TVP Historia Środa, 09.09.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 9 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1901 - zmarł Henri Toulouse - Lautrec; 1939 - początek bitwy nad Bzurą. ; 1976 - zmarł Mao Tse Tung (Mao Ze Dong); 07:25 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 1 Serial historyczny, obyczajowy, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Ariadna Lewińska, Ilona Łepkowska Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Olaf Lubaszenko, Arkadiusz Janiczek, Adam Ferency, Karolina Bacia, Roman Gancarczyk, Barbara Wypych, Katarzyna Kwiatkowska, Witold Dębicki, Iwona Bielska, Katarzyna Wajda, Sebastian Łach, Dariusz Majchrzak, Krzysztof Kwiatkowski Serial na motywach wydanej w 2015 roku bestsellerowej trylogii "Stulecie Winnych" Ałbeny Grabowskiej. To epicka opowieść o losach wielopokoleniowej polskiej rodziny, wpleciona w dramatyczne wydarzenia XX wieku: I wojna światowa, II wojna światowa, kryzys gospodarczy, stan wojenny, upadek komunizmu. Telewizyjna adaptacja skupia się wokół dziejów rodziny Winnych z podwarszawskiego Brwinowa. Opowiada o miłości, poświęceniu, więzach rodzinnych i zdradach. Wszystkie wątki rozgrywają się na tle burzliwej historii Polski. Podobnie jak w powieści akcja serialu rozpoczyna się na krótko przed I wojną światową, kończy już w czasach współczesnych. Tuż przed wybuchem wojny na świat przychodzą pierwsze w rodzinie Winnych bliźniaczki: Ania i Mania. Matka dziewczynek umiera przy porodzie. Następne bliźniaczki, córki Mani, narodzą się 1 września 1939 roku. Los nie oszczędza też kolejnych pokoleń rodziny, ciężko doświadczeni muszą się zmagać ze wszystkimi przeciwnościami tego świata. Odc. 1 Jest czerwiec 1914 roku. W podwarszawskim Brwinowie trwa zakazana przez władze rosyjskie procesja Bożego Ciała. Bierze w niej udział trzypokoleniowa rodzina Winnych: Bronia i Antoni - nestorzy rodu, ich synowie ze swoimi żonami i dziećmi. Bronia i Antoni doczekali się już czterech wnuków, a wkrótce rodzina znowu się powiększy. Stanisław i jego żona Kasia spodziewają się pierwszego dziecka. Tym razem wszyscy marzą o dziewczynce, bo jak wiadomo narodziny chłopca zwiastują wojnę. A czasy nie są spokojne. Wieści o nadchodzącej wojnie słychać coraz częściej. Antoni jest miejscowym zdunem i choć często zagląda do kieliszka, cieszy się szacunkiem rodziny i sąsiadów. Tego samego nie można powiedzieć o najstarszym synu Winnych. Roman jest domowym tyranem, wódka wyzwala w nim agresję. Władzia, jego żona i synowie Ignacy i Florian żyją pod ciągłym strachem jego ciężkiej ręki. Tymczasem miesiąc przed planowanym terminem Kasia zaczyna rodzić. Poród jest trudny, kobieta traci mnóstwo krwi. Przerażony Stanisław stara się wymodlić u Pana Boga życie dla ukochanej żony i rodzącego się dziecka. Za dwa życia obiecuje wyrzeźbić dwa konfesjonały. Składając tę obietnicę, nie wie, że Kasia daje życie dwóm córkom. Mimo pomocy Karwasiowej, wiejskiej położnej, i doktora Brzozowskiego Kasia umiera. Dziewczynki otrzymują imiona Ania i Mania. Bronia postanawia się przenieść z Antonim do domu syna. W opiece nad bliźniaczkami pomaga jej kuzynka, Andzia. Mimo upływu czasu Stanisław nie potrafi pogodzić się z utratą ukochanej żony. W głębi duszy obwinia córki o jej śmierć. Dziewczynki potrzebują miłości i czułości, której nie dostają od ojca. Tymczasem u maleńkiej Ani, zakochana w niej Andzia dopatruje się sił nadprzyrodzonych. Jej zdaniem dziecko uciszyło burzę. W październiku najmłodszy syn Winnych, Kajetan, sam zgłasza się do rosyjskiego wojska, chce tym samym uratować przed poborem starszych braci. Wydaje się, że już nic nie powstrzyma wojny. Gdy w pobliskim lesie pojawiają się pruscy żołnierze, Antoni wysyła Bronię, Stanisława, Andzię i dziewczynki do leśnej chaty Batalków, z dala od Brwinowa. Sam wraca ratować rodziny synów i cały dobytek. Brwinów najeżdżają Prusacy, potem Kozacy. Giną pierwsi ludzie. Rodzina Romana ukrywa się w piwnicy, Kazia i Władysław wysyłają synów do leśnej kryjówki Antoniego. Gdy Władek z ojcem próbują ratować dobytek, na podwórze wpada trzech uzbrojonych Kozaków. Chcą zabrać owies dla koni. Antoni i Władek stają się mimowolnymi świadkami ich złodziejskiego łupu kościelnych kielichów i lichtarzy. Za ocalenie życia Winny proponuje im przetopienie skradzionych kosztowności, tak by wygodniej było im je wywieźć. Kozacy się zgadzają. Antoni wykorzystuje chwilową nieuwagę żołnierzy i strzałem z pistoletu zabija dwóch Kozaków. Trzeciemu udaje się ranić ojca i syna, ale po chwili i on pada martwy po strzale starego Winnego. Trzy ciała zostają przez Antoniego spalone w zduńskim piecu. 08:15 POLSKIE 100 LAT - WOJNA POLSKA 1939 Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Czarlewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Zdjęcia: Krzysztof Tchórzewski, Wiktor Skrzynecki, Jacek Knopp Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki 23 sierpnia 1939 roku Niemcy i Związek Radziecki podpisały pakt o nieagresji, zwany paktem Ribbentrop - Mołotow. Tego dnia zdecydowano, że Hitler i Stalin, wspólnie uderzając na Rzeczpospolitą, faktycznie dokonają czwartego rozbioru Polski. 1 września 1939 roku Niemcy zaatakowały Polskę bez wypowiedzenia wojny. 3 września Francja i Wielka Brytania wypowiedziały Niemcom wojnę. Niestety parę dni później premierzy obu państw postanowili, że nie podejmą żadnych istotnych działań militarnych przeciwko III Rzeszy. Pomimo zaciętej, heroicznej obrony wojsk polskich, postępy Wehrmachtu były porażające. Niemcy prowadziły wojnę bezwzględną, totalną, mającą na celu sterroryzowanie ludności cywilnej tak, aby złamać wszelką wolę oporu. Kiedy klęska Polski była już przesądzona, 17 września zdradziecko zaatakował ją Związek Sowiecki, łamiąc tym samym pakt o nieagresji. 08:50 TWARZE SOLIDARNOŚCI - ANDRZEJ OSIPÓW Dysk./wywiad/debata, 14 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Andrzej Osipów - Przedsiębiorstwo Robót Kolejowych nr 12 w Oliwie. 09:10 HISTORIA POLSKI - ALBUM SKALSKIEGO Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2004 Reżyseria: Zbigniew Kowalewski Scenariusz: Zbigniew Kowalewski Zdjęcia: Andrzej Skoczylas Muzyka: Joanna Fidos Wykonawcy: Stanisław Skalski, Andrzej Janczak, Czesław Gagajek, Franciszek Trzeciak, Tadeusz Jacewicz "Przegrałem swoje życie, ale dla Polski zrobiłem wiele" - stwierdził w 1995 r. w wywiadzie bohater reportażu. Zmarły 14 listopada 2004 r. gen. bryg. pilot Stanisław Skalski był postacią tyleż niezwykłą, co tragiczną. Bohater wojenny, legendarny as polskiego lotnictwa II wojny światowej, najskuteczniejszy pilot myśliwski mający na koncie 240 lotów bojowych i 22 zestrzelone samoloty nieprzyjaciela, został, co prawda, pochowany na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie, ale przez długie lata żył w całkowitym zapomnieniu. Pilot dywizjonów 302, 501, 306, 316, 317, Polskiego Zespołu Walczącego PFT w Afryce Północnej, uczestnik kampanii wrześniowej, bitwy o Anglię, ofensywy powietrznej nad Francją, Belgią i Holandią, inwazji Sycylii i Włoch, inwazji aliantów we Francji został za swoje wojenne dokonania dwukrotnie odznaczony Orderem Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, kawaler Orderu Polonia Restituta, Grunwaldu i - jako jedyny cudzoziemiec - odznaczony trzykrotnie krzyżem Zaszczytnej Służby RAF, by wymienić tylko najważniejsze z kilkudziesięciu przyznanych mu odznaczeń. Po wojnie proponowano mu angielskie obywatelstwo, możliwość latania i wykładania w akademii. On zdecydował się jednak wracać do Polski. Wrócił 6 czerwca 1947 r. witany z należnymi mu honorami. Ale niedługo cieszył się splendorem i uznaniem. 4 czerwca 1948 r.aresztowano go pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Wielkiej Brytanii i USA. 7 kwietnia 1950 r. wydano na niego wyrok śmierci, który w styczniu 1951 r. Bolesław Bierut zamienił mu na dożywocie, ale nikt nie pofatygował się nawet, by powiadomić o tym skazańca. W celi śmierci spędził Skalski 4 lata, a w więzieniach: na Mokotowie, w Rawiczu i Wronkach przesiedział łącznie 8 lat. Przeżył tam wszystko, czego można było doświadczyć w stalinowskim więzieniu: tortury, bicie, głodzenie, całonocne przesłuchania. W jednej ze zbiorowych cel trafił na dowódcę SS i policji w Warszawie, Paula Geibla. Wyszedł na wolność w kwietniu 1956 r. wycieńczony, schorowany. Nie obraził się jednak na ojczyznę, choć ta dosyć topornie naprawiała wyrządzone mu krzywdy. Paradoksalnie, znów zepchnięto go na boczny tor, gdy nadeszła upragniona wolność i demokracja. W filmie wspominają go bliscy i przyjaciele, dla których pozostał wzorem człowieka i obywatela: pisarz i historyk Andrzej Janczak, ppor. pilot Jan Janczak, gen. dyw. Jerzy Gotowała, brat stryjeczny Włodzimierz Skalski, stryjeczny bratanek Stanisław Skalski oraz była żona Maria Skalska. Na ekranie oglądamy też zachowane w telewizyjnych archiwach fragmenty wypowiedzi samego Stanisława Skalskiego. 10:05 SENSACJE XX WIEKU - ZADANIE SPECJALNE Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1984 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program ukazujący kulisy lotu amerykańskiego samolotu szpiegowskiego U - 2, który odbył się 1 maja 1960 roku. Autor programu przedstawia podłoże historyczne tego lotu, opisuje rozkład sił w ówczesnej Europie końca lat 50. i początku 60. oraz dominujące wówczas trendy polityczne. Geneza powstania Układu Warszawskiego (14 maja 1955roku), w odpowiedzi na przyjęcie Niemiec Zachodnich do NATO (5 maja 1955 roku), podpisanie traktatu, na mocy którego Austria odzyskała suwerenność. Nadzieje na złagodzenie "zimnej wojny" na konferencji czterech mocarstw, zaplanowanej na maj 1960 roku w Paryżu. Autor programu przedstawia konsekwencje polityczne lotu U - 2 oraz jego interpretację przez prezydenta USA Dwighta D. Eisenhowera. 10:40 DRUGA WOJNA ŚWIATOWA CZ. 2. PIERWSZA OFIARA (DRUGA WOJNA ŚWIATOWA CZ. 2. PIERWSZA OFIARA) Film dokumentalny, 48 min, Niemcy/Polska, 2014 Reżyseria: Peter Hartl Scenariusz: Christian Frey, Peter Hartl W drugiej części dokumentu niezwykłe opowieści osób, które w początkach wojny były dziećmi. Wspominają, jak wojna gwałtownie zmieniła ich życie, przedwcześnie zmusiła do pożegnania się z dzieciństwem, rodziną, miejscem zamieszkania. Wypowiedzi ilustrują materiały archiwalne, a także odgrywane scenki, które obrazują omawiane sytuacje. Roman Polański wspomina pobyt w getcie krakowskim i swoją ucieczkę stamtąd z pomocą ojca i jego przyjaciół. Przywołuje sytuacje, gdy jako dziecko był świadkiem łapanek i egzekucji, brutalnego traktowania żydowskiej ludności przez Niemców. Budzimira Wojtalewicz, pochodząca z patriotycznej, zamożnej rodziny przedstawiciela brytyjsko - polskiego banku w Gdańsku, wspomina rozstanie z ojcem, którego już nigdy więcej nie zobaczyła. Opowiada o swoich dziejach wojennych, wstąpieniu do AK, udziale w powstaniu warszawskim i powrocie do Gdańska przed końcem wojny. Marian Sobkowiak z Gostynia dzieli się wrażeniami z wkroczenia Wehrmachtu do jego miasta, mówi o swojej działalności w konspiracji w grupie oporu Czarny Legion, pobycie w obozie koncentracyjnym. Wspomnienia prześladowanych Polaków zderzają się ze wspomnieniami strony niemieckiej - dzieci okupantów, które w okresie wojny znalazły się z rodzicami w Polsce. Również one były skazane na brutalną konfrontację z wojenną rzeczywistością. Niklas Frank, syn generalnego gubernatora w Polsce, Hansa Franka, przebywał w czasie wojny na Wawelu. Jego ojciec był znany z propagowania nazistowskich idei, by Polaków traktować jak niewolników Rzeszy, kraj grabić jak kolonię, jednocześnie stosując politykę systematycznego wyniszczania polskiej inteligencji. Gustav Hintz przyjechał z rodzicami do Dzierżążna w Kraju Warty, gdzie zajęli oni gospodarstwo po wysiedlonych Polakach jako niemieccy koloniści. Opowiada o tym, jak dzieci przesiąkały ideologią wpajaną przez rodziców, ucząc się traktować Polaków jak tanią siłę roboczą, pozbawioną wszelkich praw. Będą również opinie najwybitniejszych polskich ekspertów, specjalizujących się w badaniu dziejów Niemiec i Polski: Bogdana Musiała oraz Pawła Machcewicza. 12:05 WOJENNE DZIEWCZYNY S.I - ODC. 5 Serial wojenny, 44 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka odc. 5 Trwa okupacja. Irka z Marysią mieszkają u Szczęsnych, Ewka ukrywa się w wynajętym mieszkaniu, gdzie udaje narzeczoną Witka. Jedną z działalności Irki na rzecz organizacji jest pomoc siostrom zakonnym, które dają schronienie w klasztorze żydowskim dzieciom. Kiedy Irka jest na spacerze z dziećmi, zaczepia ją kapuś, który domaga się pieniędzy. Grozi, że doniesie Niemcom o ukrywaniu Żydów przez siostry. Ewka jest świadkiem rozstrzelania byłego narzeczonego Ażura. Mordercą jest ten sam gestapowiec, który zabił jej matkę. Dietrich, któremu Marysia nosi pranie, proponuje jej, by zajęła się jego domem. Potrzebuje gospodyni, ale jego propozycja jest dwuznaczna i dziewczyna się waha. Z drugiej strony Dietrich jest cenną postacią dla organizacji. Może dostarczyć ważne informacje. Podczas ucieczki przed łapanką Marysia wpada do piwnicy zrujnowanego domu. Okazuje się, że nie jest tam sama. Ukrywają się tu także dwie żydowskie dziewczynki. Marysia zabiera je do Szczęsnych. 13:10 TAJEMNICE III RZESZY - ODC. 1/6 PRAWA RĘKA HITLERA (LAST SECRETS OF THE THIRD REICH. HIMMLER - HITLER’S HENCHMAN) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Friedrich Scherer, Ricarda Schlosshan Sześcioodcinkowa seria o nieznanych faktach z dziejów Trzeciej Rzeszy. Nigdy niepublikowane dokumenty i wypowiedzi ludzi, którzy wspominają tamte czasy oraz rozmowy z naukowcami badającymi historię Trzeciej Rzeszy. W pierwszym odcinku dowiadujemy się, że teoria o wyższości rasy aryjskiej i ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej, związane są nierozłącznie z osobą Reichsfuehrera SS, Heinricha Himmlera, który był pragmatycznym wykonawcą nazistowskich planów. Eksperci badający historię nazistowskich Niemiec są zgodni: to Himmler jest odpowiedzialny za Holocaust. Film opowiada o fascynacji Himmlera starożytnymi, pogańskimi rytuałami i tradycjami niemieckimi, okultyzmem, o jego trudnych relacjach z kobietami, o zaangażowaniu w tworzenie i rozbudowę SS oraz planach ludobójstwa na masową skalę. 14:10 WOJOWNICY CZASU - Z ZIEMI ŚLĄSKIEJ DO POLSKI, CZYLI OBLĘŻENIE NYSY 1807 Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Piotr Matuś, Igor Awdiejew, Krzysztof Ridan Kiedy w listopadzie 1799 roku władzę we Francji przejął Napoleon Bonaparte, rozpoczęło to serię konfliktów zbrojnych, które przeszły do historii Europy jako wojny napoleońskie. Militarna epopeja boga wojny miała trwać przez kolejne 15 lat, a jeden z jej epizodów miał miejsce na Śląsku, w Nysie w 1807 roku. Rekonstruktorzy przypominają kulisy tego wydarzenia. 14:45 SPÓR O HISTORIĘ - POLSCY GENERAŁOWIE 1939 R. Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Grzegorz Łukomski (prowadzący) 15 stycznia 1934 roku podczas rozmowy z wiceministrem spraw zagranicznych Janem Szembekiem marszałek Piłsudski powiedział: "I komu, jak umrę, mam pozostawić tę armię polską? Wśród moich generałów nie widzę nikogo. Na przykład jeden, którego nawet bardzo cenię, on myśli, że wszystko można wyrachować, że na wszystko są cyfry. On myśli, że jest ścisły. A przecież tak nie można. W matematyce jest rachunek prawdopodobieństwa. To trzeba brać pod uwagę". Pięć lat później Polska została zaatakowana przez Niemcy i Związek Sowiecki. Armia polska nie zdołała obronić kraju przed tym najazdem. Czy wśród przyczyn, które zdecydowały o przegranej wojnie obronnej, można wskazać także na błędne dowodzenie? Jakie decyzje podejmowali dowódcy poszczególnych armii w bezpośredniej konfrontacji z wrogiem? Jak zapisali się w historii? 15:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 4 KAMPANIA POLSKA 1939 Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) W planach Adolfa Hitlera miało być zaledwie kilka dni. Polacy bronili się przez miesiąc. Kampania wrześniowa to temat kolejnego odcinka Gigantów Historii. Niezłomna wola walki o niepodległą Ojczyznę w historycznych faktach. 16:20 ROK 1920. KALENDARIUM - ODC. 37 Felieton, 4 min, Polska, 2020 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik, Agnieszka Krótka - Żmijewska Wykonawcy: Grzegorz Szponder Celem cyklu jest opowiedzenie dramatycznej historii roku 1920. Daty od 07 do 13.09.1920. Rada ministrów uchwaliła przedstawić Radzie Ochrony Państwa projekt noweli, dotyczącej ustawowej ochrony osoby Naczelnika państwa wobec zniewag i obelg, wypowiadanych publicznie. Prokuratura ma z urzędu ścigać tego rodzaju występki. Liga Narodów oddała do dyspozycji, celem zwalczania epidemii tyfusu w Polsce, 2 miliony funtów. Komisja graniczna, pod przewodnictwem generała Duponta, wyznaczyła granice wolnego miasta Gdańska - od morza Bałtyckiego pod Sopotami, aż do Łąk. Warszawa odczuwa dotkliwiybrak pieczywa. Z cukierni poznikały bułeczki. Chleba niekartkowego ani na lekarstwo. Prasa podała że wobec wielkich potrzeb materialnych armii, które winny być pokryte przez społeczeństwo, ażeby w ten sposób dopomóc władzom w trudnym zadaniu zaopatrzenia armii, Obywatelski Komitet Wykonawczy Obrony Państwa postanowił pobrać podatek jednorazowy od okien domów, znajdujących się na obszarze całej Rzeczpospolitej. Ze sztabu generalnego. Nad Gniłą Lipą nieprzyjaciel wprowadził w bój trzy świeże pułki między Bobuchowem a Koniuszkami. Dalej w rejonie Buska lokalne walki, w których wzięto jeńców i dwa karabiny maszynowe, oraz zajęto miejscowości Stronibaby i Rakobuty. 17:05 TWARZE SOLIDARNOŚCI - JADWIGA RUDNICKA Dysk./wywiad/debata, 14 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Jadwiga Rudnicka - chemik, Biblioteka Solidarności w Katowicach Ośrodek Badań Społecznych przy Zarządzie Regionu Śląsko - Dąbrowskiego Solidarności, jeden z liderów oporu przeciwko władzy na Górnym Śląsku. 17:30 HISTORIA POLSKI - USŁYSZCIE MÓJ KRZYK Film dokumentalny, 46 min, Polska, 1991 Reżyseria: Maciej Drygas Zdjęcia: Stanisław Śliskowski 8 września 1968 r. podczas dożynek na Stadionie X - lecia na znak protestu "przeciw tyranii kłamstwa ogarniającego świat" podpalił się 60 - letni Ryszard Siwiec z Przemyśla. Ofiara jego nie została zauważona przez publiczność na trybunach. W Archiwum WFD zachował się siedmiosekundowy skrawek taśmy, na którym operator utrwalił tragiczne wydarzenie. W filmie wykorzystano fragmenty autentycznego nagrania zarejestrowanego przez Ryszarda Siwca na dwa dni przed samospaleniem i ujęcie (7 sek) płonącego Ryszarda Siwca utrwalone przez operatora PKF Zbigniewa Skoczka. "Ja, Ryszard Siwiec, zdrów na ciele i umyśle, po długiej walce i rozwadze postanowiłem zaprotestować przeciw totalnej tyranii zła, nienawiści i kłamstwa opanowującego świat". Tymi słowami pięćdziesięcioletni księgowy z Przemyśla rozpoczął swój testament. 8 września 1968 roku podczas uroczystości dożynkowych na Stadionie X - lecia dokonał aktu samospalenia. Zanim podpalił swój nasączony benzyną garnitur, zdążył jeszcze rozrzucić kilkanaście ulotek zawierających protest przeciwko wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji. Ciężko poparzonego Siwca przewieziono do szpitala. W kilka dni później zmarł. Nazwisko Siwca nie znalazło się na pierwszych stronach polskich ani zachodnich gazet. Przez wiele mięsięcy milczała również rozgłośnia Wolnej Europy. Kiedy ponad pół roku później na placu Vaclava w Pradze samospalenia dokonał Jan Palach, świat był wstrząśnięty. Opinia publiczna dowiedziała się również o podobnym proteście Litwina Romasa Kalanty. Na podstawie zachowanych dokumentów, zwierzeń najbliższych i relacji naocznych świadków autor filmu próbuje odpowiedzieć na pytania, jakimi motywami kierował się Siwiec, jakim był człowiekiem i jak należy określić popełniony przez niego czyn. Z tych dokumentów i wypowiedzi wyłania sie portret człowieka honoru, niegodzącego się na kompromisy, którego okrutna śmierć miała być protestem przeciwko panującemu systemowi. Film kończy wstrząsająca, przypadkowo nakręcona na stadionie sekwencja archiwalna - moment samospalenia Ryszarda Siwca. 18:30 POLSKA I ŚWIAT Z HISTORIĄ W TLE - PALMIRY - POLSKI KATYŃ Reportaż, 15 min, Polska, 2012 Scenariusz: Hanna Zofia Etemadi Zdjęcia: Ładek Lipski Film zrealizowany z okazji 72. rocznicy mordu w Palmirach. 19:05 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 2 Serial obyczajowy, historyczny,Film fabularny telewizyjny, 42 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Ariadna Lewańska, Ilona Łepkowska Aktorzy: Adam Ferency, Arkadiusz Janiczek, Jan Wieczorkowski, Karolina Bacia, Katarzyna Kwiatkowska, Kinga Preis, Olaf Lubaszenko, Roman Gancarczyk, Barbara Wypych, Witold Dębicki, Iwona Bielska, Katarzyna Wajda, Sebastian Łach, Dariusz Majchrzak, Krzysztof Kwiatkowski Trwa I wojna światowa. W okolicach Brwinowa wciąż słychać wystrzały; w samej wiosce leżą trupy rosyjskich i niemieckich żołnierzy. Rodzina Winnych ukrywa się w trzech różnych miejscach. Bronia, Andzia, Stanisław, bliźniaczki i synowie Władka zostali w domu Batalków, nieopodal Brwinowa. We wsi pozostały rodziny Romana i Władka. Rana Antoniego nie jest groźna, ale Władka wymaga interwencji lekarza. Antoni sprowadza do syna doktora Brzozowskiego. Ten opatruje mu nogę i zostawia zapas morfiny. Roman ukrywa się z rodziną w piwnicy. Stan zagrożenia wzmaga w nim nowe pokłady agresji. Na oczach synów uderza ich matkę. Antoni przenosi Władka do jego domu, potem zagląda do Romana. Widząc, jak niemieccy żołnierze mordują jego sąsiadów, ma świadomość, że śmierć może przyjść w każdej chwili. Czuje potrzebę spowiedzi. Czy jak jest wojna, są winni? Tymczasem Bronia i Stanisław decydują się wrócić z dziewczynkami do swojego gospodarstwa. Na miejscu zastają splądrowany dom, zabite zwierzęta. Wojna nie oszczędziła nawet konfesjonału. Andzia namawia kuzyna, by dokończył jego budowę. Wierzy, że słów obietnicy trzeba dotrzymać. Między nią i Stanisławem zaczyna się tlić uczucie, ale wdowiec nie jest jeszcze na nie gotowy. Bronia szuka Antoniego. Odwiedza dom Władka. Zastaje syna w malignie. Dopytuje synową o Antoniego, jest przekonana, że mąż się upił i dlatego nie wraca do domu. Kazia relacjonuje przebieg ostatnich dni, podkreśla, że teść uratował im życie. Tymczasem wyczerpany Antoni, odziany w niemiecki mundur dociera do domu Batalków. Nie zastaje nikogo. Zasypia i nie słyszy, że do domu zbliża się niemiecki żołnierz. Roman z rodziną opuszczają piwnicę. Szybko dochodzi do kolejnej awantury. Pijany Winny rzuca się z pięściami na żonę. Wydaje się, że tym razem jest gotów ją zamordować. Florian, starszy syn, chcąc chronić matkę, uderza ojca pogrzebaczem w głowę. Ten osuwa się martwy na podłogę. Władzia z synem grzebią Romana w ogródku pod krzakiem róż. Są przekonani, że zbrodnia będzie ich tajemnicą. Nie dostrzegają obserwującego całe zajście Ignacego. Wkrótce ich dom odwiedza Bronia. Władzia informuje ją, że Romana zabrali Niemcy. Andzia dostrzega u małej Ani kolejny niewyjaśniony znak. Tym razem dziewczynka trzyma w zaciśniętej dłoni płatek róży. Jak tu się dostał? Bronia nie hoduje róż w ogrodzie. Stanisław zaniepokojony brakiem wiadomości o ojcu postanawia go poszukać. Wraca do domu Batalków. Zastaje dom spalony. Wśród zgliszczy znajduje zwęglone zwłoki i niemiecki guzik, jaki ostatnio do płaszcza ojca przyszywała Bronia. Nie ma odwagi powiedzieć matce o śmierci ojca. 21:05 ZAPOMNIANI SOJUSZNICY - W POSZUKIWANIU BIRMAŃSKICH BOHATERÓW (BURMA: FORGOTTEN ALLIES) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2019 W decydujących momentach II wojny światowej tysiące młodych mężczyzn z Birmy zgłaszało się na ochotnika, by walczyć po stronie aliantów. Garstka tych ludzi wciąż żyje, jednak Wielka Brytania, w szeregach armii której walczyli, kompletnie o nich zapomniała. Sally McLean i jej zespół odszukują birmańskich żołnierzy, którzy opowiadają przed kamerą o swoich wojennych losach. Dzięki temu widzowie będą mogli poznać tych zapomnianych weteranów II wojny światowej, żyjących w głębokiej nędzy, w kraju wciąż rozdartym wojną, a birmańscy żołnierze doczekają się uznania, na które zasługują. 22:00 Z WIDOKIEM NA WAWEL - WALCZĄC W LOCIE Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) W tym odcinku: Przed osiemdziesięciu laty Polacy w powietrzu bronili Wielkiej Brytanii. Wykazali się dużymi umiejętnościami, ale i sami wciąż się doskonalili. W programie rozmówcy sięgają po przykłady lotniczej wiedzy zdobywanej przez dekady, i marzeń o lataniu, pielęgnowanych przez stulecia. 22:35 KONWÓJ (ACTION IN THE NORTH ATLANTIC) Dramat wojenny, 122 min, USA, 1943 Reżyseria: Byron Haskin Scenariusz: Raoul Walsh Zdjęcia: Tony Gaudio Aktorzy: Humphrey Bogart, Alan Hale, Julie Bishop Kapitan Steve Jarvis i jego pierwszy oficer Joe Rossi dowodzą podczas drugiej wojny światowej niewielkim statkiem. Pewnego dnia zostaje on storpedowany przez Niemców, ale załogę ratuje amerykański okręt wojenny. Po powrocie do Stanów marynarze dowiadują się, że organizowany jest konwój do Murmańska. Jarvis i Rossi mustrują się ze swoją załogą na pokład "Syreny". Alianckie statki wciąż atakowane są przez niemieckie łodzie podwodne. Pewnego dnia konwój rozprasza się. Tylko "Syrena" nie zbacza z obranego kursu. Płynie w kierunku Murmańska nawet wtedy, gdy gubią ją ochraniające okręty wojenne. Statek jest ostrzeliwany z powietrza przez samoloty, spod wody przez niemieckie łodzie... 00:50 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - ROSENBERGOWIE CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Historia Juliusa i Ethel Rosenbergów była jedną z najgłośniejszych afer szpiegowskich w historii USA. Byli oni pierwszymi amerykańskimi obywatelami, którzy zostali skazani w czasie pokoju na śmierć na krześle elektrycznym za szpiegostwo. W 1951 r. rozpoczął się proces sądowy, o którym mówił cały świat. Julius i Ethel Rosenbergowie zostali oskarżeni o zdradę państwa. Głównie oskarżenie dotyczyło przekazywania tajnych danych dotyczących amerykańskiego programu nuklearnego. Wyrok wykonano w więzieniu Sing - Sing. 01:15 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - ROSENBERGOWIE CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Historia Juliusa i Ethel Rosenbergów była jedną z najgłośniejszych afer szpiegowskich w historii USA. Byli oni pierwszymi amerykańskimi obywatelami, którzy zostali skazani w czasie pokoju na śmierć na krześle elektrycznym za szpiegostwo. W 1951 r. rozpoczął się proces sądowy, o którym mówił cały świat. Julius i Ethel Rosenbergowie zostali oskarżeni o zdradę państwa. Głównie oskarżenie dotyczyło przekazywania tajnych danych dotyczących amerykańskiego programu nuklearnego. Wyrok wykonano w więzieniu Sing - Sing. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - MROCZNE KARTY DZIEJÓW VICTORIASCHULE Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Mroczne karty dziejów Victoriaschule Zawsze wjeżdżając do Gdańska mamy poczucie, że oto otwiera się przed nami bardzo szczególna brama. Poruszając się po styku nieba i wody czujemy bliskość wielkich wyzwań. Dziś zanurzymy się w głąb mrocznych czasów. Budynek, który odwiedzimy był miejscem przetrzymywania uwięzionych Polaków z wolnego miasta Gdańska w 1939 r. Mamy nadzieję odnaleźć ślady dawnych karcerów zlokalizowanych w tym budynku. Hetzer Następnie zabierzemy widzów kilka kilometrów dalej, na bardzo interesujący parking pośród gdańskich osiedli. Pomiędzy samochodami parkuje tu Hetzer - niemieckie działo pancerne z okresu II wojny światowej. W 2007 r. dzięki staraniom Fundacji Latebra pojazd ten wydobyto z morza w Juracie, 15 metrów od linii brzegowej. 02:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KILKA NAJDŁUŻSZYCH DNI CZ. 1 Magazyn, 29 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii drugiej wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego największej operacji desantowej, mającej na celu otwarcie drugiego frontu w Europie Zachodniej - lądowaniu aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 roku. W nagraniu unikatowe materiały archiwalne. 02:40 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 40 Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohaterka odcinka: Zofia Błońska.