TVP Historia Niedziela, 18.10.2020 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 18 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1558 - uruchomiono pierwsze w Polsce stałe, międzynarodowe połączenie pocztowe (Kraków - Wenecja); 1931 - zmarł Thomas Edison; 1957 - otwarto pierwszą po upadku stalinizmu wystawę sztuki nowoczesnej w Zachęcie; 1981 - Wojciech Jaruzelski został mianowany pierwszym sekretarzem KC PZPR; 06:50 JAN PAWEŁ II I PRYMAS STEFAN KARDYNAŁ WYSZYŃSKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Paweł Woldan Scenariusz: Janusz Zabłocki, Paweł Woldan Film opowiada o relacjach, jakie łączyły prymasa Stefana Wyszyńskiego z biskupem, arcybiskupem i kardynałem Karolem Wojtyłą, a ostatecznie papieżem Janem Pawłem II od momentu ich poznania aż do ostatnich dni życia prymasa. Dwie wybitne osobowości polskiego Kościoła, dwaj wybitni Polacy i wielcy patrioci od początku swej znajomości darzyli się ogromnym szacunkiem i zaufaniem, a także głęboką przyjaźnią. Pomimo różnicy pokoleniowej i formacyjnej, którą często podkreślano, aby przeciwstawić i poróżnić obu dostojników, potrafili znaleźć wspólny język i płaszczyznę, co pomagało im przeprowadzić polski Kościół przez ciężkie lata komunizmu. W filmie występują ludzie znający osobiście obu hierarchów. Wszyscy zgodnie podkreślają, że łączyła ich niezwykła więź. Opowiadają oni o spotkaniach, zarówno tych oficjalnych, jak i bardziej prywatnych (np. w czasie wakacji, gdy kardynał Wojtyła przyjeżdżał na Bachledówkę, by jako pierwszy złożyć życzenia imieninowe i urodzinowe prymasowi). Mówią też o ich stosunku do władz oraz władz do nich, zajmowaniu stanowiska wobec różnych wydarzeń. Film jest ilustrowany zarówno bogatymi archiwaliami filmowymi, jak i fotograficznymi oraz fragmentami zapisków prymasa Wyszyńskiego czytanymi przez Olgierda Łukaszewicza. 09:00 ZMIENNICY - ODC. 14/15 - POCAŁUJ MNIE, KASIU Serial komediowy, obyczajowy, 60 min, Polska, 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Mieczysław Hryniewicz, Ewa Błaszczyk, Katarzyna Skawina, Krystyna Tkacz, Mieczysław Czechowicz, Ceazry Harasimowicz, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski Do taksówki 1313, którą prowadzi Kasia, wsiada Krashan. Chce wydobyć z fotela kierowcy ukryte tam dolary. Dziewczyna podejrzewa go o napad. Wywiązuje się bójka, z której zwycięsko wychodzi Kasia. Jacek od dawna już podejrzewa Mariana K. , że ten coś przed nim ukrywa. Po historii z napadem zaczyna śledzić swojego zmiennika i wreszcie poznaje prawdę. Na taxi 1313 poluje też Kuśmider, chcąc dobrać się do pieniędzy, co skutecznie udaremnia Jacek. Kuśmider staje przed sądem. Zakochani Kasia i Jacek, słysząc o pustostanie, w którym straszy, wpadają na pomysł, jak zdobyć dla siebie mieszkanie. 10:10 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - PIECZARKI NA TRZY SPOSOBY Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Tym razem, Karol Okrasa zaprosi na opowieść o pieczarkach. Starsi widzowie pamiętają, jak w czasach PRL - u często zajadali się ówczesnymi hot - dogami. Taki ciepły hot - dog zmarzniętemu człekowi wydawał się boski. Ale cóż to był za hot - dog? Otóż wówczas mięso, a więc i parówki, były na kartki. Zatem zaradni Polacy, można nawet powiedzieć poprzednicy Karola w łamaniu przepisów wymyślili polskiego hot - doga, który był nadziany farszem z pieczarek. Bo pieczarki nie były na kartki w przeciwieństwie do parówek. Tzw. prywaciarze, czyli rolnicy w starych stodołach i szopach produkowali pieczarki na przekór systemowi, który tymczasem walczył na odcinku braków w zaopatrzeniu pracującej ludności miast i wsi w mięso oraz jego przetwory. Innym daniem z tego czasu, które królowało w stołówkach szkolnych czy pracowniczych, był kotlet z ziemniaka (zamiast z mięsa) z sosem pieczarkowym. Serwowano też często pieczarki a la flaczki. Dziś warto do pieczarek wracać. Okazało się bowiem, że pieczarki zawierają sporo witamin i składników mineralnych. Nie są zatem tak bezwartościowe, jak sądzono do niedawna. Karol zaprezentuje trzy propozycje potraw z pieczarek. Na początek flaczki z pieczarek i boczniaków, potem będzie pasztet z pieczarek, soczewicy i kapusty, a na koniec kotlety ziemniaczane z sosem pieczarkowym. 10:40 JAŚNIEJ I CIEPLEJ - HISTORIA GAZOWNICTWA Film dokumentalny, 35 min, Polska, 2012 Reżyseria: Maciej Kieres, Wojtek Piotrowski Scenariusz: Maciej Kieres, Wojtek Piotrowski Historia gazownictwa na Dolnym Śląsku od samego początku związana jest z Wrocławiem. To właśnie tutaj, w stolicy Dolnego Śląska, zapłonęła pierwsza lampa gazowa. W 1843 roku właściciel restauracji "Złota Kaczka", jako pierwszy w historii miasta, oświetlił lampą gazową swój lokal, wzbudzając powszechne zainteresowanie, zwłaszcza wśród hotelarzy. Ogromne zapotrzebowanie na gaz, jakie pojawiło się po tym wydarzeniu, skłoniło Magistrat Miasta Wrocławia do podjęcia decyzji o budowie gazowni wraz z siecią rozprowadzającą. Jasno oświetlone miasto miało poprawić bezpieczeństwo. 19 kwietnia 1845 roku władze Wrocławia podpisały umowę na budowę gazowni miejskiej przy obecnej ulicy Tęczowej i na oświetlenie miasta latarniami gazowymi. Wykonawcami zlecenia byli dwaj prywatni przedsiębiorcy, którzy zyskali tym samym 25 - letni monopol nie tylko na oświetlenie miasta, ale także na zaopatrywanie prywatnych odbiorców w gaz. W 1904 roku władze miasta podjęły decyzję o budowie zakładu gazowniczego na Tarnogaju. W owym czasie był on jednym z największych i najnowowcześniejszych tego typu zakładów przemysłowych we Wrocławiu i w Europie. O lokalizacji w tym miejscu zdecydowała bliskość linii kolejowej łączącej Wrocław z Zagłębiem Górnośląskim, umożliwiająca szybką dostawę węgla do zakładu. Prace budowlane rozpoczęto na początku 1905 roku, a już w listopadzie 1906 roku ruszyła produkcja gazu. W styczniu 2003 roku, w związku z programem restrukturyzacji i prywatyzacji Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S. A. , została utworzona Dolnośląska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, w skład której weszły: Zakład Gazowniczy Wrocław, Zakład Gazowniczy Wałbrzych i Zakład Gazowniczy Zgorzelec. Obszar działania Zakładu Gazowniczego Wrocław nie uległ zmianie i obejmował byłe województwo wrocławskie i legnickie. 29 czerwca 2007 roku Dolnośląską Spółkę Gazownictwa przekształcono w Dolnośląskiego Operatora Systemu Dystrybucyjnego Sp. z o.o. , którego zadaniem była techniczna dystrybucjagazu. 30 października 2008 roku Dolnośląski Operator Systemu Dystrybucyjnego Sp. z o.o. przekształcony został w Dolnośląską Spółkę Gazownictwa sp. z o.o. Dolnośląska Spółka Gazownictwa sp. z o. o. , w skład której wchodzą trzy oddziały: Oddział Zakład Gazowniczy Wrocław, Oddział Zakład Gazowniczy Wałbrzych i Oddział Zakład Gazowniczy Zgorzelec, jest głównym i niemal wyłącznym dystrybutorem gazu na terenie Wrocławia. 11:25 OPOWIEŚĆ O ZAMKU NA SKALE Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2011 Reżyseria: Maciej Kieres, Marcin Bradke Scenariusz: Marcin Bradke Historia zamku w Trzebieszowicach na Ziemi Kłodzkiej sięga XV wieku. W programie przybliży ją prof. Rafał Eysymontt, historyk sztuki. 13:00 NEANDERTALCZYCY. POZNAJ SWOICH PRZODKÓW ODC. 2/2 (NEANDERTHALS: MEET YOUR ANCESTORS) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Gwiazda Hollywood, Andy Serkis, łączy siły z paleontologami i wykorzystując przełomowe nowinki naukowe, odkrywa prawdziwą naturę naszych starożytnych przodków. Film pokazuje naturę Neandertalczyków. Wbrew powszechnym opiniom byli oni mądrzejsi, szybsi i bardziej podobni do nas niż nam to się wcześniej wydawało. 14:05 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - OPERACJA ŻELAZO Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) W tym odcinku: Operacja Żelazo to była jedna z większych afer kryminalnych PRL. Od początku do końca pod patronatem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Napady rabunkowe, kradzieże, nawet morderstwa. Zdobywanie pieniędzy, złota i dzieł sztuki. Finansowano nimi działalność wywiadu MSW. W Archiwum Zimnej Wojny niezwykłe śledztwo dziennikarskie i jego autor Jerzy Morawski, filmowiec, autor dokumentu i książki Złota afera, oraz badacze czarnych stron historii PRL - Witold Bagieński, Władysław Bułhak, Krzysztof Madej 14:35 WOJOWNICY CZASU - HUZARZE ŚMIERCI, CZYLI KULIGÓW 1920 Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Tocząca się ze zmiennym szczęściem od lutego 1919 roku wojna z bolszewikami, latem 1920 roku przybrała bardzo niekorzystny obrót. W pierwszych dniach lipca Polacy byli w odwrocie, ustępując między innymi przed sowiecką I Armią Konną, której zagony w bestialski sposób traktowały zajmowane garnizony i szpitale. By stawić czoło najeźdźcy, należało powołać do życia jak najliczniejsze oddziały jazdy, które mogłyby przeciwstawić siękonnym pułkom Siemiona Budionnego i Gaj - Chana. I właśnie wtedy pojawili się polscy huzarzy śmierci. 15:10 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 10. WŁOSKIE SZALEŃSTWO. CO PRZYWIOZŁA, A CZEGO NIE PRZYWIOZŁA BONA. Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W tym odcinku poznamy przepis na grzankę z bobem według przepisu Bartolomeo Scappiego, a także na ulubioną potrawę Mikołaja Reja, czyli pieczoną szyneczkę. 15:45 BIBLIA - MOJŻESZ, CZ. 2 (THE BIBLE - MOSES P. 2) Serial religijny, 44 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 1997 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Ben Kingsley, Frank Langella, Christopher Lee, Anna Galiena Izraelici w Egipcie zaczęli być traktowani jak niewolnicy. Faraon, obawiając się wzrostu liczebności Hebrajczyków, wydał rozkaz zabijania ich pierworodnych synów. Jedna z matek w desperacji umieściła swoje dziecko w koszyczku, który puściła z prądem rzeki. Koszyk wyławia z rzeki córka faraona i postanawia wychować dziecko jak własnego syna. Tak rozpoczyna się opowieść o Mojżeszu, który stał się przywódcą Izraelitów i wyprowadził ich z Egiptu. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 10 JAN PAWEŁ II ŻYCIE I PONTYFIKAT Teleturniej, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Miłośnik gór, świetny narciarz, poeta, dramaturg, pedagog i święty. Jan Paweł II. Jest dla nas najwyższym autorytetem. Ale czy go znamy? Przygotowane przez ekspertów pytania dotyczą szczegółów dotyczących życia i pontyfikatu papieża Jana Pawła II. 17:25 EKSPERTYZA - ODC. 8 IDENTYFIKACJA "INKI" Reportaż, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Wykonawcy: Dr Tomasz Kupiec Rozstrzelani w wyniku pokazowych i szybkich procesów sądowych. Pochowani w bezimiennych grobach, bez szacunku dla powagi śmierci. Żołnierze podziemia niepodległościowego, o których prawdę odkrywamy po latach. Wśród nich sanitariuszki Obwodu Wileńskiego AK, Danuty Siedzikówny pseudonim: Inka. Poszukiwania jej grobu prowadził IPN oraz antropolodzy ze Szczecina. Ich odkrycie doprowadziło do godnego pogrzebu Inki na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku. Jak zginęła? Gdzie została pochowana? Jak odkryto miejsce jej spoczynku? 18:00 OGNIEM I MIECZEM - ODC. 1/4 Serial historyczno - przygodowy, 49 min, Polska 2000 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Hoffman Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Izabella Scorupco, Michał Żebrowski, Aleksander Domogarow, Krzysztof Kowalewski, Bohdan Stupka, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Daniel Olbrychski, Ewa Wiśniewska, Andrzej Seweryn, Wojciech Malajkat, Rusłana Pysanka, Marek Kondrat, Gustaw Holoubek, Andrzej Kopiczyński, Maciej Kozłowski, Adam Ferency, Gustaw Lutkiewicz i inni Premierę serialu "Ogniem i mieczem" poprzedziło znakomite przyjęcie kinowej wersji dzieła Jerzego Hoffmana. Obejrzało je ponad siedem milionów widzów, nie wspominając już o nagrodach i wyróżnieniach dla twórców filmu. Geneza powstania oraz wieloletnie kłopoty związane z realizacją "Ogniem i mieczem" obrosły legendą. Film Hoffmana przeszedł też do historii jako w pełni udana superprodukcja, która sprostała ogromnym oczekiwaniom zarówno widzów, jak i krytyki. Reżyserowi udało się pozyskać nie tylko rekordowe - jak na polską kinematografię - środki na realizację, lecz także znakomitych aktorów, których kreacje zapadają głęboko w pamięć. Krzysztof Kowalewski, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski z powodzeniem nadali indywidualny rys postaciom Zagłoby, Wołodyjowskiego i Podbipięty, nie wchodząc przy tym w kolizję z duchem powieściowego pierwowzoru. Dla Michała Żebrowskiego rola Skrzetuskiego stała się trampoliną do kariery, której widomym znakiem były tytułowe kreacje w "Panu Tadeuszu" Andrzeja Wajdy i "Wiedźminie" wg prozy Andrzeja Sapkowskiego. Prawdziwym objawieniem był jednak Aleksander Domogarow, rosyjski aktor, odtwarzający postać Bohuna. W opinii wielu to właśnie on stworzył najbardziej przejmującą kreację filmu. Na uwagę zasługuje też niezwykła skrupulatność w odtworzeniu realiów epoki, plastyczne, "epickie" zdjęcia oraz przekonująco zainscenizowane sceny batalistyczne. Telewizyjna, 4 - odcinkowa wersja epopei Hoffmana łącznie trwa około dwudziestu minut dłużej od filmu kinowego. Różnice między obiema wersjami są w zasadzie niedostrzegalne. Ze względu na specyfikę serialu materiał został nieco inaczej zmontowany, a fabuła zyskała trochę inny rytm. Jan Skrzetuski, poseł księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, wracając z Krymu ratuje życie pułkownikowi kozackiemu Bohdanowi Chmielnickiemu. Podczas postoju w karczmie, zaatakowany przez podstarostę Czaplińskiego, daje popis szlacheckiej krzepy, wyrzucając napastnika na bruk. Czyn ten wzbudza uznanie u dwu innych gości: Onufrego Zagłoby i Longina Podbipięty. Obaj rycerze szybko zaprzyjaźniają się ze Skrzetuskim i wspólnie ruszają w dalszą drogę. Wkrótce natrafiają na rozbitą kolaskę i wybawiają z opresji kniahinię Kurcewiczową oraz piękną bratanicę jej nieboszczyka męża, Helenę. Jan zakochuje się w dziewczynie od pierwszego wejrzenia. Helena odwzajemnia afekt, lecz na drodze do jego rozwoju staje poważny problem. Młoda Kurcewiczówna została bowiem przyrzeczona innemu - podpułkownikowi kozackiemu Jurko Bohunowi. Skrzetuskiemu udaje się nakłonić kniahinię do zmiany decyzji. Wkrótce książę Wiśniowiecki wysyła Jana z nową misją na Sicz. Skrzetuski dowiaduje się o planowanym przez Chmielnickiego powstaniu i wysyła swego totumfackiego Rzędziana do kniahini, by ostrzegł ją przed niebezpieczeństwem. Sam niebawem dostaje się do niewoli tatarskiej. 19:05 ZORZA NAD GDAŃSKIEM Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maria Dłużewska W czasie licznych pielgrzymek do Polski i innych krajów o tradycji katolickiej papież Jan Paweł II niezmiennie spotykał się z gorącym przyjęciem zgromadzonych tłumów. Należny szacunek okazywano mu nawet w krajach prawosławnych i muzułmańskich jako głowie suwerennego państwa i przywódcy religijnemu. Wśród prawie dwóch i pół tysiąca spotkań w 135 państwach było tylko jedno, na którym nie usłyszał braw ani okrzyków sympatii. Przeciwnie zgromadzona publiczność odwróciła się doń plecami. Takiego przyjęcia papież doświadczył w swojej ojczyźnie. Miało to miejsce 12 VI 1987 r. w Gdańsku pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców. 21:10 PRYMAS. TRZY LATA Z TYSIĄCA Film polityczny, biograficzny, 100 min, Polska, 2000 Reżyseria: Teresa Kotlarczyk Scenariusz: Jan Purzycki Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Andrzej Seweryn, Maja Ostaszewska, Zbigniew Zamachowski, Krzysztof Wakuliński, Grzegorz Sikora, Mariusz Benoit, Jerzy Trela, Henryk Talar, Mariusz Jakus, Joanna Orzeszkowa, Maciej Wojdyłła, Piotr Adamczyk, Andrzej Bogusz Kierowanie Kościołem w Polsce przypadło kardynałowi Wyszyńskiemu w szczególnym momencie. Nominacja na arcybiskupa gnieźnieńskiego i warszawskiego, a tym samym prymasa Polski, nastąpiła niemal w przeddzień zjednoczeniowego zjazdu PZPR, po którym rozpoczął się represyjny etap polityki władz wobec Kościoła. Pod pretekstem działalności antypaństwowej na początku lat 50. komunistyczne władze PRL aresztują wielu biskupów i księży i dokonują konfiskaty znacznej części majątku Kościoła. Kardynał Stefan Wyszyński w publicznych wystąpieniach zdecydowanie przeciwstawia się bezprawnemu działaniu władz. Ówczesny premier, Bolesław Bierut, postanawia wyeliminować politycznego przeciwnika i podejmuje decyzję o odizolowaniu duchowego przywódcy od społeczeństwa. Po uzyskaniu akceptacji radzieckich zwierzchników 25 września 1953 r. aresztuje księdza prymasa. Stefan Wyszyński zostaje w tajemnicy wywieziony z Warszawy i osadzony w opuszczonym, zrujnowanym klasztorze w Stoczku Warmińskim. Z więzienia w Rawiczu zostaje jednocześnie sprowadzony ksiądz Stanisław Skorodecki skazany za nauczanie religii w szkole. Do Stoczka trafia również wyznaczona do posług siostra Leonia, przetrzymywana wcześniej z innnymi zakonnicami w więzieniu w Grudziądzu. Zadaniem obojga jest składanie relacji ze wszystkiego, co się dzieje wokół kardynała, a czego UB nie jest w stanie podejrzeć lub podsłuchać, informowanie o niemal każdym jego słowie. Komendant liczy, że za ich namową prymas dobrowolnie zrzeknie się wszelkich funkcji kościelnych. Wielomiesięczna presja psychiczna (izolacja, ciągły nadzór, zakaz korespondencji, obejmujący nawet listy do i od ojca) oraz fizyczna (surowe warunki, zimno, niedożywienie, brak dostępu do lekarza pomimo choroby) nie załamują duchownego. Siły i wytrwałości dodaje mu niezłomna wiara, żarliwa modlitwa, serce wolne od nienawiści. Komendanta zastępuje jego zwierzchnik, diaboliczny pułkownik, który sprowadza do klasztoru sobowtóra księdza prymasa, niejakiego Molendę. Całymi tygodniami Molenda uczy się naśladować sposób mówienia i poruszania się Wyszyńskiego, jego gesty, ruchy, ton głosu. Gdy już będzie gotowy, ma - zgodnie z planem - na zorganizowanym przez UB zebraniu biskupów zrzec się, jako rzekomy prymas, zwierzchnictwa nad Kościołem polskim. Tymczasem ksiądz Stanisław, który miał składać raporty na temat kardynała, okazuje się jego wiernym i lojalnym sługą i przyjacielem. O zdradę podejrzewa natomiast siostrę Leonię. Niebawem przekonuje się, że miał rację. Zwerbowana przez UB młoda zakonnica prowadzi, na żądanie pułkownika, szczegółowe zapiski rozmów prowadzonych przez obu duchownych. Ksiądz Stanisław zdobywa jeden z jej zeszytów. Udaje się przemycić go na zewnątrz. Wieść o "przecieku" dociera do strażników prymasa w przeddzień spotkania z biskupami. Akcję z niepotrzebnym już teraz sobowtórem trzeba odwołać. Ale dłuższy pobyt prymasa w dotychczasowym miejscu też jest bardzo ryzykowny. Dzieło Teresy Kotlarczyk podzieliło krytykę, choć przeważały opinie przychylne, niekiedy wręcz entuzjastyczne. Podkreślano spójność stylistyczną, równowagę i umiar filmu, jego powściągliwość i skromność przy jednoczesnej sile dramatycznej. Duża w tym zasługa również scenarzysty, Jana Purzyckiego, który oparł scenariusz na "Zapiskach więziennych" samego kardynała Wyszyńskiego i bogatej dokumentacji. Nie znaczy to jednak, że "Prymas" jest wierną rekonstrukcją faktów historycznych. Nie ma np. dowodów, że komunistyczne władze rzeczywiście zamierzały wykorzystać sobowtóra do rozwiązania konfliktu z prymasem i Kościołem. Był to zabieg artystyczny, przydający filmowi emocjonalnej grozy, obrazujący metody, jakimi posługiwano się w walce ideologicznej. To także prawdziwy popis gry aktorskiej Andrzeja Seweryna, odtwórcy zarówno roli kardynała Wyszyńskiego, jak i jego sobowtóra Molendy. Udało mu się najtrudniejsze: z jednej strony odtworzył wizerunek charakteru i duchowości prymasa, z drugiej ukazał człowieka, który z małpią zręcznością naśladuje każdy jego gest i ton, ale nie dociera do prawdy duchowej i dlatego pozostaje tylko fałszywie brzmiącą marionetką. 23:00 DYNASTIA TUDORÓW - ODC. 10 (TUDORS, THE, EP. 10) Serial historyczny, 50 min, Irlandia/Kanada/USA 2007 Reżyseria: Charles McDougall, Steve Shill Scenariusz: Michael Hirst Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Natalie Dormer, Maria Doyle, James Frain, Jeremy Northam, Henry Cavill, Nick Dunning, Sam Neill i inni Kardynał Wolsey przebywa na wygnaniu. Jako arcybiskup Yorku żyje w zapomnieniu i nędzy. Po skazaniu go na banicję król Henryk VIII chce umocnić swoją władzę. Mianuje Norfolka oraz Charlesa Brandona przewodniczącymi królewskiej rady. Za to sir Tomas Morus na krótki czas zostaje kanclerzem Anglii. Jako następca Wolseya, który nie zdołał doprowadzić do unieważnienia małżeństwa króla, teraz on ma się zająć sprawą rozwodu. Ale głęboko religijny Morus uważa, że władny w tej sprawie jest jedynie papież Klemens VII. Tymczasem za namową Anny Boleyn, Henryk zgłębia dzieła Marcina Lutra, zwłaszcza że dotyczą one autorytetu monarchy i jego władzy nad wszystkimi ludźmi, łącznie z samym papieżem. Król VIII wysyła Cromwella z ważną misją o pozyskanie informacji od najwybitniejszych teologów Europy. Cromwell przekonuje władcę, że zgodnie z reformatorską wizją Marcina Lutra, król wynosi się ponad wszelkie ziemskie prawa. Wolsey nie może pogodzić się z wygnaniem, prosi Annę Boleyn o wstawiennictwo u monarchy. Norfolk obawia się, że żądny zemsty Wolsey może odzyskać dawną pozycję na królewskim dworze. 00:05 SKAZANY NA ZAPOMNIENIE. WACŁAW LIPIŃSKI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2019 Reżyseria: Marzena Kumosińska Scenariusz: Marzena Kumosińska Zdjęcia: Yori Fabian Wykonawcy: Grzegorz Widziszewski Autorzy filmu chcą szerzej przybliżyć postać płk. Wacława Lipińskiego - żołnierza, historyka, patrioty, który uczestniczył we wszystkich etapach polskiej walki o niepodległość: od 1914 roku aż do chwili śmierci, w 1949 roku. Jego życie to obraz polskich losów pierwszej połowy XX wieku, naznaczonych trzema wojnami, zmaganiami o granice i bezskuteczną, heroiczną postawą sprzeciwu wobec komunistycznej rzeczywistości. Działalność niepodległościowa Lipińskiego zakończyła się jego aresztowaniem i pokazowym procesem. W 1947 roku został skazany na karę śmierci, zamienioną później na dożywocie, a niespełna 2 lata później, 4 kwietnia 1949 roku, najprawdopodobniej został zamordowany, w więzieniu we Wronkach, na polecenie władz Polski Ludowej. Postać Lipińskiego nie jest w Polsce znana. Ani Łódź, z której pochodził i gdzie należał do grona współzałożycieli tajnego skautingu i skąd w 1914 roku wyszedł do tworzących się Legionów Polskich, ani Warszawa, gdzie we wrześniu 1939 roku stał się, obok Stefana Starzyńskiego, głosem walczącej stolicy, nie zadbały, by jego imię nosiła któraś z ulic. W filmie wykorzystane zostaną fragmenty listów, dzienników i publikacji Lipińskiego, w których odnosił się do wydarzeń historycznych, w których uczestniczył, a także zachowane oryginalne nagrania jego wystąpień radiowych, kierowanych do ludności walczącej Warszawy we wrześniu 1939 roku. Autorka dokumentu jest pracownikiem Instytutu Pamięci Narodowej. 01:15 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA DYREKTORA FUNDACJI "DROGA DO DOMU" Reportaż, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Odessy o walce z epidemią AIDS. Ukraina pod względem tempa wzrostu zakażeń HIV zajmuje dziś pierwsze miejsce w Europie. Według szacunkowych danych, liczba zarażonych AIDS sięga tam już pół miliona osób! Z tego - co najmniej kilkanaście tysięcy w Odessie - największym porcie Morza Czarnego. Bohaterem reportażu jest Sierioża - dyrektor Fundacji "Droga do domu". Jest to taki odeski "Marek Kotański". Jego współpracownicy docierają do grup największego ryzyka - do narkomanów i prostytutek. Rozdają im strzykawki i prezerwatywy. Wszystko po to, by zmniejszyć efekt "kuli śnieżnej", bo tempo rozprzestrzeniania się AIDS na Ukrainie grozi już powszechną epidemią nie tylko w tym państwie, ale i w całym regionie. Kamera towarzyszy Sierioży od rana do nocy. Jest z nim między innymi gdy spotka się z nosicielami wirusa HIV, z prostytutkami, z bezdomnymi i z narkomanami, którzy są najbardziej zagrożeni AIDS. Na Ukrainie większość nosicieli HIV zaraziła się poprzez brudne strzykawki. Sierioża doskonale rozumie problemy ludzi uzależnionych, bo w przeszłości sam brał narkotyki.