TVP Historia Wtorek, 08.09.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 8 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1900 - położono kamień węgielny pod gmach Politechniki Warszawskiej; 1939 - Wiaczesław Mołotow, minister spraw zagranicznych ZSRR, odmówił prośbie ambasadora Wacława Grzybowskiego o sprzedaż broni; 1962 - "Nóż w wodzie" Romana Polańskiego otrzymał nagrodę krytyki na festiwalu w Wenecji; 1968 - podczas dożynek w Warszawie doszło do samospalenia się Ryszarda Siwca w protescie przeciw inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację; 07:20 SZPIEDZY W WARSZAWIE - ODC. 4/4 (SPIES IN WARSAW, EP. 4/4) Serial szpiegowski, wojenny, 44 min, Wielka Brytania/Polska, 2012 Reżyseria: Cocky Giedroyc Scenariusz: Dick Clement, Ian La Frenais Wykonawcy: Andrzej Chyra, Anna Dereszowska, Leon Charewicz, Marta Klubowicz, Artur Dziurman, Artur Barciś, Aleksandra Koncewicz, Andrzej Kozak, Anna Seniuk, Miłogost Reczek, Anna Milewska Aktorzy: David Tennant, Janet Montgomery, Marcin Dorociński, Linda Bassett, Piotr Baumann W okolicy francuskiej posiadłości Merciera pojawiają się dwaj nieznajomi. Mercier zabija ich, musi jednak znaleźć inną kryjówkę dla Rozenów. Dostaje zadanie, by znów pojechać do Warszawy. Po rozmowie z Lappem mieszkanie Merciera atakuje zabójca. Gospodarzowi udaje się zabić napastnika. Czyżby Lapp wyprowadził Merciera w pole, podsuwając mu fałszywego agenta? Podczas konferencji Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji w siedzibie francuskiego MSZ Mercier ze zdumieniem zauważa Maksa, który przyznaje się, że jest sowieckim szpiegiem. Hitler i Stalin podpisują pakt o nieagresji. Mercier musi natychmiast wracać do Warszawy. Pakulski dogląda załadunku do specjalnego pociągu. Niemieckie oddziały napadają na Polskę. Pakulski i Mercier mają natychmiast wyruszyć pociągiem w stronę granicy rumuńskiej. Mercier ma jednak inny plan: zamierza zabrać Annę, która jest na wsi u matki. Pociąg wyrusza w drogę, a Mercier pędzi samochodem po Annę, by ostatniej chwili dogonić pociąg. Anna jest zaskoczona widokiem Pakulskiego i innych żołnierzy. Mercier wyjaśnia jej, że to specjalny transport na zlecenie polskiego rządu. Podczas wielodniowej ucieczki zabierają do pociągu licznych uchodźców, zostają też napadnięci przez ukraiński oddział. Mercierowi udaje się zorganizować skuteczną obronę. Wreszcie docierają do rumuńskiej granicy. 08:30 TWARZE SOLIDARNOŚCI - ANDRZEJ MAKOSZ, STEFAN CZARDYBON Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Kopalnia Piast w Bieruniu - Andrzej Makosz, Stefan Czardybon. 08:50 HISTORIA POLSKI - KAMA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Rafał Mierzejewski Scenariusz: Rafał Mierzejewski Film pt. "KAMA" opowiada o wojennych losach Marii Chojeckiej ps. "Kama". Maria Chojecka, urodzona 24 września 1926 roku w Warszawie, wraz ze swoją drużyną harcerską we wrześniu 1939 roku, nie mając jeszcze 13 lat, pomagała uchodźcom wojennym na warszawskim Dworcu Głównym, tam też po raz pierwszy bezpośrednio zetknęła się z wojną. W konspiracji w Szarych Szeregach od 1940 jako zastępowa ukończyła kurs sanitarny i łączności. 3 sierpnia 1943, nie mając jeszcze 17 lat, zaprzysiężona została jako żołnierz AK z przydziałem do oddziału "Agat" (później "Pegaz") powołanego do zadań specjalnych Kedywu KG AK (Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej). Uczestniczy w przygotowaniach i sygnalizacji podczas licznych akcji likwidacyjnych wysokich funkcjonariuszy gestapo i administracji niemieckiej. Bierze udział w akcjach: "Weffels", "Fruhrwirth", "Braun", "Stamm" i najsławniejszej akcji polskiego państwa podziemnego, zamachu na generała SS i policji Franza Kutscherę. Na kilka tygodni przed wybuchem Powstania Warszawskiego uczestniczy w Krakowie w akcji "Koppe". Podczas Powstania Warszawskiego przechodzi cały szlak bojowy batalionu "Parasol". Powstanie zaczyna na Woli, potem walczy na Starym Mieście, Powiślu, Mokotowie. Kapitulacja zastaje ją w Śródmieściu, nie idzie do niewoli, razem ze swoim tatą opuszcza Warszawę z ludnością cywilną. Za udział w walkach "Kama" została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem za udział w wojnie obronnej 1939 i wieloma innymi odznaczeniami. W filmie Maria Chojecka opowiada o początkach konspiracji, przystąpieniu do AK, udziale w swojej pierwszej akcji zbrojnej "Weffels", o przebiegu akcji "Kutschera" oraz chyba najtragiczniejszej akcji polskiego podziemia "Stamm". Opowie też o swoim udziale w Powstaniu Warszawskim; min. o ewakuacji kanałami, którymi przemieszczała się trzykrotnie. Opowieść pani Marii to niezwykle szczera, wstrząsająca historia młodej warszawianki postawionej przez los w tragicznej sytuacji, z którą zmaga się z wielką odwagą i hartem ducha. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. II Kameralne i studyjne (widowisko), 44 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański W ostatnich miesiącach istnienia III Rzeszy, kiedy klęska hitlerowskich Niemiec była nieunikniona, członkowie SS zaczęli przejawiać niezwykłą aktywność. Esesmani wdzierali się do niemieckich banków i wywozili stamtąd złoto i kosztowności. Zrabowane w czasach świetności w podbitych krajach oraz odebrane ofiarom obozów koncentracyjnych skarby były następnie starannie ukrywane. Dzięki owym bogactwom liczni zbrodniarze z SS mogli liczyć na dostatnie życie w powojennym świecie. O działaniach Niemców wiedział amerykański kontrwywiad... 10:50 GIGANCI HISTORII - ODC. 4 KAMPANIA POLSKA 1939 Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) W planach Adolfa Hitlera miało być zaledwie kilka dni. Polacy bronili się przez miesiąc. Kampania wrześniowa to temat kolejnego odcinka Gigantów Historii. Niezłomna wola walki o niepodległą Ojczyznę w historycznych faktach. 11:40 WOJOWNICY CZASU - Z ZIEMI ŚLĄSKIEJ DO POLSKI, CZYLI OBLĘŻENIE NYSY 1807 Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Piotr Matuś, Igor Awdiejew, Krzysztof Ridan Kiedy w listopadzie 1799 roku władzę we Francji przejął Napoleon Bonaparte, rozpoczęło to serię konfliktów zbrojnych, które przeszły do historii Europy jako wojny napoleońskie. Militarna epopeja boga wojny miała trwać przez kolejne 15 lat, a jeden z jej epizodów miał miejsce na Śląsku, w Nysie w 1807 roku. Rekonstruktorzy przypominają kulisy tego wydarzenia. 12:15 WOJENNE DZIEWCZYNY S.I - ODC. 4 Serial wojenny, 43 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka odc. 4 Marysia znów odwiedza Franza. Młody Niemiec budzi jej współczucie i pewną ciekawość. Podczas wizyty dowiaduje się, że jego ludzie pilnują ciężarówek z bronią. Wspólny koncert przerywa wizyta esesmana Kirscha, przyjaciela rodziny Franza, zwyrodnialca i szaleńca, który jednak załatwił Franzowi bezpieczną służbę w Warszawie, więc ten musi się z nim liczyć. Kirsch zabiera Franza i Marysię na "polowanie", co oznacza strzelanie w getcie do Żydów, jak do zwierząt. Marysia przerywa tę rzeź. Swoją odwagę niemal przypłaca życiem. Kiedy Kirsch chce ją zabić, od śmierci ratuje ją nie mniej przerażony Franz. Marysia wraca do Szczęsnych, powoli dochodząc do siebie po przeżytym koszmarze. Opowiada przyjaciółkom o broni strzeżonej przez ludzi Franza. Dostęp do magazynów jest wyjątkowo łatwy, więc szkoda przegapić takiej okazji. Ale dziewczyny znów muszą działać samowolnie, bo Witold akurat wyjechał. Chociaż nie mają komu zameldować o planowanej akcji, decydują się na ten krok. Pod magazyny podjeżdżają wynajętą ciężarówką i zaczynają wynosić skrzynki z bronią. Całą sytuację obserwuje Franz, ale nie interweniuje. Tymczasem w magazynach pojawia się niespodziewanie Kirsch. Mija kilka dni. Ciężko ranny Franz jest bliski śmierci. 13:05 EKSPERTYZA - WSPOMNIENIA RUDOLFA HESSA Reportaż, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Rudolfa Hoessa, komendanta obozu zagłady Auschwitz - Birkenau powieszono 16 kwietnia 1947 roku. Wyrok wykonano niedaleko bloku 11. , nazywanego blokiem śmierci, na specjalnie przygotowanej szubienicy. Nim Hoess został powieszony, jeszcze przed procesem przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Warszawie, spisał swoje wspomnienia dotyczące funkcjonowania obozu zagłady Auschwitz - Birkenau. Sędzia śledczy Jan Sehn (który przesłuchiwał Hoessa) zlecił podczas prowadzonego przez siebie dochodzenia wykonanie badań archeologicznych na terenie obozu. W Auschwitz - Birkenau przebadano wówczas m.in. ruiny wysadzonych przez Niemców komór gazowych i krematoriów. Ekspertyzy te potwierdziły m.in. , że Niemcy używali do gazowania ludzi Cyklonu B. 13:35 PIEŚNI PATRIOTYCZNE Artystyczne/estradowe (widowisko), 29 min, Polska, 1994 Autor: Grzegorz Kościński Wykonawcy: Akademicki Chór Organum, Chór Kameralny Filharmonii Krakowskiej Bohaterami programu są legioniści walczący podczas I wojny światowej w legionach Józefa Piłsudskiego oraz w wojnie polsko - bolszewickiej w latach 1920 - 21. Legioniści mówią o przeżyciach z tamtego okresu, wspominają dawne wydarzenia. Tło muzyczne programu stanowią pieśni legionowe w wykonaniu chóru Organum i Kameralnego Chóru Filharmonii Krakowskiej. Całość zarejestrowano na krakowskim Cmentarzu Rakowickim, gdzie znajdują się kwatery legionowe oraz na wzgórzu wawelskim, gdzie w Krypcie pod Wieżą Srebrnych Dzwonów spoczywa marszałek Piłsudski. 14:20 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - MARIA KAROLINA, NIEZŁOMNA KRÓLOWA NEAPOLU (MARIA CAROLINA OF NAPLES) Film dokumentalny, 96 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Niezwykła opowieść o błyskotliwej, odważnej i dumnej władczyni, która uczyniła ze swego małego królestwa europejskie centrum polityki i kultury. Potrafiła je bronić nawet przed tak niebezpiecznymi wrogami, jak Napoleon Bonaparte. Pochodziła ze znanego rodu Habsburgów, była siostrą straconej na gilotynie Marii Antoniny, nieszczęsnej królowej Francji. Film odkrywa zagmatwane losy królestwa Neapolu i dzieje jego wspaniałej władczyni królowej Marii Karoliny. 16:05 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 4. JADWIGA I JAGIEŁŁO. FUZJA JADŁOSPISÓW. Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) Cykl, w którym autorzy przedstawiają czasy dynastii Jagiellonów od strony kuchni. Kuchnia tamtych czasów to nie tylko tłuste mięsiwa suto podlewane miodem. To kuchnia pełna finezji, owoców, warzyw, zup, wypieków... W kolejnym odcinku poznamy przepis na grzankę z resztkami wołowymi i szpikiem oraz rybę w polskim sosie. 16:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - OFLAG II D GROSS BORN Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Oflag II D Gross Born To niepojęte, że przez ponad pół wieku na mapie Polski istniało miejsce wyglądające tak, jakby ktoś wyciął w niej nożyczkami czarną dziurę. Milczały o nim leksykony geograficzne, na dystans od niego utrzymywano ruch drogowy. Badania jego wojennej historii, dla nas Polaków ważnej, dopiero nabierają rozmachu. Borne Sulinowo długo istniało tylko na mapach sztabowych. W powszechnej świadomości to miasteczko funkcjonowało jako obszar eksterytorialny zajęty przez sowietów i niedostępny dla Polaków. Ale dla nas jest to przede wszystkim miejsce męczeństwa. Tu w czasie wojny Wehrmacht zorganizował obóz jeniecki, gdzie znalazło się około 6 tysięcy Polaków. 17:30 TWARZE SOLIDARNOŚCI - ANDRZEJ OSIPÓW Dysk./wywiad/debata, 14 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Andrzej Osipów - Przedsiębiorstwo Robót Kolejowych nr 12 w Oliwie. 17:50 HISTORIA POLSKI - ALBUM SKALSKIEGO Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2004 Reżyseria: Zbigniew Kowalewski Scenariusz: Zbigniew Kowalewski Zdjęcia: Andrzej Skoczylas Muzyka: Joanna Fidos Wykonawcy: Stanisław Skalski, Andrzej Janczak, Czesław Gagajek, Franciszek Trzeciak, Tadeusz Jacewicz "Przegrałem swoje życie, ale dla Polski zrobiłem wiele" - stwierdził w 1995 r. w wywiadzie bohater reportażu. Zmarły 14 listopada 2004 r. gen. bryg. pilot Stanisław Skalski był postacią tyleż niezwykłą, co tragiczną. Bohater wojenny, legendarny as polskiego lotnictwa II wojny światowej, najskuteczniejszy pilot myśliwski mający na koncie 240 lotów bojowych i 22 zestrzelone samoloty nieprzyjaciela, został, co prawda, pochowany na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie, ale przez długie lata żył w całkowitym zapomnieniu. Pilot dywizjonów 302, 501, 306, 316, 317, Polskiego Zespołu Walczącego PFT w Afryce Północnej, uczestnik kampanii wrześniowej, bitwy o Anglię, ofensywy powietrznej nad Francją, Belgią i Holandią, inwazji Sycylii i Włoch, inwazji aliantów we Francji został za swoje wojenne dokonania dwukrotnie odznaczony Orderem Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, kawaler Orderu Polonia Restituta, Grunwaldu i - jako jedyny cudzoziemiec - odznaczony trzykrotnie krzyżem Zaszczytnej Służby RAF, by wymienić tylko najważniejsze z kilkudziesięciu przyznanych mu odznaczeń. Po wojnie proponowano mu angielskie obywatelstwo, możliwość latania i wykładania w akademii. On zdecydował się jednak wracać do Polski. Wrócił 6 czerwca 1947 r. witany z należnymi mu honorami. Ale niedługo cieszył się splendorem i uznaniem. 4 czerwca 1948 r.aresztowano go pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Wielkiej Brytanii i USA. 7 kwietnia 1950 r. wydano na niego wyrok śmierci, który w styczniu 1951 r. Bolesław Bierut zamienił mu na dożywocie, ale nikt nie pofatygował się nawet, by powiadomić o tym skazańca. W celi śmierci spędził Skalski 4 lata, a w więzieniach: na Mokotowie, w Rawiczu i Wronkach przesiedział łącznie 8 lat. Przeżył tam wszystko, czego można było doświadczyć w stalinowskim więzieniu: tortury, bicie, głodzenie, całonocne przesłuchania. W jednej ze zbiorowych cel trafił na dowódcę SS i policji w Warszawie, Paula Geibla. Wyszedł na wolność w kwietniu 1956 r. wycieńczony, schorowany. Nie obraził się jednak na ojczyznę, choć ta dosyć topornie naprawiała wyrządzone mu krzywdy. Paradoksalnie, znów zepchnięto go na boczny tor, gdy nadeszła upragniona wolność i demokracja. W filmie wspominają go bliscy i przyjaciele, dla których pozostał wzorem człowieka i obywatela: pisarz i historyk Andrzej Janczak, ppor. pilot Jan Janczak, gen. dyw. Jerzy Gotowała, brat stryjeczny Włodzimierz Skalski, stryjeczny bratanek Stanisław Skalski oraz była żona Maria Skalska. Na ekranie oglądamy też zachowane w telewizyjnych archiwach fragmenty wypowiedzi samego Stanisława Skalskiego. 18:20 POLSKA I ŚWIAT Z HISTORIĄ W TLE - GAULAITER ERICH KOCH Reportaż, 15 min, Polska, 2012 Scenariusz: Rafał Mierzejewski 9 marca 1959 roku przed sądem w Warszawie rozpoczął się proces Ericha Kocha, jednego z największych zbrodniarzy nazistowskich, gaulaitera Prus Wschodnich i komisarza Rzeszy na Ukrainie. To najważniejszy przedstawiciel reżimu hitlerowskiego osadzony w Polsce, skazany na karę śmierci, na którym wyroku jednak nie wykonano. Zmarł w szpitalu przy areszcie w Olsztynie 12 listopada 1986 roku! Erich Koch przebywał w polskich więzieniach, głównie w więzieniu w Barczewie ponad 28 lat! Reportaż przypomina sylwetkę tego zbrodniarza, opowiada o jego pobycie w polskich więzieniach i wyjaśnia jak do tego doszło, że udało mu się uniknąć wykonania wyroku. O Erichu Kochu opowiadają historycy, świadkowie procesu i osoby, które z nim się spotkały - dziennikarze oraz pracownicy służby więziennej, którzy go pilnowali. Historia Kocha znana jest głównie w kontekście Bursztynowej Komnaty, o której miejscu ukrycia rzekomo wiedział. Erich Koch w maju 1945 roku uciekł z oblężonego półwyspu Helskiego. Do 1949 roku ukrywał się w okolicach Hamburga. Schwytany przez Anglików i przekazany Polsce a nie ZSRR - który też występował o wydanie Kocha za zbrodnie na Ukrainie - w 1958 roku, w maju 1959 został skazany na śmierć. W polskich więzieniach nauczył się mówić po polsku, czytał gazety, przeżył m.in. wprowadzeniestanu wojennego - w Barczewskim więzieniu osadzano ludzi w ramach praw stanu wojennego - podobno popierał decyzję generała Wojciecha Jaruzelskiego! 18:55 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 1 Serial obyczajowy, historyczny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Ariadna Lewińska, Ilona Łepkowska Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Olaf Lubaszenko, Arkadiusz Janiczek, Adam Ferency, Karolina Bacia, Roman 'Gancarczyk, Barbara Wypych, Katarzyna Kwiatkowska, Witold Dębicki, Iwona Bielska, Katarzyna Wajda, Sebastian Łach, Dariusz Majchrzak, Krzysztof Kwiatkowski Serial na motywach wydanej w 2015 roku bestsellerowej trylogii "Stulecie Winnych" Ałbeny Grabowskiej. To epicka opowieść o losach wielopokoleniowej polskiej rodziny, wpleciona w dramatyczne wydarzenia XX wieku: I wojna światowa, II wojna światowa, kryzys gospodarczy, stan wojenny, upadek komunizmu. Telewizyjna adaptacja skupia się wokół dziejów rodziny Winnych z podwarszawskiego Brwinowa. Opowiada o miłości, poświęceniu, więzach rodzinnych i zdradach. Wszystkie wątki rozgrywają się na tle burzliwej historii Polski. Podobnie jak w powieści akcja serialu rozpoczyna się na krótko przed I wojną światową, kończy już w czasach współczesnych. Tuż przed wybuchem wojny na świat przychodzą pierwsze w rodzinie Winnych bliźniaczki: Ania i Mania. Matka dziewczynek umiera przy porodzie. Następne bliźniaczki, córki Mani, narodzą się 1 września 1939 roku. Los nie oszczędza też kolejnych pokoleń rodziny, ciężko doświadczeni muszą się zmagać ze wszystkimi przeciwnościami tego świata. Odc. 1 Jest czerwiec 1914 roku. W podwarszawskim Brwinowie trwa zakazana przez władze rosyjskie procesja Bożego Ciała. Bierze w niej udział trzypokoleniowa rodzina Winnych: Bronia i Antoni - nestorzy rodu, ich synowie ze swoimi żonami i dziećmi. Bronia i Antoni doczekali się już czterech wnuków, a wkrótce rodzina znowu się powiększy. Stanisław i jego żona Kasia spodziewają się pierwszego dziecka. Tym razem wszyscy marzą o dziewczynce, bo jak wiadomo narodziny chłopca zwiastują wojnę. A czasy nie są spokojne. Wieści o nadchodzącej wojnie słychać coraz częściej. Antoni jest miejscowym zdunem i choć często zagląda do kieliszka, cieszy się szacunkiem rodziny i sąsiadów. Tego samego nie można powiedzieć o najstarszym synu Winnych. Roman jest domowym tyranem, wódka wyzwala w nim agresję. Władzia, jego żona i synowie Ignacy i Florian żyją pod ciągłym strachem jego ciężkiej ręki. Tymczasem miesiąc przed planowanym terminem Kasia zaczyna rodzić. Poród jest trudny, kobieta traci mnóstwo krwi. Przerażony Stanisław stara się wymodlić u Pana Boga życie dla ukochanej żony i rodzącego się dziecka. Za dwa życia obiecuje wyrzeźbić dwa konfesjonały. Składając tę obietnicę, nie wie, że Kasia daje życie dwóm córkom. Mimo pomocy Karwasiowej, wiejskiej położnej, i doktora Brzozowskiego Kasia umiera. Dziewczynki otrzymują imiona Ania i Mania. Bronia postanawia się przenieść z Antonim do domu syna. W opiece nad bliźniaczkami pomaga jej kuzynka, Andzia. Mimo upływu czasu Stanisław nie potrafi pogodzić się z utratą ukochanej żony. W głębi duszy obwinia córki o jej śmierć. Dziewczynki potrzebują miłości i czułości, której nie dostają od ojca. Tymczasem u maleńkiej Ani, zakochana w niej Andzia dopatruje się sił nadprzyrodzonych. Jej zdaniem dziecko uciszyło burzę. W październiku najmłodszy syn Winnych, Kajetan, sam zgłasza się do rosyjskiego wojska, chce tym samym uratować przed poborem starszych braci. Wydaje się, że już nic nie powstrzyma wojny. Gdy w pobliskim lesie pojawiają się pruscy żołnierze, Antoni wysyła Bronię, Stanisława, Andzię i dziewczynki do leśnej chaty Batalków, z dala od Brwinowa. Sam wraca ratować rodziny synów i cały dobytek. Brwinów najeżdżają Prusacy, potem Kozacy. Giną pierwsi ludzie. Rodzina Romana ukrywa się w piwnicy, Kazia i Władysław wysyłają synów do leśnej kryjówki Antoniego. Gdy Władek z ojcem próbują ratować dobytek, na podwórze wpada trzech uzbrojonych Kozaków. Chcą zabrać owies dla koni. Antoni i Władek stają się mimowolnymi świadkami ich złodziejskiego łupu kościelnych kielichów i lichtarzy. Za ocalenie życia Winny proponuje im przetopienie skradzionych kosztowności, tak by wygodniej było im je wywieźć. Kozacy się zgadzają. Antoni wykorzystuje chwilową nieuwagę żołnierzy i strzałem z pistoletu zabija dwóch Kozaków. Trzeciemu udaje się ranić ojca i syna, ale po chwili i on pada martwy po strzale starego Winnego. Trzy ciała zostają przez Antoniego spalone w zduńskim piecu. 19:55 TAJEMNICE III RZESZY - ODC. 1/6 PRAWA RĘKA HITLERA (LAST SECRETS OF THE THIRD REICH. HIMMLER - HITLER’S HENCHMAN) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Friedrich Scherer, Ricarda Schlosshan Sześcioodcinkowa seria o nieznanych faktach z dziejów Trzeciej Rzeszy. Nigdy niepublikowane dokumenty i wypowiedzi ludzi, którzy wspominają tamte czasy oraz rozmowy z naukowcami badającymi historię Trzeciej Rzeszy. W pierwszym odcinku dowiadujemy się, że teoria o wyższości rasy aryjskiej i ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej, związane są nierozłącznie z osobą Reichsfuehrera SS, Heinricha Himmlera, który był pragmatycznym wykonawcą nazistowskich planów. Eksperci badający historię nazistowskich Niemiec są zgodni: to Himmler jest odpowiedzialny za Holocaust. Film opowiada o fascynacji Himmlera starożytnymi, pogańskimi rytuałami i tradycjami niemieckimi, okultyzmem, o jego trudnych relacjach z kobietami, o zaangażowaniu w tworzenie i rozbudowę SS oraz planach ludobójstwa na masową skalę. 21:00 GOODBYE AMERICA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2015 Autor: Barbara Włodarczyk Reżyseria: Barbara Włodarczyk Scenariusz: Barbata Włodarczyk Muzyka: Joanna Badełek "Goodbye America, w której nigdy nie będę". Tak brzmią słowa refrenu jednej z najpopularniejszych rosyjskich piosenek rockowych ostatnich dwóch dekad. 20 lat temu to był hymn radzieckiej młodzieży o niespełnionej miłości do Ameryki. Wtedy Stany Zjednoczone stanowiły dla większości Rosjan symbol idealnego państwa. Dziś - większość postrzega je negatywnie. Jako wroga i konkurenta. Według sondaży, w 1990 roku 2% Rosjan uważało, że Ameryka odnosi się do Rosji wrogo, a dziś uważa tak aż 59%. Rosja zawsze mierzyła swoją siłę i pozycję poprzez porównanie ze Stanami Zjednoczonymi. Hasło "Dogonić i przegonić Amerykę!" - rzucone w czasach Związku Radzickiego przez Chruszczowa jest aktualne do dziś. Rosyjskie władze i podporządkowane im media przekonują, że Waszyngton chce upokorzyć i zniszczyć Rosję, by panować nad całym światem. Antyamerkanizm stał się oficjalną ideologią Kremla. Niektórzy politycy twierdzą, że wszystkie problemy Rosji to wina USA. Znany ze skandali Władimir Żyrynowski oskarżył nawet Waszyngton o spowodowanie powodzi na Dalekim Wschodzie i upadek meteorytu w Czelabińsku. Celem filmu jest odpowiedź na pytanie, co się stało z miłością Rosjan do Ameryki, co ich zraziło, na jakiej podstawie uważają Waszyngton za wroga Federacji Rosyjskiej, jaki mają stosunek do sankcji, czy krytyka USA to nie jest schizofrenia, skoro elity wysyłają tam swoje dzieci na studia, biznesmeni trzymają pieniądze w tamtejszych bankach, a na narty jeżdżą do Kolorado, oraz jakie są konsekwencje złego nastawienia Rosjan do USA. 22:00 PO PRLU - KIEDY ZACZĘŁA SIĘ POSTKOMUNA? Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gościem, profesorem Janem Żarynem, historykiem z Uniwersytetu im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego, rozmawia o zjawisku postkomunizmu. Upadek Związku Sowieckiego i całego bloku wschodniego doprowadził do odzyskania niepodległości przez Polskę w 1989 roku. Władzę straciła rządząca PRL Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, komunistyczny hegemonista, która się samorozwiązała, tworząc nowe byty polityczne funkcjonujące sprawnie w nowej rzeczywistości. Kiedy zaczął się postkomunizm, jak długo trwał i czy jeszcze trwa? Gość: prof. Jan Żaryn 22:35 ŚWIADECTWO URODZENIA Film wojenny, 100 min, Polska, 1961 Reżyseria: Stanisław Różewicz Scenariusz: Stanisław Różewicz, Tadeusz Różewicz Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Lucjan Kaszycki Aktorzy: Henryk Hryniewicz, Wojciech Siemion, Barbara Rachwalska, Mieczysław Stoor, Janusz Kłosiński, Krystyna Feldman, Edward Mincer, Andrzej Banaszewski, Paweł Różewicz, Stanisław Milski, Józef Nalberczak, Tadeusz Schmidt, Beata Barszczewska, Zofia Małynicz, Zdzisław Mrożewski Trzy nowele opowiadające o czasach wojny. W każdej, dziecko znajduje się w sytuacji przerastającej jego doświadczenie. 1. Na drodze Kampania wrześniowa. Żołnierz z rozbitego pułku wiezie bezwartościowe dokumenty, przekonany, że mają szczególną wagę. W podróży towarzyszy mu przypadkowo spotkany chłopiec. Niemiecka kolumna pancerna przecina im drogę. Żołnierz zaczyna strzelać, a przerażony chłopiec rzuca się do ucieczki. 2. List z obozu Trzej bracia całe dnie spędzają w pustym pokoju. Ich matka zajmuje się szmuglem, a ojciec, jeniec stalagu, przesyła im listy pełne otuchy. Pewnego dnia z pobliskiego obozu ucieka jeniec radziecki. Przypadkiem trafia do mieszkania chłopców. Otrzymane od nich jedzenie i ubranie umożliwia mu dalszą ucieczkę. Wkrótce obóz zostaje zlikwidowany. 3. Kropla krwi Z czystki dokonanej przez hitlerowców w żydowskiej kamienicy ratuje się tylko mała Mirka. Nie może zostać w domu aryjskiego lekarza i zaopatrzona w świadectwo chrztu, nauczona katolickiego pacierza, trafia do sierocińca na prowincji. Tam wytypowana przez niemiecką komisję, ma zostać wywieziona do Rzeszy i zniemczona. Nagrody filmowe 1961 - Stanisław Różewicz Wenecja (MFF dla Dzieci i Młodzieży) - Lew św. Marka 1962 - Stanisław Różewicz Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia 1962 - Stanisław Loth Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia 1962 - Stanisław Różewicz Cannes (MFF dla Młodzieży) - Grand Prix 1962 - Stanisław Różewicz Cannes (MFF dla Młodzieży) - nagroda FIPRESCI 00:30 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. II Kameralne i studyjne (widowisko), 44 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański W ostatnich miesiącach istnienia III Rzeszy, kiedy klęska hitlerowskich Niemiec była nieunikniona, członkowie SS zaczęli przejawiać niezwykłą aktywność. Esesmani wdzierali się do niemieckich banków i wywozili stamtąd złoto i kosztowności. Zrabowane w czasach świetności w podbitych krajach oraz odebrane ofiarom obozów koncentracyjnych skarby były następnie starannie ukrywane. Dzięki owym bogactwom liczni zbrodniarze z SS mogli liczyć na dostatnie życie w powojennym świecie. O działaniach Niemców wiedział amerykański kontrwywiad... 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - OFLAG II D GROSS BORN Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Oflag II D Gross Born To niepojęte, że przez ponad pół wieku na mapie Polski istniało miejsce wyglądające tak, jakby ktoś wyciął w niej nożyczkami czarną dziurę. Milczały o nim leksykony geograficzne, na dystans od niego utrzymywano ruch drogowy. Badania jego wojennej historii, dla nas Polaków ważnej, dopiero nabierają rozmachu. Borne Sulinowo długo istniało tylko na mapach sztabowych. W powszechnej świadomości to miasteczko funkcjonowało jako obszar eksterytorialny zajęty przez sowietów i niedostępny dla Polaków. Ale dla nas jest to przede wszystkim miejsce męczeństwa. Tu w czasie wojny Wehrmacht zorganizował obóz jeniecki, gdzie znalazło się około 6 tysięcy Polaków. 01:45 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 39 Reportaż, 5 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Tadeusz Ruman. 01:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KILKA NAJDŁUŻSZYCH DNI CZ. 1 Magazyn, 29 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii drugiej wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego największej operacji desantowej, mającej na celu otwarcie drugiego frontu w Europie Zachodniej - lądowaniu aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 roku. W nagraniu unikatowe materiały archiwalne. 02:30 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 39 Reportaż, 5 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Tadeusz Ruman.