TVP Kultura Środa, 28.10.2020 08:25 NIEDZIELA Z... POLSKĄ OPERĄ KRÓLEWSKĄ Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2020 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadzący) W kolejnym wydaniu programu "Niedziela z..." widzowie spotkają się z Polską Operą Królewską. Rozpoczęła działalność 1 sierpnia 2017 roku. Każdego roku realizuje blisko 120 wydarzeń artystycznych, w tym około 6 - 7 premier dzieł operowych pochodzących z różnych epok od baroku po współczesność, które publiczność może oglądać na scenie Teatru Królewskiego w Starej Oranżerii w Łazienkach Królewskich. W bogatym i różnorodnym repertuarze Opery znajdują się również koncerty symfoniczne i oratoryjne, koncerty kameralne, recitale oraz opery w wersji koncertowej. 09:20 CHŁOPCY Komediodramat, 80 min, Polska 1973 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Stanisław Grochowiak Zdjęcia: Wiesław Rutowicz, Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Kazimierz Opaliński, Zofia Mrozowska, Zdzisław Mrożewski, Aleksander Dzwonkowski, Ignacy Machowski, Wacław Kowalski, Barbara Ludwiżanka, Maja Komorowska, Zofia Małynicz, Joanna Poraska, Krystyna Kołodziejczyk, Alina Szpakówna i inni "Kto z nas nie schodzi w kopalnie dzieciństwa? Kto z nas nie błądzi światłem po tych ścianach Gdzie w czarnych rzeźbach węgla kamiennego Pełno odcisków Paproci i zwierząt" - - pisał Stanisław Grochowiak w wierszu "Zejście", będącym swego rodzaju hołdem dla tego, co w człowieku jakże cenne - krainy dzieciństwa. Motyw powrotu do młodości, do czasu, kiedy kształtuje się ludzka osobowość, legł też u podstaw innego utworu autora "Ahaswera" - sztuki "Chłopcy", którą na ekran przeniósł Ryszard Ber. Głównymi bohaterami filmu są Kalmita, Pożarski, Jo - Jo, Smarkul, profesor Perlec i hrabina De Profundis - pensjonariusze domu starców, prowadzonego przez siostry zakonne. Jedna z nich, Maria, pragnie wprowadzić w życie ośrodka rządy silnej ręki i żelazną dyscyplinę. Czeka ją wszakże trudne zadanie. Mimo zaawansowanego wieku, jej podopieczni robią wszystko, by zachować jak największą niezależność. Ich walka z zasadniczą siostrą staje się miejscami groteskowa i przypomina sztubackie wybryki. Staruszkowie chichoczą z uciechy, gdy komuś uda się w łazience narysować "świński" obrazek. Niczym grupa młokosów przemycają do pokoju alkohol i kieliszki. Duchowym przywódcą buntowników jest 75 - letni Kalmita, umieszczony niegdyś w pensjonacie przez znacznie młodszą żonę. Małżonka, która do tej pory odwiedzała go raz do roku, niespodziewanie postanawia zabrać Kalmitę do domu. Czy pozostali na placu boju kontestatorzy znajdą w sobie dość siły, by skutecznie przeciwstawić się zakusom siostry Marii? Film Ryszarda Bera to wzruszająca, poetycka, znakomicie sfotografowana historia o ludziach zamkniętych we własnym, izolowanym świecie, żyjących wspomnieniami z "dawnych, dobrych lat". Wielką siłą "Chłopców" jest rewelacyjne aktorstwo. Po premierze filmu byli nawet krytycy, którzy pisali, że jest ono "za dobre". "Chłopcy" stali się także jednym z ważniejszych dokonań w artystycznej biografii Bera, którego kilka lat wcześniej krytycy w zasadzie spisali na straty. Tym filmem reżyser udowodnił, że negatywne oceny jego możliwości twórczych były przedwczesne. Sukces "Chłopców" to wprawdzie w dużej mierze zasługa doskonałego scenariusza Grochowiaka, ale autonomiczność filmowej inscenizacji Bera nie podlega dyskusji. Nagroda dla Kazimierza Opalińskiego na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Telewizyjnych w Pradze w 1973 roku. 11:00 MODRZEJEWSKA - WARSZAWA ODC. 5/7 Serial biograficzny, 76 min, 7 odc. , Polska 1977 Autor: Anna Bojarska Reżyseria: Jan Łomnicki Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Piotr Hertel Występują: Krystyna Janda, Maria Chwalibóg, Halina Rowicka, Mariusz Dmochowski, Krzysztof Kolberger, Marek Lewandowski, Bronisław Pawlik, Mieczysław Voit i inni "Amerykańska" - jak na krajowe przyzwyczajenia - autoreklama Heleny przed debiutem w Warszawie budzi zainteresowanie, ale i niechęć. Aktorzy knują intrygi, partnerzy jeden po drugim "chorują" i wycofują się. Helena jednak się nie załamuje. Zjawiła się w stolicy jako odnowicielka polskiego teatru in spe, a to budzi tym większą wrogość. Mimo wszystko Modrzejewska debiutuje rolą Racheli, w której żadna polska aktorka nie znalazła tu jeszcze uznania publiczności. Odnosi wielki sukces. W ciągu paru godzin staje się najpopularniejszą artystką warszawską. Po przedstawieniu Karol Chłapowski, który osobiście zaangażował się w sprawę odzyskania jej syna, informuje żonę, że Zimajer zgodził się oddać dziecko za pewną kwotę. 12:30 NIE MARNUJ JEDZENIA (FOOD FIGHTER) Film dokumentalny, 50 min, Australia, 2018 Reżyseria: Dan Goldberg Ronni Kahn przez lata prowadziła firmę organizującą imprezy i na co dzień obserwowała ogromne ilości zmarnowanego jedzenia. W 2004 roku założyła organizację OzHarvest zajmującą się odbieraniem nadwyżek żywności i przekazywaniem ich potrzebującym. Po 14 latach funkcjonowania OzHarvest działa w 8 australijskich miastach. Co tydzień przekazuje ponad 100 ton pełnowartościowego pożywienia do 1300 organizacji charytatywnych. Działania OzHarvest wymusiły na australijskim rządzie deklarację zmniejszenia skali marnowanego jedzenia o połowę w ciągu najbliższych 12 lat. Organizacja zajmuje się także edukacją konsumentów, a jej ostatni projekt to kampania Fight Food Waste". Powstający przez 2 lata dokument pokazuje pełną pasji Ronni Kahn w jej codziennej walce o ratowanie marnowanego jedzenia i karmienie potrzebujących już nie tylko w Australii, ale w Wielkiej Brytanii, Tajlandii i RPA. 13:30 MONIKA SOSNOWSKA - REPORTAŻ Z WYSTAWY Reportaż, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomek Filiks Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomek Filiks Wystawa Moniki Sosnowskiej to pierwsza tak duża monograficzna prezentacja dzieł artystki w Polsce, przygotowana specjalnie dla Zachęty. Składa się ze starszych prac wybranych z obszernego dorobku i z ostatnich dzieł o nowych tropach i inspiracjach. Wystawa obejmuje przestrzeń siedmiu głównych sal Zachęty, tak by można było prześledzić konceptualizację i przemiany twórczości powstającej w szerokim kontekście rzeźbiarskim, architektonicznym i technologicznym. U podstaw sztuki Sosnowskiej leży tradycja modernizmu, poddawana rewizji i konsekwentnie przetwarzana. (źródło opisu: www.zacheta.art.pl) 13:45 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - OLGA BOZNAŃSKA Magazyn, 6 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Zdjęcia: Magda Seweryn, Kamil Hasiuk Wykonawcy: Renata Higersberger Olga Boznańska jest powszechnie znana przede wszystkim za sprawą swoich ikonicznych portretów, w których udawało się jej przedstawić nie tylko wizerunek portretowanego, ale również jego wnętrze. W największym z namalowanych swoich płócien, "W oranżerii", artystka portretuje kobietę z końca XIX wieku. Ta młoda osoba w wieku Boznańskiej, gdy malowała jej obraz, jest symbolem braku możliwości decydowania o swoim losie. Narzucone społeczne wymogi osadzają ją w środowisku zbliżonym do cieplarni. O Oldze Boznańskiej, jednej z pierwszych artystek, które mogły utrzymać się ze swojej sztuki, opowie Renata Higersberger. 13:55 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JERZY KISIELEWSKI Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Bohaterem odcinka jest dziennikarz radiowy i telewizyjny, Jerzy Kisielewski, syn znanego pisarza i felietonisty, Stefana Kisielewskiego, oraz brat tragicznie zmarłego pianisty, Wacława Kisielewskiego. Jerzy Kisielewski opowiada o dzieciństwie i dorastaniu w artystycznej rodzinie, pełnej mocnych osobowości. 14:35 KOCIE ŚLADY Film kryminalny, 79 min, Polska 1971 Autor: Maciej Patkowski Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Maciej Patkowski i Paweł Komorowski Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Lucjan Kaszycki Aktorzy: Janusz Gajos, Mieczysław Pawlikowski, Joanna Jędryka, Alicja Jachiewicz, Jerzy Trela, Andrzej Balcerzak, Marian Cebulski, Ewa Maria Hesse, Irena Orska, Maria Kaniewska i inni Od dłuższego czasu w okolicach Zakopanego uprawia swój przestępczy proceder nieuchwytna szajka przemytników kamieni szlachetnych. Zostaje tu skierowany młody porucznik Wojciech Góralczyk, który ma rozpracować bandę. Porucznik podaje się za dziennikarza z Polskiego Radia, rzekomo zbierającego materiały o wypadkach drogowych w górach. Szczególnie interesuje go tragiczne w skutkach zdarzenie sprzed roku. Na krętej drodze w okolicach Zakopanego na przydrożnym drzewie rozbiło się wówczas dwoje turystów z Austrii. Śledczy uznali śmierć małżonków za nieszczęśliwy wypadek. Ta sprawa nie daje jednak spokoju Góralczykowi, od początku podejrzewającemu, że mogły za tym stać osoby trzecie. W barze poznaje ładną i sympatyczną kierowniczkę miejscowej szkoły, Hankę, która śpieszy się do pracy, a tymczasem jej autobus się spóźnia. Góralczyk proponuje jej podwiezienie, a podczas jazdy wypytuje o wypadek samochodowy sprzed roku. Okazuje się, że więcej na ten temat wie brat Hanki, Waldek, który jest milicjantem. To on zdradza rzekomemu dziennikarzowi parę szczegółów ze śledztwa. Przypomina sobie też, że za autem Austriaków pędziła wtedy warszawa na polskich numerach. Góralczyk postanawia sprawdzić ten trop. Porucznik jest zachwycony uroczą Hanką, z którą się zaprzyjaźnia. Dziewczynie nie ułożyło się w sprawach osobistych, jej mąż fotograf od dawna żyje własnym życiem. I to właśnie mąż Hanki, u którego Góralczyk znajdzie pewne zdjęcie, oraz kręcący się wokół jej domu tajemniczy czarny kot z białymi uszami naprowadzą porucznika na trop przestępczej grupy. Ale Góralczyk zostaje zdemaskowany i uprowadzony przez bandytów, którzy zamierzają go zlikwidować, by zatrzeć wszelkie ślady. Twórca Kocich śladów, Paweł Komorowski, debiutował filmem "Koniec nocy". Asystował m. in. Andrzejowi Munkowi przy realizacji "Człowieka na torze" i "Eroiki", współpracował z Jerzym Kawalerowiczem i Andrzejem Wajdą. Samodzielnie zrealizował ponadto "Czerwone berety", "Stajnię na Salwatorze", "Czerwone i białe", "Szaradę", seriale "Przygody pana Michała", "Misja" i "Oko proroka", "Syzyfowe prace". 16:05 DIABŁY, DIABŁY Film psychologiczny, 81 min, Polska, 1991 Reżyseria: Dorota Kędzierzawska Scenariusz: Dorota Kędzierzawska Zdjęcia: Zdzisław Najda Aktorzy: Danuta Szaflarska, Monika Niemczyk, Jerzy Łapiński, Krzysztof Plewka, Paweł Chwedoruk, Grzegorz Karabin, Maria Szoma, Wiesław Szoma, Justyna Ciemny Spokój małego, sennego miasteczka, zamieszkanego przez ludzi, których życie wypełniają rodzina, dom, praca, szkoła, kościół, zakłóca przyjazd cygańskiego taboru. Cyganie niepokoją, ale też budzą ciekawość. System wartości i przyzwyczajenia mieszkańców miasteczka są zupełnie inne od życia cygańskiego - pełnego radości, spontanicznego, otwartego i tejemniczego zarazem. Szczególne wrażenie przybysze wywierają na Małej, trzynastoletniej bohaterce filmu. Wkrótce bardzo mocno się do nich przywiąże, a szczególne miejsce w jej duszy zajmie cygański chłopiec. Miejscowa społeczność podchodzi jednak nieufnie do wszystkiego co inne i obce. Dlatego też Cyganie muszą zostać wypędzeni. 18:00 URODZENI ARTYŚCI - RODZINA WENDTÓW Reportaż, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Wykonawcy: Emilia Komarnicka - Klynstra (prowadząca), Redbad Klynstra - Komarnicki (prowadzący) Bohaterowie tego odcinka - Monika, Adam, Tomasz i Ignacy Wendt to rodzina muzyków jazzowych. Adam Wendt, wybitny saksofonista, kompozytor i aranżer, od 35 lat jest członkiem słynnego zespołu Walk Away, z którym koncertował na całym świecie. Adam jest ojcem Moniki, Tomka i Ignacego. Monika jako 6 - latka zaczęła grać na skrzypcach, Akademię Muzyczną w Gdańsku ukończyła jako dyplomowana wokalistka jazzowa. Mieszka i pracuje w Norwegii. Tomek, podobnie jak ojciec, jest saksofonistą jazzowym i kompozytorem. W 2017 roku zdobył nagrodę Fryderyka w kategorii Jazzowy Fonograficzny Debiut Roku. Na koncie ma dwie, świetnie przyjęte autorskie płyty: "Behind the Strings" oraz "Chapter B". Ignacy Wendt, najmłodszy z całej trójki, gra, odkąd skończył 6 lat - najpierw na fortepianie, potem na trąbce. W tym roku dostał się na Akademię Muzyczną w Warszawie. 20:00 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - TO TYLKO KONIEC ŚWIATA (JUSTE LA FIN DU MONDE) Dramat, 94 min, Kanada/Francja 2017 Scenariusz i reżyseria: Xavier Dolan Aktorzy: Gaspard Ulliel, Vincent Cassel, Nathalie Baye, Lea Seydoux, Marion Cottilard, Antoine Desrochers, William Boyce Blanchette Przeniesiona na ekran sztuka pod tym samym tytułem z 1990 roku, autorstwa francuskiego dramatopisarza Jeana - Luca Lagarce. W 2016 roku film zdobył Grand Prix na festiwalu w Cannes, a rok później został nagrodzony prestiżowym Cezarem w trzech kategoriach: najlepszy reżyser, najlepszy aktor i najlepszy montaż. Protagonistą tego dramatu jest 34 - letni pisarz Louis, który wraca do rodzinnej wioski, mając do przekazaniua bliskim tragiczną wiadomość, że jest śmiertelnie chory. Wyjechał przed laty po śmierci ojca, wtedy zapragnął żyć po swojemu, z dala od dotychczasowych problemów i codziennych spraw. Chciał poznać nowych ludzi, zobaczyć wielki świat, zakosztować innych wrażeń. Nie było go w domu 12 lat, nie pisał, nie próbował się kontaktować, jego młodsza siostra Suzanne prawie go nie pamięta, nie był na ślubie swego brata Antoine'a, nie poznał jego żony Catherine, nie zna też ich dzieci. Matka Martine pisała do syna, ale on zmienił miejsce zamieszkania, nie podając nowego adresu. Spotkanie po latach z rodziną okazuje się bardzo trudne, wyzwalają się tłumione emocje, rośnie napięcie. Ożywają dawne żale, wzajemne pretensje, piętrzą się niewyjaśnione sprawy z przeszłości. Antoine nie ukrywa swej niechęci do Louisa. Czy w tej sytuacji rozmowa w przyjaznej, rodzinnej atmosferze w ogóle jest możliwa? Czy Louis zdoła wyznać rodzinie prawdę o swoim życiu i śmiertelnej chorobie? Czy wreszcie da się naprawić wyrządzone kiedyś zło, przebaczyć i odbudować zerwane rodzinne więzi? 21:45 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - KSIEGARNIE NOWEGO JORKU (BOOKSELLERS) Film dokumentalny, 94 min, USA, 2019 Reżyseria: D. W. Young Filmowa uczta dla miłośników książek i Nowego Jorku. To zrealizowana z amerykańską lekkością opowieść o legendarnych księgarniach (ze Strandem na czele), antykwariatach, targach rzadkich książek, najbardziej zapalonych kolekcjonerach, szalonych aukcjach w Sotheby, prywatnych kolekcjach i bibliotekach skrytych w domach bogaczy owładniętych miłością do starodruków. Twórcy filmu fundują nam podróż od pokrytych kurzem magazynów przywodzących na myśl XIX - wieczne gabinety osobliwości po nowoczesne wnętrza wypełnione zbiorami wartymi miliony dolarów. Każdy z adeptów słowa pisanego opowiada o swojej pasji inaczej, ale wszyscy dostrzegają nadchodząca zmianę rynku, stopniowy zanik czytelnictwa, nośniki cyfrowe oraz globalne odejście od kultury druku na rzecz kultury obrazu. Opowiadane z gracją anegdoty mieszają się ze wspomnieniami z przeszłości, a książki inkrustowane złotem i diamentami lub oprawione ludzką skórą są omawiane z taką samą czułością, jak wydania powieści science fiction w miękkiej oprawie z lat 50. ubiegłego wieku. Energia i charyzma bohaterów, żywcem wyjętych z filmów Noah Baumbacha i Woody’ego Allena jest tak zaraźliwa i ujmująca, że chłoniemy z wypiekami na twarzy ich historie o kupionych okazyjnie Balzakach, Kodeksie Leicester Leonarda da Vinci (najdroższej książce w dziejach), zbiorach hip - hopowych zinów czy odrodzeniu niezależnych księgarni w Nowym Jorku. (opis: Against Gravity) 23:50 JAZZ - NIKA LUBOWICZ Koncert, 48 min, Polska, 2016 Wykonawcy: Nika Lubowicz, Dawid Lubowicz, Jakub Lubowicz, Krzysztof Lenczowski, Marcin Murawski, Krzysztof Szmańda, Andrzej Jagodziński Koncert Niki Lubowicz z zespołem oraz specjalnym udziałem Andrzeja Jagodzińskiego. Usłyszymy utwory z pierwszego albumu debiutantki, zatytułowanego "Nica's Dream". Nika Lubowicz pochodzi z Zakopanego z rodziny muzyków. Jest absolwentką Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach na trzech kierunkach: dyrygentura chóralna, fortepian oraz wokalistyka jazzowa. Jest laureatką wielu ogólnopolskich i miedzynarodowych konkursów, a także stypendystką Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w programie Młoda Polska. Jej debiutancka płyta Nika’s Dream została nominowana do nagrody Fryderyk 2016 w kategorii Jazzowy Debiut Roku, a także spotkała się z uznaniem wielu autorytetów. "Nika Lubowicz obdarowuje nas piękną płytą. Jej wokal zachwyca precyzją, świetnym frazowaniem, dynamiką, lekkością i łatwością improwizacji. Światowe standardy, niekiedy trudne, wyśpiewane perfekcyjnie i zaimprowizowane brawurowo. Gratuluję i polecam tę płytę od serca!" - Urszula Dudziak "Jeśli przyglądasz się tej płycie, to nie zastanawiaj się, tylko kupuj!" - Jan Ptaszyn Wróblewski 01:25 LEKKIE OBYCZAJE - POSTRZYŻYNY (POSTRIZINY) Komediodramat, 93 min, Czechosłowacja, 1980 Reżyseria: Jiri Menzel Scenariusz: Jiri Menzel, Bohumil Hrabal Zdjęcia: Jaromir Szofr Muzyka: Jiri Sust Aktorzy: Jiri Schmitzer, Magda Vasaryova, Jaromir Hanzlik, Rudolf Hrusinsky, Peter Cepek Doskonała filmowa adaptacja tekstu Bohumiła Hrabala. Jeden z najbardziej znanych filmów Jiriego Menzla. Zarządca browaru Francin i jego śliczna żona przyjmują, na ważnym dla browaru zebraniu, radę nadzorczą. Przy tej okazji zapraszają ich na świniobicie. Niespodziewanie przyjeżdża w odwiedziny szwagier Pepin, z zawodu szewc i wielki miłośnik austriackiego wojska. Jego przyjazd wywołuje wielkie zamieszanie w całym browarze, bez przerwy słychać jego krzyki. Francin, który jest wielkim zwolennikiem nowoczesności, chce wprowadzić w browarze duże zmiany. 03:10 KINO NOCNE - NIBELUNGI: ZEMSTA KRYMHILDY (NIBELUNGEN: KRIEMHILDS RACHE) Dramat fantasy, archiwalny, 124 min, Niemcy, 1924 Reżyseria: Fritz Lang Scenariusz: Thea Von Harbou, Fritz Lang Zdjęcia: Carl Hoffmann Aktorzy: Hans Carl Mueller, Gertrud Arnold, Hubert Heinrich, Iris Roberts, Georg Jurowski, Hans Adalbert Schlettow Monumentalna, dwuczęściowa ("Zygfryd" i "Zemsta Krymhildy") saga filmowa, oparta na średniowiecznym eposie sławiącym życie starogermańskich plemion w czasach podbojów Hunów.