TVP Kultura Poniedziałek, 28.09.2020 09:55 REŻYSERZY S.II - SIERGIEJ EISENSTEIN (THE DIRECTORS - EISENSTEIN) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville W tym odcinku przyglądamy się sylwetce Siergieja Eisensteina, twórcy m.in. "Pancernika Potiomkina" czy "Iwana Groźnego". 11:00 DOM - ODC. 20/25 - POWRÓT Z DALEKIEJ PODRÓŻY Serial obyczajowy, 87 min, Polska 1997 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Tomasz Mędrzak, Jan Englert, Bożena Dykiel, Zbigniew Buczkowski, Leonard Andrzejewski, Helena Kowalczykowa, Jerzy Bończak, Igor Śmiałowski, Anna Romantowska, Wojciech Wysocki, Beata Krajewska, Ewa Gawryluk, Adam Ferency, Marek Bukowski, Magdalena Stużyńska, Piotr Fronczewski i inni Po udanej operacji piersi Ewa wraca do domu. Matka namawia ją, by wyjechała do Szwecji na rehabilitację. Niestety, Talarowie nie mają na to pieniędzy. Ewa, jakby w przeczuciu nadchodzącego końca, zaczyna gwałtownie i łapczywie korzystać z życia. Stroynowskich odwiedza naukowiec z Moskwy, który przywozi list od Klary. Alfred z Beatą postanawiają ukryć pismo przed Martyną. Adam Rygier zgłasza jedną ze swych prac na wystawę fotograficzną, lecz cenzura zakazuje jej udostępnienia publiczności. Rozgoryczony fotograf postanawia rzucić wszystko i zaszyć się w leśniczówce. Tymczasem z Londynu przylatuje Szczepan, brat Tolka, tragicznie zmarłego męża Lidki Jasińskiej. Na lotnisku zamawia taksówkę i każe się wieźć na wschodnią granicę Polski. Tam długo stoi i patrzy w stronę ukochanego, rodzinnego Lwowa. Po powrocie do stolicy rozpoczyna poszukiwania kandydatki na żonę. Z bukietem czerwonych róż odwiedza dawną sympatię z liceum. Jednak gdy dowiaduje się, że była żoną stalinowskiego prokuratora wojskowego, nie może powstrzymać gniewu i gwałtownie opuszcza mieszkanie. Rozpoczynają się robotnicze protesty w Radomiu i Ursusie. Rząd odwołuje podwyżkę cen. Na terenie FSO Kuźniak organizuje masówkę. Składa też Andrzejowi propozycję nie do odrzucenia: jeśli Talar przeczyta oświadczenie popierające politykę partii, jego żona pojedzie do Szwecji na leczenie. 12:35 KAMIZELKA Film obyczajowy, nowela, 43 min, Polska, 1971 Autor: Bolesław Prus Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz: Stanisław Jędryka Zdjęcia: Jacek Korcelli Aktorzy: Jerzy Zelnik, Tadeusz Fijewski, Ligia Branice, Tadeusz Kondrat Adaptacja noweli Bolesława Prusa. Akcja filmu, podobnie jak i literackiego pierwowzoru, rozgrywa się w XIX - wiecznej Warszawie. W oficynie pewnej kamienicy mieszka młode, ubogie małżeństwo: Anna i Filip. On jest buchalterem, ona dorabia do skromnej pensji męża szyciem i prywatnymi lekcjami. Jedyną ozdobą ich małego mieszkanka jest wiszący nad łóżkiem obraz przedstawiający sielski, wiejski krajobraz. Oboje lubią sobie wyobrażać, że pewnego dnia, gdy ich sytuacja materialna się poprawi, pojadą w takie urocze miejsce na wakacje. Chociaż żyją biednie, bardzo się kochają. Mieszkający naprzeciwko stary doktor często widzi ich w oknie tulących się do siebie i śmiejących. Pewnego dnia Anna wręcza mężowi prezent: uszytą własnoręcznie kamizelkę. Filip, który zarywał noce, ślęcząc nad księgami rachunkowymi, nieoczekiwanie dostaje wymarzony awans - zostaje głównym buchalterem w cukrowni. Wierzy, że ich trudny los wreszcie się odmieni. Ale właśnie wtedy na małżonków spada wielki cios: Filip zapada na zdrowiu, ujawnia się gruźlica, która od dawna go nękała. Anna wzywa doktora, nie chce jednak pogodzić się ze straszną prawdą. Próbuje udawać przed sobą i mężem, że ten wyzdrowieje. Tymczasem stan Filipa się pogarsza, coraz bardziej opada z sił i chudnie. Otrzymana od żony kamizelka coraz luźniej na nim zwisa. Chory ma świadomość, że utrata wagi to jeden z symptomów choroby. Gdyby znów nabrał ciała, może by wyzdrowiał? By nie martwić ukochanej Anny, ucieka się do drobnego oszustwa. Nie wie, że i ona, nie chcąc mu odbierać ostatniej nadziei, stosuje ten sam wybieg. 13:30 DZIKA MUZYKA - BASY ZNAD PROSNY Magazyn, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Zuzanna Solakiewicz, Zvika Gregory Portnoy Wykonawcy: Piotr Piszczatowski (prowadzący) W Kaliskiem, na terenach wokół rzeki Prosny, jeszcze do lat 70. XX wieku kapele ludowe grały akompaniując sobie na starodawnym instrumencie basach dwustrunowych, dłubanych w całości, z jednego pnia topoli. Piotr Piszczatowski, aktor, muzyk, szuka śladów tego instrumentu. Zaprowadzi nas do młodego twórcy, Mateusza Raszewskiego, który rekonstruuje basy kaliskie. Odwiedzimy skrzypka Leona Lewandowskiego, który doskonale pamięta muzykę, jaka była na nich grana. Poznamy muzyków z kapeli Gołoborze. 14:05 NIEDZIELA Z...TWÓRCZOŚĆIĄ S. I. WITKIEWICZA Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2020 Scenariusz: Natalia Banaczek Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Kolejny odcinek programu "Niedziela z..." poświęcony jest twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza - Witkacego. Malarz, rysownik i fotografik, dramaturg i powieściopisarz, filozof, teoretyk i krytyk sztuki. Przez niektórych uznawany za wizjonera wyprzedzającego epokę. Urodził się 24 lutego 1885 r. w Warszawie. Zmarł śmiercią samobójczą na wieść o zbrojnej napaści Armii Czerwonej na Polskę 18 września 1939 r. we wsi Jeziory na Polesiu (dziś Ukraina). Jest jednym z niewielu polskich twórców, których znaczenie w historii sztuki światowej wciąż trwa i nie słabnie. 14:55 AWATAR, CZYLI ZAMIANA DUSZ Film fantastyczny, 60 min, Polska 1964 Autor: Theophile Gautier Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Janusz Majewski Zdjęcia: Kurt Weber Aktorzy: Wanda Koczeska, Jan Machulski, Henryk Boukołowski, Gustaw Holoubek, Kazimierz Rudzki, Krzysztof Litwin, Lucjan Zitrig, Ryszard Kotys, Stefania Kołodziejczyk, Broński Bronisław i inni Znakomita adaptacja opowiadania Teofila Gautiera (1811 - 72), wybitnego pisarza francuskiego, autora m.in. cenionych poezji ("Emalie i kamee") oraz powieści "Panna de Maupin" i "Kapitan Fracasse". "Awatar, czyli zamianę dusz" zrealizował Janusz Majewski w ramach popularnego w latach sześćdziesiątych telewizyjnego cyklu "Opowieści niesamowite". Jest to zresztą bodaj najwyżej oceniony przez krytykę odcinek serii. Świetnie skonstruowany scenariusz, przekonująca stylizacja na XIX wiek, wyborne aktorstwo (Holoubek, Boukołowski, Machulski, Koczeska) oraz humor, który wytrzymał próbę czasu, to główne atuty tego filmu. Walory "Awataru..." doceniono również za granicą. Film Majewskiego otrzymał nagrodę FIPRESCI na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Telewizyjnych w Monte Carlo (1966) oraz Złoty Asteroid na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Fantastycznych w Trieście (1967). XIX wiek, Paryż. W pałacu Faubourg Saint Honore mieszka szczerze kochające się hrabiowskie małżeństwo Magdaleny Natalii i Olgierda Łabińskich. Codziennie, niczym tajemne miłosne zaklęcie, cytują sobie werset z Mickiewicza: "Zawsze i wszędzie będę ja przy tobie..." Hrabina wspomina swój pobyt we Florencji i upartego adoratora, niejakiego Oktawiusza de Saville, którego wszakże pozbawiła wszelkich złudzeń. Młodzieniec nie potrafi jednak zapomnieć hrabiny i trawiony niespełnioną namiętnością coraz mocniej zapada na zdrowiu. Po powrocie do Paryża wzywa słynnego doktora Cherbonneau, zwanego "braminem" z racji znajomości arkanów tajemnej wiedzy indyjskiej. Medyk, cieszący się dwuznaczną sławą szarlatana, proponuje znękanemu młodzieńcowi "awatar", czyli zamianę dusz. Wkrótce dusza zadurzonego Oktawiusza przyobleka się w ciało hrabiego Łabińskieggo i odwrotnie. Mimo to kłopoty zakochanego młodzieńca wcale się nie kończą. Hrabina, zorientowawszy się, że jej "mąż" nie pamięta mickiewiczowskich wersetów, zamyka przed nim drzwi do sypialni. Decyzję swą uzasadnia miłością do ojczyzny: "Jestem zbyt wielką patriotką, żeby przyjmować kosmopolitycznych profanów..." Na domiar złego dusza hrabiego zdecydowanie nie może pogodzić się ze swą nową cielesną powłoką. 19:00 ANNA KARENINA - ODC 5 (ANNA KARENINA) Serial kostiumowy, melodramat, 45 min, Rosja, 2017 Reżyseria: Karen Szachnazarow Scenariusz: Karen Szachnazarow Aktorzy: Elizawieta Bojarska, Kirył Grebiensznikow, Max Matwjejew, Witalij Kiszczenko, Iwan Kolesnikow, Tatjana Ljutajewa Anna dochodzi do siebie po porodzie. Karenin dba o żonę. Oboje stwarzają pozory, że wszystko wraca do normy. Anna jednak jest w głębokiej depresji. Docenia wysiłki i prawość męża, pragnie być dobrą żoną, czuje się winna, jednak sam szacunek dla Karenina nie wystarcza. Dusi się, nie potrafi żyć bez miłości. Brat Anny dostrzega piekło, jakie przeżywa siostra i namawia Karenina do rozwodu. Karenin wyraża zgodę, ale Anna nie chce. Brak rozwodu i utratę syna traktuje jako pokutę za swoją winę. Wroński zabiera Annę i córkę w podróż po Europie. Po powrocie do Petersburga czują się wzgardzeni i odrzuceni przez towarzystwo. Anna straszliwie tęskni do synka. Odwiedza go w domu męża. 20:00 PANORAMA KINA POLSKIEGO - POMIĘDZY SŁOWAMI (POMIĘDZY SŁOWAMI) Dramat, 83 min, Polska/Niderlandy (Holandia)/Francja, 2017 Reżyseria: Urszula Antoniak Aktorzy: Jakub Gierszał, Andrzej Chyra, Justyna Wasilewska, Christian Löber Michael, 28 - letni prawnik z Berlina, w niczym nie różni się od swojego szefa i przyjaciela, 34 - letniego Franza. W piątek rano Michael przestaje mówić po niemiecku i staje się Polakiem Michałkiem. Spotyka Stanisława, swojego 55 - letniego ojca z Polski. Michael widzi go po raz pierwszy. Stanisław wkracza do świata syna bardziej jako symbol Ojca niż prawdziwy ojciec. Jest ostatnią więzią łączącą Michaela z Polską - krajem, z którym świadomie zerwał kontakt. Obaj są sobie właściwie obcy. Mężczyźni spędzą ze sobą weekend, co odciśnie silne emocjonalne piętno na Michaelu, który zda sobie sprawę ze swego wyobcowania. 21:35 KRONOS - MUZYKA Dysk./wywiad/debata, 35 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Piotr Nowak (prowadzący) Tematem tego odcinka jest muzyka w jej najszerszym znaczeniu. Prowadzący program Piotr Nowak wraz z zaproszonymi do studia gośćmi rozmawia o muzyce Bacha, Beethovena, Chopina, Haydna. Jest to program o nich wszystkich naraz i o każdym z osobna. Rozmówcy szukają odpowiedzi na szereg pytań: Dlaczego Bach musiał czekać na swoje odkrycie aż sto lat? Podobnie Vivaldi. Czym jest muzyka na tle innych sztuk? Czy technika zmieniła odbiór muzyki? I czy przez nią sztuka ta stała się bardziej egalitarna? 22:20 SCENA MUZYCZNA - RGG TRIO Koncert, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Rgg W kolejnym odcinku "Sceny muzycznej" wystąpi Bastarda Trio w składzie: Paweł Szamburski (klarnet), Tomasz Pokrzywiński (wiolonczela) oraz Michał Górczyński (klarnet kontrabasowy). Muzycy mają na koncie już trzy albumy poświęcony muzyce średniowiecznej - Promitat eterno, podejmujący temat śmierci, Ars moriendi oraz wydany na początku 2020 roku Nigunim. W swoim najnowszym projekcie artyści tym razem sięgają po tytułowe rytmiczne żydowskie melodie bez słów. Mistyczne muzyczne modlitwy stają się dla zespołu wspaniałym polem do improwizacji. 01:40 ROZUMIEMY SIĘ BEZ SŁÓW (FAMILLE BELIER, LA) Film komediowy, Belgia/Francja 2014 Reżyseria: Eric Lartigau Scenariusz: Victoria Bedos Aktorzy: Louane Emera, Karin Viard, Francois Damiens, Eric Elmosnino, Roxane Duran, Ilian Bergala, Luca Gelberg, Mar Sodupe Sześć nominacji do nagrody Cezara, spośród których statuetka powędrowała do dla Louane Emery, w kategorii najbardziej obiecująca aktorka. Swoją karierę artystyczną Louane zaczęła jako półfinalistka francuskiej edycji programu The Voice. Miała 18 lat, kiedy wystąpiła w komedii "Rozumiemy się bez słów", właśnie zagrała tu utalentowaną wokalnie nastolatkę, która staje przed trudnym wyborem. W filmie Louane Emera sama wykonuje wszystkie piosenki swojej bohaterki. Rodzina Belierów mieszka na prowincji. Rodzice i ich młodszy syn są głusi, porozumiewają się na migi. Kontakt ze światem zapewnia im 16 - letnia córka Paula, która pomaga w gospodarstwie i przy sprzedaży serów wyrabianych przez rodzinę, a także asystuje podczas ich wizyt u lekarza. Jest ich podporą, bez niej nie wyobrażają sobie życia, przy niej czują się bezpiecznie. Bystra i inteligentna dziewczyna radzi sobie ze wszystkimi obowiązkami, które na nią spadają, nigdy się nie skarży na swój los. Harmonię w rodzinie zakłócają pewne wydarzenia. Kiedy nauczyciel muzyki organizuje przesłuchania do szkolnego chóru, odkrywa wielki talent Pauli. Proponuje uczennicy, by wzięła udział w konkursie wokalnym w Paryżu. Nagrodą jest przyjęcie do paryskiej szkoły śpiewu, przy Radiu France, które finansuje stypendium. Na wiadomość, że córka może opuścić dom, rodzina wpada w panikę. Przyzwyczaili się już, że zawsze mogą liczyć na jej pomoc w gospodarstwie i w interesach. W tej sytuacji Paula rezygnuje z konkursu, choć zawsze marzyła o śpiewaniu. Wspaniały występ dziewczyny w szkolnym chórze sprawia jednak, że rodzice zmieniają zdanie. Dochodzą do wniosku, że nie mogą stawać na drodze do szczęścia córki. Czy Paula za namową nauczyciela muzyki zdecyduje się na rozwijanie swego talentu? 03:50 INNY ŚWIAT Film dokumentalny, 97 min, Polska, 2012 Reżyseria: Dorota Kędzierzawska, Artur Reinhart Scenariusz: Dorota Kędzierzawska, Artur Reinhart Zdjęcia: Artur Reinhart Muzyka: Włodzimierz Pawlik Poruszająca opowieść Danuty Szaflarskiej (ur. w 1915 r.), wybitnej aktorki, o życiowych doświadczeniach, które ukształtowały ją jako człowieka. Narratorka szczególnie wiele uwagi poświęca okresowi swego dzieciństwa i dramatycznym przeżyciom podczas II wojny światowej. Być może "Inny świat" nigdy by nie powstał, gdyby nie...mgła. To bowiem z jej powodu o kilka godzin opóźnił się wylot twórców filmu "Pora umierać" na jego światową premierę podczas festiwalu w Toronto. Niespodziewanie długie godziny oczekiwania znakomicie ubarwiła najstarsza spośród pasażerów Danuta Szaflarska (gra w "Pora umierać" główną rolę). Jej pięciogodzinna, spontaniczna, improwizowana i pełna humoru, gawęda o własnych przeżyciach z młodości niejednokrotnie, jak wspominała później reżyserka Dorota Kędzierzawska, "rozbawiała ekipę do łez". "Wtedy pomyślałem: szkoda, że nie mam tu kamery" - mówił przywołując owe chwile operator Artur Reinhart. Co się jednak odwlecze, to nie uciecze. Szaflarska, z natury raczej nieskora do publicznych zwierzeń, dała się namówić zaprzyjaźnionej z nią od lat Kędzierzawskiej na długi wywiad, który przybrał wkrótce formę filmu dokumentalnego pt. "Inny świat". Dlaczego "inny"? Czy tylko dlatego, że jego główna bohaterka opowiada przede wszystkim o odległych czasach międzywojnia i dramacie II wojny światowej, kiedy nikomu nie śniło się o telewizji, komputerach i telefonach komórkowych, a z okazji przyjęcia Pierwszej Komunii Świętej dzieciom nie dawano żadnych prezentów? Czy może - jak zauważył jeden z recenzentów młodego pokolenia - owa "inność" dotyczy również świata wartości. A wg Szaflarskiej wartość człowieka można poznać po tym, jak radzi sobie z przeciwnościami losu. Tylko morderczy upór, żelazna konsekwencja i ciężka praca wiodą nas przez ciernie do gwiazd. W czasach, gdy show - biznes ma twarz lali ze sztucznym biustem i napompowanymi ustami, wartości, którym hołduje Szaflarska, wydają się pochodzić właśnie z innego świata. Świata, w którym artysta był Kimś. "Oprócz opowieści Danuty Szaflarskiej wielką zaletą filmu są zdjęcia Artura Reinharta, płynnie przechodzące z tonacji kolorowej w czarno - białą, często i chętnie operujące zbliżeniem, podkreślającym sugestywną mimikę i"mowę oczu"głównej bohaterki, z których niejednokrotnie wyczytać można więcej niż z jej słów. W"Innym świecie"wykorzystano też m.in. niepublikowane wcześniej fotografie z prywatnego archiwum Danuty Szaflarskiej, fragmenty najgłośniejszych filmów z jej udziałem oraz...pierwszą okładkę zasłużonego magazynu"Film"z wizerunkiem aktorki. Opowieść nestorki polskiego kina zaczyna się od wspomnienia o jej rodzicach i sięga jeszcze czasów monarchii austro - węgierskiej. Następnie aktorka przywołuje"dzikie"lata swego dzieciństwa we wsi Kosarzyska nieopodal Piwnicznej - Zdroju."Dzikie", gdyż w miejscu, gdzie się wychowywała, niemal zupełnie nie było zdobyczy ówczesnej cywilizacji. Dość powiedzieć, że nawet buty uchodziły za przejaw luksusu, a w razie choroby lub porodu, trzeba było korzystać z pomocy lokalnego znachora. Pomimo to owe dziesięć lat, które Szaflarska spędziła w tej z pozoru niegościnnej i surowej, otoczonej górami wsi, miały decydujący wpływ na jej charakter i osobowość. Nauczyły ją radzić sobie z przeciwnościami i brakiem życiowych udogodnień, zaszczepiły miłość do natury, a także zapoczątkowały trwający później wiele lat"krnąbrny"stosunek do księży i Kościoła katolickiego (jednym z nielicznych wyjątków od tej reguły był ks. Jerzy Popiełuszko, którego aktorka wspomina niezwykle ciepło i serdecznie).Na sielskie lata dzieciństwa położył się niejeden cień w postaci np. śmierci starszej siostry i ojca. Uszczuplona rodzina Szaflarskich musiała w poszukiwaniu środków do życia przenieść się do miasta, a małą Danusię oddano na stancję. Konieczność przebywania z dala od bliskich z pewnością nie była dla dziesięciolatki łatwa, lecz z drugiej strony dodatkowo ją zahartowała. W mieście też narodziła się jej fascynacja kinem i teatrem, co miało wkrótce przesądzić o wyborze drogi zawodowej.