TVP Kultura                         Sobota, 08.08.2020


Zmiany z dnia 06.08.2020
w stosunku do raportu z dnia 30.07.2020

(dodano pozycję programową)
13:45 BARBARA FALENDER

Film dokumentalny, 19 min, Polska, 2019
Reżyseria: Anna Zakrzewska
Scenariusz: Anna Zakrzewska

Barbara Falender należy do czołówki współczesnych polskich rzeźbiarek. Od początku kariery zajmuje pozycję osobną, 
niezrzeszona z żadną artystyczną formacją prowadzi własne poszukiwania formalne. Jej konsekwentną ścieżkę rozwoju 
można ująć w etapy, które wyznaczają fascynacje i eksperymenty z kolejnymi materiałami rzeźbiarskimi. Tworzyła w kamieniu, 
brązie, epoksydzie, porcelanie. W debiutanckim cyklu Poduszki erotyczne (1973 - 1974) Falender tworzy rzeźby o formach 
przypominających intymne wgniecenia na pościeli przywodzące na myśl miłosne zbliżenia. Poduszki powstają najpierw 
w epoksydzie, potem - porcelanie. Od tamtej pory ciało, jego erotyzm, substancjalność, siła i kruchość stają się podstawowymi 
obszarami eksploracji twórczyni. Krytycy będą stawiać jej sztukę obok Aliny Szapocznikow, podkreślając brawurę artystycznego
gestu kobiet poszukujących autonomicznego wyrazu w dziedzinie zdominowanej i zarezerwowanej przez mężczyzn - sztuce 
erotycznej. Jak zaznacza Falender, jej propozycja została dostrzeżona i uznana przez krytykę dopiero po wystawie 
zagranicznej w Kopenhadze. Z perspektywy rewolucji obyczajowej, którą w Polsce dodatkowo utrudniały socjalistyczne realia, 
wyjątkowo śmiało przedstawia się decyzja o eksplorowaniu aktu męskiego. To prekursorstwo podkreśla współczesny badacz 
i interpretator dzieła Falender Paweł Leszkowicz. Burząc romantyczny mit sztuki jako cierpienia, Falender deklarowała: 
"Przekształcenie, fizyczny kontakt z materiałem, daje mi zmysłową radość". Sensualny wymiar badań pracy i spełnienie 
z nim związane to wyrazisty motyw funkcjonowania Falender w przestrzeni sztuki. Rzeźbiarka podkreśla znaczenie antyku 
dla swoich poszukiwań - sztuka starożytna stanowi symboliczny rezerwuwar, do którego stale się zwraca i z którego czerpie. 
Rzeźby takie jak Narcyz (1979) czy Kolumny (1995) nawiązujące do postaci Wenus Medycejskiej, to dowody żywego dialogu
artystki z antyczną tradycją i jej umiejętności wydobywania na jaw aktualności mitów w chaotycznej rzeczywistości przełomu 
milenium. Zwrot w kierunku geometrii i abstrakcji następuje wraz z wykonanym z czarnego marmuru Sarkofagiem z 1993 
rozwiniętym w 1995 w Fatum i w Sarkofag dla rodziców z 2011. "Zdawało mi się, że ciało jest bezbronne wobec ostateczności" 
 - będzie tłumaczyć tę decyzję artystka. Własną osobność Falender odczuła już jako studentka w pracowni Jerzego
Jarnuszkiewicza na wydziale rzeźby warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych - nie wciągały jej awangardowe nurty, ale ceniła
sobie lekcję zadawania pytań, jakiej udzielał słuchaczom mentor. Jak mówi, do geometrii doszła własnymi drogami. 
Artystka ma dziś 72 lata i jest niesamowicie aktywna. Każdy dzień zaczyna od pływania. Codziennie od 6 do 7. Potem 
wspomniana lekcja pianina, konwersacja z angielskiego i bieżąca praca. Jest cały czas w biegu, działaniu. Żeby to pokazać, 
będziemy starali się jej towarzyszyć w wyżej wymienionych działaniach. Pojedziemy też do Milanówka, tam zgromadzonych
jest najwięcej rzeźb Barbary Falender, tam też najczęściej pracuje. 


(dodano pozycję programową)
14:10 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - STANISŁAW WYSPIAŃSKI

Magazyn, 6 min, Polska, 2019
Reżyseria: Anna Zakrzewska
Scenariusz: Tomasz Filiks
Wykonawcy: Magdalena Laskowska

Stanisław Wyspiański był malarzem, rysownikiem i grafikiem. Zajmował się witrażownictwem, sztuką książki, 
malarstwem ściennym, projektowaniem mebli i wystroju wnętrz. Był również wybitnym dramaturgiem i poetą. 
Projekt witrażu "Apollo" powstał do znajdującego się w Krakowie Domu Towarzystwa Lekarskiego. Dzieło 
Wyspiańskiego charakteryzuje się złożoną symboliką, możliwą do odczytania przez teksty naukowe, filozoficzne, 
jak i motywy literackie. Idee dzieła postara się przedstawić Magdalena Laskowska.


(zmodyfikowano opis: Omówienie)
16:10 KOŁO PIÓRA

Magazyn, 10 min, Polska, 2020
Reżyseria: Joanna Makowska
Scenariusz: Marcin Kube
Wykonawcy: Mariusz Cieślik (prowadzący)

Mariusz Cieślik poleca 5 książek wartych przeczytania: 
"Pandemia. COVID - 19 trzęsie światem" Słavoja Żiżka; 
"Czas wolny w PR" Wojciecha Przylipiaka; 
"U nas każdy jest prorokiem" Bartosza Panka; 
"Kto chce jeść mięso, musi umieć zabić" Łukasza Stachniaka; 
"Krótkie wywiady z paskudnymi ludźmi" Davida Fostera Wallace’a
Ponadto Mariusz Cieślik rozmawia z Januszem Dziano, współautorem
książki "Ech, panie Wiech".