TVP Historia Niedziela, 25.10.2020 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 25 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1936 - Niemcy i Włochy zawarły sojusz zwany później "Osią"; 1952 - pierwszy po wojnie eksperymentalny program telewizyjny w Polsce; 1955 - pierwsza seria kuchenek mikrofalowych w sprzedaży; 1962 - Nobel dla Johna Steinbecka; 06:50 WĘDRÓWKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1994 Scenariusz: Krzysztof Żurowski Zdjęcia: Tomasz Madejski Ksiądz Tadeusz Fedorowicz w roku 1940 dobrowolnie wyjechał z zesłańcami w głąb Rosji. Był kapelanem Armii Andersa, a wrócił do Polski z Armią Berlinga. Od 1947 roku zamieszkał w Laskach jako opiekun duchowy w Zakładzie dla Niewidomych. Od 1957 roku każdego lata wędruje po Polsce z młodzieżą. 09:05 ALTERNATYWY 4 - ODC. 1/9 - PRZYDZIAŁ Serial komediowy, 59 min, Polska 1983 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Janusz Płoński, Maciej Rybiński Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Roman Wilhelmi, Wojciech Pokora, Stanisława Celińska, Witold Pyrkosz, Bożena Dykiel, Janusz Gajos, Mieczysław Voit, Jerzy Bończak, Jan Kobuszewski, Kazimierz Kaczor, Jerzy Kryszak, Bronisław Pawlik, Gustaw Lutkiewicz i inni Zdjęcia do "Alternatywy 4" rozpoczęto w grudniu 1981 roku, na krótko przed stanem wojennym. Zrealizowany w 1983 r. serial długo "odpoczywał na półce". Emisji (w wersji okrojonej przez cenzurę) doczekał się dopiero na przełomie 1986 i 1987 roku, zaskarbiając sobie sympatię i zainteresowanie widzów. Nieco mniej przychylna była krytyka. Wytykano serialowi brak spójności, nierówne tempo, chaotyczny montaż. Zastrzeżenia recenzentów budziła także konstrukcja fabuły, w myśl której cała akcja, choć "zjednoczona" losami mieszkańców nowego bloku, zasadza się na mniej lub bardziej autonomicznych miniscenkach i skeczach. Mimo utyskiwań krytyki kolejne odcinki "Alternatywy 4" systematycznie przykuwały do telewizorów miliony widzów. Zasługa to nie tylko humorystycznych perypetii głównych bohaterów, ale też niemal całej polskiej czołówki aktorskiej, która zaludniła ironiczno - prześmiewczy świat serialu. Na Ursynowie powstają nowe bloki. Prezes spółdzielni mieszkaniowej jest oblegany przez kandydatów do otrzymania upragnionego przydziału. Jedni proponują łapówki, inni powołują się na swą bardzo trudną sytuację mieszkaniową. W dniu wywieszania list do spółdzielni przybywa ekipa telewizyjna, by na miejscu zarejestrować reakcje szczęśliwców, którzy właśnie zostali posiadaczami nowych mieszkań. W ogólnym rozgardiaszu reporter wyznacza pierwszego z brzegu petenta, Dionizego Cichockiego, do opowiedzenia przed kamerą o swej radości z otrzymania przydziału. Cichockiego nie ma na liście, ale reportera niewiele to obchodzi i każe "wykonać zadanie". Reportaż ogląda szef Cichockiego i wstrzymuje mu w związku z tym przydział mieszkania zakładowego. Tymczasem w Pułtusku Stanisław Anioł, działacz miejskiego Komitetu PZPR, szykuje się do przeprowadzki do stolicy na "eksponowane stanowisko". Ma być gospodarzem domu w jednym z bloków na Ursynowie. 10:15 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - WŁOSZCZYZNA NA POLSKIM STOLE Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa ruszy do Torunia, gdzie spotka się ze znanym już z naszych programów profesorem Jarosławem Dumanowskim, historykiem, zajmującym się dziejami polskich kulinariów. Swoją wizytę w mieście rozpoczną od domu, w którym ongiś mieszkał Włoch Filip Kallimach, nauczyciel synów króla Kazimierza Jagiellończyka i sekretarz króla Jana Olbrachta. Lecz mało kto wie, że w młodości Kallimach przyjaźnił się z autorem, a nawet występuje na kartach pierwszej europejskiej drukowanej książki kucharskiej Bartolomeo Platiny. Istnieją też pewne tropy pozwalające przypuszczać, że włoskiej kuchni próbował w domu Kallimacha młodziutki Mikołaj Kopernik. Tak więc jak się okazuje, włoszczyzna zagościła na polskich stołach już przed przybyciem królowej Bony. A dla Karola to wyzwanie, aby odtworzyć starodawne przepisy i dostosować je do współczesnych gustów. Zrobi to na dachu jednego z toruńskich hoteli, skąd rozciąga się widok na dom Kopernika. Karol przygotuje trzy dania: 1/ selerowe rosti z serem i konfiturą z czerwonej cebuli; 2/ zapiekane kalafiory z serem i marynowaną marchewką; 3/ gulasz z bakłażana z pieczonymi warzywami. 10:50 BÓBR. ODRODZENIE RZEKI Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Janusz Sozański Scenariusz: Janusz Sozański, Marian Mokwa Zdjęcia: Robert Sitek, Paweł Mróz, Michał Gostyński, Artur Homan Bóbr - dopływ Odry, rzeka w południowo - zachodniej Polsce, płynie przez województwo dolnośląskie i lubuskie. Jest największym lewobrzeżnym dopływem Odry. Rzeka ma długość 272 m. Źródło rzeki znajduje się we wschodnich Karkonoszach w Czechach na wysokości 780 m n.p.m. Płynie w kierunku północno - zachodnim doliną o krętym przebiegu. Z powodu budowy i położenia dorzecza Bóbr charakteryzują duże i gwałtowne wahania poziomu wody. Rzeka ma duży spadek, dlatego jej koryto jest gęsto zabudowane obiektami hydrologicznymi. Najczęściej o znaczeniu energetycznym. Bieg Bobru jest bardzo różnorodny, jest mozaiką odcinków szybszych i wolniejszych. Teren, przez który przepływa rzeka, jest bardzo zróżnicowany krajobrazowo. Bory Dolnośląskie, przez które przepływa Bóbr, są zamieszkane przez liczną zwierzynę. A w rzece można spotkać różne gatunki ryb. W górnym odcinku żerują pstrąg potokowy, brzana i kleń. Okolica Szprotawy to kraina ryb łososiowatych. W lasach zamieszkują liczne gatunki ptaków. Rzeka dostępna jest do spływów kajakowych oraz pontonowych. Spływy te cieszą się wielką popularnością wśród wielbicieli tego sportu z całej Europy. Na trasie możemy podziwiać wiele ciekawostek krajoznawczych. Szlak urozmaicony krajobrazowo; odcinki przełomowe wśród gór, a także śródleśne pośród Borów Dolnośląskich. Nad brzegami Bobru usadowiło się wiele miast i miasteczek. Każde z nich w większym lub mniejszym stopniu uzależnione jest od rzeki. Woda od zawsze wpływała na osadnictwo, rozwój rolnictwa, handel. Rzeka broniła przed wrogiem i dawała życie. Na dzień dzisiejszy konieczne jest udrożnienie Starego Bobru. Progi wybudowane na Suchym Bobrze w latach trzydziestych ubiegłego wieku, które miały ustabilizować dno i stworzyć baseny dla ichtiofauny, są w tej chwili w fatalnym stanie i nie spełniają swojej funkcji. Progi stanowią przeszkodę dla ryb dwuśrodowiskowych, a Bóbr poniżej jazu Krzywaniec jest zasłany rumowiskiem i wymaga udrożnienia, co jest zadaniem priorytetowym. 12:55 GIGANTYCZNY WĄŻ MORSKI. SPOTKANIE Z LEGENDĄ. (GIANT SEA SERPENT, MEET THE MYTH) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2015 Reżyseria: Bertrand Loyer Wstęgor królewski (Regalecus glesne), największa ryba kostna na świecie, znany był tylko z jednej skamieliny. Jego niezwykły rozmiar (nawet 15 metrów) i postać srebrnej wstążki zainspirowały mit morskiego węża. 14:05 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - KONGRES WOLNOŚCI KULTURY Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Dwa wektory sił na powojennej mapie kontynentu: wolność kontra totalitaryzm. Komunizm napierał twardo i bezwzględnie. Europa tkwiła w bezideowej rozsypce. Jedyną busolą wolnego świata była amerykańska doktryna powstrzymywania. Kongres Wolności Kultury to był początek antykomunistycznej kontrofensywy. W "Archiwum zimnej wojny": prof. Rafał Habielski, kurator Archiwum Kultury Piotr Kłoczowski, rzadkie nagrania archiwalne Jerzego Giedroycia, Józefa Czapskiego, Wojciecha Karpińskiego 14:35 WOJOWNICY CZASU - VIVAT VASA, CZYLI SZWEDZI POD GNIEWEM 1626 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Historia i tradycje polskich zwycięstw i polskich formacji wojskowych na przestrzeni tysiąclecia odżywają dziś dzięki entuzjastom - rekonstruktorom, kolekcjonerom i poszukiwaczom. Cykl pokaże historie ludzi i przedmiotów, egzemplarzy starej broni, historie zapomnianych bitew, które teraz zyskują nowe życie. Każdy odcinek opowie historię broni lub bitwy i człowieka bądź grupy ludzi, którzy pasjonując się historią, odtwarzają ją możliwie wiernie i widowiskowo. Każda z opowiadanych historii dzięki obecności wątku historycznego zawierającego komentarz oraz ikonografię, będzie mieć, prócz wartości sentymentalnej i patriotycznej, także walor edukacyjny. 15:10 KUCHNIA JAGIELLONÓW - KUCHNIA JAGIELLONÓW - OD SMOLEŃSKA PO MADRYT Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W tym odcinku przedstawiamy potrawy z dwóch krańców Europy. Pierwszą potrawą jest rosolnik, czyli rosyjska odmiana zupy ogórkowej, a drugą prosta frittata z ziołami. 15:40 BIBLIA - MOJŻESZ, CZ. 4 (THE BIBLE - MOSES P. 4) Serial religijny, 46 min, Niemcy/Francja/Włochy, 1994 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Ben Kingsley, Frank Langella, Christopher Lee, Anna Galiena Cykl opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Izraelitów w Egipcie zaczęto traktować jak niewolników. Faraon obawiając się wzrostu liczebności Hebrajczyków, wydał rozkaz zabijania ich pierworodnych synów. Jedna z matek w desperacji umieszcza swoje dziecko w koszyczku, który puszcza z prądem rzeki. Koszyk wyławia córka faraona i postanawia wychować dziecko jak własnego syna. Tak rozpoczyna się opowieść o Mojżeszu, który stał się przywódcą Izraelitów i wyprowadził ich z Egiptu. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 11 SARMATYZM. KULTURA POLSKIEJ SZLACHTY XVI I XVII WIEKU Teleturniej, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Co miał wspólnego polski szlachcic z legendarnym starożytnym ludem? Do czego używał nadziaka? Sarmatyzm - kultura polskiej szlachty XVI i XVII wieku to temat tego odcinka Gigantów Historii. 17:15 EKSPERTYZA - ODC. 9 TECZKA TW "BOLKA" Reportaż, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Wykonawcy: Dr Tomasz Kupiec W lutym 2016 roku do warszawskiej willi należącej do generała Kiszczaka weszli prokuratorzy pionu śledczego IPN, by dokonać jej przeszukania. Odkryli tam m.in. przechowywaną teczkę tajnego współpracownika o pseudonimie Bolek. Wkrótce zlecono krakowskim biegłym jej ekspertyzę. Czy teczka zawierała oryginalne dokumenty? Czy były tam też podróbki? Czy donosy były pisane ręką jednego człowieka? Kogo? 17:50 OGNIEM I MIECZEM - ODC. 3/4 Serial historyczno - przygodowy, 51 min, Polska 2000 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Hoffman Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Izabella Scorupco, Michał Żebrowski, Aleksander Domogarow, Krzysztof Kowalewski, Bohdan Stupka, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Daniel Olbrychski, Ewa Wiśniewska, Andrzej Seweryn, Wojciech Malajkat, Rusłąna Pysanka, Marek Kondrat, Gustaw Holoubek, Andrzej Kopiczyński i inni Skrzetuski z Wołodyjowskim i Podbipiętą spotykają Zagłobę uciekającego w chłopskim przebraniu spod Baru. W zdobytym przez Kozaków zamku Bohun odnajduje Helenę. Ranną wywozi do Czarciego Jaru, gdzie mieszka zaprzyjaźniona z nim czarownica Horpyna. Sam zaś wyrusza na wojnę. Tymczasem Skrzetuski dzieli swój oddział na cztery podjazdy. Komendę nad jednym z nich obejmuje Zagłoba. Niestety, wkrótce dają o sobie znać przywary pana Onufrego. Świeżo upieczony dowódca upija się na chłopskim weselu i traci kontakt z rzeczywistością. Budzi się przywiązany "w kij" do własnej szabli i wrzucony przez Bohuna do chlewu. Fortuna wszakże mu sprzyja. Ponownie z odsieczą przychodzi Wołodyjowski. Dochodzi do pojedynku między "małym rycerzem" a Bohunem, podczas którego watażka zostaje ranny. Opiekujący się poszkodowanym Rzędzian uzyskuje informację o miejscu ukrycia Heleny. 19:00 ŚLAD Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maria Wiernikowska Scenariusz: Maria Wiernikowska Zdjęcia: Roman Kałuża - Wierzchosławski Niezwykły zapis poszukiwań rodzinnych korzeni i śladów polskiej przeszłości w Kazachstanie. Autorka filmu snuje intymną opowieść o dawno minionym świecie, którą życie zwieńczyło niespodziewaną puentą. Nie jest to jednak film tylko i wyłącznie o historii jednej polskiej rodziny, którą los powiązał z Kazachstanem, jest to także słodko - gorzka opowieść o tym państwie w Azji Centralnej, jego współczesnych problemach i jego naznaczeniu przeszłością. Maria Wiernikowska, znana jako korespondent wojenny, tym razem odkrywa historię prywatną, która jest też bliska wielu Polakom, skazanym na Syberię. Opowiada wydarzenia sprzed stu lat na tle dzisiejszego Kazachstanu. Jej przypadkowe spotkania pokazują, z jakim trudem ten kraj wydobywa się spod sowieckiej i rosyjskiej dominacji. Tatuś zrobił mu drewnianego konika na patyku. Kiedy chłopczyk wędrował nad Irtysz, na piaszczystej drodze zostawiał ślad, po którym mogli go odnaleźć. Dziś ma 99 lat, a jego córka wyrusza szukać tamtych miejsc. Próbuje znaleźć dom polskich zesłańców w Kazachstanie. Film nakręcony w stylistyce reporterskiej (zdjęcia Romana Kałuży - Wierzchosławskiego z łódzkiej Szkoły Filmowej i Antona Mikasjana z Ałmaty) wzbogacają unikalne ujęcia z lat 20. XX wieku z Centralnego Państwowego Archiwum Filmowego w Ałmaty. 21:10 KATYŃ. OSTATNI ŚWIADEK (LAST WITNESS, THE) Dramat, 89 min, Wielka Brytania/Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Szkopiak Aktorzy: Alex Pettyfer, Robert Więckiewicz, Talulah Riley, Piotr Stramowski Powojenny Bristol. Dziennikarz Stephen Underwood (Alex Pettyfer) marzy o sławie i temacie, który wreszcie rozkręci jego karierę. Ta szansa rodzi się, gdy Stephen przypadkowo wpada na trop sprawy samobójstwa polskiego żołnierza przebywającego w lokalnym obozie dla uchodźców. Kierowany dziennikarskim instynktem, Stephen dociera do informacji o tym, co tak naprawdę wydarzyło się w Katyniu. Ujawnienie tych faktów wpłynie na losy całej powojennej Europy. 22:55 DYNASTIA TUDORÓW II - ODC. 1/10 (THE TUDORS II, EP. 1) Serial historyczny, 55 min, USA/Kanada/Irlandia, 2008 Reżyseria: Steve Shill, Charles Mcdougall Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Henry Cavill, Natalie Dormer, Maria Doyle Kennedy Henryk próbując znaleźć sposób na unieważnienie małżeństwa z Katarzyną, mianuje siebie głową Kościoła w Anglii. Papież Paweł III, nie chcąc się narażać żadnej ze stron, sugeruje, że możliwym rozwiązaniem byłoby pozbycie się Anny Boleyn. 24:00 WILEŃSKI WYBAWICIEL Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2019 Reżyseria: Bogusława Stanowska - Cichoń Scenariusz: Bogusława Stanowska - Cichoń Zdjęcia: Maciej Mroziewski Wykonawcy: Krzysztof Gadacz, Jacek Romanowski Filmu o nieznanym bohaterze Polski Podziemnej, słynnym fałszerzu dokumentów - Romualdzie Warakomskim. Wraz ze swoim bratem, Michałem, i profesorem Jerzym Hoppenem, przy współpracy całej Komórki Legalizacji Wileńskiej AK, przygotował ponad 85 tys. dokumentów tożsamości, ratujących życie ludności cywilnej, Polakom i Żydom (fałszywe metryki urodzenia), oddziałom partyzanckim, dowódcom i duchowieństwu. Dzięki Kuźni, bo tak nazywała się grupa tych niezwykle skutecznych partyzantów bez karabinów, uzyskał fałszywe dokumenty ks. Sopoćko, a także gen. Krzyżanowski Wilk. Romuald Warakomski - Hilary, był ostatnim szefem Komórki Legalizacyjnej AK, działał od początku jej powstania, od 1939 roku. Uratował wraz ze swoimi kolegami tysiące ludzi przed śmiercią, zsyłką na Sybir. To dzięki jego fałszywym dokumentom mógł przemieszczać się ze swoim wojskiem major Zygmunt Szendzielarz - Łupaszka. Po II wojnie światowej, kiedy znalazł się w Warszawie, jeszcze do 1947 roku pracował dla Podziemia, a w czerwcu tegoż roku otrzymał habit zakonny, chroniąc się w ten sposób przed UB. W 1953 roku przyjął święcenia kapłańskie. Gdy w 1957 roku został przeorem klasztoru w Krakowie, rozpoczęła się inwigilacja UB przeciwko Warakomskiemu vel Wojniczowi, ponieważ pod takim nazwiskiem wstąpił do zakonu. W jej wyniku Ojciec Romuald sam poprosił o degradację z funkcji Ojca i zmianę jego statusu w zakonie na brata zakonnego. Romuald Warakomski zapisał się na kartach historii jako legendarna postać Polskiego Państwa Podziemnego. 01:10 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA NAJBOGATSZEGO GRUZINA NA ŚWIECIE Reportaż, 25 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o nowym obliczu Moskwy i nowym stylu życia jej elit. Bohaterem jest Zurab Cereteli - główny rzeźbiarz rosyjski, autor kilku dyskusyjnych monumentów i jeden z najbogatszych ludzi w metropolii.