TVP Historia Wtorek, 15.09.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 15 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1916 - pierwsze bojowe użycie czołgów; 1935 - antyżydowskie Ustawy Norymberskie w III Rzeszy; 1944 - Niemcy wyparli powstańców z Dolnego Mokotowa, wypowiedź Michała Roli - Żymierskiego na temat Powstania; 1956 - w Teatrze Nowym w Łodzi premiera komedii "Święto Winkelrieda" Jerzego Andrzejewskiego i Jerzego Zagórskiego; 07:20 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 3 Serial historyczny, obyczajowy, 45 min, Polska, 2019 Scenariusz: Ilona Łepkowska Aktorzy: Adam Ferency, Arkadiusz Janiczek, Karolina Bacia, Katarzyna Kwiatkowska, Kinga Preis, Olaf Lubaszenko, Jan Wieczorkowski, Roman Gancarczyk, Barbara Wypych, Witold Dębicki, Iwona Bielska, Katarzyna Wajda, Dariusz Majchrzak, Bartek Szczerbiak, Antoni Tyszkiewicz Wiosna 1917 roku. Wojna nadal zbiera krwawe żniwo. Bomby i wybuchy zastąpili szabrujący niemieccy żołnierze. Za jedzenie są w stanie nawet zabić. Bronia angażuje się w pracę w pobliskim szpitalu. Razem z doktorem Brzozowskim mają pełne ręce roboty. Każdego dnia przybywa rannych. Rodzina Winnych stara się powoli przestawiać życie na normalne tory. Andzia pragnie zwrócić na siebie uwagę Stanisława. Zasięga nawet porad zielarki, ale Stanisław nie potrafi się w tę relację zaangażować. Bliźniaczki kończą 3 lata. Na urodzinach dochodzi do rozmowy między Stanisławem i Florianem. Florian oświadcza stryjowi, że jego ojciec już z wojny nie wróci, Stanisław zdradza bratankowi swój sekret o śmierci Antoniego. Stanisław prosi bratanka, by na razie nie zdradzać ich tajemnic Bronisławie. Sam próbuje handlować z niemieckimi dezerterami. Gdy oferuje bimber za jedzenie, zostaje ciężko pobity. Do domu wraca bez butów. Matka oddaje mu buty Antoniego, jednocześnie prosi, by zajrzał do domu Władzi. Synowej trzeba naprawić łóżko. Pierwsze odwiedziny w domu bratowej sprawiają, że tych dwoje, samotnych ludzi odkrywa wzajemną namiętność. Bronia i Andzia znajdują w modlitewniku Antoniego tajemniczą mapkę. Szkic prowadzi do pobliskiego krzyża. Przy nim kobiety znajdują zakopaną w ziemi puszkę, a w niej złote pieniążki ukryte przez Antoniego. Teraz można za nie kupić jedzenie, którego brak stawał się coraz dotkliwszy. Bronia zauważa zmianę w zachowaniu syna. Stanisław po kilku wizytach u bratowej zakochuje się w niej. Uczucie utrzymują w tajemnicy, oficjalnie nikt nie uznał Romana za zmarłego. Jednak Florian odkrywa romans matki ze stryjem. Odkrycie jest dla niego wstrząsem. Przychodzą dobre wieści od Kajetana. Udało mu się uciec z rosyjskiej armii i dostać do Legionów Piłsudskiego. Władzia odkrywa, że jest w ciąży. Nie zaprzestaje kontaktów z bratem męża, ale nie zdradza mu prawdy. Stanisław wyznaje Władzi miłość i obiecuje małżeństwo. Bratowa odrzuca to uczucie, wyrzuca kochanka z domu i zakazuje dalszych spotkań. Stanisław jest zrozpaczony, nadal przychodzi pod dom Władzi, ale nie zostaje do niego wpuszczony. Florian, do tej pory stroniący od wódki coraz częściej chodzi pijany. Między nim a Stanisławem dochodzi do awantury. Władzia bandażami ściska powiększający się brzuch, a przed rodziną udaje chorą. Nadchodzi Wigilia 1917 roku. Bronia zaprasza całą rodzinę na uroczystą wieczerzę. Władzia wymawia się gorączką. Młodszy syn, Ignacy, odkrywa prawdziwy powód choroby matki. Przez lekko uchylone drzwi dostrzega jej wielki, ciążowy brzuch. Kiedy rodzina Winnych biesiaduje przy wigilijnym stole, Władzia w pustym domu rodzi dziecko. Gdy Ignacy wcześniej wraca z Wigilii widzi przed domem ognisko. Z ukrycia dostrzega, że Władka wrzuca do ognia krwawe zawiniątko. Jest pewny, że matka zamordowała niemowlę. 08:30 TWARZE SOLIDARNOŚCI - TOMASZ MOSZCZAK Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Tomasz Moszczak - strajk Stocznia Gdańska. 08:50 HISTORIA POLSKI - DZIŚ UZNANY ZA NAJWYBITNIEJSZEGO Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2006 Reżyseria: Ignacy Szczepański Scenariusz: Ignacy Szczepański Wykonawcy: Michał Giedroyć, Tomas Venclova, Jacek Krawczyk Film dokumentalny zrealizowany z okazji ogłoszenia roku 2006 Rokiem Jerzego Giedroycia. W 2006 roku przypadała 100. rocznica urodzin Redaktora i 60. utworzenia Instytutu Literackiego. W filmie tym autor przedstawia Redaktora rodzinnie, jak nigdy dotąd nie był przedstawiany. Przewodnikiem filmu jest Henryk, najmłodszy brat Redaktora. Autor skupia się głównie na ziemi przodków Giedroycia, w filmie pokazane są miejsca dzieciństwa: Mińsk Litewski, gdzie się urodził, Giedroycie, Widziniszki, zamek Baltadvaris koło Widziniszek, jedna z najstarszych rezydencji rodziny Giedroyciów, Smilowicze, gdzie folwarczek miał dziadek. Poznajemy także rodziców Redaktora oraz jego braci - Zygmunta i Henryka. Omówiony jest też wątek Instytutu Literackiego oraz Kultury. W filmie występują: Michał Giedroyc, Tomas Venclova, Jacek Krawczyk - bibliotekarz Instytutu. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - "PSEUDONIM"PUCH" Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Łukasz Nowicki - Kuzniecow, Paweł Sanakiewicz - Koch, Piotr Warszawski - Skorzeny, Łukasz Sanakiewicz, Artur Dziurman, Janusz Bukowski Młody porucznik Wehrmachtu z Krzyżem Żelaznym na piersi wbiega na piętro Urzędu Wojewódzkiego w Równem. Zmierza wprost do siedzącego za biurkiem oficera dyżurnego, prosi go o wskazanie drogi do gabinetu generała von Ilgena. Dyżurny, dostrzegając wychodzących z bufetu oficerów sztabowych i wysokiego urzędnika NSDAP, wskazuje ich interesantowi. Porucznik podchodzi do dostojników, pręży się na baczność, salutuje służbiście i wręcza partyjnemu notablowi kartkę papieru. Urzędnik szybko przebiega wzrokiem notatkę, spogląda na młodego człowieka z osłupieniem, otwiera usta do krzyku. Za późno! Porucznik błyskawicznie wyciąga pistolet, oddaje dwa strzały, przeskakuje barierkę i zbiega po schodach. Nim zaskoczona ochrona gmachu rusza w pościg, zabójca pędem opuszcza budynek i niknie w tłumie przechodniów. Kim był szaleńczy zamachowiec, któremu udało się wejść do pilnie strzeżonego gmachu i zastrzelić partyjnego urzędnika, wręczywszy mu wcześniej dokument z wyrokiem śmierci? Kim był naprawdę człowiek uważany przez swych przełożonych i podwładnych za porucznika Wehrmachtu Paula Wilhelma Sieberta? Ofensywa niemieckich wojsk w czerwcu 1941 roku zaskoczyła Rosjan i zdruzgotała ich osłonowe siły zbrojne. Formacje Armii Czerwonej ustępowały bezładnie pod naporem wroga. Setki tysięcy sowieckich ludzi zginęły w boju, setki tysięcy dostały się do niewoli. Aby spowolnić tempo pochodu nieprzyjaciela, Stalin wydał drakońskie rozkazy. Oddziały NKWD stanęły murem tuż za plecami obrońców, by strzelać do wycofujących się żołnierzy. Ludności cywilnej nakazano uchodzić w głąb kraju, spaliwszy uprzednio domy i spichrze oraz wybiwszy zwierzęta hodowlane. Ponadto za linię frontu przerzucone zostały niewielkie oddziały świetnie wyszkolonych dywersantów, by zdobywali ważne informacje o zamiarach wroga i siali zamęt w jego szeregach - przerywali linie komunikacyjne, dezorganizowali łączność, organizowali zamachy na dowódców i wysokich urzędników niemieckich. W gronie tych doborowych żołnierzy sił specjalnych znalazł się trzydziestoletni wówczas Iwan Kuzniecow. Pochodził z rodziny Niemców nadwołżańskich. Wysoki, bardzo sprawny fizycznie blondyn mówił biegle po niemiecku i był szaleńczo odważny. Niezwykłe wyczyny radzieckiego agenta o pseudonimie "Puch", znanego Niemcom jako porucznik Paul Siebert, przedstawia Bogusław Wołoszański w kolejnym widowisku z cyklu "Sensacje XX wieku". 11:10 GIGANCI HISTORII - ODC. 5 GIGANCI STAROŻYTNOŚCI Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Giganci historii to teleturniej dedykowany miłośnikom historii. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. Teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza historyczna, znajomość realiów epoki, niuansów, ciekawostek, faktów. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów pełna emocji lekcja historii. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta historii i nagroda 20 tys. PLN. Pascal mawiał, że gdyby nos Kleopatry był krótszy, inny byłby bieg historii. W teleturnieju Giganci historii liczą się fakty, a nie przypuszczenia. W tym odcinku to fakty dotyczące historii antycznego świata. 12:05 WOJENNE DZIEWCZYNY S.I - ODC. 9 Serial wojenny, 45 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Krzysztof Franieczek, Krzysztof Wach, Kamil Szeptycki odc. 9 Za radą Witka Marysia opowiada Dietrichowi, że jest szantażowana przez gestapo. Irka i Ewka udają się do mieszkania Brodzkiej po tajemniczą kasetkę, którą zostawił Kamil. Po licznych przygodach zdobywają kasetkę, jest w niej notes z zaszyfrowanymi informacjami. Ewka, która poprzednią noc spędziła z Witkiem, teraz go odrzuca. Ewa i Marysia otwierają sejf Dietricha. Znajdują tam broń, kompromitujące zdjęcia Dietricha oraz zaszyfrowane zapisy, identyczne jak te, które są w notesie Kamila. Jurka aresztuje gestapo. Wypytują o noc, podczas której zastrzelono niemieckiego oficera. Zeznania prowadzą do Marysi, która zostaje przywieziona na przesłuchanie. Z opresji ratuje ją Kleim. Jurek trafia na Pawiak. Kleim w zamian za pieniądze i zdjęcia kompromitujące Dietricha obiecuje go uwolnić. Nie zamierza jednak dotrzymać obietnicy. Gdy Marysia, dowiaduje się, że Jurek został rozstrzelany, zamiast przekazać Kleimowi pieniądze, strzela do niego z broni Dietricha. 13:10 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - POD WRZEŚNIOWYM NIEBEM Film dokumentalny, 12 min, Polska, 2020 Scenariusz: Marek Szczepanek, Grzegorz Styła Wykonawcy: Krzysztof Mroczkowski (prowadzący) Pierwszy odcinek cyklu przypomina historię polskiego lotnictwa od 1 września 1939 roku do ostatnich dni miesiąca. Kampania Wrześniowa to preludium do Bitwy o Anglię, swoisty szkoleniowy poligon, na którym wszystkie zdobyte atuty i doświadczenia wykorzystane zostały w angielskiej bitwie. Cykl programów, przygotowanych wspólnie z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, prezentujący dokonania polskich lotników w czasie II Wojny Światowej. Historia Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie pisana jest najczęściej językiem historycznych statystyk, danych osobowych, dat zestrzeleń, typów maszyn. Planowany cykl "Ci cholerni Polacy" nie będzie historią poszczególnych Dywizjonów, ale opowieścią o lotnikach, uzupełnioną o dane bitewne, czy też techniczne i materiały wspomnieniowe, dotąd niepublikowane, pochodzące ze zbiorów Fundacji Charytatywnej Stowarzyszenia Lotników Polskich w Londynie. Obecnie w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego. Planowany cykl opowie o lotnikach, którzy walczyli w szeregach Polish Air Force w latach 1939 - 1941, czyli od chwili ewakuacji, po zakończeniu działań we wrześniu 1939 roku, po koniec Bitwy o Anglię. 13:30 EKSPERTYZA - DOWODY ZBRODNI NA KSIĘDZU JERZYM POPIEŁUSZCE Reportaż, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Po zakończeniu procesu toruńskiego w 1985 r. dowody związane z uprowadzeniem i męczeńską śmiercią ks. Popiełuszki trafiły do sądowego archiwum w Toruniu. Po kilku latach rodzina zamordowanego kapłana zaczęła czynić starania o odzyskanie bezcennych przedmiotów osobistych należących do księdza. Była to m.in. sutanna, dokumenty i rzeczy, które ks. Popiełuszko miał przy sobie w chwili uprowadzenia i śmierci. Dzięki interwencji Aleksandra Głazka (dyrektora IES, zmarłego w marcu 2009 r.) przedmioty te zostały przewiezione z Torunia do Krakowa, obfotografowane oraz przebadane przez biegłych z IES. Później część z nich trafiła do Muzeum Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki w podziemiach kościoła św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu. I są tam do dziś. 14:00 NAJWAŻNIEJSZE MIEJSCE NA ŚWIECIE... Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2016 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Film o tym, gdzie naprawdę rozpoczęła się II wojna światowa, o ludzkich dramatach pierwszych dni września 1939 roku, o nieznanych zbrodniach Wehrmachtu na ludności cywilnej, których świadkowie jeszcze żyją, a których dokumentacja przepadła, pośrednio przez niefrasobliwość PRL - owskich pracowników Głównej Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich. 14:35 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - GRIMALDI. WŁADCY MONAKO (THE GRIMALDIS) Film dokumentalny, 94 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Historia władców najmniejszego księstwa Europy Monaco, z udziałem suwerennego księcia - Alberta II. Rodzina Grimaldi rządzi tu od ponad 700 lat. W połowie XIX wieku Monaco zyskało międzynarodową sławę dzięki utworzeniu kasyna w Monte Carlo, co uratowało rodzinę od bankructwa. Ale historia tego miejsca kojarzy się także z osobą pięknej hollywoodzkiej gwiazdy filmowej Grace Kelly, która poślubiła władcę Monaco, stając się księżną Monaco. Ten znakomicie zrealizowany film, to fascynująca historia znanego miejsca i mało znanych losów rodziny Grimaldi. 16:20 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 5. SYNOWIE JAGIEŁŁY POCZĄTEK EKSPANSJI. SMAKI OD MORZA DO MORZA Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) "Kuchnia Jagiellonów" jest cyklem, w którym autorzy przedstawiają czasy dynastii Jagiellonów od strony kuchni. Kuchnia tamtych czasów to nie tylko tłuste mięsiwa suto podlewane miodem. To kuchnia pełna finezji, owoców, warzyw, zup i wypieków. W tym odcinku prowadzący Łukasz Modelski przedstawi przepis na duszoną szynkę z ogórkami w piwie pszenicznym. Poznamy też przepis na pilaw. 16:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - USKRZYDLONE MARZENIA Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Uskrzydlone marzenia. Oglądamy żmudną rekonstrukcję przedwojennego szybowca skonstruowanego przez Antoniego Kocjana. Szybowiec był przygotowywany do konkursu na olimpiadę w 1940 roku w Helsinkach. Nazywał się Orlik Olimpijski. Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. 17:50 TWARZE SOLIDARNOŚCI - JAN BOŻEK Dysk./wywiad/debata, 14 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Jan Bożek - Kopalnia Zofiówka dawny Manifest Lipcowy w Jastrzębiu. 18:10 HISTORIA POLSKI - KAPITULNA, RÓG MIODOWEJ Film dokumentalny, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Kamiński Scenariusz: Tomasz Kamiński Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Andrzej Misaczek, Maciej Mroziewski Wykonawcy: Marlena Maria Jonasz Reportaż opowiada o akcji wykonania wyroku śmierci, na konfidencie gestapo, przez piątkę kobiet z Podziemia. 15 marca 1944 roku, w Warszawie, na rogu Kapitulnej i Miodowej, oddział kobiecy, dowodzony przez Irenę Bredel, zastrzelił Mieczysława Darmaszka, Polaka, winnego śmierci ich koleżanki, zaangażowanej w działalność podziemną. Był to jedyny wyrok śmierci, wykonany wyłącznie przez kobiety, w czasie II wojny światowej w Polsce. 18:35 POLSKA I ŚWIAT Z HISTORIĄ W TLE - GENIUS LOCI W ZAWICHOŚCIE Reportaż, 15 min, Polska, 2012 Scenariusz: Grażyna Stankiewicz Zdjęcia: Andrzej Chlebik Zawichost, miejscowość znana każdemu, kto słucha radiowej Jedynki, ponieważ to tutaj codziennie są dokonywane pomiary poziomu wody na Wiśle. Ale na tym zasadniczo wiedza na temat Zawichostu się kończy. Tymczasem jest to magiczne miejsce na Wyżynie Sandomierskiej z niebywałymi krajobrazami, wielokulturową i wielowyznaniową tradycją. W podziemiach jednego z kościołów znajduje się licząca tysiąc lat absyda pierwszego założenia sakralnego w tym miejscu. Przez wieki do bazy kolumn przyrosły czaszki chowanych w pobliżu ludzi, dziś stanowiąc widok niezwykły, wzbudzający respekt przed historią tego miejsca. Dziś Zawichost jest jedną wielu niedużych miejscowości na trasie Lublin - Sandomierz - Kraków. Ale mało kto wie, że już w średniowieczu w pobliżu Zawichostu krzyżowały się szlaki handlowe ze wschodu na zachód. W tym czasie został wzniesiony w Zawichoście zamek warowny otoczony flankami i fosą. Z tego czasu pochodzą również zręby trzech kościołów. Miejscowość ze względu na swoje strategiczne położenie często była najeżdżana przez hordy tatarskie. Cała historia Zawichostu to budowanie, niszczenie i plądrowanie przez wroga i ponowne odbudowywanie. Tak też było w czasie II wojny światowej, kiedy Zawichost znalazł się na linii frontu. Dziś niewielka, kameralna miejscowość, przed wiekami więcej znaczyła aniżeli pobliski Sandomierz czy nieco bardziej odległy Lublin. Miejscowość z tysiącletnią historią, która jak w soczewce skupia przełomowe sytuacje tego i wielu innych miast dzisiejszego i ówczesnego pogranicza z najazdami Tatarów i Szwedów, działaniami I i II wojny światowej oraz licznymi powodziami. 19:05 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 4 Serial historyczny, obyczajowy, 42 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Katarzyna Terechowicz, Małgorzata Retei, Piotr Trzaskalski Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Roman Gancarczyk, Barbara Wypych, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Witold Dębicki, Olaf Lubaszenko, Katarzyna Wajda, Krzysztof Kwiatkowski, Bartek Szczerbiak, Antoni Tyszkiewicz, Ignacy Klim, Jakub Zając, Pola Zduńczyk Władka podrzuca noworodka pod drzwi klasztoru. Kiedy wraca, atakuje ją dwóch niemieckich żołnierzy, próbując zgwałcić. Do Brwinowa dociera długo oczekiwana wiadomość o końcu wojny, Polska staje się niepodległa. Stanisław dostaje duże stolarskie zlecenie od sióstr zakonnych. W klasztorze spotyka maleńką podopieczną siostry Alberty, Łucję. Andzia poznaje młodego kolejarza, Radomira. Synowie Władzi z trudem dźwigają rodzinne tajemnice: Florian ucieka od problemów w alkohol, a Ignacy w modlitwę, marzy o nauce w seminarium duchownym. Kajetan Winny, żołnierz polskiego wojska, szykuje się na wojnę z bolszewikami. Podczas Wigilii 1918 roku dochodzi do kłótni pomiędzy Stanisławem i Florianem. Pewnej zimowej nocy Bronię budzi walenie do drzwi. 20:10 TAJEMNICE III RZESZY - ODC. 2/6 GENERAŁ HITLERA (LAST SECRETS OF THE THIRD REICH. HITLER’S GENERAL) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Christian Frey We wrześniu 1944 roku brytyjskie służby wywiadowcze podsłuchują rozmowy pojmanych niemieckich generałów. Wyznanie generała Eberbacha jest prawdziwą sensacją. "Rommel powiedział do mnie: führera trzeba zabić, nie ma innej rady. Trzeba go usunąć". Brytyjczycy nie wierzą własnym uszom. Ulubiony generał Hitlera, osławiony dowódca Korpusu Afrykańskiego, zwany Lisem Pustyni, który przeszedł do legendy dzięki mistrzostwu taktycznemu, najwyraźniej zwrócił się przeciwko führerowi, dla którego tak mężnie walczył. Ale miesiąc później to wielki feldmarszałek już nie żył. 14 października 1944 roku w domu Rommla w Herrlingen zjawiają się wysłannicy śmierci. Przyjechali dwaj generałowie z ekipy Hitlera - Burgdorf i Maisel. Wyjaśnili mu, że ma do wyboru: albo Trybunał Ludowy i wyrok za współudział w zamachu bombowym Stauffenberga, co oznacza hańbę dla rodziny i zbrukanie nazwiska, albo drugie wyjście użycie fiolki z cyjankiem. Rommel był bardzo zdenerwowany, blady, ale panował nad sobą. Nie drżał mu głos. Fiolka z cyjankiem wydała mu się najlepszym rozwiązaniem. Powiedział tylko, że opinia publiczna nie może się dowiedzieć o prawdziwym przebiegu wydarzeń, bo wtedy jego rodzina zniknie bez śladu. Niecałą godzinę później Erwin Rommel już nie żył. Pogrzeb Rommla był typową pokazową uroczystością Trzeciej Rzeszy. Prawdziwym przedstawieniem. Choć Rommel nie życzył sobie politycznych symboli podczas pogrzebu, naziści wszędzie umieścili swastyki, także nad jego trumną, chcąc pokazać, że pozostał lojalny wobec reżimu do samego końca. Było to kłamstwem. Żona i syn nie mieli wyboru, musieli na to przystać. Opinii publicznej przedstawiono wersję, że Rommel zmarł wskutek ran odniesionych w wypadku samochodowym. Prawdziwą przyczynę śmierci zatajono. Pomnik na wzgórzu w rodzinnym mieście Herrlingen upamiętnia miejsce, gdzie popełnił samobójstwo Feldmarszałek Erwin Rommel do dziś pozostaje jedną z najbardziej tajemniczych postaci nazistowskich Niemiec; wątpliwy bohater, nalegający na Hitlera, by zakończył wojnę. Ostatecznie jednak sceptycyzm co do osoby Hitlera i rzekomy udział w zamachu na fuehrera życie okazały się jego zgubą. Film zawiera wywiady z członkami rodziny, z historykami i współpracownikami Rommla, które razem składają się na portret dowódcy. 21:10 MADE IN USSR Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2016 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Scenariusz: Barbara Włodarczyk W grudniu 2016 r. minęło 25 lat od rozpadu radzieckiego imperium. To było wydarzenie epokowe! Punkt zwrotny w politycznej historii Europy, ale także w skali globalnej. Upadek ZSRR oznaczał koniec dwubiegunowego porządku międzynarodowego i całkowitą zmianę układu sił w świecie. W jednej chwili na mapie pojawiło się aż 15 nowych państw. Celem filmu jest pokazanie, w czym się przejawia powrót do radzieckiej epoki w Rosji, która uważa się za spadkobierczynię ZSRR. Jaka jest wiedza na temat rzeczywistości tamtych czasów, jakie są przyczyny odradzania się ideałów radzieckiego imperium, oraz jakie wynikają z tego konsekwencje i zagrożenia dla Rosji i świata. Zrozumienie sposobu myślenia Rosjan w tej kwestii jest niezwykle ważne dla zgłębienia ich postaw wobec konfliktu na Ukrainie i stosunku do państw Europy Zachodniej, w tym Polski. 22:10 PO PRL-U - MAŁA I DUŻA KONSTYTUCJA, CZYLI KONFLIKTY USTROJOWE W III RP Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) Mała i duża Konstytucja, czyli konflikty ustrojowe w III RP. Program Po PRL - u analizuje wydarzenia z czasów narodzin III RP i jej pierwszych lat. W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gośćmi, Elizą Olczyk, dziennikarką i publicystką, oraz profesorem Rafałem Chwedorukiem, politologiem z Uniwersytetu Warszawskiego, dyskutuje o konfliktach konstytucyjnych w III Rzeczpospolitej. W niepodległość Polska wchodziła z konstytucją PRL, która nie przystawała do nowej rzeczywistości. Nowe ustrojowe zmiany miały często charakter doraźny. Debata ustrojowa nakładała się na walkę polityczną. Zakończyło ją na jakiś uchwalenie konstytucji w 1997 roku. Goście: Eliza Olczyk, prof. Rafał Chwedoruk 00:45 SENSACJE XX WIEKU - "PSEUDONIM"PUCH" Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Łukasz Nowicki - Kuzniecow, Paweł Sanakiewicz - Koch, Piotr Warszawski - Skorzeny, Łukasz Sanakiewicz, Artur Dziurman, Janusz Bukowski Młody porucznik Wehrmachtu z Krzyżem Żelaznym na piersi wbiega na piętro Urzędu Wojewódzkiego w Równem. Zmierza wprost do siedzącego za biurkiem oficera dyżurnego, prosi go o wskazanie drogi do gabinetu generała von Ilgena. Dyżurny, dostrzegając wychodzących z bufetu oficerów sztabowych i wysokiego urzędnika NSDAP, wskazuje ich interesantowi. Porucznik podchodzi do dostojników, pręży się na baczność, salutuje służbiście i wręcza partyjnemu notablowi kartkę papieru. Urzędnik szybko przebiega wzrokiem notatkę, spogląda na młodego człowieka z osłupieniem, otwiera usta do krzyku. Za późno! Porucznik błyskawicznie wyciąga pistolet, oddaje dwa strzały, przeskakuje barierkę i zbiega po schodach. Nim zaskoczona ochrona gmachu rusza w pościg, zabójca pędem opuszcza budynek i niknie w tłumie przechodniów. Kim był szaleńczy zamachowiec, któremu udało się wejść do pilnie strzeżonego gmachu i zastrzelić partyjnego urzędnika, wręczywszy mu wcześniej dokument z wyrokiem śmierci? Kim był naprawdę człowiek uważany przez swych przełożonych i podwładnych za porucznika Wehrmachtu Paula Wilhelma Sieberta? Ofensywa niemieckich wojsk w czerwcu 1941 roku zaskoczyła Rosjan i zdruzgotała ich osłonowe siły zbrojne. Formacje Armii Czerwonej ustępowały bezładnie pod naporem wroga. Setki tysięcy sowieckich ludzi zginęły w boju, setki tysięcy dostały się do niewoli. Aby spowolnić tempo pochodu nieprzyjaciela, Stalin wydał drakońskie rozkazy. Oddziały NKWD stanęły murem tuż za plecami obrońców, by strzelać do wycofujących się żołnierzy. Ludności cywilnej nakazano uchodzić w głąb kraju, spaliwszy uprzednio domy i spichrze oraz wybiwszy zwierzęta hodowlane. Ponadto za linię frontu przerzucone zostały niewielkie oddziały świetnie wyszkolonych dywersantów, by zdobywali ważne informacje o zamiarach wroga i siali zamęt w jego szeregach - przerywali linie komunikacyjne, dezorganizowali łączność, organizowali zamachy na dowódców i wysokich urzędników niemieckich. W gronie tych doborowych żołnierzy sił specjalnych znalazł się trzydziestoletni wówczas Iwan Kuzniecow. Pochodził z rodziny Niemców nadwołżańskich. Wysoki, bardzo sprawny fizycznie blondyn mówił biegle po niemiecku i był szaleńczo odważny. Niezwykłe wyczyny radzieckiego agenta o pseudonimie "Puch", znanego Niemcom jako porucznik Paul Siebert, przedstawia Bogusław Wołoszański w kolejnym widowisku z cyklu "Sensacje XX wieku". 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - USKRZYDLONE MARZENIA Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Uskrzydlone marzenia. Oglądamy żmudną rekonstrukcję przedwojennego szybowca skonstruowanego przez Antoniego Kocjana. Szybowiec był przygotowywany do konkursu na olimpiadę w 1940 roku w Helsinkach. Nazywał się Orlik Olimpijski. 02:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KURSK CZ. 2 Magazyn, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego bitwie o Kursk. 02:35 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 46 Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohaterka odcinka: Anna Jakubowska.