TVP Historia Czwartek, 17.09.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 17 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1794 - powstał regiment żydowski Berka Joselewicza; 1822 - Jean - Franois Champollion odczytał egipskie hieroglify; 1939 - agresja Rosji Sowieckiej (oficjalnie ZSRS) na Polskę; 1980 - wymyślono nazwę i logo "Solidarności"; 07:20 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 5 Serial historyczny, obyczajowy, 43 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Katarzyna Terechowicz, Małgorzata Retei, Piotr Trzaskalski Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Roman Gancarczyk, Barbara Wypych, Adam Ferency, Karolina Tomaszewska, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Witold Dębicki, Olaf Lubaszenko, Iwona Bielska, Katarzyna Wajda, Krzysztof Kwiatkowski, Zuzanna Lit, Klemenryna Karnkowska Rodzina Winnych cieszy się z powrotu Antoniego. Bronia ma nadzieję, że już niebawem do ojca dołączą Roman i Kajetan. W Europie szaleje hiszpanka, śmiertelna grypa nie oszczędza rodziny Winnych. Stanisław dowiaduje się od Ignacego o ciąży Władzi. Bronia zaczyna służbę u Stanisława Lilpopa. Dziedzic Podkowy Leśnej wkrótce poznaje Anię i obdarza dziewczynkę wielką sympatią. Do Brwinowa docierają wieści o Bitwie Warszawskiej i wygranej Wojska Polskiego pod wodzą Piłsudskiego. Pod dom Winnych podjeżdża wojskowy samochód. Bronia jest przekonana, że to jej synowie powrócili z wojny. 08:10 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - ŚMIECHEM W KOMUNĘ! Magazyn, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Niewyobrażalne dziś absurdy PRL zachęcały do podgryzania komuny drwiną. Szpile, żarty, skecze, prześmiewcze monologi wygłaszane pod salwy śmiechu trafiały boleśnie. Ironiści z darem obserwacji potrząsali posadami reżimu, naruszali bratnie sojusze, wyśmiewali dogmaty komunistycznej ideologii W Archiwum Zimnej Wojny weteran Radia Wolna Europa Janusz Marchwiński przypomina, jak legendy polskiej przedwojennej radiofonii na falach RWE wyszydzały dogmaty PRL, a także Leszek Długosz, poeta krakowski związany z Piwnicą pod Baranami, oraz Janusz Weiss z niezapomnianego tria Salon Niezależnych. Przypominamy kultowe nagrania Jacka Fedorowicza, Wiesława Dymnego, Jacka Kleyffa, Michała Tarkowskiego i innych. 08:45 TWARZE SOLIDARNOŚCI - ZBIGNIEW KUPISIEWICZ, JAN CEGIELSKI Dysk./wywiad/debata, 16 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. W tym odcinku: Zbigniew Kupisiewicz, Jan Cegielski - Dabrowa Gornicza, Huta Katowice. 09:05 HISTORIA POLSKI - DWIE BITWY Reportaż, 23 min, Polska, 2003 Reżyseria: Ewa Szprynger 60. rocznica Bitwy pod Lenino jest okazją do refleksji na temat znaczenia tego wydarzenia w polskich dziejach. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - SKARBY TRZECIEJ RZESZY Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2003 Reżyseria: Bogusław Wołoszański, Adek Drabiński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Jedna z najbardziej tajemniczych spraw II wojny - zaginięcie części skarbu III Rzeszy, rezerw walutowych i złota Reichsbanku. Miliardy dolarów zostały wykradzione w celu finansowania ucieczek esesmanów i tworzeniu organizacji neonazistowskich po wojnie. Widowisko przedstawia, jak przebiegał rabunek i ukrywanie skarbów Rzeszy w końcu wojny. 11:00 CIOS W PLECY Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1997 Scenariusz: Jerzy Redlich Wykonawcy: Adam Ferency Konsultacja: prof. Andrzej Ajnenkiel, prof. Ryszard Szawłowski, prof. Czesław Grzelak, Daniel Boćkowski Film jest udaną próbą całościowego przedstawienia podłoża, przebiegu i następstw napaści Związku Radzieckiego na Polskę 17 września 1939 roku. Zawiera wiele wstrząsających, nigdy w Polsce niepublikowanych archiwalnych zdjęć filmowych i fotograficznych, pokazujących propagandę i antypolskie działania ZSRR podjęte zaraz po przegranej wojnie 1920 roku, a następnie zbrojną agresję i represje wobec obywateli Rzeczpospolitej. Autor filmu wykorzystał również nieznane zdjęcia przedstawiające wymierzone przeciw Polsce współdziałania Niemiec i ZSRR oraz dokumenty i relacje pokazujące przebieg walk z radzieckim najeźdźcą na froncie i w podziemiu. Materiały filmowe, zdjęcia i dokumenty uzupełniają wypowiedzi świadków i uczestników zdarzeń, jak Hansa von Horwartha - w 1939 roku pracownika ambasady Niemiec w Moskwie, Michaiła Kostina - w 1939 roku ambasadora ZSRR w Warszawie, Adama Kotuły i Jerzego Giżyckiego - weteranów walk, Jana Tumiłowicza - zesłanego do Kazachstanu. Całość spinają zwięzłe komentarze historyków: prof. Andrzeja Ajnenkiela, prof. ppłk. Czesława Grzelaka, prof. Ryszarda Szawłowskiego z Polski, prof. Rudolfa Pichoji i Jurija Muchina z Rosji oraz prof. Mykoły Kuczerpy z Ukrainy. 12:05 Z WIDOKIEM NA WAWEL - PING - PONG I DOLARY Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) Nieustająco wzrasta napięcie między Chinami a Stanami Zjednoczonymi. Zamykanie placówek konsularnych i demonstracje militarne niepokoją obserwatorów na całym świecie. W programie amerykaniści przypominają, jak wyglądały początki kontaktów dyplomatycznych Chin i USA i kiedy dochodziło między tymi państwami do napięć. Goście: dr Marcin Fatalski, Uniwersytet Jagielloński, dr Konrad Oświecimski, Akademia Ignatianum w Krakowie. 12:35 WOJENNE DZIEWCZYNY S.I - ODC. 11 Serial wojenny, 41 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka, Łukasz Lewandowski, Marek Gierszał, This Maag, Katrin Buhring, Marek Ślosarski, Maria Dębska odc. 11 Malina zabiera Marysię do getta, aby spotkała się z ojcem i siostrą. Na miejscu Marysia z przerażeniem obserwuje nieludzkie warunki, w jakich żyją. Kiedy wychodzą z getta, trafiają na szmalcowników. Marysi udaje się zbiec, dzięki pomocy Franka, który wpuszcza ją do swojego mieszkania, aby przeczekała obławę. Ewa idzie na spotkanie do fotografa, czyli skrzynki kontaktowej. Zastaje tam Witka, który wyznaje jej miłość. Dziewczyny stają na odprawie przed majorem Alfą. Udaje im się uniknąć sądu, ale za niesubordynację zostają odsunięte od wszystkich działań konspiracyjnych. Tymczasem do Warszawy przyjeżdża Margarethe Von Losein, siostra Dietricha. Postanawia samodzielnie wyjaśnić zagadkę samobójczej śmierci brata. Gdy wraca do pensjonatu, w którym się zatrzymała, czeka na nią oficer gestapo, Schulze. On również prowadzi śledztwo w sprawie Dietricha, a także zaginionego Kleima. Proponuje Margaret współpracę. Według niego kluczem do zagadki jest Alicja Janiak. Ewa chce kolejny raz udać się do mecenasa Kasprzyckiego, aby wydobyć od niego pieniądze, które ukradł rodzinie Joachimów. Marysia próbuje wyprowadzić z getta rodzinę. 14:30 SZTUKA FRANCJI - 1/3 MIĘDZY TRWANIEM A ZMIANĄ (THE ART OF FRANCE EP. 1 - PLUS CA CHANGE) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Tim Kirby, Basil Comely, Tim Dunn 3 - odcinkowy serial dokumentalny poświęcony sztuce Francji. Andrew Graham Dixon przybliża nam historię i dziedzictwo francuskiej kultury. W pierwszym odcinku poznajemy historię gotyckiej Bazyliki Saint - Denis, przyglądamy się sylwetce najwybitniejszego pisarza i filozofa renesansu - Michela de Montaigne, odkrywamy dzieła barokowego malarza Nicolasa Poussin poznajemy dzieła królewskiego dworu w Wersalu. 17:20 TWARZE SOLIDARNOŚCI - ANDRZEJ WĄSIK Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 milionowego ruchu społecznego NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Andrzej Wąsik - Rzeszów, zakłady WSK, strajk przełom sierpnia i września. 17:40 HISTORIA POLSKI - POLACY Z KAZACHSTANU Reportaż, 29 min, Polska, 1994 Zdjęcia: Sławomir Woźniak Wykonawcy: Zdzisław Peszkowski, Karolina Kaczanowska, Mieczysław Jasiński, Anna Gałgan, Wiktor Gałgan, Aleksander Zozula Polacy w Kazachstanie są rozproszeni po bezkresnych pustkowiach, żyją w głębokiej tęsknocie za Polską. Tylko nieliczni z nich pamiętają prawdziwy obraz ojczyzny, większość to Polacy urodzeni w Kazachstanie. Poprzez pryzmat tragicznych doświadczeń i tęsknot trzech pokoleń audycja ukazuje losy polskich zesłańców. Na grobach łagrowych więźniów, udzielane jest błogosławieństwo zmarłym i zamordowanym zesłańcom przez kapelana Pomordowanych na Wschodzie, także zesłańca, księdza Zdzisława Peszkowskiego. 18:20 ZAGINIONY RĘKOPIS PIEŚNI LEGIONÓW Film animowany, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Historia rękopisu Pieśni Legionów Polskich autorstwa Józefa Wybickiego. W filmie narratorką jest Stanisława Celińska, która opowiada zarówno w świecie realnym, jak i przenosi się do świata wirtualnego, staje się częścią animacji komputerowej. 18:45 BIBLIA - ABRAHAM CZ. 3 (THE BIBLE - ABRAHAM P. 3) Film biblijny, 46 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 1994 Reżyseria: Joseph Sargent. Aktorzy: Maximilian Schell, Barbara Hershey, Vittorio Gassman Cykl filmów o głównych postaciach biblijnych. W tym odcinku opowieść ze Starego Testamentu o Abrahamie i jego wędrówce z Haranu do ziemi Kanaan, którą Bóg obiecał jemu i jego plemieniu. 19:50 DRUGIE ŻYCIE BRISTOL SCOUTA (BRISTOL SCOUT: REBUILDING HISTORY) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2020 Film pokazuje rekonstrukcję samolotu Bristol Scout używanego w czasie I wojny światowej. Ale to nie wszystko. Samolot po rekonstrukcji przetransportowany zostaje na Półwysep Gallipoli, gdzie był wykorzystywany w czasie walk. W historię zaangażowani są David i Rick Bremner, których dziadek, Francis Bremner, brał udział w tej niesławnej kampanii jako jeden z pierwszych pilotów Bristol Scout. Mężczyźni poszukują i kompletują plany samolotu, odbudowują go oraz wykonują loty w miejscu, w którym walczył ich dziadek. 00:30 SENSACJE XX WIEKU - SKARBY TRZECIEJ RZESZY Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2003 Reżyseria: Bogusław Wołoszański, Adek Drabiński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Jedna z najbardziej tajemniczych spraw II wojny - zaginięcie części skarbu III Rzeszy, rezerw walutowych i złota Reichsbanku. Miliardy dolarów zostały wykradzione w celu finansowania ucieczek esesmanów i tworzeniu organizacji neonazistowskich po wojnie. Widowisko przedstawia, jak przebiegał rabunek i ukrywanie skarbów Rzeszy w końcu wojny. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WRÓĆ JASIEŃKU Z TEJ WOJENKI, WRÓĆ Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W Andrzejewie odbył się uroczysty pochówek dziesięciu bohaterów, których zbiorową mogiłę odkryliśmy niedawno w okolicach Andrzejewa. Dla nich, czekających na ostatnie pożegnanie, powrót z wojny trwał prawie sto lat. Wracają dzięki lokalnej pamięci przenoszącej opowieść o mogile z 1920 r. znajdującej się wśród pól i uporowi młodych ludzi starających się odnaleźć to miejsce. Tu właśnie, na tych polach, na początku sierpnia 1920 r. rozgrywała się bitwa o czas czas potrzebny do zorganizowania obrony Warszawy i przygotowania kontrofensywy. Historycy wojskowości zapiszą potem złotymi zgłoskami walki pułków 201. Dywizji Ochotniczej pod Paprocią, Srebrną i Andrzejewem. Chcielibyśmy, aby nasza dzisiejsza opowieść dawała wzory do naśladowania. Rozejrzyjmy się po swojej okolicy, przewertujmy podania rodem z pamięci lokalnej i jeżeli jest tam przekaz o żołnierzach czekających gdzieś w lesie czy w polu na swój dzień chwały, podejmijmy działanie. 01:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 2 Magazyn, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Część druga audycji, w której Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okręty podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe. W tym odcinku autorzy skupiają się na początkowym okresie II wojny światowej, kiedy to obie strony konfliktu doskonaliły swój sprzęt i techniki działań. 02:25 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 48 Reportaż, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Jerzy Cercwadze Wardisiani.