TVP Historia Środa, 12.08.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1848 - zmarł George Stephenson, twórca lokomotywy parowej; 1851 - Isaac Merritt Singer opatentował maszynę do szycia; 1957 - doszło do strajku tramwajarzy w Łodzi; 1981 - pierwszy "pecet" z systemem operacyjnym DOS; 07:25 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 4/13 - ZDRADA Serial wojenny, historyczny, 41 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Władek otrzymuje z rąk marszałka Piłsudskiego order Virtuti Militari. Po krótkiej rekonwalescencji wraca do swojego garnizonu. Bronek otrzymuje od dostawcy mąki kopertę z pokaźną sumą pieniędzy. W majątku Dąbrówka policja przeszukuje chałupy, szuka Szczepana, który dostarczał do garnizonu komunistyczne ulotki i namawiał do buntu i dezercji. Aleksander otrzymuje depeszę, musi stawić się w Warszawie. Tu okazuje się, że został zabity agent bolszewickiej siatki wywiadowczej, który padł ofiarą bandyckiego napadu. Aleksander musi odbudować przerwaną strukturę. W tym celu nawiązuje współpracę z Sabiną, właścicielką eleganckiego salonu z kapeluszami. Józef i Jadwiga biorą ślub. Bronek zostaje poinformowany przez swojego podwładnego, że nowa mąka dostarczana teraz do wojskowych magazynów jest fałszowana. Bronek informuje o tym Miecia, ten jednak lekceważy tę informację. Proponuje, by Bronek nie oponował, wziął przecież łapówkę, poza tym musi utrzymać rodzinę. Lulu jest w ciąży. 08:40 TWARZE SOLIDARNOŚCI - ANTONI MAJKA, RYSZARD PLUCIŃSKI Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda, czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Strajk - Ostrów Wielkopolski, Zakłady Automatyki Przemysłowej "MERA - Zap, Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego 09:00 HISTORIA POLSKI - OJCU Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Liliana Komorowska, Diana Skaya Dokument fabularyzowany "Ojcu" jest rekonstrukcją autentycznej historii ofiary stalinowskiego terroru, Adama Bandrowskiego, zamordowanego w 1938 roku w Winnicy na Ukrainie. Podobnie jak ponad 111 tysięcy Polaków padł on ofiarą zarządzonej przez Stalina Operacji polskiej, czystki etnicznej zmierzającej do zagłady narodu polskiego w ZSRR. Losy Adama są opowiedziane strofami poematu napisanego przez córkę, Alinę Bandrowską, mieszkającą obecnie w Kanadzie. Widziane oczyma 3 - letniej Ali poetyckie obrazy z życia jej rodziny są gwałtownie przerywane scenami aresztowania, przesłuchania i rozstrzelania jej ojca. Jest to pierwsza w historii ekranizacja losów niewinnego człowieka, jednego z tysięcy ofiar mordu w Winnicy. To również hołd złożony zamordowanemu, pozostawiający trwały ślad w zbiorowej pamięci. 09:30 FOTOGRAFIE MOJEGO TATY (JÓZEF HEN) Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2007 Reżyseria: Maciej Hen Scenariusz: Maciej Hen Zdjęcia: Maciej Hen Muzyka: Maciej Hen Wykonawcy: Józef Hen, Maciej Hen Sędziwy pisarz, Józef Hen prowadzi rozmowę z autorem filmu, swoim synem Maćkiem. Józef Hen - pisarz, publicysta, dramaturg opowiada o swoim życiu. Wykorzystano liczne fotografie z prywatnych zbiorów pisarza, wokół których zbudowana jest opowieść. Film zrealizował w 2006 roku Maciej Hen (operator), syn pisarza. Film miał swoją premierę podczas 1. edycji Festiwalu Filmu i Sztuki DWA BRZEGI (Kazimierz Dolny) w 2007 roku. 10:05 SENSACJE XX WIEKU - ZEMSTA Kameralne i studyjne (widowisko), 30 min, Polska, 1984 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Tematem odcinka jest Organizacja Tajnej Armii, w skrócie OAS. Założona w 1961 roku OAS była zaliczana do skrajnie prawicowych grup terrorystycznych, zwalczających ideę przyznania niepodległości Algierii, będącej w tamtym okresie częścią Republiki Francuskiej, zamieszkiwaną przez liczną mniejszość francuską. 10:45 WYKLĘCI PRZEZ BOGÓW Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2003 Reżyseria: Alicja Albrecht - Mroziewicz Scenariusz: Alicja Albrecht - Mroziewicz Zdjęcia: Artur Zdral Wykonawcy: Stanisław Olejniczak Bohaterami tego przejmującego filmu są trędowaci, zamknięci w wiosce chorych w Puri w Indiach. Opiekę nad nimi sprawował polski zakonnik, werbista, ks. Marian Żelazek. To on przekształcił wyklętą wioskę w normalną osadę, w której ludzie dotknięci tą straszliwą chorobą rodzili się, chodzili do szkoły, zakładali rodziny. Żyli na tyle normalnie, na ile było to możliwe. Nie chcieli o tym wiedzieć ludzie z zewnątrz, woleli nie dostrzegać chorych, którzy codziennie wychodzą ze swojego getta na żebry. W świecie zdrowych nie było jednak dla nich miejsca, spotykali się tam wyłącznie z pogardą i odtrąceniem. Dopiero gdy wieczorem wracali do wioski, zasiadali z rodzinami do kolacji, znów czuli się u siebie. Ksiądz Marian Żelazek, polski zakonnik, werbista, niestrudzenie próbował symbolicznie obalić mury okalające wioskę, starał się, by ludzie z zewnątrz dostrzegli problem chorych współbraci. W pojedynkę było to jednak bardzo trudne. Szlachetna twarz misjonarza, który swoje życie poświęcił niesieniu pomocy ludziom tak dotkliwie doświadczonym przez los, przypomina wizerunki świętych. To od niego Matka Teresa z Kalkuty, która dobrze znała polskiego księdza, uczyła się kiedyś, jak postępować z trędowatymi. On sam był człowiekiem skromnym, stroniącym od mediów, traktującym swoją pracę jak coś zupełnie naturalnego. Nie dbał o reklamę, szkoda mu było czasu, który mógł spędzić ze swoimi podopiecznymi. W roku 2002 ksiądz Żelazek został zgłoszony przez Ruch Solidarności z Ubogimi Trzeciego Świata MAITRI jako oficjalny kandydat do Nagrody Nobla. Ksiądz Marian Żelazek zmarł 30 kwietnia 2006 w Puri w Indiach. 12:20 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 6/13 Serial sensacyjny, wojenny, 44 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński Radzieccy komandosi, którzy wylądowali w okolicy zamku Czocha, aby wedrzeć się tam i zniszczyć "Aparat", realizując źle przygotowaną misję, wchodzą na pole minowe. Kilku z nich ginie. Wybuchy alarmują niemiecki garnizon. W krótkiej potyczce wszyscy Rosjanie giną, gdyż pozbawieni broni przeciwpancernej nie są w stanie zwyciężyć w pojedynku z pojazdami pancernymi. Jeden z żołnierzy zostaje zastrzelony przez Beera, który twierdzi, że nie mógł wziąć go do niewoli, gdyż żołnierz sięgnął po granat. Nie było to jednak prawdą. W Leśnej na posterunek policji zgłasza się Ewelina Robak. Donosi, że jej lokatorka Natalia wychodziła w nocy. Beer i Globcke jadą do Leśnej. Zeznania kobiety nie pozostawiają wątpliwości: Natalia jest radiotelegrafistką, której szukali. Robakowa zeznaje również, że widziała Natalię z oficerem w kościele. Na zdjęciach wskazuje czterech oficerów, wśród nich jest Jorg. Globcke postanawia schwytać Natalię, nakazuje wysłać tam oddział. Jorg, widząc w zamku przygotowania esesmanów, chce ratować Natalię. Anna Maria zawozi go do Leśnej. Tam Jorg odnajduje Natalię na strychu, ale jest za późno, żeby ją ratować. Orientując się, że obojgu nie uda się uciec, oddaje się w ręce esesmanów, aby wstrzymać dalszą pogoń. W Paryżu Joanna ponownie spotyka się z Czernym i Compaigne'em, rozkazuje im wyjechać do Niemiec, gdzie wdzierają się już wojska alianckie. Mają być jak najbliżej Czochy. Jeszcze nie wie o losie Natalii, od której otrzymywała depesze i która jest jej córką. Natalia jest torturowana przez Beera w policyjnej celi w Leśniej. Dzielnie znosi ból i nie wydaje Jorga, ani nie zgadza się na współpracę. Jorg jest załamany losem Natalii. Ostatnie wydarzenia uświadomiły mu, jak bardzo ją kocha. 13:15 BITWA WARSZAWSKA - ODC. 1 Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tadeusz Łysiak, Maciej Pawlicki, Jarosław Rybicki Scenariusz: Maciej Pawlicki, Tomasz Łysiak Wykonawcy: Tomasz Łysiak Bitwa, która zmieniła losy świata. Postawiła tamę bolszewickiemu najazdowi, którego celem - według planów Lenina i Trockiego "po trupie pańskiej Polski" - miała być cała Europa. A potem cały świat. Podobnie jak inne najważniejsze bitwy w dziejach powszechnych, winna zajmować odpowiednie miejsce w świadomości nie tylko Polaków, ale także całego świata - stojąc obok Maratonu, Wiednia czy Lepanto w gronie najdonioślejszych wydarzeń w dziejach świata. 13:40 BITWA WARSZAWSKA - ODC. 2 Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tadeusz Łysiak, Maciej Pawlicki, Jarosław Rybicki Scenariusz: Maciej Pawlicki, Tomasz Łysiak Wykonawcy: Tomasz Łysiak Bitwa, która zmieniła losy świata. Postawiła tamę bolszewickiemu najazdowi, którego celem - według planów Lenina i Trockiego "po trupie pańskiej Polski" - miała być cała Europa. A potem cały świat. Podobnie jak inne najważniejsze bitwy w dziejach powszechnych, winna zajmować odpowiednie miejsce w świadomości nie tylko Polaków, ale także całego świata - stojąc obok Maratonu, Wiednia czy Lepanto w gronie najdonioślejszych wydarzeń w dziejach świata. 14:20 CZESŁAWA MIŁOSZA HISTORIA LITERATURY POLSKIEJ XX WIEKU Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1999 Reżyseria: Ewa Pytka Chylarecka Scenariusz: Ewa Pytka Chylarecka Zdjęcia: Mariusz Palej, Dariusz Pawelec Wykonawcy: Czesław Miłosz Aktorzy: Anna Radwan, Jerzy Radziwiłowicz W opinii zmarłego niedawno Czesława Miłosza Polacy zbyt duże znaczenie przywiązują do periodyzacji, dzieląc literaturę XX wieku na Młodą Polskę, 20-lecie międzywojenne, okres wojny, PRL i postPRL. Pisarz był przekonany, że z czasem wszystko to się wyrówna i moment powstania dzieła straci znaczenie, liczyć zaś będzie tylko to, co ma rzeczywistą i nieprzemijającą wartość. Dokonując w filmie przeglądu dzieł prozatorskich i poetyckich napisanych w mijającym stuleciu i ich bardzo subiektywnej oceny, za ten który zaczął literacki wiek, uznaje wydany w 1899 roku manifest "Confiteor" Stanisława Przybyszewskiego, dziś niemal zapomniany, choć zaczął jeden z dwóch głównych nurtów w naszej literaturze. Polemizująca z nim w "Ad astra" Eliza Orzeszkowa wyznaczyła drugi, ten przypominający o obowiązkach wobec ojczyzny. Przez cały XX wiek powstawały potem dzieła, w których modernistyczny przewrót szedł równolegle z obowiązkami patriotycznymi. Na koniec swego rodzaju wykładu stwierdza nie bez smutku, że Aleksander Wat miał w pełni rację, że literatura polska nie wydała dzieł na miarę jej tragedii. I nawet jeśli można wskazać kilka dość udanych prób, głównie pamiętnikarskich, to przytoczona konstatacja Wata jest nadal aktualna. Noblista był przekonany, że nasze dziedzictwo w postaci bardzo tragicznej historii będzie naciskało, żądając uobecnienia. Bo przecież - jak mówił - "to nie może być tak, że to, co się zdarzyło, zapadnie w niepamięć. Przeszłość się liczy i wcześniej czy później daje znać o sobie. Cienie umarłych żądają głosu. Tak będzie". Interesującą wypowiedź Czesława Miłosza uzupełnia bogata ikonografia - archiwalia fotograficzne i filmowe, zdjęcia rękopisów i omawianych dzieł, portrety ich autorów - a teksty uznane przez pisarza za szczególnie ważne dla polskiego literackiego stulecia interpretują Jerzy Radziwiłowicz i Anna Radwan. 16:30 ROK 1920. KALENDARIUM - ODC. 33 Felieton, 4 min, Polska, 2020 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik, Agnieszka Krótka - Żmijewska Wykonawcy: Grzegorz Szponder Celem cyklu jest opowiedzenie dramatycznej historii roku 1920. Daty od 10.08 do 16.08.1920. Kardynał Aleksander Kakowski wydał odezwę do polskich księży o powinności trwania przez kapłanów na posterunku wspólnie z wiernymi. Sytuacja na froncie. Zbliżające się do linii Wisły oddziały sowieckie. Komunikat sztabu generalnego wojsk polskich. W rejonie Warszawy dnia 14 sierpnia nieprzyjaciel atakuje uporczywie odcinek Zegrza, Radzymina, Okuniewa i Leśniakowizny. Gwałtowne ataki miały miejsce w ciągu całego 15 i 16 sierpnia w rejonie Radzymina oraz na odcinku południowym przyczółka, bronionym przez dzielne wojska poznańskie. Rada Ministrów 16 sierpnia wydała odezwę do mieszkańców Warszawy. 17:40 TWARZE SOLIDARNOŚCI - HENRYK JAGIELSKI Dysk./wywiad/debata, 14 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda, czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Henryk Jagielski - uczestnik protestów w Stoczni Gdańskiej w 1970 i 1980 r. 18:00 HISTORIA POLSKI - HISTORIA PEWNEGO ŻYCIA Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2003 Reżyseria: Andrzej Titkow Scenariusz: Andrzej Titkow To było jedno z pierwszych konspiracyjnych spotkań z udziałem Aliny. Młoda, szczupła kobieta o wyglądzie licealistki przybyła na tajne w zamyśle, choć z pewnością obserwowane przez bezpiekę, zebranie opozycji w czerwonej sukience i tej samej barwy szpilkach. Co ty robisz, dziewczyno! - westchnął w duchu Bogdan Borusewicz. Przecież widać cię w tym ubraniu z dwóch kilometrów! Bohaterka filmu szybko nadrabiała brak doświadczenia w trudnym i niebezpiecznym żywocie konspiratora. Niedostatek rutyny rekompensowała innymi, budzącymi podziw nawet u weteranów opozycji cechami charakteru. Drobna, wręcz krucha z pozoru pielęgniarka ze stoczniowej przychodni zdrowia imponowała zdolnościami przywódczymi, rzadko spotykaną w jej wieku dojrzałością oraz odwagą. Okazywaną w osobistych kontaktach dziewczęcą nieśmiałość łączyła z w publicznych, ekstremalnych sytuacjach twardością, wręcz zaciętością. To ona stanęła naprzeciw wychodzącemu z gdańskiej stoczni tłumowi mężczyzn i krzycząc im w twarze, zmusiła stoczniowców do powrotu i kontynuacji strajku. Niebywały hart ducha i determinację demonstrowała też podczas dramatycznych wydarzeń stanu wojennego, internowania w obozie w Gołdapii, podziemnej działalności w latach następnych. A przecież musiała zajmować się także synem, odpierać gorzkie zarzuty rodziców sprzeciwiających się konspiracyjnym zainteresowaniom córki, a następnie łączyć obowiązki opozycyjnej działaczki z rolą żony i matki w małżeństwie z tropionym przez władze Bogdanem Borusewiczem. Alinę Pieńkowską - Borusewicz, legendę Solidarności, późniejszą senator w wolnej już Polsce, wspominają najbliżsi - rodzice, dzieci, mąż, przyjaciółki z ośrodka zdrowia Stoczni Gdańskiej, a także znakomitości życia publicznego, między innymi Lech Wałęsa, Bogdan Lis, Tadeusz Mazowiecki, Zbigniew Bujak, Jan Nowak - Jeziorański, Ludwika Wujec, Jacek Taylor. Z ich wypowiedzi przed kamerą Andrzeja Titkowa wyłania się fascynujący wizerunek niezłomnej bojowniczki, polityka, a także kobiety z krwi i kości, kochającej żony i troskliwej matki, która choć obciążona ponad miarę obowiązkami, mając niewiele czasu dla bliskich, starała się poświęcać im każdą wolną chwilę. Marzyła, że potrafi zrekompensować im owe niezawinione zaniedbania w przyszłości, że po przejściu na polityczną emeryturę zajmie się domem, ogrodem, dziećmi. Nie zdążyła. Przegrała najtrudniejszą, jedyną w życiu przegraną walkę - z rakiem. 19:20 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 5/13 - BRATERSTWO Serial wojenny, historyczny, 41 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Władysław po powrocie ze ślubu Józka, zatrzymuje się na kilka dni w majątku Olszyńskich. Próbuje zbliżyć się do Zosi. Ona jednak wciąż trzyma go na dystans, bawi się jego uczuciem, jest złośliwa. Władysław próbuje zatem jej własnej broni. Ku jego zaskoczeniu, Zosia trochę się zmienia. Jadwiga okazuje się sowiecką agentką, przychodzi do salonu Sabiny i przekazuje meldunki. Józef niczego się nie domyśla. O procederze fałszowania mąki dowiaduje się dowódca Bronka, major Mikulicz. Bronek zostaje aresztowany. Zrozpaczona Lulu szuka pomocy u Mietka, ale ten, nie przyznając się do własnego udziału w tej sprawie, niewiele może zdziałać. Pomóc Bronkowi postanawiają jego przyjaciele, Władek i Józef. Spotykają się z majorem Mikuliczem i przekonują go, by w sądzie wystawił swojemu podwładnemu jak najlepsze świadectwo. Major Mikulicz broni Bronka. 20:10 PANI SPOD SZÓSTKI (THE LADY IN NUMBER 6) Film dokumentalny, 36 min, Kanada/USA, 2019 Reżyseria: Malcolm Clarke Scenariusz: Malcolm Clarke Muzyka: Luc St. Pierre Nagrodzony Oscarem krótkometrażowy film dokumentalny z 2013 roku, napisany, wyreżyserowany i wyprodukowany przez Malcolma Clarke'a. Film opowiada historię Alice Herz - Sommer, żydowskiej pianistki z Pragi, która w momencie kręcenia filmu była najstarszą ocalałą z Holokaustu osobą na świecie. Dokument pokazuje, jak miłość Alice Herz - Sommer do muzyki i niezłomny optymizm prowadziły ją przez jeden z najciemniejszych okresów w historii, II wojnę światową i Holokaust. Alice spędziła dzieciństwo w Pradze w otoczeniu przyjaciół i rodziny: naukowców, muzyków i pisarzy, w tym Franza Kafki. Od dziecka uczyła się gry na fortepianie, a potem wybrała karierę muzyka klasycznego. Na swojej drodze spotkała Leopolda Sommera, który został jej mężem. Po zajęciu przez Niemcy Czechosłowacji, schorowana matka Alice, Sophie, została aresztowana i zamordowana. Alice oddała się grze na fortepianie, ćwicząc nawet po osiem godzin dziennie etiudy Chopina. Następnie ona i jej syn Raphael zostali wysłani do obozu koncentracyjnego Theresienstadt. Wkrótce dołączył do niej mąż Leopold, który został przewieziony do Auschwitz, a potem do Dachau, gdzie zmarł. Rzadko pokazywane zdjęcia i materiały archiwalne oraz fascynujące wywiady z Alice i jej przyjaciółmi, którzy również przeżyli, przejmująco ilustrują, w jaki sposób nadzieja i muzyka wpłynęły na ich życie w najbardziej przerażających czasach. Alice Herz - Sommer zmarła w wieku 110 lat na tydzień przed 86. ceremonią wręczenia nagród Akademii. 21:00 TAJNA BROŃ JAPONII (JAPAN'S SECRET WEAPON) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2009 Reżyseria: Masumi Mizunuma Scenariusz: Jeremy Evans Jednym z najlepiej strzeżonych sekretów II wojny światowej był ogromny okręt podwodny, który miał przetransportować japońskie bombowce, tak by znalazły się w zasięgu amerykańskich miast. Inżynierowie i historycy przeprowadzają serię eksperymentów, żeby odkryć tajemnice tego technologicznego cudu, który mógł zmienić losy wojny. W filmie pokazane zostaną także materiały archiwalne wyjaśniające, dlaczego okręty podwodne typu I - 400 były tak śmiercionośne i dlaczego technologia ta ostatecznie nie została wykorzystana w ataku na USA? 22:00 Z WIDOKIEM NA WAWEL - W CIENIU 17 WRZEŚNIA Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) W dniu 17 września terytorium Polski opuściły władze cywilne kraju, ale i Naczelny Wódz, marszałek Edward Śmigły - Rydz. Był to niewątpliwie dramat moralny człowieka, który brał udział w wywalczeniu niepodległości polskiej dwadzieścia lat wcześniej. Ale być może Śmigły - Rydz mógł liczyć na pozytywne rozwiązanie w tej sytuacji, myśląc o podobnych manewrach z historii Polski? Historycy zaproszeni do studia przywołują przykłady ucieczek i bohaterskich obron w naszych dziejach. Goście: dr hab. Janusz Mierzwa historyk, specjalista w zakresie historii Polski XX wieku z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Piotr Makuła historyk, kustosz Muzeum Armii Krajowej w Krakowie 22:35 POPIOŁY CZ. II Dramat historyczny, 100 min, 2 odc. , Polska 1965 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Aleksander Ścibor - Rylski Zdjęcia: Jerzy Lipman Muzyka: Andrzej Markowski Aktorzy: Daniel Olbrychski, Bogusław Kierc, Piotr Wysocki, Beata Tyszkiewicz, Pola Raksa, Jan Koecher, Władysław Hańcza, Jadwiga Andrzejewska, Barbara Wrzesińska, Zbigniew Sawan, Józef Duriasz, Zbigniew Józefowicz, Janusz Zakrzeński, Stanisław Zaczyk, Jan Świderski, Ryszard Barycz, Józef Nalberczak, Zofia Saretok, Jan Nowicki i inni Druga część ekranizacji powieści Stefana Żeromskiego. Jej młodzi bohaterowie Rafał Olbromski i Krzysztof Cedro, wciąż znajdują się w zasięgu oddziaływania "wichrów wojny" - Rafał bierze udzial w bitwie pod Raszynem, Krzysztof walczy pod Saragossą. Pod Sandomierzem młody Olbromski spotyka księcia Gintułta. Ratuje mu życie, ale książę wkrótce ginie w pożarze dworu Olbromskich. Rafał zdejmuje mundur, poświęca się odbudowie rodowej posiadłości. Nadchodzi rok 1812. Krzysztof Cedro, wierny żołnierz Napoleona, uczestniczy w wyprawie na Rosję. Odzwiedza Rafała i namawia go, by zaciągnął się w szeregi wojsk napoleońskich. Podczas zimowego odwrotu wielkiej armii spod Moskwy Cedro towarzyszy cesarzowi. Przy drodze, w śniegu, tkwi niewidomy Rafał Olbromski. 00:50 SENSACJE XX WIEKU - NAJWAŻNIEJSZA BITWA CHURCHILLA Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2001 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W czerwcu 1941 roku premier Churchill po raz pierwszy zwołał posiedzenie rządu. Sytuacja była ogólnie trudna. Pod Dunkierką nieprzyjaciel okrążył 200 tysięcy żołnierzy brytyjskich. Jaki będzie ich los? Na posiedzeniu rządu minister spraw zagranicznych lord Halifax zaczął zastanawiać się jak powinien postąpić rząd, gdyby Hitler przedstawił rozsądne warunki zawarcia pokoju? 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - OKRUCHY PAMIĘCI Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Okruchy pamięci Trafił do nas list nadany w Sanoku, a w nim typowy pakiet: dokumenty i prośba o rozwikłanie zagadki. Prośba dotyczy majora Józefa Mazura, bohatera wojennego, w późniejszym czasie urzędnika państwowego. Ślad po nim utrwalony dokumentami urywa się po 17 września 1939 r. Rzucamy więc w przestrzeń pytanie, czy ktokolwiek może przybliżyć nam historię tego człowieka. Przekonani, że wreszcie uzyskamy na to pytanie odpowiedź, uzbrajamy się w cierpliwość i spieszymy na kolejne wyzwanie, tym razem na skraj Puszczy Białowieskiej. Powstańcze echa. Zawsze spieszymy się z przybyciem na miejsce, gdzie ważne z punktu widzenia historii obiekty mogą wkrótce zniknąć. Sprawa dotyczy mogiły powstańców styczniowych. Zawsze gdy lokalna pamięć powiada, że w danym miejscu jest powstańcza mogiła, my takiej pamięci wierzymy. Wierzyć natomiast nie chcą urzędnicy, dlatego w najbliższym czasie, uzbrojeni w niezbędne pozwolenia zbadamy ten teren, by zaznaczyć miejsce pamięci. Kto podejmie przerwaną opowieść? Kiedy raz na zawsze odchodzą od nas bohaterowie, zostają po nich domowe archiwa i pamiątki. Rodziny często nie wiedzą, co z tym począć. Spotykamy się z Pawłem Szerepko, by przyjrzeć się archiwum pozostałym po jego ojcu i posłuchać historii o zesłanym na Syberię żołnierzu AK. Hubal. Z Dariuszem Szymanowskim prezesem Stowarzyszenia Wizna 1939 wrócimy do tematu tropów, które być może doprowadzą wreszcie do odnalezienia mogiły majora Henryka Dobrzańskiego - Hubala. 02:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - INWAZJA, KTÓREJ NIE BYŁO CZ. 1 Magazyn, 25 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim przygotowaniom do odparcia inwazji aliantów w rejonie Calais, m.in. montażu działa Todt.