwejtem i dlaczego tak się nie stało? O tym wszystkim można dowiedzieć się z ostatniego odcinka serialu. 17:45 TWARZE SOLIDARNOŚCI - MARIAN KRÓL, JAN LEŚNIAK, URSZULA RADEK Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda, czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Świdnik, strajk 8 - 12 lipca, zakłady WSK. 18:10 HISTORIA POLSKI - KOŁO HISTORII - PIERWSZA KADROWA Reportaż, 28 min, Polska, 2014 Scenariusz: Julian Rachwał Zdjęcia: Sebastian Jensz- Stawowczyk, Wojciech Kursa, Lesław Janusz Muzyka: Krzysztof Suchodolski Film jest próbą uzasadnienia legendy I Kompanii Kadrowej, utworzonej przez Józefa Piłsudskiego 3 sierpnia 1914 r. w Krakowie, zatem w kilka dni po wybuchu I wojny światowej, wpisując się w obchody okrągłej, 100. rocznicy początku tej wojny. To rodzaj dokumentalnej formy z inscenizowanymi wstawkami o anatomii zdarzeń, splocie historycznych uwarunkowań i przypadków, powodujących narodziny Kadrówki. Do wypowiedzi fachowców (historyków, autorów opracowań) autorzy filmu dołączyli także dobrane głosy ludzi w jakiś sposób powiązanych z bohaterami bądź wydarzeniami historycznymi tamtego czasu (w dużej mierze chodziło o więzy rodzinne). Tego typu relacje w kilku przypadkach nawet pozwoliły skorygować stan wiedzy historycznej związanej z Legionami w kontekście I wojny, przydając filmowi także swojego rodzaju funkcji badawczej. Generalnie jednak chodziło oto, by forma filmu naśladująca domową gawędę, poprzez ciepło tego rodzaju przekazu była bliższa współczesnemu widzowi, wpływała na jego zainteresowanie. Film tak naprawdę opowiada przecież o znalezieniu drogi do wolności po ponad stuletniej niewoli - jest to więc opowieść o narodzinach II Rzeczpospolitej. 2 VI bolszewicy zajęli Sarny i Krzemieniec; oddziały polskie zajęły Tarnopol ostatnią bazę zaopatrzeniową wojsk ukraińskich 4 VI skarga do Naczelnego Dowództwa z powodu samowolnego zdobywania terenu przez poszczególne polskie oddziały: Grupy i dywizje prowadzą samodzielnie dalszą ofensywę powodując się osobistymi ambicjami dowódców, po części natury politycznej i wymawiającymi się odnośnymi prośbami miejscowej ludności 4 VI 4. DP zdobyła Buczacz 5 VI oddziały bolszewickie zaatakowały zgrupowanie polskie w Radziwiłłowie zmuszając je do wycofania się do Brodów 7 VI bolszewicy atakowali pod Rafałówką na Wołyniu 9 VI bezskuteczne ataki bolszewików na zachód od Radziwiłłowa; tego dnia Czas pisał: Im lepsze będą szanse wojsk Kołczaka, tym większe trudności napotkamy przy odzyskiwaniu kresów 10 VI ostatnia kontrofensywa Ukraińców zachodniogalicyjskich pod nowym dowództwem gen. A. Grekowa tzw. ofensywa czortkowska; pierwszego dnia UHA zdobyła Czortków 11 VI UHA zdobyła Buczacz 12 VI UHA zdobyła Trembowlę 13 VI UHA zdobyła Podhajce 13 VI rozbicie oddziałów bolszewickich broniących Wołożyna 15 VI UHA zdobyła Tarnopol 17 VI oddziały UHA zaatakowały Brzeżany w celu zdobycia tamtejszych magazynów wojskowych 21 VI oddziały polskie wycofały się z Brzeżan do Rohatyna; Ukraińcy nie osiągnęli jednak swojego celu, bo wcześniej zostały ewakuowane zapasy zgromadzone w tamtejszych magazynach; - początek załamania się ofensywy czortkowskiej 21 - 23 VI ciężkie walki pod Postawami 22 VI JP mianował gen. Henrysa dowódcą polskiego Frontu Zachodniego w obawie przed atakiem Niemiec niezadowolonych z ustaleń konferencji pokojowej 25 VI armia Denikina wkroczyła do Charkowa 26 VI JP przybył na front galicyjski, aby bezpośrednio przejąć dowodzenie ofensywy przeciw ZURL 28 VI zawarcie traktatu wersalskiego, zmniejszenie groźby ataku Niemiec na Polskę (operacja Sonnenwende) 28 VI o godz. 3.00 początek ostatecznej ofensywy polskiej w Galicji Wsch. 29 VI oddziały polskie zajęły Pomorzany i Brzeżany 30 VI armia Denikina zdobyła Carycyn 18:45 1920. WOJNA O WSZYSTKO - ODC. 4/20 Dysk./wywiad/debata, 14 min, Polska, 2020 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik, Paweł Krzeminski Wykonawcy: Piotr Gursztyn (prowadzący) Program realizowany w studiu wirtualnym. Wokół rozmówców, na ścianach studia, rozgrywają się sceny batalistyczne zarejestrowane na archiwalnych filmach sprzed 100 lat. W trakcie rozmowy, w studiu pojawiają się holograficzne postaci bohaterów wydarzeń sprzed wieku, zarówno ze strony polskiej, jak sowieckiej. Czwarty odcinek cyklu poświęconego całościowej analizie wydarzeń wojny polsko - bolszewickiej - od jej początku na przełomie 1918/19 i agresji strony sowieckiej, do podpisania i ratyfikowania Pokoju Ryskiego w 1921 r. Polska ofensywa na wschodzie posuwa się naprzód z sukcesami, zajmując kolejne tereny, osiągając linię starych okopów niemieckich z późnego lata 1915 r. Strona polska dysponowała większymi siłami, ponieważ bolszewicy wiele jednostek przerzucali na odcinki walki z armią białej Rosji. Polska przestała być dla Sowietów priorytetem na polu walki. Józef Piłsudski podejmuje decyzję o niewspieraniu sił białej Rosji. Kierując się polską racją stanu, nie popiera armii białych, słusznie przewidując, że po pokonaniu bolszewików Rosja przesunęłaby granice z Polską na linię, gdzie dawniej graniczyła z Królestwem Polskim. Omawiany w tym odcinku okres obejmuje m.in. wydarzenia: 8 V 1919 grupa gen. Józefa Lasockiego osiągnęła linię starych okopów niemieckich na odcinku Wiszniew - Smorgonie - jez. Narocz 9 V bolszewicy bezskutecznie atakowali w okolicach Podbrodzia 10 V oddziały polskie zajęły Smorgonie 12 V wyzwolenie Naliboków 13/14 V w nocy zaczęła się generalna polska ofensywa przeciw siłom ukraińskim na froncie od Prypeci po Karpaty 16 V wyzwolenie Święcian i Nowo - Święcian 16 V zajęcia Łucka, wojska URL nie stawiły oporu 17 V zdobycie Drohobycza 18 V JP udzielił wywiadu dziennikowi Journal de Geneve: - Nasi robotnicy są socjalistami, ale są też zaciekłymi Polakami, - Nie ma nic bardziej kompromitującego dla socjalizmu niż bolszewizm 19 V zdobycie Kamionki Strumiłowej 19 V JP rozmawiał z posłem brytyjskim Percy Wyndhamem. Oznajmił mu, że Lwów i Zagłębie Naftowe muszą zostać przy Polsce, a co do reszty Małopolski Wsch. , to decyzja zostanie pozostawiona konferencji pokojowej w Paryżu 20 V zdobycie Stryja i Brodów 22 V na Wołyniu wojska bolszewickie coraz bardziej zbliżały się do pozycji polskich, naciskając na wojska URL. Tego dnia bolszewicy zdobyli Równe, a rząd URL uciekł ze Zdołbunowa do Dubna 22 V odparte ataki bolszewickie w okolicy Święcian 24 V wojska rumuńskie wkroczyły na Pokucie, wypędzając stamtąd administrację ZURL; panika w rezydującym w Stanisławowie rządzie ZURL 25 V POW opanowuje Stanisławów - siedzibę rządu ZURL 27 V na wschód od Stanisławowa spotykają się oddziały polskie i rumuńskie, ofensywa polska w Galicji Wsch. osiągnęła swój cel i została zatrzymana na linii Brody - Załoźce - Złota Lipa 29 V zdobyto Stolin na Polesiu 31 V protesty mocarstw zach. ws ofensywy polskiej w Galicji Wsch; tego dnia poseł francuski Eugene Pralon złożył na ręce JP notę protestacyjną. Zarzucił Polsce lekceważenie Francji i Wlk. Brytanii oraz użycie niezgodnie z ustaleniami armii Hallera. JP odpowiedział, że chodziło o uzyskanie połączenia kolejowego z zachodem przez Rumunię wobec obstrukcji Niemiec; pod naciskiem Ententy polska ofensywa została wstrzymana, co wkrótce wykorzystały wojska ZURL, przechodząc do kontrofensywy 1 VI powstał front polsko - bolszewicki na Wołyniu 19:05 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 1/13 - POWRÓT Serial historyczny, 45 min, Polska 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Scenografia: Joanna Doroszkiewicz, Katarzyna Filimoniuk Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Lesław Żurek, Michał Żurawski, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Marek Lewandowski, Marek Kalita, Marcin Tyrol Serial historyczny z elementami sensacyjnymi "1920. Wojna i miłość" opowiada o jednym z najważniejszych okresów w dziejach Polski - o walce o niepodległość w 1920 r. Akcja rozpoczyna się w 1918 r. w pogrążonej chaosem Rosji, gdzie poznajemy głównych bohaterów - Bronka, Władka i Józefa. Bronek Jabłoński (Jakub Wesołowski) jest oficerem rosyjskiej armii. Wpada w ręce bolszewickiego oddziału dowodzonego przez okrutnego Tkaczenkę, ale udaje mu się zbiec. Władek Jarociński (Wojciech Zieliński) ze Śremu, żołnierz pruskiej armii i Józef Szymański (Tomasz Borkowski), matematyk ze Lwowa, oficer w austro - wegierskiej c. k. armii stają naprzeciw siebie w bitwie. Józefowi udaje się wyrwać z niemieckiego okrążenia. Władek, wbrew własnej woli, zostaje dezerterem. Wkrótce do uciekinierów dołącza Bronek. Całą trójkę zatrzymuje niemiecka żandarmeria. Trafiają do obozu internowania. 11 listopada 1918 r. przychodzi niepodległość. Trzej koledzy wyruszają w kierunku Warszawy. Los sprawia, że ich historie się przeplatają, a spotkania następują w najbardziej nieoczekiwanych okolicznościach. Młodzi ludzie, w tak dramatycznych czasach, wystawieni są na próbę odwagi i patriotyzmu. Czeka ich walka i zdrada, ale też miłość - nawet w tak trudnych latach można spotkać tę jedyną, która sprawi, że życie całkowicie się odmieni. W roli Marszałka Piłsudskiego zobaczymy Mirosława Bakę, w pozostałych rolach wystąpią m. in.: Karolina Chapko (Zosia), Monika Kwiatkowska - Dejczer (Jadwiga), Katarzyna Maciąg (Lulu), Lesław Żurek (Miecio), Karolina Nolbrzak (Pola), Michał Żurawski (Aleksander), Danuta Stenka (Teresa Olszyńska), Marek Bukowski (major Mikulicz), Eryk Lubos (Tkaczenko), Piotr Gąsowski (Lipman), Krzysztof Globisz (Lew Sribielnikow), Marek Kalita (porucznik Miłoszewski), Filip Garbacz (Leszek), Marcin Tyrol (ordynans Bocian), Ireneusz Czop (kapitan wywiadu), Małgorzata Puzio - Miękus (Sabina), Olgierd Łukaszewicz (Olszyński), Maciej Nawrocki (Teofil Olszyński), Marek Lewandowski (pułkownik sztabu generalnego), Jerzy Łapiński (Ambroży, ordynans we dworze), Tomasz Sobczak (dowódca pułku), Piotr Sobczak (Szpilman), Jagoda Pietruszkówna (Szczepanowa), Andrzej Mastalerz (Szczepan). 21:10 HIROSZIMA - UKRYTA PRAWDA (HIROSHIMA - THE REAL HISTORY) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2015 Bomba atomowa zrzucona na Hiroszimę była początkiem nowej ery. Jej detonacja nie tylko zabiła ponad 100 000 osób, ale równocześnie oznaczała ostatni rozdział drugiej wojny światowej, jak i początek ery nuklearnej. Konflikty zbrojne, polityka międzynarodowa i bezpieczeństwo całej ludzkości już nigdy po tym nie były takie same. Poprzez szczegółowy opis wydarzeń przed, w trakcie i po zrzuceniu bomby, film ten ujawnia fascynującą historię jednego z decydujących momentów XX wieku i ujawnia dalekosiężne konsekwencje wybuchu, zarówno w samej Hiroszimie, jak i dla całego świata. Film przedstawia kluczowe momenty, najważniejsze miejsca, jak również graczy związanych z tym wydarzeniem. Prowadzi nas przez gabinety najpotężniejszych przywódców świata z obydwu stron barykady - aliantów i Japończyków. Widzimy samoloty wysłane na fatalną misję, a wreszcie zdewastowane ulice Hiroszimy kilka godzin po ataku. 00:40 SŁYNNE JEDNOSTKI SPECJALNE - MNISI KUNG - FU ODC. 3/10 (ODC. 3) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Chris Lethbridge Wykonawcy: Janusz Szydłowski Od wieków historia pełna jest opowieści o odważnych wojownikach i elitarnych jednostkach bojowych, które walczyły, aby chronić władców, pokonywać wrogie armie i ratować imperia. Seria ta opowiada o najbardziej zabójczych formacjach wojskowych w historii, od starożytnej Grecji po Japonię. Przy pomocy rekonstrukcji filmowych i wypowiedzi ekspertów przypomina ich misje i dzieje. Władcy zawsze potrzebowali elitarnych oddziałów bojowych; mężczyzn czy kobiet doskonale wyszkolonych, zręcznych w posługiwaniu się bronią, zdolnych do infiltracji szeregów wroga, a w razie konieczności do ich eliminacji. Każdy z odcinków serii poświęcony jest jednemu wojownikowi albo jednej wyspecjalizowanej grupie. Bada ich szczegolne umiejętności, w jaki sposób się szkolili, jaki mieli cel, co dokładnie uczyniło z nich najbardziej przerażających morderców ich czasów i jak ich działania wpłynęły na współczesną taktykę wojenną. W cyklu będzie można znaleźć odpowiedź, między innymi, na pytania: jak buddyjska mniszka stała się wojowniczką Kung Fu, jak saksońskie siły bojowe ostatecznie pokonały wikingów, jak cygańscy najemnicy Vlada Palownika zatrzymali inwazję osmańską i jak holenderskie plemię doprowadziło do przejęcia Brytanii przez cesarza rzymskiego Klaudiusza. Ta oryginalna, pełna akcji i niesamowitych faktów seria, wciągnie wszystkich miłośników historii. 01:25 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesława Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 02:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - UPARCIE WRACAMY Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Uparcie wracamy Niektóre nasze tematy badawcze niepostrzeżenie rozrastają się do rozmiarów małych seriali. W tej formule niewątpliwie mieszczą się nasze poszukiwania pola powstańczej bitwy pod Waliłami z roku 1863. Dziś próbujemy domknąć dwa watki. Pierwszy z nich to poszukiwana przez nas mogiła poległych powstańców. Drugi to odnaleziona tu przez nas uprzednio pieczęć, którą dziś będziemy w stanie przekazać potomkom jej właścicieli. Bitwa o wielką wieś trwa Gdy chodzi o obronę Wybrzeża, jednym tchem wymieniamy Westerplatte, Oksywie, Hel. Dziś do tej listy chwały dopisujemy wielką bitwę o Wielką Wieś - dzisiejsze Władysławowo. Rozpoczęła się 10 września 1939 r. i miała kluczowe znaczenia dla obrony dzisiejszego Wybrzeża. My zaś przyjrzymy się imponującej rekonstrukcji tej właśnie bitwy. Nad Wartą Przenosimy się na zachodnie rubieże Rzeczpospolitej, nad Warte, ale w czasie pozostajemy tym samym, co w poprzedniej opowieści. Jest wrzesień 1939 roku. Scenografia została taka jak wtedy, w pierwszych dniach września - nadrzeczne łąki, polskie schrony bojowe. Tylko wieś zniknęła i rekonstruktorzy musieli ją symbolicznie odtworzyć. Obrońcy tego skrawka też o dziesiątki lat młodsi, ale motywy, dla których włożyli mundur te samy co dla ich dziadków. Oglądamy kolejną rekonstrukcję historyczną, tym razem to bitwa o Beleń Strońsko Zagórzyce. 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 2 Magazyn, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Część druga audycji, w której Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okręty podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe. W tym odcinku autorzy skupiają się na początkowym okresie II wojny światowej, kiedy to obie strony konfliktu doskonaliły swój sprzęt i techniki działań.