TVP Historia Sobota, 12.09.2020 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1683 - odsiecz Wiednia; 1940 - odkrycie malowideł prehistorycznych w Lascaux; 1970 - zmarł Jan I. Sztaudynger; 1978 - premiera filmu "Gdziekolwiek jesteś panie prezydencie" o Stefanie Starzyńskim; 07:05 FILMOTEKA MAŁOPOLSKA - NA GRANICY CZASU, NA GRANICY ŚWIATÓW Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wojciech Szumowski, Paulina Ibek Scenariusz: Wojciech Szumowski Film o pracy konserwatorów przy odnowie Krakowa. O tajemnicach ich zawodu, fascynacji miastem i jego dziedzictwem. 08:50 ZMIENNICY - ODC. 3/15 - DZIEWCZYNA DO BICIA Serial komediowy, 52 min, Polska 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przmysław Gintrowski Aktorzy: Ewa Błaszczyk, Mieczysław Hryniewicz, Bronisław Pawlik, Paweł Nowisz, Piotr Pręgowski, Kazimierz Kaczor, Wojciech Pokora, Maria Klejdysz, Krzysztof Zaleski, Zofia Merle, Jan Mayzel, Andrzej Grąziewicz, Marian Opania, Anna Sobik i inni Kasia pracuje jako kierowca w firmie kierowanej przez prezesa Koniuszkę. Do jej obowiązków należy m. in. wożenie żony prezesa na zakupy, do fryzjera, odbieranie ze szkoły ich rozwydrzonego syna itp. Kasia ma tego coraz bardziej dosyć. Podczas grzybobrania, w którym bierze udział kilkanaście osób z firmy Koniuszki, dochodzi do zbiorowego pijaństwa. W Kasi przelewa się czara goryczy. Zbrzydzona prymitywizmem biesiadników w jednej chwili porzuca pracę. Tymczasem w szpitalu pan Stanisław i dyrektor Michalik stają się przyjaciółmi. Przechodzą nawet na "ty". Krashan wchodzi na ścieżkę przestępstwa. Wiezie do Polski całą torbę kiełbasy nafaszerowanej narkotykami. 09:55 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - MIELONE, ALE RYBNE Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Tym razem Karol Okrasa wyrusza na Mazury i zaprasza widzów na mielone. Ale nie będą to wieprzowe kotlety mielone z ziemniaczkami, jakie znamy z kuchni babci czy mamy. Nie będą to też wołowe hamburgery, które podbiły serca polskich smakoszy. Tym razem kucharz przygotuje swoje dania z mielonego mięsa świeżych ryb słodkowodnych. Mazury, kraina lasów i jezior, jest miejscem, gdzie świeżą rybę, przynajmniej teoretycznie, łatwiej można dostać. Można też skorzystać z doświadczeń lokalnych szefów kuchni, którzy z mazurskimi rybami obcują na co dzień. Karol przyrządzi trzy potrawy, w których wykorzysta mięso mielone ze świeżych ryb. 1/ Młoda kapusta faszerowana mięsem z trzech gatunków ryb podana z sosem serowym; 2/ Klopsy rybne marynowane w słoiku; 3/ Hamburger rybny z buraczkami. 10:35 VOYAGER: MISJA BEZ KOŃCA (VOYAGER: TO THE FINAL FRONTIER) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: Christopher Riley Sięgać gwiazd - historia długiej misji dwóch bezzałogowych sond, wystrzelonych przez NASA w 1977 r. Trzydzieści pięć lat po opuszczeniu Ziemi, prom kosmiczny Voyager jest bliski przekroczenia granicy Układu Słonecznego. Fascynujący dokument, bazujący na znakomitych materiałach filmowych i zdjęciach, znajdujących się w archiwach NASA i BBC, przedstawia spuściznę misji promu, która miała ogromny wpływ na naszą wiedzę o kosmosie. Opowiada niesamowitą historię misji, która w założeniu miała trwać pięć lat, lecz trwa do dnia dzisiejszego, oraz dwóch małych promów kosmicznych, które fundamentalnie zmieniły nasze rozumienie Układu Słonecznego. W programie zawarte są opinie naukowców, którzy pracowali nad Voyagerem lub są nim zainspirowani. Program stawia im pytanie: co dalej? 11:35 TAJEMNICE WŁOSKICH MIAST - FLORENCJA (ITALY’S INVISIBLE CITIES) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Harvey Lilley Wykonawcy: Michael Scott, Alexander Armstrong Historyk, doktor Michael Scott, wyrusza na nową przygodę, aby odkryć skarby trzech kolejnych słynnych włoskich miast - Neapolu, Wenecji i Florencji. Dzięki użyciu najnowocześniejszych technologii, w tym skanowania 3D o ultrawysokiej rozdzielczości, grafiki komputerowej i zdjęć lotniczych, możemy zobaczyć nieznane i ukryte przestrzenie tych niezwykłych miast. Innowacyjne podwodne skanowanie Zatoki Neapolitańskiej ujawnia zatopiony świat rzymskiego kurortu, który zatonął podczas starożytnego trzęsieniach ziemi. W Wenecji zespół bada, co kryje się pod jej wspaniałymi pałacami. We Florencji nowoczesne skanowanie 3D wielkiej katedry Il Duomo, jak ją nazywają Włosi, ukazuje piękno i wyrafinowanie pionierskiej inżynierii stojącej za największą na świecie ceglaną kopułą - śmiały wyczyn kreatywnego umysłu, który zdefiniował Renesans. 12:40 THE PLANETS - ODC. 1/5 (THE PLANETS) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2019 Ta niezwykle ambitna seria pokazuje najważniejsze momenty z historii Układu Słonecznego. Dzięki wykorzystaniu efektów specjalnych przybliża ekscytującą historię wszystkich ośmiu planet. Przenosi widzów na powierzchnię tych, często bardzo dynamicznie zmieniających się, światów, a dzięki temu mogą uczestniczyć w dramatycznych zjawiskach, które je ukształtowały. 13:40 POLSKIE 100 LAT - NIEMIECKA POLITYKA OKUPACYJNA NA ZIEMIACH POLSKICH Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Od pierwszych dni okupacji polityka niemiecka wobec społeczeństwa polskiego miała niezwykle represyjny charakter. Szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy, któremu podlegały SS i gestapo, Heinrich Himmler oświadczył, że zagłada Polaków jest podstawowym obowiązkiem narodu niemieckiego, a Polacy zostaną starci z powierzchni ziemi. Terror, publiczne egzekucje, wywózki do obozów koncentracyjnych, w tym do nowo powstałego obozu w Auschwitz stały się ponurą codziennością. Głównym celem Niemców była likwidacja polskich elit i inteligencja. Pozbawieni najwartościowszej części społeczeństwa, Polacy mieli stać się posłusznymi niewolnikami dla niemieckiej rasy panów. 14:40 BIBLIA - ABRAHAM CZ. 1 (THE BIBLE - ABRAHAM P. 1) Film biblijny, 46 min, Niemcy/Francja/Włochy, 1994 Reżyseria: Joseph Sargent Aktorzy: Maximilian Schell, Barbara Hershey, Vittorio Gassman Kolejna część z cyklu filmów ze znakomitą obsadą, opowiadających o głównych postaciach biblijnych. Opowieść ze Starego Testamentu o Abrahamie i jego wędrówce z Haranu do ziemi Kanaan, którą Bóg obiecał jemu i jego plemieniu. 15:40 SPÓR O HISTORIĘ - WRZESIEŃ 1939. PRZYCZYNY KLĘSKI Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Grzegorz Łukomski (prowadzący) Jesienią 1939 roku polska armia nie zdołała obronić kraju przed najazdem totalitaryzmu niemieckiego i sowieckiego. Wiele oddziałów uległo rozproszeniu. Brakowało sprzętu. Czy zdecydowały o tym różnice w potencjałach gospodarczych i wojskowych, czy też złe plany obrony Polski przyjęte przez Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego? Może przyczyna tkwiła w braku zagwarantowanej nam pomocy ze strony aliantów zachodnich? Jak przebiegały walki naszej armii z wojskami niemieckimi wówczas, gdy naprzeciwko siebie stawały podobnie wyposażone oddziały? I wreszcie, czy Polska należycie wykorzystała potencjał zbrojeniowy w 1939 roku? 17:25 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 5 SYNOWIE JAGIEŁŁY POCZĄTEK EKSPANSJI. SMAKI OD MORZA DO MORZA. Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) "Kuchnia Jagiellonów" jest cyklem, w którym autorzy przedstawiają czasy dynastii Jagiellonów od strony kuchni. Kuchnia tamtych czasów to nie tylko tłuste mięsiwa suto podlewane miodem. To kuchnia pełna finezji, owoców, warzyw, zup i wypieków. W tym odcinku prowadzący Łukasz Modelski przedstawi przepis na duszoną szynkę z ogórkami w piwie pszenicznym. Poznamy też przepis na pilaw. 18:00 MIASTO Z MORZA - ODC. 1/4 Serial historyczno - obyczajowy, 43 min, Polska, 2009 Autor: Stanisława Fleszarowa-Muskat, autorka cyklu "Tak trzymać", na podstawie którego powstał scenariusz Reżyseria: Andrzej Kotkowski Scenariusz: Andrzej Kotkowski Zdjęcia: Adam Bajerski Aktorzy: Małgorzata Foremniak, Julia Pietrucha, Jakub Strzelecki, Paweł Domagała, Marian Dziędziel, Olgierd Łukaszewicz, Piotr Polk, Zbigniew Jankowski, Zdzisław Wardejn, Mateusz Banasiuk, Barbara Baryżewska, Krzysztof Bień, Anna Brulińska, Maria Gładkowska, Bartosz Glogowski Czteroodcinkowy serial oparty na motywach I tomu powieści Stanisławy Fleszarowej - Muskat "Tak trzymać" to opowieść o pracy, przyjaźni i miłości, o wielkich nadziejach i porażkach. Ukazuje pionierski okres budowy portu gdyńskiego, w tamtym czasie inwestycji olbrzymiej i kosztownej, podjętej wysiłkiem polskiego rządu, polskich i francuskich inżynierów oraz robotników. To jednocześnie historia rodzącego się miasta, obejmująca okres około trzech lat, od lata 1923 r. do uzyskania przez Gdynię praw miejskich (10 lutego 1926 r.). Główne postaci serialu to: dumny, butny i ambitny 19 - letni Krzysztof Grabień, syn nauczyciela ze wsi pod Przeworskiem (rodzice zginęli w czasie bombardowania), który wyruszył na Wybrzeże szukając pracy i swojego miejsca w życiu. Pracując przy budowie portu, kończy polskie gimnazjum w Gdańsku, żeni się z Kaszubką, podejmuje studia i wrasta w rodzące się miasto; Łucka z Konków, kaszubska dziewczyna, która początkowo jest zatrudniona w garkuchni dla robotników, a później w biurze inż. Wendy. Wbrew woli ojca zostaje żoną Krzysztofa, ich córka Julia będzie pierwszym dzieckiem urodzonym w Gdyni po uzyskaniu praw miejskich; Wołodia Jazowiecki, rówieśnik i przyjaciel Krzysztofa, kocha życie i piękne kobiety. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę przyjeżdża wraz z ojcem ze Związku Sowieckiego do kraju (matka nie przeżyła trudów podróży). Początkowo robi lewe interesy, jednak wykorzystując znajomość języków obcych, zaczyna uczciwie pracować jako tłumacz francuskich inżynierów budujących port. Później wstępuje do Marynarki Wojennej. Choć lekko podchodzi do życia, jest człowiekiem honoru. Mimo próśb ojca, z którym jest skłócony, odmawia przyjęcia pieniędzy od rodzica i utrzymuje się sam. Trzydziestoparoletnia wdowa po majorze Wojska Polskiego, pani Helena, to piękna i szlachetna kobieta. Po przyjeździe z Warszawy do Gdyni prowadzi nad morzem restaurację Pawilon. Tu próbuje ułożyć swoje życie na nowo. Związuje się z jednym z francuskich inżynierów, Marcelem Lebrakiem. Mimo propozycji wyjazdu do Paryża i obiecujących perspektyw, zostaje w Gdyni. Losy czwórki bohaterów splatają się z losami miejscowej ludności oraz z historią autentycznych postaci związanych z Kaszubami, z budową portu i powstającym miastem. Odc. 1 Krzysztof Grabień zachęcony informacją o budowie portu jedzie na Wybrzeże. Celowe zatrzymanie pociągu na granicy polsko - niemieckiej powoduje, że przyjeżdża do Gdyni nocą. Okradziony z pieniędzy, nieznający nikogo, wałęsa się do świtu nad brzegiem morza. Rankiem staje w kolejce do punktu werbującego robotników, by dostać pracę. Chętnych jest jednak zbyt wielu. Tu poznaje Wołodię, który proponuje mu niezbyt legalny, ale opłacalny interes. Chłopcy trafiają do garkuchni, gdzie pracuje Łucka. Krzysztof podoba się dziewczynie. On odwzajemnia jej zainteresowanie. Znajomość przeradza się w miłość. Z niewielką ilością pieniędzy, nie mając gdzie spać, Krzysztof nocuje początkowo na plaży, potem pomieszkuje na łodzi razem z trzema poznanymi przy budowie linii kolejowej chłopakami. Wołodia spotyka inżynierów francuskich wysłanych do Gdyni przez konsorcjum. Znający język obrotny chłopak, załatwia pracę sobie i Krzysztofowi. Obaj pracują w biurze naczelnika budowy i projektanta portu, którym jest inż. Wenda. Rusza budowa, sprowadzona pogłębiarka drąży pierwszy basen. 19:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 5 GIGANCI STAROŻYTNOŚCI Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Giganci historii to teleturniej dedykowany miłośnikom historii. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. Teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza historyczna, znajomość realiów epoki, niuansów, ciekawostek, faktów. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów pełna emocji lekcja historii. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta historii i nagroda 20 tys. PLN. Pascal mawiał, że gdyby nos Kleopatry był krótszy, inny byłby bieg historii. W teleturnieju Giganci historii liczą się fakty, a nie przypuszczenia. W tym odcinku to fakty dotyczące historii antycznego świata. 21:00 ROK 1920. KALENDARIUM - ODC. 37 Felieton, 4 min, Polska, 2020 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik, Agnieszka Krótka - Żmijewska Wykonawcy: Grzegorz Szponder Celem cyklu jest opowiedzenie dramatycznej historii roku 1920. Daty od 07 do 13.09.1920. Rada ministrów uchwaliła przedstawić Radzie Ochrony Państwa projekt noweli, dotyczącej ustawowej ochrony osoby Naczelnika państwa wobec zniewag i obelg, wypowiadanych publicznie. Prokuratura ma z urzędu ścigać tego rodzaju występki. Liga Narodów oddała do dyspozycji, celem zwalczania epidemii tyfusu w Polsce, 2 miliony funtów. Komisja graniczna, pod przewodnictwem generała Duponta, wyznaczyła granice wolnego miasta Gdańska - od morza Bałtyckiego pod Sopotami, aż do Łąk. Warszawa odczuwa dotkliwiybrak pieczywa. Z cukierni poznikały bułeczki. Chleba niekartkowego ani na lekarstwo. Prasa podała że wobec wielkich potrzeb materialnych armii, które winny być pokryte przez społeczeństwo, ażeby w ten sposób dopomóc władzom w trudnym zadaniu zaopatrzenia armii, Obywatelski Komitet Wykonawczy Obrony Państwa postanowił pobrać podatek jednorazowy od okien domów, znajdujących się na obszarze całej Rzeczpospolitej. Ze sztabu generalnego. Nad Gniłą Lipą nieprzyjaciel wprowadził w bój trzy świeże pułki między Bobuchowem a Koniuszkami. Dalej w rejonie Buska lokalne walki, w których wzięto jeńców i dwa karabiny maszynowe, oraz zajęto miejscowości Stronibaby i Rakobuty. 21:10 DYNASTIA TUDORÓW - ODC. 5 (TUDORS, THE, EP. 5) Serial historyczny, 51 min, Irlandia/Kanada/USA, 2007 Autor: Michael Hirst Reżyseria: Brian Kirk Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Henry Cavill, Natalie Dormer, Nick Dunning Ponawiając po raz kolejny próbę zdobycia serca Anny Boleyn, Henryk oficjalnie uznaje ojcostwo syna, którego urodziła mu Elizabeth Blount, i nadaje trzyletniemu chłopcu tytuły księcia Richmond i Somerset. Elizabeth jest zrozpaczona, że jej syn nie będzie się z nią wychowywał, a królowa Katarzyna z ciężkim sercem przyjmuje do wiadomości, że jej córka, księżniczka Maria, zostanie odesłana do Walii, gdzie będzie dorastać pod czujnym okiem Lady Salisbury. Henryk wydaje się niewzruszony wieścią, że cesarz Karol V uwalnia francuskiego króla z niewoli, i skupia całą swoją uwagę na zabiegach Wolseya, które mają na celu uzyskania zgody na królewski rozwód. Tym bardziej, że Anna stwierdza wprost, iż nie chce zostać jego metresą. W drodze powrotnej do Anglii po śmierci króla Portugalii Brandon prosi księżniczkę Małgorzatę o rękę. Thomas Boleyn czuwa nad planami uwiedzenia monarchy przez córkę. W zamian za utrzymywanie przyjaznych stosunków z cesarzem Karolem V otrzymuje on bardzo korzystną ofertę finansową. Thomas More ostrzega, że królowa Katarzyna jest zbyt popularna, by mogła zostać odsunięta na bok, ale Wolsey chce bezwzględnie wykonać rozkaz króla. Kiedy staje się jasne, że unieważnienie małżeństwa nie będzie łatwe, Wolsey przechwytuje list Katarzyny do cesarza i zaczyna namawiać Henryka, by ten zacieśnił sojusz z Francją. Po powrocie Małgorzaty do Anglii, wszyscy dowiadują się, że będąca w żałobie księżniczka ponownie wstąpiła w związek małżeński. Henryk postanawia usunąć ją i Brandona z dworu. Pomimo zapewnień Anny, że urodzi królewskiego następcę, Henryk postanawia, że nie skonsumuje tego związku do chwili otrzymania rozwodu, który pozwoli mu poślubić nową wybrankę. 22:10 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - POD WRZEŚNIOWYM NIEBEM Film dokumentalny, 12 min, Polska, 2020 Scenariusz: Marek Szczepanek, Grzegorz Styła Wykonawcy: Krzysztof Mroczkowski (prowadzący) Pierwszy odcinek cyklu przypomina historię polskiego lotnictwa od 1 września 1939 roku do ostatnich dni miesiąca. Kampania Wrześniowa to preludium do Bitwy o Anglię, swoisty szkoleniowy poligon, na którym wszystkie zdobyte atuty i doświadczenia wykorzystane zostały w angielskiej bitwie. Cykl programów, przygotowanych wspólnie z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, prezentujący dokonania polskich lotników w czasie II Wojny Światowej. Historia Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie pisana jest najczęściej językiem historycznych statystyk, danych osobowych, dat zestrzeleń, typów maszyn. Planowany cykl "Ci cholerni Polacy" nie będzie historią poszczególnych Dywizjonów, ale opowieścią o lotnikach, uzupełnioną o dane bitewne, czy też techniczne i materiały wspomnieniowe, dotąd niepublikowane, pochodzące ze zbiorów Fundacji Charytatywnej Stowarzyszenia Lotników Polskich w Londynie. Obecnie w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego. Planowany cykl opowie o lotnikach, którzy walczyli w szeregach Polish Air Force w latach 1939 - 1941, czyli od chwili ewakuacji, po zakończeniu działań we wrześniu 1939 roku, po koniec Bitwy o Anglię. 22:25 PRZEBACZYĆ, LECZ NIE ZAPOMNIEĆ (FORGIVE DON’T FORGET) Film dokumentalny, 67 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Brad Bennett Scenariusz: Austin Journey Podczas kapitulacji Japonii pod koniec II wojny światowej amerykańscy oficerowie skonfiskowali i wywieźli do Stanów Zjednoczonych wiele japońskich mieczy. Dziadek Paula Ufemy, autora filmu, przywiózł taki miecz do USA. Pozostawał on w rodzinie Paula przez siedemdziesiąt lat. Film jest opowieścią o tym, jak Paul szuka prawowitego właściciela miecza oraz wybiera się w podróż do Japonii, by go zwrócić. 23:50 KONWÓJ (ACTION IN THE NORTH ATLANTIC) Dramat wojenny, 122 min, USA, 1943 Reżyseria: Byron Haskin Scenariusz: Raoul Walsh Zdjęcia: Tony Gaudio Aktorzy: Humphrey Bogart, Alan Hale, Julie Bishop Kapitan Steve Jarvis i jego pierwszy oficer Joe Rossi dowodzą podczas drugiej wojny światowej niewielkim statkiem. Pewnego dnia zostaje on storpedowany przez Niemców, ale załogę ratuje amerykański okręt wojenny. Po powrocie do Stanów marynarze dowiadują się, że organizowany jest konwój do Murmańska. Jarvis i Rossi mustrują się ze swoją załogą na pokład "Syreny". Alianckie statki wciąż atakowane są przez niemieckie łodzie podwodne. Pewnego dnia konwój rozprasza się. Tylko "Syrena" nie zbacza z obranego kursu. Płynie w kierunku Murmańska nawet wtedy, gdy gubią ją ochraniające okręty wojenne. Statek jest ostrzeliwany z powietrza przez samoloty, spod wody przez niemieckie łodzie... 02:25 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 43 Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Eugeniusz Ajewski.