TVP Historia Niedziela, 11.10.2020 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1830 - ostatni koncert Chopina w Warszawie; 1919 - ponowne otwarcie Uniwersytetu Wileńskiego; 1963 - zmarła Edith Piaf; 1969 - zmarł gen. Kazimierz Sosnkowski; 06:50 HABEMUS PAPAM Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2004 Reżyseria: Paweł Woldan Muzyka: Andrzej Krauze Film składa się z wywiadów z ludźmi bliskimi kardynałowi Karolowi Wojtyle z okresu przed jego wyborem na Stolicę Piotrową. Występujące osoby, wśród których znajdują się duchowni i świeccy przyjaciele i współpracownicy metropolity krakowskiego (m. in.: kard. Franciszek Macharski; ks. Adam Boniecki, Wanda Półtawska, Marek Skwarnicki) wspominają atmosferę, przewidywania, zdarzenie i sytuacje, a przede wszystkim zachowanie Karola Wojtyły z okresu poprzedzającego konklawe w październiku 1978 roku. Te wspomnienia prowokują do dyskusji o roli papieża przybyłego z "dalekiego kraju" oraz przyczynach wyboru właśnie jego osoby. 09:05 ZMIENNICY - ODC. 12/15 - OBYWATEL MONTE CHRISTO Serial komediowy, 60 min, Polska 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Muzyka: Przemysław Gintrowski Zdjęcia: Jan Muszyński Aktorzy: Mieczysław Hryniewicz, Ewa Błaszczyk, Zdzisław Wardejn, Bożena Robakowska, Jan Kobuszewski, Jerzy Kozakiewicz, Jerzy Przybylski, Jacek Domański, Paweł Galia Znany reżyser Barewicz otrzymuje wiadomość, że na festiwalu filmowym w Berlinie Zachodnim przyznano mu Grand Prix i nagrodę rzeczową w postaci mercedesa. Natychmiast wyrusza za granicę taksówką o numerze bocznym 1313. Niepewny swych umiejętności kierowcy, prosi o pomoc w przyprowadzeniu samochodu zawodowców, Kasię i Jacka. W drodze powrotnej okazuje się, że wspomniany wóz jest ruiną powleczoną lakierem. Barewicz przysięga, że odnajdzie sprawcę złośliwego żartu. Tymczasem w Warszawie do tzw. pustostanu w wieżowcu włamuje się złodziej o pseudonimie Ksywa. Gdy pochłonięty jest swoją "robotą", zjawia się komisja lokalowa. Po spisaniu i wyniesieniu dobytku opieczętowuje lokal i poleca natychmiast zamurować wejście. Ksywa pozostaje w środku. 10:10 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - ZAPOMNIANE POTRAWY LUBELSZCZYZNY Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Kontynuując swą kulinarną podróż przez Lubelszczyznę, Karol Okrasa zaprosi widzów na spotkanie z zapomnianymi potrawami regionu. Jak się okazuje, nie tylko Polacy z innych stron naszego kraju, ale nawet młodzi mieszkańcy województwa lubelskiego nie znają już dawnych potraw, takich jak golasy, zawijasy czy psiocha. A niegdyś były to przysmaki lokalnych smakoszy. Może wynika to po części z rosnącego dobrobytu, bo były to dania bardzo proste, wręcz biedne. Golasy to pamiątka czasów, gdy na przednówku nie było już mąki na ciasto pierogowe, więc farsz z kaszy gryczanej i ziemniaków podawano sam lub owinięty w liście, na przykład chrzanu. A psiocha to po prostu ziemniaki zaparzane z mąką podawane z odrobiną okrasy. Karol przygotuje trzy potrawy inspirowane zapomnianymi daniami Lubelszczyzny: 1/opalona psiocha z wędzoną śmietaną i serem, 2/ golasy z kaszy gryczanej z serem, 3/ zawijasy z twarogiem na słodko. 10:45 ADŻARIA - BRAMA EUROPY - ADŻAROWIE. OD BESHUMI DO BATUMI Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2017 Reżyseria: Maciej Kieres Scenariusz: Daniel Jasiński Zdjęcia: Jerzy Szota, Daniel Jasiński, Erekle Kupreishvili "Adżarowie. Od Beshumi do Batumi" to poetycka opowieść nie tylko o adżarskiej historii, sztuce, przyrodzie, ale także o ludziach zamieszkujących ten jeden z najpiękniejszych regionów Gruzji. Twórcy filmu zabiorą widza w fascynującą podróż po Małym Kaukazie, wybrzeżu Morza Czarnego, odwiedzimy również stolicę regionu Batumi. W filmie będzie można m.in. usłyszeć ludową adżarską muzykę, a także zobaczyć proces przygotowywania tradycyjnych potraw. 12:45 NEANDERTALCZYCY. POZNAJ SWOICH PRZODKÓW - NEANDERTALCZYCY. POZNAJ SWOICH PRZODKÓW ODC. 1/2 (NEANDERTHALS: MEET YOUR ANCESTORS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Gwiazda Hollywood, Andy Serkis, łączy siły z paleontologami i wykorzystując przełomowe nowinki naukowe, odkrywa prawdziwą naturę naszych starożytnych przodków. Film pokazuje prawdziwą naturę Neandertalczyków. Wbrew powszechnym opiniom byli oni mądrzejsi, szybsi i bardziej podobni do nas niż nam to się wcześniej wydawało. 14:00 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - OPERACJA ŻELAZO Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) W tym odcinku: Operacja Żelazo to była jedna z większych afer kryminalnych PRL. Od początku do końca pod patronatem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Napady rabunkowe, kradzieże, nawet morderstwa. Zdobywanie pieniędzy, złota i dzieł sztuki. Finansowano nimi działalność wywiadu MSW. W Archiwum Zimnej Wojny niezwykłe śledztwo dziennikarskie i jego autor Jerzy Morawski, filmowiec, autor dokumentu i książki Złota afera, oraz badacze czarnych stron historii PRL - Witold Bagieński, Władysław Bułhak, Krzysztof Madej 14:35 WOJOWNICY CZASU - DADZĄ MI KABACIK Z WYŁOGAMI, CZYLI UŁAŃSKI FASON Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Historia munduru wojskowego to temat kolejnego odcinka "Wojowników czasu". Mundur wojskowy, za którym, jak wiadomo, panny przemieszczają się sznurem, pojawił się w Polsce już kilkaset lat temu, ewoluując w barwie i kroju. Co jednak zdecydowało o jego fasonie i co stanowi o jego polskości i wyjątkowości zarazem, skoro w kawaleryjskiej odmianie przyjął się w wielu armiach świata... 15:05 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 9. DŁUGIE RZĄDY ZYGMUNTA STAREGO. KOSMOPOLITYCZNA KUCHNIA RENESANSU W SZCZYTOWEJ FORMIE. Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W kolejnym odcinku prowadzący zdradza tajniki przyrządzania szparagów w sosie holenderskim oraz risotta lombardzkiego według przepisu Baltoromea Scappiego. 15:40 BIBLIA - JÓZEF, CZ. 4 (THE BIBLE - JOSEPH, P. 4) Serial religijny, 45 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 1997 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Paul Mercurio, Ben Kingsley, Martin London, Ann Warren Lesley Józef - ukochany syn Jakuba, sprzedany przez zawistnych braci kupcom wędrującym do Egiptu. Potifar, wysoki urzędnik faraona, kupuje Józefa, a przekonawszy się o jego rzetelności i uzdolnieniach, robi z niego zarządcę swoich dóbr. Józef, przepowiedziawszy siedem lat tłustych i siedem lat chudych, zostaje wysokim urzędnikiem faraona. Gromadzi zboże na lata głodu. Gdy przychodzi susza, Egipt ma wystarczające zapasy żywności. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 9 WOJNA ROSJI BOLSZEWICKIEJ Z POLSKĄ Teleturniej, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) W 1920 roku bolszewicka nawała miała zalać całą Europę, ale zaczęła się i skończyła w Polsce. Jak udało nam się pokonaćStalina, który 20 lat musiał czekać na realizację swoich zbrodniczych planów? W tym odcinku "Gigantów historii" przekonamy się, czy uczestnicy teleturnieju zgłębili tajemnice wojny polsko - bolszewickiej. 17:20 EKSPERTYZA - ODC. 7 MASAKRA GÓRNIKÓW W KOPALNI WUJEK Reportaż, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Wykonawcy: Dr Tomasz Kupiec W odcinku o tragicznych wydarzeniach, które wstrząsnęły Polską. Doszło do nich kilka dni po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 roku. Zginęło 9 górników, ponad 20 zostało rannych. Do dziś niewielu winnych tej tragedii poniosło konsekwencje prawne swoich czynów. Procesy sądowe w tej sprawie nie byłyby możliwe bez zabezpieczonych na miejscu tragedii łusek po nabojach. 17:50 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 11/13 - BUŁAT I SZABLA Serial historyczno - przygodowy, 26 min, Polska 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Daniel Olbrychski, Mieczysław Pawlikowski, Mariusz Dmochowski, Tadeusz Schmidt, Bogusz Bilewski, Marek Perepeczko, Władysław Hańcza, Irena Karel, Ludwik Benoit, Leonard Andrzejewski, Zygmunt Malawski, Józef Nowak Pan Michał otrzymuje od hetmana nowy rozkaz. Ma niezwłocznie wyruszyć do Kamieńca, dokąd zdąża sułtan z całą swą potęgą. W niebezpiecznej wyprawie Basia towarzyszy mężowi. W drodze spotykają Krysię i Ketlinga, którzy również jadą do twierdzy kamienieckiej. 18:30 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 12/13 - DYMY NAD TWIERDZĄ Serial historyczno - przygodowy, 26 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Twierdza Kamieniecka będzie się bronić. Pan Michał zostaje komendantem górnego zamku, a nadzór nad artylerią ma sprawować Ketling. Dyplomaci nie wierzą jednak w możliwość utrzymania zamku, biskup rozpoczyna pertraktacje z Turkami. Aby dodać ducha obrońcom twierdzy, obaj dowódcy składają przysięgę, że nigdy się nie poddadzą. 19:05 ŚWIAT WEDŁUG JANA PAWŁA II Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2020 Reżyseria: Piotr Reżyser Scenariusz: Piotr Kornobis Dokument przedstawiający wpływ Jana Pawła II na współczesny świat, ilustrowany przykładami ze społeczności na całym globie - w Meksyku, Indiach, Polsce, Irlandii i we Włoszech. Śledzimy pielgrzymki Jana Pawła II, które zdefiniowały jego pontyfikat i uczyniły go osobistością międzynarodowego formatu. Rozmawiamy zarówno ze świadkami jego wizyt, jak i współczesnymi komentatorami. Wszystko po to, by poznać znaczenie papieskiego oddziaływania na historię. Film kierowany do szerokiego grona odbiorców - widzów pragnących przypomnieć sobie własne doświadczenia z papieżem i tych, którzy słabo pamiętają pontyfikat Jana Pawła II. 21:20 KAMERDYNER Dramat historyczny, 141 min, Polska, 2018 Reżyseria: Filip Bajon Scenariusz: Mirosław Piepka, Michał S. Pruski, Marek Klat Zdjęcia: Łukasz Gutt Aktorzy: Janusz Gajos, Anna Radwan, Sebastian Fabijański, Marianna Zydek, Borys Szyc, Adam Woronowicz, Kamilla Baar-Kochańska, Diana Zamojska, Daniel Olbrychski, Marcel Sabat, Łukasz Simlat, Sławomir Orzechowski Dramat historyczny w reżyserii Filipa Bajona miał swoją premierę w 2018 roku na festiwalu w Gdyni, gdzie został uhonorowany nagrodą Srebrne Lwy. Akcja - w dużej mierze oparta na faktach - rozgrywa się na ziemi kaszubskiej w pierwszej połowie XX wieku i obejmuje lata 1900 do 1945, w tym dwie wojny światowe. Film ukazuje powikłane i burzliwe losy bohaterów, przedstawicieli różnych nacji: Niemców, Kaszubów i Polaków, z wplecionym centralnym wątkiem miłosnym. Zostały przedstawione skomplikowane postawy i wybory, jakich musieli dokonywać ludzie zamieszkujący północe Kaszuby. Pruska antypolskość walczyła z kaszubskim patriotyzmem, co zakończyło się masowym mordem popełnionym na tysiącach Kaszubów w lasach pod Piaśnicą. Po śmierci matki, nieletni Mateusz Kroll zostaje przygarnięty przez pruską arystokratkę Gerdę von Krauss. Kaszubski chłopiec dorasta w pałacu. Rówieśniczką Mateusza jest córka von Kraussów Marita. Między młodymi z czasem rodzi się miłość. Ojcem chrzestnym chłopca jest kaszubski patriota Bazyli Miotke, który podczas konferencji pokojowej w Wersalu walczy o miejsce dla Kaszub na mapie Polski, a potem buduje symbol jej gospodarczego sukcesu: Gdynię. Traktat wersalski, podpisany w 1919 r. i kończący I wojnę światową daje Polsce niepodległość, co sprawia, że von Kraussowie tracą majątek i wpływy. Wszyscy bohaterowie czują, że świat, który znali, wkrótce diametralnie się zmieni. Wśród żyjących obok siebie Kaszubów, Polaków i Niemców narastają złe nastroje, niechęć i nienawiść. II wojna światowa wybucha 1 września 1939 roku. Już pod koniec października w lasach piaśnickich rozpoczynają się egzekucje ludności kaszubskiej dokonane przez okupantów niemieckich. Było to pierwsze masowe ludobójstwo tej strasznej wojny. 23:55 DYNASTIA TUDORÓW - ODC. 9 (TUDORS, THE, EP. 9) Serial historyczny, Irlandia/Kanada/USA 2007 Reżyseria: Charles McDougall, Steve Shill Scenariusz: Michael Hirst Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Natalie Dormer, Maria Doyle, James Frain, Jeremy Northam, Henry Cavill, Nick Dunning, Sam Neill i inni Mimo nieobecności podczas obrad Katarzyny Aragońskiej, sąd kościelny kontynuuje rozpatrywanie wniosku króla Henryka VIII o ostateczne uwolnienie go od małżeństwa z królową. Tymczasem Katarzyna pozostaje nieugięta, nie zamierza też ulegać naciskom kardynała Thomasa Wolseya, który usilnie nakłania ją do podporządkowania się woli męża. W zamian królowa oskarża Wolseya o to, że chce wynegocjować rozwód dla własnych korzyści majątkowych. Kardynał zdaje sobie sprawę, że zawiódł nadzieje Henryka i Anny, którym obiecał do lata załatwić rozwiązanie małżeństwa z Katarzyną Aragońską. W obawie o swoją pozycję na dworze Wolsey po raz kolejny wpada w desperację. Ratując własną skórę, wysyła Thomasa More’a z ważną misją do Cambrai we Francji. Tymczasem coraz bardziej zniecierpliwiony Henryk VIII, straciwszy już wiarę w swego doradcę Wolseya, daje do zrozumienia kardynałowi Campeggio, wysłanemu do Anglii przez papieża Klemensa VII, jakie mogą być konsekwencje niekorzystnego werdyktu sądu. Siostra Henryka, Małgorzata, umiera na suchoty. 00:55 TĘ RODZINĘ TRZEBA WYTĘPIĆ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2019 Reżyseria: Leszek Wiśniewski, Jerzy Turowicz Scenariusz: Leszek Wiśniewski, Jerzy Turowicz Zdjęcia: Mariusz Kaźmierski, Michał Wilczopolski Wykonawcy: Jerzy Turowicz Film ma prezentować życie i działalność księdza biskupa Juliusza Bursche, zwierzchnika Kościoła Ewangelicko - Augsburskiego w Polsce, zamordowanego przez hitlerowców w 1942 roku. To jedna z wybitnych postaci przełomu XIX i XX wieku, człowiek światły, szlachetny, wielki patriota, który ofiarę życia złożył na ołtarzu Ojczyzny - Polski, choć Niemcem był z urodzenia. Biskup Bursche położył wielkie zasługi dla rozwoju Kościoła luterańskiego i jego polskości. Był zdecydowanym przeciwnikiem narodowego socjalizmu. Za swoją postawę zapłacił najwyższą cenę, a martyrologię rodziny Burschów oddają słowa Heinricha Himmlera skreślone na aktach: Tę rodzinę trzeba wytępić! Zapomniana niemal została jego męczeńska śmierć i pełna poświęcenia praca na rzecz odzyskania niepodległej Rzeczpospolitej i działalność dla niej w okresie międzywojennym. Dokument ma ocalić od zapomnienia postać bohatera stanowiącego piękny wzorzec patriotyzmu dla dzisiejszych młodych pokoleń. Pozwoli też dopisać ostatnią kartę biografii biskupa męczennika. Staraniem Polaka i Niemca udało się w Berlinie zlokalizować miejsce pochówku Juliusza Bursche i odtworzyć okoliczności jego śmierci. W 2018 roku na Cmentarzu Ewangelickim przy Młynarskiej w Warszawie odbył się symboliczny, uroczysty pogrzeb Burschego, a prezydent Andrzej Duda pośmiertnie odznaczył go Orderem Orła Białego. 02:05 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA ASTROLOGA W KIJOWIE Reportaż, 23 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Jeden dzień z życia astrologa Aleksandra w Kijowie. Zapotrzebowanie na mistykę, przepowiednie i astrologię jest znakiem czasu. Pojawia się zwykle w momentach kryzysowych, bo ludzie sięgają po wróżby wtedy, kiedy mają kłopoty życiowe lub brakuje im pewności lub perspektyw. Jeden dzień spędzony z astrologiem jest pretekstem, by pokazać problemy, z jakimi borykają się klienci bohatera. Będzie to swoisty sondaż społeczny, który bardzo dużo mówi o niepokojach i oczekiwaniach społecznych.