TVP Historia Czwartek, 15.10.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 15 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1939 - mjr Henryk Dobrzański przyjął pseudonim "Hubal"; 1940 - premiera filmu "Dyktator" Chaplina; 1962 - samolot zwiadowczy USA sfotografował sowieckie rakiety na Kubie; 1964 - zmarł amerykański kompozytor Cole Porter; 07:20 STULECIE WINNYCH S.II - ODC. 17 (S. II, ODC. 4) Serial obyczajowy, historyczny, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Michał Rogalski, Piotr Trzaskalski Scenariusz: Michał Buszewicz Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Weronika Humaj, Karolina Bacia, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Maria Ciunelis, Wiesław Cichy, Stefan Pawłowski, Jakub Guszkowski, Lesław Żurek, Krzysztof Wach, Lidia Sadowa, Mariusz Bonaszewski, Aleksandra Pisula Na ulicach Warszawy wzmaga się niemiecki terror. Ania dostaje propozycję pracy w kawiarni Stokrotka, z kolei Kazimierz wpada na pomysł nieuczciwego interesu, który utrzymuje w tajemnicy przed żoną. Między Tarasiewiczami coraz częściej dochodzi do kłótni. Zgodnie z obietnicą Hela pomaga Winnym w zaopatrzeniu, a przy okazji próbuje zbliżyć się do Stanisława. W Stawisku trwa narada Iwaszkiewiczów, jak pomóc rodzinie Karwasserów, którzy są w warszawskim getcie. Tymczasem Manię odwiedzają rodzice Pawła z wieściami na temat syna. 08:10 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - OPERACJA ŻELAZO Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) W tym odcinku: Operacja Żelazo to była jedna z większych afer kryminalnych PRL. Od początku do końca pod patronatem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Napady rabunkowe, kradzieże, nawet morderstwa. Zdobywanie pieniędzy, złota i dzieł sztuki. Finansowano nimi działalność wywiadu MSW. W Archiwum Zimnej Wojny niezwykłe śledztwo dziennikarskie i jego autor Jerzy Morawski, filmowiec, autor dokumentu i książki Złota afera, oraz badacze czarnych stron historii PRL - Witold Bagieński, Władysław Bułhak, Krzysztof Madej 08:45 HISTORIA POLSKI - PODRÓŻNIK Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2020 Reżyseria: Hanna Etemadi Scenariusz: Hanna Etemadi "Podróżnik" to opowieść oparta na wspomnieniach Mariana Główki, nauczyciela i harcmistrza ze Śląska, aresztowanego wiosną 1940 r. w ramach niemieckiej Akcji Inteligencja. Marian Główka trafił na tak zwane niemieckie listy śmierci za organizowanie polskiego harcerstwa na Śląsku. Przeszedł przez siedem obozów koncentracyjnych, przez KL Dachau trzykrotnie, a wolność odzyskał w 1945 r. , po 1841 dniach spędzonych w niemieckiej niewoli. Kanwą do napisania scenariusza filmu był jego pamiętnik opracowany przez syna dr. Zbigniewa Główkę. 09:55 KOLEBKA SOLIDARNOŚCI - ZAWSZE POTRZEBNI Film dokumentalny, 5 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Roman Krasucki Scenariusz: Jarosław Żurawiński Zawodowa zakładowa Straż Pożarna Stoczni Gdańskiej. 10:05 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 11:00 HABEMUS PAPAM Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2004 Reżyseria: Paweł Woldan Muzyka: Andrzej Krauze Film składa się z wywiadów z ludźmi bliskimi kardynałowi Karolowi Wojtyle z okresu przed jego wyborem na Stolicę Piotrową. Występujące osoby, wśród których znajdują się duchowni i świeccy przyjaciele i współpracownicy metropolity krakowskiego (m. in.: kard. Franciszek Macharski; ks. Adam Boniecki, Wanda Półtawska, Marek Skwarnicki) wspominają atmosferę, przewidywania, zdarzenie i sytuacje, a przede wszystkim zachowanie Karola Wojtyły z okresu poprzedzającego konklawe w październiku 1978 roku. Te wspomnienia prowokują do dyskusji o roli papieża przybyłego z "dalekiego kraju" oraz przyczynach wyboru właśnie jego osoby. 12:35 WOJENNE DZIEWCZYNY - ODC. 31 (SERIA III ODC. 5) Serial wojenny, 45 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Wojciech Lepianka Aktorzy: Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Michał Czernecki, Danuta Stenka, Józef Pawłowski, Maria Dębska, Marcin Korcz, Peter Wolf, Mathias Gall, Mickey Hardt, Marta Żmuda-Trzebiatowksa, Sebastian Jasnoch, Magdalena Czerwińska, Magdalena Smalara W mieszkaniu Marysi ukrywa się jej siostra Zoja. Irka z Ewką przebywają tu w charakterze służących. Niezapowiedzianie w mieszkaniu Marysi pojawia się Martin von Shitz. Kobiety ukrywają ciężarną Zoję w szafie. Gestapowiec zabiera Marysię do swojej siedziby, celem wyjaśnienia sprawy skradzionych z lwowskiego Instytutu szczepionek. Podczas rozmowy na zapleczu antykwariatu, Kruk zabrania Kamilowi kontaktowania się z Aloszą. Dowództwo uważa, że może ona przekazywać fałszywe informacje. Do tajnego laboratorium Wolfgang kieruje młodego Niemca. Jest to Hans Rosner z Fridrich Wilhelms - Universitat. Będzie on pomagał Leonowi przy konstruowaniu nowej broni. Doktor Andrzej wchodzi na teren getta jako pracownik lwowskiego Instytutu. Wolfgang, nie informując o tym swoich przełożonych, spotyka się z Aloszą. Żąda od agentki, by się uwiarygodniła. Musi mu kogoś wystawić. Leokadia zleca Ewce nowe zadanie. Dziewczyna ma zbliżyć się do Leona po to, by go sprawdzić. 14:35 NIEZWYKŁE MIASTA - AMSTERDAM. ODC. 1/3 (SECRET CITIES SERIA 1) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Wykonawcy: Janina Ramirez (prowadzący), Alastair Sooke (prowadzący) Fascynujące historie zabytków sztuki, które ukształtowały trzy olśniewająco piękne miasta. Amsterdam, Sankt Petersburg i Barcelona są odwiedzane przez turystów, którzy spacerują po wydeptanych ścieżkach wokół wielkich galerii, pałaców i placów. Ale w tej serii historyk sztuki Janina Ramirez i krytyk sztuki Alastair Sooke odkrywają istotę każdego miasta w świeży i fascynujący sposób, schodząc z utartych szlaków, odwiedzając wybrane przez siebie zabytki, które ich zdaniem trzeba zobaczyć. W Amsterdamie badają kontrasty w sercu miasta, które podsycały mistrzów takich jak Rembrandt i Vermeer. W Petersburgu odkrywają, w jaki sposób sztuka została wykorzystana do zwiększenia władzy przywódców. W Barcelonie pokazują miasto naznaczone katalońską walką o pełną niezależność. 17:40 HISTORIA POLSKI - DIALOG - ŻYCIE ZAPISANE W LISTACH Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2020 Reżyseria: Justyna Syrek, Wojciech Kursa Scenariusz: Justyna Syrek Zdjęcia: Wojciech Kursa Filmowa opowieść o wyjątkowych, poruszających listach, które św. Jan Paweł II pisał do benedyktyńskiego mnicha, o. Leona Knabita. Ich korespondencja odbywała się regularnie od 28 października 1978 roku, czyli od pierwszego miesiąca pontyfikatu do 17 lutego 2005 roku. Pisali do siebie o sytuacji w Polsce, w polskim Kościele, na świecie, a także o zwykłych, prostych, codziennych sprawach. Listy odkrywają mistyczny świat, w którym autorzy nie odrywają się od spraw ziemskich, a w codziennej walce wspierają siebie słowem i modlitwą. Każdy list zawierał myśl, która nie traci nawet dzisiaj na aktualności i świadczy o prorockim myśleniu św. Jana Pawła II. Telewizja Polska jako pierwsza upublicznia treść tej niezwykłej korespondencji. 18:55 BIBLIA - MOJŻESZ, CZ. 1 (THE BIBLE - MOSES P. 1) Serial religijny, 43 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 1994 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Ben Kingsley, Frank Langella, Christopher Lee, Anna Galiena Izraelici w Egipcie zaczęli być traktowani jak niewolnicy. Faraon, obawiając się wzrostu liczebności Hebrajczyków, wydał rozkaz zabijania ich pierworodnych synów. Jedna ze zrozpaczonych matek umieściła swoje dziecko w koszyczku, który puściła z prądem rzeki. Koszyk wyławia z rzeki córka faraona i postanawia wychować dziecko jak własnego syna. Tak rozpoczyna się opowieść o Mojżeszu, który stał się przywódcą Izraelitów i wyprowadził ich z Egiptu. 21:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 9 WOJNA ROSJI BOLSZEWICKIEJ Z POLSKĄ Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) W 1920 roku bolszewicka nawała miała zalać całą Europę, ale zaczęła się i skończyła w Polsce. Jak udało nam się pokonaćStalina, który 20 lat musiał czekać na realizację swoich zbrodniczych planów? W tym odcinku "Gigantów historii" przekonamy się, czy uczestnicy teleturnieju zgłębili tajemnice wojny polsko - bolszewickiej. 00:35 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - JUTRZENKA WOLNOŚCI Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Odzyskanie przez Polskę niepodległości kojarzymy z datą 11 listopada 1918 roku. Ale dla Wolsztyna w zachodniej Wielkopolsce data odzyskania niepodległości to dopiero 5 stycznia 1919 roku. Narodziny niepodległości to tak naprawdę setki lokalnych zdarzeń, pamięć, którą niosą lokalne środowiska. W Wolsztynie robi to Wielkopolskie Towarzystwo Techniki Militarnej. Dziś zostajemy w ich obozowisku pod miastem i wspominamy Powstanie Wielkopolskie. 01:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - TAMTEN NAJDŁUŻSZY DZIEŃ CZ. 1 Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony przygotowaniom aliantów do lądowania w Normandii, przedstawiający aspekt militarny oraz polityczne tło operacji.