TVP Historia Sobota, 29.08.2020 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 29 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1831 - angielski fizyk i chemik Michael Faraday udowodnił doświadczalnie istnienie zjawiska indukcji elektromagnetycznej; 1945 - Hilary Minc ujawnił, że Armia Czerwona wywiozła 1/4 potencjału przemysłowego Ziem Zachodnich; 1980 - szesnasty dzień polskiego Sierpnia; 1991 - Rada Najwyższa ZSRR zawiesiła działalność KPZR; 08:55 JANOSIK - ODC. 12/13 - POBILI SIĘ DWAJ GÓRALE Serial przygodowy, 43 min, Polska 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski Do wioski wkraczają oddziały wojsk austriackich i rozpoczynają grabież. Janosik wzywa na pomoc drugiego harnasia - Bardosa. Dochodzi jednak między nimi do pojedynku o piękną Marynę. Zbójnicy Bardosa napadają na wieś, mordują żołnierzy i pustoszą obejścia. Po powrocie Bardosa w górach dochodzi do następnego pojedynku - jeden z harnasiów musi odejść i ustąpić pola zwycięzcy. 10:10 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - ZIEMNIAKI, KAPUSTA I KASZA Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa opowie o Festiwalu Ziemniaka, który co roku odbywa się w radomskim skansenie. Uczestniczą w nim koła gospodyń wiejskich, zespoły folklorystyczne, które przygotowują dawne potrawy ziemniaczane ze swoich regionów. Tym razem zobaczymy panie spod Zwolenia, które pokażą zawijańce z kapusty faszerowane ziemniakami, kaszą gryczaną i grzybami. To danie wygrało festiwal, a pochodzi zapewne z czasów, gdy w prostej wiejskiej kuchni królujące do połowy XIX wieku kasze były zastępowane przez ziemniaki. Karol potraktuje zwycięską potrawę jako inspirację i korzystając z podobnych składników przygotuje dwoje propozycje. Kucharz pokaże, jak przyrządzić zapiekankę z kapusty, kaszy, ziemniaków i żeberek wieprzowych. Będzie także siekany befsztyk tatarski z ziemniaczanym chrustem oraz szaszłyki z łososia z ziemniakami i kapustą. 10:40 TESLA (TESLA) Film dokumentalny, 53 min, USA, 2016 Reżyseria: David Grubin Scenariusz: David Grubin Nikola Tesla przez wiele osób postrzegany jest jako postać tragiczna, inżynier wizjoner, który zmarł w ubóstwie i w zapomnieniu, przyćmiony przez takie postaci jak Edison czy Marconi. Niestrudzony wynalazca, który zarejestrował wiele patentów i opracował wiele sprawnych prototypów, zyskał sławę dzięki swoim oszałamiającym pokazom. Publiczność licznie gromadziła się, żeby zobaczyć, jak prąd o napięciu tysięcy volt przepływa przez jego ciało, które pozornie stawało w płomieniach i oślepiało oszołomioną widownię. Tesla twierdził, że odbiera sygnały z kosmosu i planował wykorzystanie naturalnego ładunku Ziemi do wytwarzania darmowej elektryczności (wolnej energii). Dlatego obraz Tesli jako magika i szalonego naukowca przyćmił Teslę, genialnego inżyniera, wizjonera bezprzewodowego świata, w którym obecnie żyjemy. Choć błądził między spektakularnym sukcesem a porażką, był człowiekiem z krwi i kości, wspaniałym wynalazcą i oddanym swojej pracy inżynierem. Na jego upadek tylko częściowo miały wpływ pomysły, oddalające się od naukowych wynalazków ku wizjom przyszłości, mogącym w jego czasach przyprawiać o zawrót głowy. Jednak to jego technologia umożliwiła wejście w wiek elektryczności w XX. wieku, a jego wizje w bezprzewodowy świat XXI wieku. Film "Tesla" opowiada o życiu człowieka, którego pomysły zrewolucjonizowały jego czasy i nasze. Do dziś wielu naukowców uważa, że najważniejsze wynalazki Tesli utajniono, takie jak bezprzewodowy przesył energii elektrycznej, teleportację, sztuczną inteligencję i lasery wojskowe. 11:45 TAJEMNICE WŁOSKICH MIAST - NEAPOL (ITALY’S INVISIBLE CITIES) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Harvey Lilley Wykonawcy: Alexander Armstrong, Michael Scott Historyk dr Michael Scott odkrywa skarby trzech słynnych włoskich miast - Neapolu, Wenecji i Florencji. Dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych technologii, w tym skanowania 3D o ultrawysokiej rozdzielczości, a także dzięki zdjęciom lotniczym i grafice komputerowej zobaczymy nieznane i ukryte przestrzenie tych niezwykłych miast. Innowacyjne podwodne skanowanie Zatoki Neapolitańskiej ujawnia zatopiony świat dawnego kurortu, który zatonął podczas starożytnego trzęsienia ziemi. W Wenecji zespół bada, co kryje się pod jej wspaniałymi pałacami. We Florencji nowoczesne skanowanie 3D wielkiej katedry Il Duomo, jak ją nazywają Włosi, ukazuje piękno i wyrafinowanie pionierskiej inżynierii stojącej za największą na świecie ceglaną kopułą - śmiały wyczyn kreatywnego umysłu, który zdefiniował Renesans. 12:50 Z BIEGIEM NILU - ODC. 3/4 (ODC. 3/4) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2014 Fotograf i pisarz, Levison Wood, marzył o wyprawie wzdłuż Nilu, odkąd był małym chłopcem, podjął więc wyzwanie wędrówki biegiem drugiej najdłuższej rzeki świata. Wyruszył z Rwandy, dawną trasą oficerów armii brytyjskiej przez pustynie, dżungle, sawanny, góry i strefy wojny. Po drodze, żyjąc wśród napotkanych społeczności, poznaje ich życie i zwyczaje. W Rwandzie Levison i jego przewodnik Boston udają się do źródła Nilu. Stamtąd przedzierają się przez gęstą dżunglę i moczary do Tanzanii, gdzie świętują Boże Narodzenie, ozdabiając pobliskie drzewa skarpetkami i kapeluszami. W Ugandzie podróżników niezwykle gorąco wita podekscytowany tłum mieszkańców miast Kasensero i Kampala. W południowym Sudanie Levison zostaje wraz z plemieniem Mundari i ich bydłem na wyspie, gdzie bierze udział w walce zapaśniczej. W ochronie przed komarami musi posmarować włosy krowim moczem i pokryć swoje ciało odchodami krów. W Sudanie Levison spełnia dziecięce marzenia i obozuje w cieniu piramid Meroe. W ostatnim na trasie podróży kraju, Egipcie, Levison zostaje pierwszym człowiekiem, któremu pozwolono wędrować wokół jeziora Nasera. Wreszcie, po zadziwiającej podróży obejmującej ponad 5000 km, 6 krajów, około 7 milionów kroków w ciągu 9 miesięcy, Levison Wood dociera do Morza Śródziemnego. 13:45 POLSKIE 100 LAT - POLSKIE LATO 1980 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Pierwsze strajki latem 1980 roku były reakcją na podwyżki cen mięsa i wędlin wprowadzone przez rząd Edwarda Gierka. W lipcu strajkowało już 80 tysięcy osób w 177 zakładach pracy. W połowie sierpnia 1980 roku zaczęli strajkować stoczniowcy na Wybrzeżu. Strajk w Stoczni Gdańskiej zorganizowali działacze Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. 14 sierpnia, w obronie zwolnionej za działalność opozycyjną Anny Walentynowicz zastrajkowało kilka wydziałów. Fala strajków zaczęła obejmować cały kraj. W nocy z 16 na 17 sierpnia utworzono Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, którego przewodniczącym został Lech Wałęsa. Spisano 21 postulatów. Najważniejszym z nich było utworzenie niezależnych związków zawodowych z prawem do strajku a także postulaty wolności słowa czy przywrócenia do pracy zwolnionych pracowników. 64 wybitnych intelektualistów zaapelowało do władz PZPR o podjęcie rozmów z MKS. Podpisanie porozumień w Gdańsku 31 sierpnia 1980 roku między Komisją Rządową i Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym oraz powstanie NSZZ "Solidarność" stały się początkiem obalania komunizmu w 1989 roku. 14:15 MARZYCIELE - FABRYKA ZIELENIEWSKICH Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Założycielem fabryki był kowal Ludwik Zieleniewski. Budynek jego kuźni parowej z 1851 roku do dzisiaj stoi przy ul. św. Krzyża 16 w Krakowie. Synowie Leon i Edmund w 1907 roku zbudowali dużą i nowoczesną fabrykę na Grzegórzkach, z bocznicą kolejową i dostępem do Wisły. Zbudowali m. in. okręt bocznokołowiec Melsztyn, który był wykorzystany w wojnie polsko - bolszewickiej, pływał do 1970 roku. W okresie międzywojennym fabryka była znaczącym punktem na mapie przemysłowej Polski produkującym różnorodne maszyny i metalowe konstrukcje, w tym mosty i wagony, z kilkoma zakładami w Wielkopolsce, na Śląsku, we Lwowie. Tuż przed wybuchem II wojny światowej zakład na Grzegórzkach zatrudniał ponad tysiąc robotników i produkował ponad 10 tysięcy ton urządzeń, maszyn i konstrukcji. 14:45 IGNACY DOMEYKO. DŁUGI POWRÓT (IGNACY DOMEYKO. DŁUGI POWRÓT) Dokument fabularyzowany, 41 min, Białoruś, 2018 Reżyseria: Aleksiej Rakowicz Scenariusz: Aleksiej Rakowicz Epizod z życia wybitnego naukowca, bohatera narodowego Chile. 15:40 SPÓR O HISTORIĘ - 21 SIERPNIOWYCH POSTULATÓW Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2015 Scenariusz: Elżbieta Szumiec-Zielińska Wykonawcy: Andrzej Friszke, Ryszard Bugaj, Jerzy Eisler, Maciej Zakrocki (prowadzący) 35 lat temu strajkujący robotnicy upomnieli się o swoje prawa. 17 sierpnia 1980 roku przedstawili 21 postulatów. Dlaczego wybuchły strajki? 30 sierpnia 1980 r. podpisano porozumienia szczecińskie, kończące strajki 1980 roku na Pomorzu Zachodnim. Było to pierwsze z porozumień zawartych pomiędzy strajkującymi robotnikami a rządem. Kolejne podpisano następnego dnia w Gdańsku. Porozumienia sierpniowe doprowadziły do powstania NSZZ "Solidarność". Co pozostało w naszym życiu społecznym i politycznym z marzeń o Polsce sprawiedliwej zawartych w robotniczych postulatach? 17:20 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 3. W PRZEDEDNIU UNII. PANORAMA KULINARNA KORONY I LITWY. Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) Cykl, w którym autorzy przedstawiają czasy dynastii Jagiellonów od strony kuchni. Kuchnia tamtych czasów to nie tylko tłuste mięsiwa suto podlewane miodem. To kuchnia pełna finezji, owoców, warzyw, zup, wypieków. W kolejnym odcinku programu przedstawimy przepis na polewkę piwną z wkładką z białego sera oraz na cebularze. 17:55 NA KŁOPOTY... BEDNARSKI - ODC. 4/7 - STATEK NADZIEI Serial sensacyjny, 56 min, Polska 1986 Reżyseria: Paweł Pitera Scenariusz: Marek Bahdaj Zdjęcia: Janusz Pawłowski Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Stefan Friedmann, Krystyna Feldman, Ewa Sałacka, Marek Obertyn, Jan Piechociński, Witold Skaruch, Edward Rączkowski, Erwin Nowiaszak, Edward Skarga, Irena Szymkiewicz i inni Wzrastające nastroje profaszystowskie powodują masową ucieczkę Żydów z Gdańska. Profesor Zimmermann, specjalista od fal radiowych, również planuje wyjechać z miasta, ale faszyści nie chcą go wypuścić. Sprawą Żyda interesuje się tajemnicza agentka Sonia, która do pomocy angażuje Bednarskiego. Wkrótce dostają wiadomość, że Zimmermann znajduje się na statku "Stella", którym niejaki Fritz Herrmann przewozi Żydów z Gdańska do Szwecji. Niestety, najgorsze obawy Bednarskiego sprawdzają się. Okazuje się, że zorganizowana szajka rabuje bagaże i kosztowności. Podczas rejsu "przewoźnicy" pozbywają się ograbionych pasażerów, wyrzucając ich za burtę. Bednarski zaciąga się na statek przyjmując pracę stewarda. Sonia z kolei podaje się Żydówkę, która pragnie uciec do Szwecji. Kiedy oboje są już na pokładzie "Stelli", udaje im się nawiązać kontakt z Zimmermannem. Ratują życie jemu i innym pasażerom. Dla gestapo preparują dowody, świadczące o tym, że Fritz Herrmann jest agentem polskiego wywiadu. 19:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 3 NARODZINY SOLIDARNOŚCI Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Nie byłoby wolności bez Solidarności! Nie byłoby również naszego programu bez tak wspaniałych tematów. Historia powstawania Związku Zawodowego, który sprawił, że runęły mury, nawet te, które zdawały się nie do zburzenia (ruszenia), jest tematem tego odcinka teleturnieju Giganci Historii. 20:00 WOJNA WIETNAMSKA - DEJA VU. LATA 1858 - 1961 ODC. 1/10 (THE VIETNAM WAR) Film dokumentalny, 56 min, USA, 2017 Reżyseria: Ken Burns, Lynn Novick Scenariusz: Geoffrey Ward Wykonawcy: Maciej Gudowski "Wojna wietnamska" to wciągająca, kompleksowa opowieść o wojnie w Wietnamie. Jej autorzy, Ken Burns i Lynn Novick, w nowatorski sposób przedstawili tę epicką historię. W serialu znalazły się relacje ponad sześćdziesięciu świadków: Amerykanów walczących na wojnie, przeciwników udziału Stanów Zjednoczonych w tym konflikcie oraz wietnamskich kombatantów i cywili z obu stron barykady. Tworzony przez 10 lat serial doskonale ukazuje samą wojnę, ale i chaotyczną epokę, w której się toczyła. Scenariusze serii to dzieło Geoffreya C. Warda. Produkcją zajęli się: Sarah Botstein, Ken Burns i Lynn Novick. W filmach znalazły się rzadko pokazywane, zrekonstruowane cyfrowo, materiały archiwalne z całego świata, zdjęcia najbardziej znanych fotografów XX wieku, historyczne relacje telewizyjne, najbardziej poruszające materiały z prywatnych kolekcji, dotychczas niepublikowane nagrania dźwiękowe z rozmowami osób z administracji prezydentów Kennedy’ego, Johnsona i Nixona oraz ponad osiemdziesiąt legendarnych przebojów najpopularniejszych artystów tamtych czasów. Muzykę do filmu skomponowali Trent Reznor i Atticus Ross, zdobywcy Oskara za ścieżkę dźwiękową do filmu "Social Networks" oraz muzycy z organizacji Silk Road, przy udziale wiolonczelisty Yo - Yo Ma. 21:05 ROK 1920. KALENDARIUM - ODC. 35 Felieton, 4 min, Polska, 2020 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik, Agnieszka Krótka - Żmijewska Wykonawcy: Grzegorz Szponder Celem cyklu jest opowiedzenie dramatycznej historii roku 1920. Daty od 24.08 do 30.08.1920. Protest mieszkańców Antwerpii przeciwko blokowaniu transportu broni dla Polski. Na łamach prasy cytowano wypowiedź lorda Curzona - brytyjskiego ministra spraw zagranicznych, o granicach Polski. Premier Witos na wiecu zorganizowanym w Tarnowie powiedział: Jesteśmy świadkami niebywałego w dziejach zwycięstwa. Nie wolno jednak spocząć na laurach. Odrzuciliśmy niebezpieczeństwo(...), ale wróg pcha się jeszcze ciągle w nasze dziedziny. Dnia 29 sierpnia wojska nasze witane owacyjnie przez ludność miejscową wkroczyły do Augustowa. Komitet Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych znalazł się w arcytrudnym położeniu wskutek pociągnięcia wszystkich prawie artystów naszych do wojska lub do świadczeń wojennych. 21:40 DYNASTIA TUDORÓW - ODC. 3 (TUDORS, THE, EP. 3) Serial historyczny, 50 min, Kanada/Irlandia/USA, 2007 Autor: Michael Hirst Reżyseria: Steve Shill Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Henry Cavill, Natalie Dormer, Nick Dunning Henryk chce scementować swój nowy sojusz z cesarzem Hiszpanii, Karolem V Habsburgiem. Anna Boleyn zaczyna uwodzić angielskiego króla. Aby przygotować grunt pod zerwanie sojuszu z Francją i zawarcie traktatu z siostrzeńcem żony, cesarzem Karolem V Habsburgiem, Henryk zaprasza młodego hiszpańskiego monarchę i jego świtę do Anglii, aby omówić ich przyszłe plany. Henryk obiecuje cesarzowi rękę swojej dziewięcioletniej córki i - aby scementować alians - planuje także wydanie swojej siostry, księżniczki Małgorzaty za wiekowego króla Portugalii. Aby uniknąć oporu ze strony kobiety, która jest niechętna planom brata, Henryk rozkazuje Brandonowi, księciu Suffolk, by eskortował Małgorzatę podczas jej podróży do Portugalii. Królowa Katarzyna cieszy się z planów utworzenia sojuszu politycznego przez jej hiszpańską i angielską rodzinę, ale ostrzega wysłanników Karola, by nie ufali znanemu z intryg kardynałowi Wolseyowi. W tym samym czasie Katarzyna bezskutecznie stara się zapewnić Henryka o swojej miłości i wierności. Thomas Boleyn każe swojej córce Annie uwieść króla. 22:35 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ELŻBIETA I, KRÓLOWA - DZIEWICA (QUEEN ELISABETH I) Film dokumentalny, 100 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel, Stephane Bern (prowadzący) Elżbieta I panowała przez czterdzieści pięć lat, od 1558 do 1603 roku, rządząc samodzielnie. Utrzymywała, że jest królową dziewicą, a swemu krajowi poświęciła wszystko, żyjąc w celibacie. Była córką króla mordercy, Henryka VIII i straconej przez niego Anny Boleyn. Elżbietański złoty wiek, naznaczony był wyprawami do Ameryki, teatrem Williama Szekspira i wspaniałą architekturą. Wygrana bitwa morska z królewską Armadą Hiszpanii, sprawiła, że Anglia stała się mocarstwem. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Gospodarzem programu jest znany dziennikarz Stephan Bern, którego przodkowie pochodzą z Polski. Każdy z odcinków serii przedstawia losy wybranej postaci historycznej oraz prezentuje skarby kultury - miejsca i zabytki stanowiące część europejskiego dziedzictwa. 00:30 SOLIDARNOŚĆ, SOLIDARNOŚĆ... Dramat, 113 min, Polska 2005 Reżyseria: Juliusz Machulski, Andrzej Jakimowski, Jan Jakub Kolski, Filip Bajon, Jerzy Domaradzki, Piotr Trzaskalski, Krzysztof Zanussi, Robert Gliński, Jacek Bromski, Ryszard Bugajski, Feliks Falk, Andrzej Wajda, Małgorzata Szumowska Występują: Marek Kondrat, Krzysztof Kiersznowski, Maciej Stuhr, Janusz Gajos, Krzysztof Stroiński, Anna Romantowska, Krystyna Janda, Jerzy Radziwiłowicz, Maja Ostaszewska i inni Oryginalne dzieło filmowe przygotowane przez Telewizję Polską dla uczczenia wydarzeń Sierpnia' 80. Film składa się z 13 etiud zrealizowanych przez wybitnych polskich reżyserów, którzy dzielą się swoimi refleksjami związanymi z 25. rocznicą powstania NSZZ "Solidarność". Każda z etiud stanowi indywidualną wypowiedź artystyczną, odmienną w formie i treści. Jedne mają charakter dokumentalny, inne to minifabułki, jeszcze inne mają formę wideoklipu. Kpina przeplata się w nich z patosem, powaga z groteską, nostalgia i wzruszenie z rozczarowaniem, żalem i gniewem. W sumie składają się na dość gorzki obraz naszej najnowszej historii. Wypaczone ideały, przegrani bohaterowie, niepotrzebne symbole - nie tak miało być. Ale choć ruch solidarnościowy nie odcisnął trwałego piętna na społeczeństwie, a młodym pokoleniom "Solidarność" kojarzy się bardziej z politykierstwem i karierowiczostwem niż demokracją i sprawiedliwością, to przecież był to czas społecznej jedności, nadziei i wiary, jakich większość z nas nigdy wcześniej i, być może, już nigdy w przyszłości nie doświadczy. Film otwiera utrzymana w komediowym tonie etiuda Juliusza Machulskiego "Sushi". Producent filmowy Marek (Marek Kondrat) otrzymuje propozycję zrealizowania krótkiego filmu o "Solidarności". Do pomocy angażuje przyjaciół (Katarzyna Herman, Robert Więckiewicz), specjalistów działających głównie w reklamie. Wspólnie zastanawiają się, co im dała "Solidarność". Efekt tych przemyśleń jest dość zaskakujący. W drugiej noweli, "Torba" Andrzeja Jakimowskiego, dwaj złodzieje (Krzysztof Kiersznowski, Rafał Guźniczak) kradną w pociągu torbę współpasażerowi (Leszek Żurek). Ku ich rozczarowaniu, w środku są "tylko" ulotki odbite na powielaczu. Pozbawiony torby młody chłopak zostaje mimo to aresztowany na kolejnej stacji przez tajniaków. W jednym ze złodziei budzi się na chwilę szlachetniejszy odruch. Fabularyzowany dokument "Tablice" Jerzego Domaradzkiego to opowieść o historii tablic, na których z pomocą dwóch studentów (Bartek Turzyński, Daniel Zawadzki) strajkujący stoczniowcy z Gdańska spisali swoje postulaty, a następnie wywiesili je na bramie stoczni. Pierwszego dnia stanu wojennego z Muzeum Morskiego zabrali je funkcjonariusze SB. Nie wiedzieli jednak, że to kopie. Oryginały wywiózł wcześniej kustosz. W 2003 r. tablice zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Akcja "Wielkiego wozu" Jana Jakuba Kolskiego rozgrywa się latem 1980 r. we włoskich Alpach. Trzech młodych polskich grotołazów, Janek (Maciej Zakościelny), Rudy (Cezary Łukaszewicz) i Staszek (Eryk Lubos), podczas eksplorowania jaskini zostaje uwięzionych pod ziemią. Oczekując na pomoc, dowiadują się od kolegów o podpisaniu porozumień sierpniowych. Staje się to pretekstem do rozmowy o sytuacji społeczno - politycznej w Polsce, ich nadziejach i marzeniach. Jeden z nich, student Janek, to właśnie przyszły reżyser "Jańcia Wodnika". Bohater "Długopisu" Piotra Trzaskalskiego, Janusz (Waldemar Czyszak), chce się dorobić na wielkich, plastikowych długopisach z wizerunkiem papieża, nikt ich jednak nie kupuje. Przełom następuje w chwili, gdy takim długopisem Lech Wałęsa podpisuje porozumienia sierpniowe. W etiudzie "Benzyna" Filipa Bajona w sierpniu 1980 r. w pociągu jadącym na Wybrzeże spotykają się dwaj młodzi ludzie: Tomek (Maciej Stuhr) i Filip (Marcin Dorociński). Obaj czytają "Małą apokalipsę" Tadeusza Konwickiego. Filip wiezie ze sobą kanister z benzyną. W trakcie rozmowy Tomek nabiera przekonania, że współpasażer chce dokonać samospalenia. W żarliwych słowach próbuje go powstrzymać. W paradokumentalnej etiudzie "Czołgi" Krzysztof Zanussi wraca wspomnieniami do czasów, gdy zimą 1981 r. realizował w Krakowie zdjęcia do biografii Jana Pawła II "Z dalekiego kraju". Prawdopodobieństwo wkroczenia wojsk radzieckich do Polski sprawiło, że gdy do jednej ze scen statyści mieli przywdziać mundury radzieckie i niemieckie, wszystkie ręce wyciągnęły się po niemieckie. "Krajobraz" Roberta Glińskiego ukazuje dzisiejszy obraz Stoczni Gdańskiej będący przygnębiającą metaforą tego, co stało się z "Solidarnością". Rdzewiejące hale, puste doki, śmieci unoszone wiatrem. Po historycznej kolebce związku kręcą się tylko zagraniczne wycieczki. Dawni pracownicy są w większości bezrobotni. Ryszard Bugajski zaproponował teledysk "Co się stało z naszą Solidarnością?", w którym Grzegorz Markowski, wraz z dwoma młodymi raperami, (Bzyk i Guzik z zespołu Wu - Hae), dramatycznie wyśpiewał historię Polski ostatnich 40 lat. W noweli Jacka Bromskiego "I wie pan co?" Roman, przedsiębiorca i dawny więzień polityczny (Krzysztof Stroiński), udaje się do banku z podaniem o kredyt. Przyjmuje go prezes banku, dawny dygnitarz partyjny i prokurator (Janusz Gajos), który aresztował członków opozycji, w tym także Romana. Teraz znów ma zadecydować o jego przyszłości. Na zewnątrz czeka zdenerwowana żona Romana (Anna Romantowska). Feliks Falk nakręcił czarno - białą, zrealizowaną techniką kolażu etiudę animowaną "Krótka historia pewnej tablicy" - białej tablicy z wypisaną charakterystycznymi, czerwonymi literami nazwą "Solidarność". Po okresie walki i euforii zwycięstwa mity i symbole stopniowo odchodzą w niepamięć. Wystawiona na sprzedaż tablica ląduje ostatecznie w rekwizytorni. "Człowiek z nadziei" Andrzeja Wajdy to zapis spotkania twórcy "Człowieka z żelaza" i pary odtwórców głównych ról - Krystyny Jandy i Jerzego Radziwiłowicza - z Lechem Wałęsą w wielkiej, pustej sali gdańskiego kina Neptun. W 1980 r. , gratulując Wajdzie dzieła o sierpniowym zrywie, Wałęsa zachęcał go jednocześnie do nakręcenia kolejnego - "Człowieka z nadziei". Film o takim tytule został nakręcony 2013. Cykl etiud zamyka fabularyzowany dokument "Ojciec" Małgorzaty Szumowskiej, która wykorzystała materiały archiwalne nakręcone przez swego ojca, znanego dokumentalistę, Macieja Szumowskiego. Trzydziestoletnia kobieta (Maja Ostaszewska) opowiada o tym, jak "Solidarność" zmieniła życie jej rodziny, a zwłaszcza ojca (Kazimierz Borowiec), idealisty, który "nie załapał się" do kolejki po profity i zaszczyty, ale jego córka może żyć w wolnym kraju. 02:25 CUDZOZIEMCY W POWSTANIU WARSZAWSKIM Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2019 "Cudzoziemcy w Powstaniu Warszawskim" w reż. Małgorzaty Bramy to pierwsza w Polsce produkcja poświęcona obcokrajowcom, którzy pomagali powstańcom warszawskim w walce z okupantem. Zdjęcia do filmu realizowano m.in. w Pałacu Branickich oraz Starej Papierni w Konstancinie - Jeziornie. To dokument, w którym sceny fabularne przeplatają się z wywiadami z powstańcami. Na ekranie zobaczymy m.in. Emilię Krakowską, Krzysztofa Dracza oraz Jerzego Rogalskiego. W filmie występują również obcokrajowcy Słowacy i Gruzini. 03:10 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 29 Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Stanisław Wicherkiewicz.