TVP Historia Poniedziałek, 07.09.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1939 - ciężkie walki pod Łomżą; rząd i prezydent RP opuścili Warszawę; 1953 - Chruszczow został "gensekiem"; 1954 - premiera "La Strady" Felliniego; 1978 - sąd nad grupą członków Teatru Ósmego Dnia; 07:20 ZIEMIA LĄDECKA - WĘDRÓWKI PO MIEJSCACH NIEZWYKŁYCH Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2011 Reżyseria: Marcin Bradke, Maciej Kieres Scenariusz: Marcin Bradke Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Paweł Przybylski, Marcin Grobelny, Robert Sitek, Jarosław Bajer Inscenizowany dokument, w którym o historii, zabytkach i przyrodzie Ziemi Lądeckiej opowiada Juliusz Woźny, historyk sztuki. 08:30 TWARZE SOLIDARNOŚCI - JAROSŁAW ADWENT Dysk./wywiad/debata, 14 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Jarosław Adwent - Tarnowskie Góry, węzeł kolejowy. 09:25 WOJNA POLSKA 1939. DZIEŃ PO DNIU - ODC. 7 Magazyn, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Katarzyna Szczuka - Niezabitowska Scenariusz: Paweł Krzemiński, Piotr Gursztyn, Bartłomiej Grudnik Wykonawcy: Piotr Gursztyn (prowadzący) W odcinku: Kapitulacja Westerplatte (straty polskie 16 zabitych, 13 ciężko rannych, 40 lekko rannych i kontuzjowanych), przerwana polska obrona pod Tomaszowem Mazowieckim, XVI Korpus niemiecki, nie mając przed sobą sił polskich, ruszył na Warszawę, tego samego dnia zajął Rawę Mazowiecką. Po południu Niemcy zajęli Łęczycę, 27. DP opuściła bez walki Toruń, Niemcy zajęli miasto, o świcie zostały wysadzone mosty w Toruniu; 15. DP po walkach w okolicach Solca Kujawskiego wycofała się w okolice Gniewkowa. Po spotkaniu z gen. Kutrzebą gen. Bortnowski jako młodszy z własnej inicjatywy podporządkował się dowódcy Armii Poznań; w czasie spotkania gen. Kutrzeba omówił koncepcję zwrotu zaczepnego. Nad ranem załoga przedmościa Zegrze opuściła je, wysadziła most i zajęła pozycje na południowym brzegu rzeki. Ciężkie walki o linię Narwi pod Pułtuskiem, niemieckie przyczółki pod Gnojnem; broniąca Pułtuska 1. DPL również tej nocy odmaszerowała na linię Bugu. Wieczorem niemiecka 21. DP podjęła nieudaną próbę sforsowania Narwi pod Nowogrodem Łomżyńskim, atak odparła załoga pozycji umocnionej. Początek walk pod Łomżą - najpierw nieudana niemiecka próba wzięcia fortów z zaskoczenia, potem bezskuteczne ataki niemieckiej 21. DP na przedmoście bronione przez 33.pp; pierwsze oddziały niemieckie dotarły do Wizny, ale nie próbowały forsować rzeki, początek obrony rejonu umocnionego. Francuzi rozpoczęli ograniczony atak w kierunku Saary (12 dywizji). Początek mobilizacji w Związku Sowieckim. Felieton: uzbrojenie Wojska Polskiego - pistolet maszynowy Mors wz. 39, kal. 9 mm. Opowiada Michał Mackiewicz Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Felieton: Dowódcy Września 39: b. gen. dyw. Władysław Bortnowski, dow. Armii Pomorze. Niemcy zajęli Tarnów i Bochnię. Rozbicie 1. BG w walkach pod Bochnią i Wiśniczem. Walki o przeprawy na Dunajcu pod Radłowem i Biskupicami (6. DP i 21. DPG), w nocy z 7/8 września b. ciężkie straty poniosła 24. DP zaatakowana w rejonie Dębicy i Pilzna przez czołgi i piechotę niemiecką, jej przegrana doprowadziła do otwarcia drogi na Rzeszów i Jarosław oraz odsłonięcia tyłów Grupy Boruta. Niemcy dogonili i osaczyli oddziały Armii Kraków wycofujące się po płn. stronie Wisły ich oddziały dotarły do mostu w Szczucinie, który o 16.00 został wysadzony przez polską obronę. Dowódca X. OK gen. W. Wieczorkiewicz rozpoczął przygotowania do obrony linii Sanu. O 11.30 Niemcy rozpoczęli pierwszy atak na Suchedniów (5. DLekka), polska obrona wycofała się po licznych atakach ok.godz. 16.30. Niemcy zajęli Ostrowiec Świętokrzyski. Nad ranem Naczelny Wódz opuścił Warszawę, nowa kwatera w Brześciu n/Bugiem. Felieton: świadek historii: Stanisław Piotrowski - uczestnik Kampanii Wrześniowej. 09:45 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. I Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Piotr Grabowski, Marek Barbasiewicz, Z Pędziwiatr, A Wesołowska, P Warszawski, Z Paterak W końcu 1944 roku wojna miała się ku końcowi, Hitler liczył na ostatnie uderzenie swoich wojsk. Ofensywa w Ardenach miała rozdzielić wojska amerykańskie od brytyjskich i doprowadzić do zajęcia przez Niemcy portu w Antwerpii. Istotnym elementem operacji była akcja Otto Skorzennego, którego żołnierze przebrani w amerykańskie mundury siali zamęt wśród aliantów. Ofensywa niemiecka załamała się, co wzmorzyło bombardowanie niemieckich miast. Żołnierze SS rozpoczęli masową grabież bogactw zgromadzonych przez Rzeszę. Bogactwa te miały być kluczem w ucieczce. 11:40 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - WOLNOŚĆ I POKÓJ Magazyn, 27 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) W PRL lat 80. Ruch Wolność i Pokój był jednym z ważniejszych frontów opozycyjnych. Działania WiP łączyły szeroki front kontestatorów - od anarchistów i ekologów, po konserwatystów. Solidarnie występowali przeciw służbie wojskowej i przysiędze na wierność Sowietom. Spoiwem ich wspólnoty był antykomunizm. Uderzali w fundamenty PRL i Układu Warszawskiego. Przeciągali na swoją stronę zachodnich pacyfistów, de facto przewerbowując prosowiecką agenturę wpływu. W Archiwum Zimnej Wojny założyciele WiP: Jacek Czaputowicz, Jan Maria Rokita, Jarosław Dubiel. Archiwalne nagrania pierwszych polskich obdżektorów: młodego gniewnego Macieja Maleńczuka i szczecińskiego opozycjonisty Marka Adamkiewicza. 12:15 WOJENNE DZIEWCZYNY / S.I - ODC. 3 Serial wojenny, 45 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka Ewka i Marysia mieszkają w dworku Szczęsnych, rodziny Irki. Pomagają jej matce prowadzić pralnię i nie rezygnują z zemsty na mordercach matki Ewki. Ewka spotyka Ażura, dawnego kochanka. Zaprzyjaźniony z hiszpańskimi dyplomatami planuje wyjazd do Hiszpanii, a potem dalej do Ameryki. Proponuje wspólną podróż Ewce, ma nawet wszystkie dokumenty, jednak ona się nie zgadza. Ostatnie przeżycia całkowicie ją zmieniły. Nienawidzi Niemców, chce tylko zemsty. Pierwszym na liście jest folksdojcz Domaraszek, który zadenuncjował Ewkę Niemcom. Dziewczyny idą do szpitala, w którym leczy się po niedawnym postrzale i tam go w końcu dopadają. Ponieważ Witold jest członkiem podziemnej organizacji, dziewczynom udaje się namówić go, aby i one zostały przyjęte w jej szeregi. Składają przysięgę, teraz już nie mogą działać samowolnie. Podlegają rozkazom i dyscyplinie wojskowej. Okazuje się, że nie jest to takie proste. Od razu otrzymują reprymendę za samowolne akcje, w tym naukę strzelania. Mają rozkaz zdeponowania zdobycznej broni. Bez niej nie uda im się zabić mordercy matki Ewki, Burhkego. Sprzeczki Ewki z Witoldem uświadamiają Marysi i Irce, że to tylko pozory. Są pewne, że ich koleżanka zakochała się w Witku. Ważniejsze jest jednak zdobycie dodatkowej broni. Plan dziewczyn jest prosty, ale muszą to zrobić w tajemnicy przed dowódcą. Irka udaje młodą prostytutkę i z koleżankami idzie do podrzędnego baru, gdzie przychodzą niemieccy żołdacy. Ewka, Irka i Marysia rozdzielają sobie role. Zamierzają zwabić jakiegoś pijanego Niemca i odebrać mu broń. Ale plan się zmienia, gdy zamiast Irką, niemiecki oficer zaczyna interesować się Marysią. Franz jest muzykiem, nienawidzi wojny i wojska. Kiedy Marysia celuje do niego z pistoletu i domaga się broni, on prosi ją, aby go odwiedziła. Chce zagrać z innym muzykiem. W zamian obiecuje broń, którą ma w domu. Nikt nie może uwierzyć w taki rozwój sytuacji, przede wszystkim Ewka, która uważa wszystkich Niemców za morderców. Po konsultacji z Witoldem i sprawdzeniu Franza przez ludzi z organizacji, Marysia decyduje się na wizytę. Wspólny koncert przerywają strzały za oknem. Marysia dostrzega we Franzu nieszczęśliwego, wrażliwego człowiek, który tak samo cierpi z powodu wojny i zabijania. 13:10 WESTERPLATTE Dramat wojenny, 92 min, Polska 1967 Reżyseria: Stanisław Różewicz Scenariusz: Jan Józef Szczepański Zdjęcia: Jerzy Wójcik Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Zygmunt Hbner, Arkadiusz Bazak, Józef Nowak, Tadeusz Pluciński, Tadeusz Schmidt, Andrzej Zaorski, Bohdan Niewinowski, Bogusz Bilewski, Janusz Paluszkiewicz, Józef Nalberczak, Zdzisław Mrożewski, Marian Rułka, Mieczysław Stoor, Bolesław Płotnicki, Józef Łodyński, Zbigniew Józefowicz, Zdzisław Szymański, Roman Wilhelmi, Mieczysław Milecki, Jerzy Kaczmarek i inni "Westerplatte - półwysep u wejścia do portu gdańskiego - polska składnica amunicyjna na terenie Wolnego Miasta Gdańska, zbudowana na mocy postanowienia Rady Ligi Narodów. Jej załogę stanowił oddział wartowniczy w sile jednej kompanii piechoty i grupa pracowników cywilnych - razem 182 ludzi. Jedyna straż polska u ujścia Wisły - 5 wartowni, 1 działo polowe, 2 działka przeciwpancerne, 4 moździerze. Westerplatte stało się pierwszą zaporą na drodze zaborczego pochodu Hitlera przez Europę. Tu padły pierwsze strzały II wojny światowej" - tymi słowami rozpoczyna się "Westerplatte" Stanisława Różewicza, uznane przez polskich krytyków za jeden z najwybitniejszych rodzimych filmów o wojnie. Reżyser, ochrzczony nawet mianem "piewcy Września" dał tu znakomitą próbkę swego stylu, znanego już choćby z "Wolnego miasta" czy "Świadectwa urodzenia". Po raz pierwszy "Westerplatte" pokazano na festiwalu filmowym w Moskwie, z którego film wrócił ze Srebrnym Medalem. Polska premiera miała miejsce w 28. rocznicę wybuchu II wojny światowej. Utwór Różewicza - w opozycji do stylistyki "szkoły polskiej" - pozbawiony jest romantycznej otoczki. Scenariusz powstał na podstawie skrzętnie zgromadzonej i zbadanej dokumentacji, w której niepoślednią rolę odegrały zapiski majora Henryka Sucharskiego - dowódcy westerplatczyków. Aktorów dobierano według podobieństwa do kreowanych bohaterów. Sposób narracji i staranność realizacji zbliża film do stylistyki dokumentalnej. W "Westerplatte" brak wyrazistego, pierwszoplanowego bohatera. Zastępuje go zbiorowość. Osią konstrukcyjną fabuły jest nasilający się spór między majorem Henrykiem Sucharskim i jego zastępcą kapitanem Franciszkiem Dąbrowskim. Pierwszy, widząc bezsens długotrwałego oporu, chciał przede wszystkim ocalić życie swych żołnierzy; drugi - wierząc, że Westerplatte jest dla całego narodu symbolem bohaterstwa i wytrwania, zamierzał bronić się do ostatniej kropli krwi. Film Stanisława Różewicza z drobiazgową dokładnością ukazuje 7 dni i nocy walki z niemieckim najeźdźcą. Mistrzowskie zdjęcia Jerzego Wójcika wiernie oddają stan nieustannego napięcia, psychiczną ewolucję bohaterów od wiary w rychłą pomoc do tłumionej rozpaczy i poczucia osamotnienia. 14:55 WE WŁADANIU MONSUNÓW - LUDZIE MONSUNU ODC. 5/5 (LANDS OF THE MONSOON) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2014 Część 5. Ludzie monsumu Egzotyka, przyroda i kultura południowej Azji zostały ukształtowane przez jedno z największych zjawisk na ziemi: wiatry monsunowe. Przemierzają one ten rozległy region, zamieniając suszę w potop. Życie ludzi i zwierząt zdominowane jest przez to szalejące zjawisko pogodowe. Od północnych wybrzeży Australii po najwyższe szczyty Himalajów, pustynie północnych Indii, do bujnych lasów równikowych Borneo - uczestniczymy we wspaniałej podróży przez ziemie monsunu. Po drodze poznajemy różnorodne smaki i kolory niezwykłej przyrody oraz kultur w różnych regionach. Dowiadujemy się, w jaki sposób mieszkańcy tych terenów radzą sobie z burzliwą pogodą. Film to fascynująca historia relacji między naturą a ludźmi, którzy żyją przez tysiące lat w cieniu monsunu. 16:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PUSZCZA PAMIĘTA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Puszcza pamięta To bardzo trudne wyzwanie. Ogromna, ciągle dzika, opierająca się przybyszom Puszcza Knyszyńska i bezmiar czasu dzielący nas od Powstania Styczniowego, którego wydarzenia każdy rok czyni coraz mniej czytelnymi. I pytania, na które chcemy szukać odpowiedzi: gdzie są mogiły bohaterów, którzy odważyli się stanąć sami przeciwko imperium? Znajdujemy się pod Waliłami, na uroczysku Pereciosy - jednym z największych pól bitewnych Powstania Styczniowego, gdzie walczył oddział Walerego Wróblewskiego. Wracamy tu kolejny raz. Każda kolejna wyprawa przybliża nas jednak do historii tego miejsca. 17:25 TWARZE SOLIDARNOŚCI - ANDRZEJ MAKOSZ, STEFAN CZARDYBON Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Kopalnia Piast w Bieruniu - Andrzej Makosz, Stefan Czardybon. 17:45 HISTORIA POLSKI - POLSKIE TERMOPILE Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2009 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Leszek Wiśniewski W dniach 7 - 10 września 1939 roku rozegrała się bitwa pod Wizną, jedna z bohaterskich epopei Wojny Obronnej 1939 roku. Punkt oporu "Wizna" na strategicznej przeprawie przez Narew tworzyła nieukończona linia fortyfikacji polowych budowana od wiosny 1939 roku. Składała się z 16 ciężkich i lekkich schronów bojowych. Naprzeciwko 720 polskich żołnierzy dowodzonych przez kapitana Władysława Raginisa stanęły jednostki XIX Korpusu Pancernego gen. Heinza Guderiana. Przewaga Niemców w ludziach i sprzęcie była ogromna, mimo to żołnierzom polskim udało się przez trzy dni powstrzymać marsz hitlerowskich kolumn pancernych. Bunkry broniły się w izolacji, zdobywane pojedynczo z użyciem miotaczy płomieni i materiałów wybuchowych. Z pola walki udało się wycofać jedynie 40 żołnierzom polskim, a dowódca odcinka kpt. Władysław Raginis popełnił samobójstwo w bunkrze koło Strękowej Góry. Obrona Wizny przeszła do historii i legendy jako "Polskie Termopile". 18:35 POLSKA I ŚWIAT Z HISTORIĄ W TLE - REDUTA GÓRY BOROWSKIE Reportaż, 12 min, Polska, 2012 Reżyseria: Błażej Pyrka Scenariusz: Błażej Pyrka "Reduta" opowiada o obronie pozycji "Góry Borowskie" pod Bełchatowem, która rozegrała się w pasie działań obronnych Armii "Łódź", ściśle biorąc Grupy Operacyjnej "Piotrków". GO Piotrków zapisała się w historii Września głównie starciem pod Mokrą i nocnym bojem w Kamieńsku; historia reduty płk. Czyżewskiego, która w wyjątkowo niekorzystnych warunkach broniła i dozorowała zagrożony odcinek, osłaniając daremnie spodziewaną i niedoszłą ofensywę Armii "Prusy", jest epizodem stosunkowo mało znanym. Reportaż opowiada tę historię z perspektywy wydarzeń na poziomie "taktycznym" bez szerokich analiz sytuacji na froncie, niemalże z perspektywy żołnierzy pierwszej linii otrzymujących bezpośrednio rozkazy do wykonania. Takie ujęcie pozwala przekazać atmosferę i postawy ludzi biorących udział w wydarzeniach, poczucie przełomowości i wagi każdego żołnierskiego czynu, nie "rozwodni" istoty i ważkości poszczególnych zdarzeń w spekulacyjnych analizach dokonywanych przez historyków ex post, często obarczonych prezentyzmem i odnoszeniem do kontekstu wydarzeń późniejszych. Film oprze się o specyficzny przekrój faktów skupiając się na losach improwizowanego batalionu z Piotrkowa, który niepełnie wyposażony stanął do nierównej, a skutecznej walki z dywizją pancerną, bohaterskiej i daremnej obronie Jeżowa, wreszcie na tragicznych losach odciętych punktów oporu, do których nie dotarł rozkaz taktycznego odwrotu. Podstawą formalną filmu staną się sekwencje z udziałem statystów i rekonstruktorów historycznych, na sekwencjach tych także w swoisty sposób oprzemy komentarz. 19:10 SZPIEDZY W WARSZAWIE - ODC. 4/4 (SPIES IN WARSAW, EP. 4/4) Serial szpiegowski, wojenny, Film fabularny telewizyjny, 44 min, Wielka Brytania/Polska, 2012 Reżyseria: Cocky Giedroyc Scenariusz: Dick Clement, Ian La Frenais Wykonawcy: Andrzej Chyra, Anna Dereszowska, Leon Charewicz, Marta Klubowicz, Artur Dziurman, Artur Barciś, Aleksandra Koncewicz, Andrzej Kozak, Anna Seniuk, Miłogost Reczek, Anna Milewska Aktorzy: David Tennant, Janet Montgomery, Marcin Dorociński, Linda Bassett, Piotr Baumann W okolicy francuskiej posiadłości Merciera pojawiają się dwaj nieznajomi. Mercier zabija ich, musi jednak znaleźć inną kryjówkę dla Rozenów. Dostaje zadanie, by znów pojechać do Warszawy. Po rozmowie z Lappem mieszkanie Merciera atakuje zabójca. Gospodarzowi udaje się zabić napastnika. Czyżby Lapp wyprowadził Merciera w pole, podsuwając mu fałszywego agenta? Podczas konferencji Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji w siedzibie francuskiego MSZ Mercier ze zdumieniem zauważa Maksa, który przyznaje się, że jest sowieckim szpiegiem. Hitler i Stalin podpisują pakt o nieagresji. Mercier musi natychmiast wracać do Warszawy. Pakulski dogląda załadunku do specjalnego pociągu. Niemieckie oddziały napadają na Polskę. Pakulski i Mercier mają natychmiast wyruszyć pociągiem w stronę granicy rumuńskiej. Mercier ma jednak inny plan: zamierza zabrać Annę, która jest na wsi u matki. Pociąg wyrusza w drogę, a Mercier pędzi samochodem po Annę, by ostatniej chwili dogonić pociąg. Anna jest zaskoczona widokiem Pakulskiego i innych żołnierzy. Mercier wyjaśnia jej, że to specjalny transport na zlecenie polskiego rządu. Podczas wielodniowej ucieczki zabierają do pociągu licznych uchodźców, zostają też napadnięci przez ukraiński oddział. Mercierowi udaje się zorganizować skuteczną obronę. Wreszcie docierają do rumuńskiej granicy. 20:15 KRWAWA OLIMPIADA. MONACHIUM 72 (BLACK SEPTEMBER: MUNICH OLIMPIC '72 - THE ATTACK) Film dokumentalny, 88 min, USA, 2006 Ta karta historii zapisana jest krwią. O świcie, jedenastego dnia XX. Igrzysk Olimpijskich w Monachium w 1972 roku, ośmiu Palestyńczyków z grupy terrorystycznej Czarny Wrzesień sforsowało ogrodzenie otaczające wioskę olimpijską i skierowało swoje kroki do kwater izraelskiej drużyny. To, co stało się potem, przeszło do historii: jedenastu izraelskich sportowców, jeden niemiecki policjant i pięciu terrorystów zginęło w krwawej łaźni. Masakra w Monachium nie tylko wstrząsnęła całym światem, ale także rozpoczęła nową erę międzynarodowego terroryzmu. Ten porywający film, dzięki nigdy niepokazywanym materiałom archiwalnym, pozwala zobaczyć te wydarzenia z innej perspektywy. 22:00 SPÓR O HISTORIĘ - POLSCY GENERAŁOWIE 1939 R. Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Grzegorz Łukomski (prowadzący) 15 stycznia 1934 roku podczas rozmowy z wiceministrem spraw zagranicznych Janem Szembekiem marszałek Piłsudski powiedział: "I komu, jak umrę, mam pozostawić tę armię polską? Wśród moich generałów nie widzę nikogo. Na przykład jeden, którego nawet bardzo cenię, on myśli, że wszystko można wyrachować, że na wszystko są cyfry. On myśli, że jest ścisły. A przecież tak nie można. W matematyce jest rachunek prawdopodobieństwa. To trzeba brać pod uwagę". Pięć lat później Polska została zaatakowana przez Niemcy i Związek Sowiecki. Armia polska nie zdołała obronić kraju przed tym najazdem. Czy wśród przyczyn, które zdecydowały o przegranej wojnie obronnej, można wskazać także na błędne dowodzenie? Jakie decyzje podejmowali dowódcy poszczególnych armii w bezpośredniej konfrontacji z wrogiem? Jak zapisali się w historii? 22:40 ZAPOMNIANI SOJUSZNICY - W POSZUKIWANIU BIRMAŃSKICH BOHATERÓW (BURMA: FORGOTTEN ALLIES) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2019 W decydujących momentach II wojny światowej tysiące młodych mężczyzn z Birmy zgłaszało się na ochotnika, by walczyć po stronie aliantów. Garstka tych ludzi wciąż żyje, jednak Wielka Brytania, w szeregach armii której walczyli, kompletnie o nich zapomniała. Sally McLean i jej zespół odszukują birmańskich żołnierzy, którzy opowiadają przed kamerą o swoich wojennych losach. Dzięki temu widzowie będą mogli poznać tych zapomnianych weteranów II wojny światowej, żyjących w głębokiej nędzy, w kraju wciąż rozdartym wojną, a birmańscy żołnierze doczekają się uznania, na które zasługują. 00:35 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. I Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański W końcu 1944 roku wojna miała się ku końcowi, Hitler liczył na ostatnie uderzenie swoich wojsk. Ofensywa w Ardenach miała rozdzielić wojska amerykańskie od brytyjskich i doprowadzić do zajęcia przez Niemcy portu w Antwerpii. Istotnym elementem operacji była akcja Otto Skorzennego, którego żołnierze przebrani w amerykańskie mundury siali zamęt wśród aliantów. Ofensywa niemiecka załamała się, co wzmorzyło bombardowanie niemieckich miast. Żołnierze SS rozpoczęli masową grabież bogactw zgromadzonych przez Rzeszę. Bogactwa te miały być kluczem w ucieczce. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PUSZCZA PAMIĘTA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Puszcza pamięta To bardzo trudne wyzwanie. Ogromna, ciągle dzika, opierająca się przybyszom Puszcza Knyszyńska i bezmiar czasu dzielący nas od Powstania Styczniowego, którego wydarzenia każdy rok czyni coraz mniej czytelnymi. I pytania, na które chcemy szukać odpowiedzi: gdzie są mogiły bohaterów, którzy odważyli się stanąć sami przeciwko imperium? Znajdujemy się pod Waliłami, na uroczysku Pereciosy - jednym z największych pól bitewnych Powstania Styczniowego, gdzie walczył oddział Walerego Wróblewskiego. Wracamy tu kolejny raz. Każda kolejna wyprawa przybliża nas jednak do historii tego miejsca. 01:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NAJDŁUŻSZA BITWA Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony najdłuższej bitwie wojny - bitwie o Atlantyk. 02:20 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 38 Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohaterka odcinka: Anna Świderkówna.