TVP Historia Wtorek, 29.09.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 29 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1902 - zmarł Emil Zola; 1954 - w Gdańsku znaleziono ślady działalności św. Wojciecha (mały krzyżyk); 1968 - kolejny pociąg z Dworca Gdańskiego w Warszawie z ludźmi pozbawionymi obywatelstwa polskiego przez władze komunistyczne; 1984 - zmarł Jerzy Wasowski; 07:20 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 9 Serial historyczny, obyczajowy, 43 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Ariadna Lewańska, Małgorzata Retei Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Roman Gancarczyk, Weronika Humaj, Karolina Bacia, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Olaf Lubaszenko, Andrzej Mastalerz, Anna Grycewicz, Sandra Drzymalska, Patryk Szwichtenberg, Tomasz Włosok, Jakub Sasak, Maria Sobocińska Jest sierpień 1932 rok. Na weselu Mani i Pawła bawią się wszyscy Winni i przyjaciele rodziny. Jedynie Ania jest smutna. Wiem, że ci jest ciężko - mówi do wnuczki Antoni. Ale, zobaczysz, innego spotkasz - dodaje zdziwionej jego przenikliwością Ani. Po weselu Ania wyjeżdża na studia do Warszawy. Podczas wizyt w domu unika spotkań z siostrą i szwagrem. W pałacu Wieruszów trwa generalny remont. Jasiek sprawdza się tam jako elektryk. Ma nadzieję, że Łucja spojrzy na niego łaskawym okiem. Tymczasem panience marzy się europejski wystrój domu. Na życzenie córki Wierusz sprowadza do pałacu włoskiego stolarza, Guido. Wieruszowa uważa to za fanaberię pasierbicy. W kraju kryzys, a ty nasze pieniądze wydajesz na zbytki. Każe mężowi wybierać między sobą i tą przybłędą. Włoski stolarz cierpi z powodu polskiego jedzenia i nie ma siły pracować. Co wy tam jecie w tych Włoszech - pyta Bronia, która zostaje na ratunek sprowadzona przez Wierusza do pałacowej kuchni. Szybko znajduje z Guido wspólny język. Tymczasem małżeństwo Mani i Pawła nie układa się dobrze. Paweł jest obojętny na uroki żony, unika bliskości. Wczoraj obudziłam się w środku nocy i jego nie było - zwierza się siostrze Mania. Ania czuje się winna za zachowanie Pawła. 08:30 ŻOŁNIERZE FUEHRERA PODBIJAJĄ POLSKĘ Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1996 Reżyseria: Jerzy Redlich Scenariusz: Jerzy Redlich We wrześniu 1939 r. fotografowi naczelnego dowództwa Wehrmachtu, Hugo Jaegerowi, polecono sfotografować inwazję Trzeciej Rzeszy na Polskę. Kilkanaście fotografii wykonał też prof. Heinrich Hoffmann z Monachium. W ten sposób powstał cykl zatytułowany "Żołnierze fuehrera na polu bitwy". W filmie pokazane są zdjęcia, które autorzy filmu odnaleźli wśród rupieci na strychu jednego z domów w Zawierciu. 08:50 HISTORIA POLSKI - JUŻ NIE MA TYCH MIASTECZEK Reportaż, 19 min, Polska, 2003 Reżyseria: Ewa Szprynger Opowieść o Tarłowie jednym z wielu nieistniejących już dziś żydowskich miasteczek, gdzie w zgodzie i wzajemnym szacunku żyli przed II wojną światową Polacy i Żydzi. Miejsca takie nazywane w jidysz sztetl miasteczko, zniknęły wraz z ich mieszkańcami - Żydami zamordowanymi przez hitlerowców w obozach w Treblince, Bełżcu, Auschwitz, Birkenau. To co pozostało, to pamięć pielęgnowana przez polskich sąsiadów, jedynych świadków tej przedwojennej wspólnej historii i resztki kultury materialnej, jaką pozostawiła po sobie społeczność żydowska, która stanowiła przed wojną 60% ludności. 09:45 SENSACJE XX WIEKU - NAJGŁĘBSZA TAJEMNICA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny magazyn popularyzujący historię XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego katastrofie radzieckiego okrętu K - 278 Komsomolec. Komsomolec był radzieckim atomowym okrętem podwodnym typu Mike, jedynym ukończonym okrętem tego typu. Zwodowany w 1983 roku, zatonął 7 kwietnia 1989 na Morzu Norweskim. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 42 członków załogi. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - NAJGŁĘBSZA TAJEMNICA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny magazyn popularyzujący historię XX wieku. Druga część odcinka poświęconego katastrofie radzieckiego okrętu K - 278 Komsomolec. Komsomolec był radzieckim atomowym okrętem podwodnym typu Mike, jedynym ukończonym okrętem tego typu. Zwodowany w 1983 roku, zatonął 7 kwietnia 1989 na Morzu Norweskim. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 42 członków załogi. 10:50 GIGANCI HISTORII - ODC. 7 LEOPOLD TYRMAND I JEGO EPOKA Teleturniej, 47 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Urodził się dokładnie 100 lat temu. Rok 2020 został ogłoszony jego rokiem, bo jego książki ukształtowały pokolenia Polaków. Jego znakiem firmowym były kolorowe skarpetki i jazz. Życie i twórczość Leopolda Tyrmanda wybitnego dziennikarza i pisarza jest tematem tego odcinka "Gigantów Historii". 11:45 WOJOWNICY CZASU - SZWEDZI NA PODLASIU, CZYLI TYKOCIN 1657 Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Piotr Matuś, Igor Awdiejew, Krzysztof Ridan Rekonstrukcja historyczna jednego z mniej znanych epizodów z czasu potopu szwedzkiego, czyli oblężenia zamku w Tykocinie jest tematem tego odcinka "Wojowników czasu". Potop szwedzki, jaki spadł na Rzeczpospolitą w latach 1655 - 1660, rozlał się także na Podlasie. Wydarzenie to z 1657 roku, niezbyt wiernie zobrazowane w Trylogii, dziś powraca w historycznej rekonstrukcji. 12:20 WOJENNE DZIEWCZYNY S.II - ODC. 19 (SERIA II ODC. 6) Serial wojenny, 43 min, Polska, 2017 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz, Piotr Starzak Aktorzy: Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Katrin Buhring, This Maag, Sebastian Jasnoch W Abwehrze Margarethe przerywa katowanie Kamila i Irki. Niemka informuje Brennera o rozkazie przetransportowania więźniów do Berlina. Gestapo chce swoimi metodami uzyskać od Brodzkiego klucz do zaszyfrowanej listy. W szpitalu wycieńczony chorobą Konstanty prosi Andrzeja, żeby zaopiekował się jego córkami. Marysia martwi się o życie swojego ojca, widać, że jest już w bardzo złym stanie. Prostytutka Kazia przekazuje Ewce informację o godzinie odjazdu pociągu, którym będą transportowani Irka i Kamil. Ewka, planując akcję odbicia przyjaciół, liczy na pomoc Alfy. Mężczyzna informuje Witka i Ewkę, że organizacja nie może zaangażować się w akcję odbicia Irki i Kamila ze względu na zbyt krótki czas na przygotowanie. Podaje jedynie kontakt na terenie Sulejówka. Kobieta angażuje do akcji znajomych sprzed wojny: Lesia, Gibona, gangstera Benka i piekarza Mietka. Dowodzi Witek. Marysia udaje się do Sulejówka i w pobliżu domu państwa Muszyńskich obserwuje budynek Abwehry. Telefonicznie przekazuje numer rejestracyjny limuzyny Brenera, która udaje się w kierunku dworca, gdzie Irka i Kamil mają wsiąść do pociągu do Berlina. W lesie, na trasie z Abwehry na dworzec, w zasadzce urządzonej przez Witka udaje się odbić Irkę i Kamila. Podczas strzelaniny ginie Gibon, a Kamil zostaje poważnie postrzelony w plecy. Rannego Kamila Witek z przyjaciółmi wiezie do szpitala, gdzie operuje go doktor Andrzej. 13:25 EKSPERTYZA - ŻOŁNIERZE "BARTKA" Reportaż, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka We wrześniu 1946 roku doszło do kilku zbiorowych mordów na żołnierzach Narodowych Sił Zbrojnych. Ich sprawcami byli funkcjonariusze komunistycznego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Ta tajna operacja specjalna nosiła kryptonim: Lawina, a jej celem była fizyczna likwidacja zgrupowania NSZ z terenu Podbeskidzia pod dowództwem Henryka Flamego ps. Bartek". Z dotychczasowych ustaleń śledztwa IPN wynika, że ubecy dokonali zabójstwa 69 żołnierzy tej formacji poprzez oddanie strzału z broni palnej w potylicę; zabójstwa 30 - 40 osób poprzez wysadzenie ich w powietrze w zaminowanym drewnianym baraku na terenie poniemieckiego lotniska w Starym Grodkowie, a także wysadzenie w powietrze co najmniej kilkudziesięciu żołnierzy w zaminowanej murowanej oborze na terenie miejscowości Barut. Biegli z krakowskiego Instytutu Ekspertyz Sądowych od lat zajmują się w swojej praktyce orzeczniczej skomplikowanymi badaniami genetycznymi. Takie właśnie ekspertyzy wykonali na potrzeby prowadzonego przez katowicki pion śledzcy IPN śledztwa. Jego wyniki okazały się zaskakujące. 13:55 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - CICHA PRZYSTAŃ MARII ANTONINY (MARIE ANTOINETTE) Film dokumentalny, 106 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Bohaterką kolejnego odcinka francuskiej serii "Historia w postaciach zapisana" jest Maria - Antonina. Kiedy przybyła do Paryża z dworu Habsburgów w Wiedniu, by poślubić Ludwika XVI, miała zaledwie 14 lat. Niestety młoda królewska para bardzo szybko straciła popularność. Budżet Francji poważnie ucierpiał w wyniku nieudanych reform finansów państwa oraz wydatków związanych z długotrwałymi wojnami. Winą za to obarczono młodą królową - oskarżono ją o rozrzutność i okrzyknięto Madame Deficit. Wypadki rewolucyjne doprowadziły do stracenia jej małżonka - króla Ludwika XVI, a sama Maria Antonina została uwięziona i skazana przez stronniczy trybunał rewolucyjny na śmierć na gilotynie. Do ostatniej chwili, mimo wielu poniżających ataków i upokorzeń, zachowała niezwykłą królewską godność. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to seria programów historycznych, realizowanych przez francuską telewizję publiczną. Gospodarzem cyklu jest znany dziennikarz Stephane Bern, którego przodkowie pochodzą z Polski. Każdy z odcinków przedstawia losy wybranej postaci historycznej oraz prezentuje skarby kultury - miejsca i zabytki stanowiące część europejskiego dziedzictwa. 16:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICE NARWI Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Tajemnice Narwi. Są czyny, o których przez wieki opowiadać będą sobie pokolenia. Tak jest w przypadku, kiedy żołnierz, ponad własne życie stawia honor i dobro ojczyzny. We wrześniu 1939 roku dowódca umocnień na przeprawie przez Narew, pod miejscowością Wizna, kpt. Władysław Raginis i jego zastępca, artylerzysta por. Stanisław Brykalski złożyli przysięgę, że żywi pozycji Niemcom nie oddadzą. I słowa dotrzymali. To już dziesiąta rocznica naszej obecności na Strękowej Górze, gdzie odbywają się uroczystości upamiętniające te wydarzenia. Z niemieckiego punktu widzenia, zdobycie polskich umocnień na wschodnim brzegu Narwi było przedsięwzięciem strategicznym. Rzecz szła o odcięcie polskich oddziałów, zamierzających odskoczyć za Bug, by tam rozpocząć nową fazę oporu przeciw inwazji. Tam gdzie przeprawa była pod ostrzałem, będziemy dziś prowadzić poszukiwania. 17:00 SKARB BYDGOSKIEJ KATEDRY Film dokumentalny, 10 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tadeusz Syka, Maciej Syka Scenariusz: Tadeusz Syka, Maciej Syka Sensacyjnego odkrycia dokonali archeolodzy w trakcie prac prowadzonych w bydgoskiej katedrze pw. Św. Marcina i Mikołaja. Skarb można oglądać w Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. 17:15 TU WSZYSTKO JEST POLSKĄ - ODC. 4 KORONACJE Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł Nowakowski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący) Przez pryzmat Wawelu pokazujemy ciągłość naszej historii i znaczenie, jakie to miejsce odegrało w dziejach narodu i państwa polskiego. W kolejnym odcinku cyklu "Tu wszystko jest Polską" prowadzący program Piotr Legutko dyskutuje z zaproszonymi gośćmi na temat roli Wawelu, jaką odegrał jako miejsce koronacyjne władców polskich. Wawel nie był pierwszym miejscem koronacyjnym władców piastowskich. Ale okazał się najistotniejszym. Czy rzeczywiście tak ważne było, gdzie król odbywa ceremonię? Kraków od 1320 r. pozostał stałym miejscem koronacji aż do czasów stanisławowskich. Nawet wówczas, gdy ośrodek polityczny przeniósł się do Warszawy, wzgórze wawelskie podkreślało ciągłość monarchii polskiej od gnieźnieńskich intronizacji po czas elekcji. 17:45 HISTORIA POLSKI - PONARY Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2008 Reżyseria: Grzegorz Górny Scenariusz: Grzegorz Górny Zdjęcia: Jarosław Mytych Film dokumentalny poświęcony największej masakrze ludności cywilnej na Kresach Wschodnich II Rzeczpospolitej, czyli ludobójstwu, do którego doszło między lipcem 1941 a lipcem 1944 roku w Ponarach pod Wilnem. O tej zbrodni opowiadają zarówno historycy, jak i świadkowie tamtych wydarzeń oraz potomkowie pomordowanych. Na podstawie zapisków polskiego dziennikarza udało się odtworzyć wiele szczegółów zdarzeń, jakie miały miejsce w Ponarach między lipcem 1941 a lipcem 1944 roku. Oblicza się, że litewscy szaulisi wymordowali tam ponad 100 tysięcy osób. Większość z nich stanowili obywatele polscy pochodzenia żydowskiego, przetransportowani z getta wileńskiego oraz innych miejscowości Wileńszczyzny. Najprawdopodobniej uśmiercono ich ok. 80 tysięcy. W ponarskim lesie znalazła swój kres wielowiekowa historia żydowskiej diaspory miasta zwanego przez wyznawców judaizmu Jerozolimą Lituanii. W Ponarach zgładzono również warstwę przywódczą społeczności polskiej w Wilnie, przedstawicieli elit, profesorów uniwersytetu, naukowców, żołnierzy AK, księży, studentów. Zginęła większość działaczy młodzieżowej organizacji konspiracyjnej Związek Wolnych Polaków. Według różnych szacunków zastrzelonych Polaków mogło być od 12 do 20 tysięcy. Eksterminacja objęła też Cyganów i rosyjskich starowierców. Wśród ofiar znaleźli się również jeńcy sowieccy i litewscy komuniści. 18:20 POLSKA I ŚWIAT Z HISTORIĄ W TLE - HENA I JAKUB Reportaż, 18 min, Polska, 2013 Scenariusz: Sławomir Koehler O przeżyciach ostatnich dwóch żyjących osób ocalałych z powstania w warszawskim getcie, w 70. rocznicę wydarzeń; osób, które jak dotąd nie były chętne do wypowiadania się przed kamerą. Dokładnie po siedemdziesięciu latach Hena Kuczer i Jakub Gutenbaum chcą powrócić do traumatycznych wspomnień z młodości i miejsc, z których część zachowała swój charakter do dzisiaj. 19:00 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 10 Serial obyczajowy, historyczny, 43 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Ariadna Lewańska, Małgorzata Retei Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Roman Gancarczyk, Weronika Humaj, Karolina Bacia, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Rafał Królikowski, Olaf Lubaszenko, Andrzej Mastalerz, Anna Grycewicz, Sandra Drzymalska, Patryk Szwichtenberg, Tomasz Włosok Jest maj 1935 roku. Ania z wyróżnieniem kończy naukę w Instytucie Pedagogicznym i wkrótce podejmuje pracę w szkole w Brwinowie. Małżeństwo Mani i Pawła nadal przeżywa trudny czas. On cię kocha, Ania uspokaja siostrę, a może siebie. Powrót Ani do Brwinowa dostrzega Antek Jamroży, który proponuje jej randkę. Ania zaskakuje swoją zgodą i siebie, i Jamrożego. Łucja wciąż rywalizuje z macochą o względy Wierusza. Trudny charakter panienki daje się we znaki Jaśkowi. Dziewczyna manipuluje Winnym, wykorzystując jego uczucie do siebie. Ofiarą ciętego języka Łucji staje się również dyrektorka szkoły, której dawna uczennica proponuje oszustwo w konkursie plastycznym. Do Winnych z nastoletnim synem przyjeżdża Andzia. Odkąd Radomir umarł, czuję, że życie mi się kończy - zwierza się Broni. Wracaj do nas - proponuje Stanisław, który dostrzega w Andzi piękną kobietę. Urodę Andzi dostrzega również Guido. Tymczasem stała obecność Ani w Brwinowie staje się coraz trudniejsza dla Pawła. - Dłużej tego nie zniosę wyznaje Ani. A Ania? Czy będzie miała siłę wyprzeć się swojego uczucia do Pawła? 20:00 TAJEMNICE III RZESZY - ODC. 4/6 PIENIĄDZE HITLERA (LAST SECRETS OF THE THIRD REICH. HITLER'S MONEY) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Alexander Berkel, Stefan Brauburger Na nazistowskim wiecu Hitler prezentuje się jako skromny wódz, oddany narodowi. "Uważajcie mnie za człowieka, który nie przynależy do żadnej klasy. Nie mam nic, poza więzią z narodem niemieckim". Minister propagandy Joseph Goebbels przedstawiał Fuehrera jako sługę narodu, który z biedy doszedł na szczyt. Było to niezupełnie zgodne z prawdą. Tworzony przez nazistowską propagandę mit ascetycznego, bezinteresownego Fuehrera, gotowego do największych wyrzeczeń w imię ojczyzny i narodu, nie miał nic wspólnego z rzeczywistością. Z dokumentów i badań wynika, że Hitler był multimilionerem, żył w wielkim luksusie na koszt państwa. Wykorzystywał publiczne pieniądze. Uchylał się od płacenia podatków. Czerpał korzyści z przymusowej sprzedaży swego politycznego manifestu Mein Kampf. Otrzymywał ogromne datki od bogatych przemysłowców. Jako wódz przyciągał uwagę i pieniądze, a granice między funduszami partii a prywatnymi rachunkami Hitlera stawały się płynne. Prowadził bardzo wygodne życie. Wstawał późno, spędzał niewiele czasu w biurze, po południu pił herbatę do ciasta, wieczorami oglądał filmy, lubił się otaczać partyjnymi towarzyszami i przyjaciółmi. Osoby, które łączyły z Hitlerem interesy, frustrował fakt, że tak niewiele uwagi poświęcał zarządzaniu. Po wojnie miliony marek na koncie Hitlera straciły na wartości. Dawna waluta zniknęła w 1948 roku wraz z reformą monetarną. Pieniądze ze spadku Hitlera przypadły w udziale rządowi Bawarii. Pozostała część schedy - zbiory sztuki, nabyte dla Muzeum Hitlera w Linzu znajdują się w gestii Republiki Federalnej Niemiec. Wydobyto je z kopalni soli w Aultaussee w Austrii, gdzie zostały ukryte przed nalotami bombowymi aliantów. Niemcy planowali wysadzić w powietrze wejścia do kopalni, zanim przybyli Amerykanie, ale plan się nie powiódł. Zarejestrowano więc tysiące obrazów i sprawdzano, czy nie zostały skradzione. Wiele z nich wróciło do Francji czy Holandii, skąd wcześniej zostały wywiezione podczas niemieckiej okupacji. Ustalono też, że niemal dwie trzecie kolekcji Hitlera nabyto legalnie. Dzieła te przekazano rządowi Niemiec Zachodnich. Oprócz kilku budynków w Alpach bawarskich niewiele pozostało z niegdyś ogromnej fortuny Hitlera. Wierny sługa Niemiec nie tylko dopuszczał się oszustw podatkowych, ale też przywłaszczał sobie zrabowane dzieła sztuki. 21:00 PUTIN 4.0 Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Walentyn Bodrow 18 marca 2018 roku, w 4. rocznicę aneksji Krymu po raz czwarty wygrywa wybory Putin. W jego zwycięstwo mało kto wątpił. Już kilka lat wcześniej Rosjanie żartowali, że w 2018 roku odbędą się wybory prezydenta Putina. Mimo krachu rubla, sankcji i recesji gospodarczej, jego rankingi nie spadają poniżej siedemdziesięciu kilku procent. Większości Rosjan nie zraża do Putina ani rozpędzanie demonstracji, a nie wyroki opozycjonistów, ani zabójstwa lub pobicia dziennikarzy, którzy krytykowali Kreml. Bo w powszechnym odczuciu, nie ma dla niego alternatywy. Film w atrakcyjnej reportażowej formie odpowiada na pytanie, dlaczego znowu Putin, na czym polega fenomen jego popularności i jaka będzie jego czwarta kadencja. Krótko mówiąc, jaki będzie Putin przyszłości. Bohaterami są zwolennicy i przeciwnicy Putina w Moskwie, Tomsku i wiosce Malcewo na Syberii (to głubinka decyduje o wyborze) oraz w Groznym, gdzie tradycyjnie głosuje na niego ponad 90%. 22:00 PO PRL-U - AFERA RYWINA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) Afera Rywina. Program Po PRLu analizuje wydarzenia z czasów narodzin III RP i jej pierwszych lat. W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gościem, Piotrem Zarembą, publicystą i pisarzem, rozmawiają o aferze Rywina, która zbulwersowała polską opinię publiczną w latach 2002 - 2004. Ta nie do końca wyjaśniona afera korupcyjna zaczęła się w lipcu 2002 roku od złożenia przez znanego producenta filmowego Lwa Rywina propozycji korupcyjnej naczelnemu gazety Wyborczej Adamowi Michnikowi, a w swoich konsekwencjach powołania sejmowej komisji śledczej i jak się uważa porażki SLD w wyborach. Gość: Piotr Zaremba 22:40 SPRAWA GORGONOWEJ Dramat, 94 min, Polska 1977 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Bolesław Michałek i Janusz Majewski Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Stanisław Radwan Aktorzy: Ewa Dałkowska, Roman Wilhelmi, Andrzej Łapicki, Tadeusz Białoszczyński, Wojciech Pszoniak, Jan Englert, Stanisław Zaczyk, Mariusz Dmochowski 30 grudnia 1931 roku w willi inż. Henryka Zaremby w Brzuchowicach zamordowana została jego siedemnastoletnia córka. O morderstwo oskarżono Ritę Gorgonową, gospodynię, kochankę i opiekunkę dzieci Zaremby. Kiedy się poznali, ona miała 23, lata on 41. Rita była bez pieniędzy, bez mieszkania, a Zaremba poszukiwał bony do dzieci. Zamieszkali razem. Po kilku miesiącach zaczął się ich romans, na świat przyszła ich córka. Jednak w miarę jak dorastała pierwsza córka Zaremby, Elżbieta, stosunki między nią a boną stawały się coraz gorsze. Inżynier zresztą nie dążył do zalegalizowania swego związku z Gorgonową. W końcu Zaremba z Elżbietą postanowili, że przeniosą się razem ze Stasiem (synem) do wynajętego mieszkania we Lwowie, a Gorgonowa z córką zostanie w Brzuchowicach. Do przeprowadzki jednak nie doszło. Elżbieta została zamordowana. Gorgonową aresztowano jako podejrzaną o zabójstwo. W 1932 roku sąd we Lwowie skazał ją na karę śmierci, mimo, że nie zostały przedstawione ewidentne dowody winy. Warto dodać, że proces odbywał się pod silną presją zbulwersowanej opinii publicznej. Sprawę śledziła niemalże cała Polska. Obrońca złożył rewizję. Sąd Najwyższy wyrok uchylił i sprawa została rozpatrzono przez Sąd Okręgowy w Krakowie. Tym razem Gorgonową skazano na osiem lat więzienia, uznając, że zbrodnię popełniła pod wpływem silnego wzruszenia. Na mocy amnestii wyszła z więzienia w trzecim dniu wojny. Film Majewskiego jest odtworzeniem tych zajść, ale główny nacisk położony w nim został na przedstawienie samego procesu wytoczonego Gorgonowej. "Chcieliśmy w tym filmie podkreślić fundamentalną zasadę prawa, że do skazania potrzebne są niekwestionowane dowody winy, a jeśli ich nie ma, to oskarżonego należy uniewinnić" - powiedział reżyser w czasie jednej z dyskusji, jaka odbyła się po projekcji filmu. 01:05 SENSACJE XX WIEKU - NAJGŁĘBSZA TAJEMNICA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny magazyn popularyzujący historię XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego katastrofie radzieckiego okrętu K - 278 Komsomolec. Komsomolec był radzieckim atomowym okrętem podwodnym typu Mike, jedynym ukończonym okrętem tego typu. Zwodowany w 1983 roku, zatonął 7 kwietnia 1989 na Morzu Norweskim. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 42 członków załogi. 01:40 SENSACJE XX WIEKU - NAJGŁĘBSZA TAJEMNICA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny magazyn popularyzujący historię XX wieku. Druga część odcinka poświęconego katastrofie radzieckiego okrętu K - 278 Komsomolec. Komsomolec był radzieckim atomowym okrętem podwodnym typu Mike, jedynym ukończonym okrętem tego typu. Zwodowany w 1983 roku, zatonął 7 kwietnia 1989 na Morzu Norweskim. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 42 członków załogi. 02:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICE NARWI Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Tajemnice Narwi. Są czyny, o których przez wieki opowiadać będą sobie pokolenia. Tak jest w przypadku, kiedy żołnierz, ponad własne życie stawia honor i dobro ojczyzny. We wrześniu 1939 roku dowódca umocnień na przeprawie przez Narew, pod miejscowością Wizna, kpt. Władysław Raginis i jego zastępca, artylerzysta por. Stanisław Brykalski złożyli przysięgę, że żywi pozycji Niemcom nie oddadzą. I słowa dotrzymali. To już dziesiąta rocznica naszej obecności na Strękowej Górze, gdzie odbywają się uroczystości upamiętniające te wydarzenia. Z niemieckiego punktu widzenia, zdobycie polskich umocnień na wschodnim brzegu Narwi było przedsięwzięciem strategicznym. Rzecz szła o odcięcie polskich oddziałów, zamierzających odskoczyć za Bug, by tam rozpocząć nową fazę oporu przeciw inwazji. Tam gdzie przeprawa była pod ostrzałem, będziemy dziś prowadzić poszukiwania. 02:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OSTATNI CIOS ODC. 2 Magazyn, 27 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę na temat II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego zdobyciu Berlina w 1945 roku. 03:10 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 60 Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Wiesław Alfred Kaczmarek.