TVP Historia Środa, 04.11.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 4 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1956 - inauguracja działalności wrocławskiego Teatru Pantomimy Henryka Tomaszewskiego; 1956 - sowieckie czołgi wjechały do Budapesztu; 1959 - rząd PRL uzależnił sprzedaż węgla na zimę dla rolników od wykonania przez nich obowiązkowych dostaw mięsa; 1981 - w Pałacu Prymasowskim odbyło sie spotkanie Józefa kardynała Glempa, Lecha Wałęsy i Wojciecha Jaruzelskiego; 07:10 STULECIE WINNYCH S.II - ODC. 25 (S. II, ODC. 12) Serial obyczajowy, historyczny, 46 min, Polska, 2020 Reżyseria: Michał Rogalski, Piotr Śliskowski Scenariusz: Katarzyna Terechowicz Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Aktorzy: Ekaterina Krakovnaia, Veronika Voytsekhovska, Miłosz Kwiecień, Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Weronika Humaj, Karolina Bacia, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Tomasz Włosok, Mateusz Janicki, Patryk Szwichtenberg, Sandra Drzymalska, Mirosław Haniszewski, Lesław Żurek Ryszard traci nadzieję na wspólne życie z Manią. Postanawia zamknąć brwinowski rozdział i wyjechać na Ziemie Zachodnie. Ania po raz kolejny odwiedza swojego męża. Zarzuca Kazimierzowi, że nie wywiązał się z obietnicy uratowania Pawła. Tymczasem Michał walczy o przestrzeganie prawa pracy. Śniegocki wstrzymuje budowę na podległym sobie odcinku z powodu braku zabezpieczeń dla robotników. Dochodzi do ostrej wymiany zdań z kierownikiem, który każe natychmiast wznowić prace i nadrobić przestój. Łucja wciąż zabiega o względy Walczaka, z nadzieją na upragnioną wolność. Komuniści świętują, w Warszawie pojawia się Wanda Wasilewska. Bronia prosi Stanisława, by w końcu zadbał o siebie i znalazł dobrą kobietę, która zaopiekuje się nim i domem, gdy jej zabraknie. Nestorka Winnych każe wezwać Ignacego - na swoją ostatnią spowiedź. 08:05 POLSKIE 100 LAT - MAŁA STABILIZACJA GOMUŁKI Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Ewa Sochacka - Kraśko Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki "Mała stabilizacja" to określenie stosowane jako etykieta systemu "gomułkowskiego". Rzeczywistość państwa rządzącego wprawdzie totalitarnie, ale w porównaniu do "stalinizmu" łagodniej. Dla obywateli codzienność staje się łatwiejsza. 21 października 1956 roku pierwszym sekretarzem PZPR został Władysław Gomułka. Polacy liczyli na zwiększenie wolności obywatelskiej i zaniechanie terroru ze strony władzy. I faktycznie, po październiku 56 rozpoczęła się destalinizacja. Niestety, odwilż trwała krótko. Już w grudniu tego samego roku po wielu demonstracjach w dużych miastach powołano ZOMO, formację do zwalczania zamieszek. Likwidowano niewygodną dla władzy prasę, wprowadzono cenzurę, więźniami stawali się działacze opozycyjni i przeciwni polityce Gomułki publicyści i pisarze. Nastąpił okres stagnacji aż do grudnia 1970 roku, gdy władzę przejął Edward Gierek. 08:35 HISTORIA POLSKI - DZIECI TUŁACZE - CZ. 1 WYGNANIE Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2006 Reżyseria: Józef Gębski Scenariusz: Józef Gębski Dwuczęściowy, wstrząsający dokument zrealizowany przez Józefa Gębskiego opowiadający o losach polskich dzieci wywożonych w czasie II wojny światowej przez Sowietów do łagrów Syberii. Dramatycznie ukazana została tragedia dzieci, dojrzewających w przyśpieszonym trybie, patrzących na cierpienie i śmierć bliskich. Dzieci, które same przechodziły niewyobrażalne katusze. Droga życiowa tych starszych już dziś ludzi wiodła przez Iran na kontynent amerykański. Kamera znakomitego dokumentalisty przedstawia ich w nowym życiu wśród nowych rodzin. Jednak, jak się okazuje, dzieciństwo pozostawiło w ich psychice i osobowości niezatarte ślady. 09:25 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA TELEGRAMU ZIMMERMANA Magazyn, 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W sierpniu 1914 roku marynarze z brytyjskiego statku Telconia przecięli kabel transatlantycki łączący Niemcy z Ameryką Południową. Od tego wydarzenia wszystkie telegramy wysyłane z Berlina do ambasad niemieckich w krajach Ameryki Południowej, przesyłane były przez Londyn. Depesze trafiały w ręce brytyjskich kryptologów do tzw. "Pokoju 40". W 1917 roku przechwycono telegram ministra spraw zagranicznych Zimmermana. Jak się później okazało odszyfrowanie tego telegramu na zawsze zmieniło świat i zdecydowało o przystąpieniu USA do wojny w Europie. 09:55 DZIEŁA, ARCYDZIEŁA - ODC. 11 ŻUPY Reportaż, 5 min, Polska, 2020 Autor: Maryla Guzy Reżyseria: Dariusz Fedorowicz W programie zaprezentowane są księgi zgromadzone w zasobach Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, które zawierają cenne informacje, dotyczące prowadzenia działalności żupniczej w XVI wieku. Zbiory utworzone zostały na polecenia Jana Bonera i dotyczą działalności jednych z większych kopalni ówczesnej Europy, które znajdywały się na terenie Polski. 10:05 WYCIECZKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Dzisiejszy Cmentarz Komunalny powstał w 1912 roku i był cmentarzem prawosławnym. Pierwsze groby były mogiłami żołnierzy rosyjskich. W 1918 roku przekształcono go w cmentarz wojskowy, wytyczono aleję główną i podzielono na kwatery. W jednej z nich, w 1921 roku, zgromadzono prochy żołnierzy poległych w I wojnie światowej i w obronie Warszawy w 1920 roku. Centralnym elementem Alei Zasłużonych była kolumna, symbol bohaterów 1920 roku. Chowano tam również legionistów. W latach 1933 - 35 powstała kwatera powstańców styczniowych. W 1939 roku pochowano tu obrońców z okresu polskiego września. W 1945 roku na Cmentarzu Wojskowym pogrzebano szczątki żołnierzy 1939 roku, żołnierzy konspiracji i powstańców, których zwłoki ekshumowano z ulic i skwerów Warszawy. Wtedy też zaczęły powstawać kwatery powstańcze. Tu odbył się pogrzeb Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, jego żony Basi Drapczyńskiej - Baczyńskiej, żołnierzy Szarych Szeregów, Tadeusza Gajcego, którego szczątki odnalazła na barykadzie matka, umieściła w skrzynce i przewiozła na cmentarz. Bardzo szybko sytuacja polityczna zaostrzyła się jednak na tyle, że powstańcy musieli być chowani niemal konspiracyjnie. Po kryjomu pochowano również poległego w 1944 roku Józefa Szczepańskiego "Ziutka", autora "Czerwonej zarazy". 11:25 PAPUA - NOWA GWINEA: LEGENDY I PRZYSZŁOŚĆ (HIDDEN TREASURES OF OCEANIA: PAPUA NEW GUINEA) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Gildas Corgnet Papua Nowa Gwinea jest niemal jak z powieści przygodowych. Ogromne rzeki i gęste lasy tropikalne sprawiają, że kraj ten z 800 dialektami zaskakuje bogactwem kulturowym i niesamowitą różnorodnością biologiczną. Film to opowieść o krainie, w której legendy i mity wciąż są żywe. 12:30 SPRAWIEDLIWI. KTO RATUJE JEDNO ŻYCIE... - ODC. 6/7 - WIRTUOZ Serial wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Waldemar Krzystek Scenariusz: Wojciech Tomczyk Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Zbigniew Karnecki Aktorzy: Marta Chodorowska, Wojciech Solarz, Anna Dereszowska, Jakub Mazurek, Katarzyna Gniewkowska, Cezary Morawski, Bogusława Schubert - Massoc, Maria Gładkowska, Zofia Tomaszewska - Charewicz, Krzysztof Stroiński, Małgorzata Buczkowska Wiosna 1943 roku. Na Pilnika zostaje wydany wyrok śmierci. Stefan składa przysięgę i wstępuje w szeregi AK. Bierze udział w pierwszej akcji: mają za zadanie zlikwidować Pilnika. Prof. Kaniewski musi zostać w Warszawie z chorą żoną. Prosi Stefana, aby ten wraz z Basią pojechał do jego domu w Tarczynie, gdzie ukrywają się Żydzi. Taka podróż może być ryzykowna, ale Basia uspokaja, że na pewno będą bezpieczni. Tymczasem ukrywająca się pani Kohn umiera. Rodzina pod osłoną nocy grzebie ciało w sadzie. Niestety, jest świadek nocnego pochówku. Na Pilniku, którego ostatecznie zdemaskowano jako donosiciela, zostaje wykonany wyrok śmierci. Basia i Stefan docierają do wiejskiej posiadłości Kaniewskich. Następnego dnia dom otaczają Niemcy. Przyjechali na rabunek, kiedy dowiedzieli się o zakopanym w sadzie skarbie. Wywlekają na podwórko wszystkich domowników, znajdują też Żydów. Młodszemu synowi Kohnów, Jakubowi, udaje się ukryć. Niemcy domagają się wydania złota, chcą wiedzieć, gdzie dokładnie został zakopany skarb. Jeden z nich przeszukuje kryjówkę Kohnów, znajduje skrzypce Jakuba. Niemcy stają się coraz bardziej brutalni, żądają wydania grajka. Jeden z nich przystawia lufę do brzucha ciężarnej Basi. Niespodziewanie wywiązuje się kłótnia między Niemacami, co wykorzystuje Stefan. Niestety, sam ginie, ale umożliwia ucieczkę Basi i Jakubowi. Niemcy mordują resztę rodziny Kohnów. Sześćdziesiąt trzy lata później rodzina Kowalskich przylatuje do Izraela. W hotelu wita ich Nick, syn Jakuba - światowej klasy wirtuoza Jakoba Cohena. 13:25 GIGANCI HISTORII - ODC. 12. POLSCY GENIUSZE I WYNALAZCY XIX I XX WIEKU Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Polacy, którzy wyprzedzili swoją epokę. Genialni matematycy, fizycy i chemicy. Pionierzy współczesnej medycyny, kinematografii i światowej elektroniki. Autorzy odkryć i wynalazków, które zmieniły nasz świat. Uczestnicy teleturnieju zmierzą się z pytaniami, kim byli: galicyjski geniusz, polski Edison, Kolumb kinematografii, polski ojciec światowej elektroniki. Geniusze i wynalazcy XIX i XX wieku są tematem tego odcinka teleturnieju "Giganci historii". 14:25 W SERCU UKRYŁ MIASTO - LWÓW ZBIGNIEWA HERBERTA Reportaż, 40 min, Polska, 1998 Autor: Jerzy Morawski Wykonawcy: Andrej Pawłyszyn, Henryk Mossing, Wanda Kazimierowicz, Maria Homme, Paweł Adamski, Jadwiga Zappe, Irena Zappe, Teresa Pakosz Zbigniew Herbert urodził się we Lwowie i w tym mieście spędził 20 lat swego życia. Wraz z rodziną w 1945 roku wyjechał do Polski. Od chwili opuszczenia lwowskiego grodu pisarz nigdy, ani w wystąpieniach publicznych, ani w swej twórczości, nie wspominał o Lwowie. Autor reportażu zastanawia się, dlaczego tak się stało. Czy to możliwe, by Zbigniew Herbert zapomniał o Lwowie, jaką tajemnicę skrywało jego milczenie? Lwów i jego duch ukształtowały wrażliwość przyszłego poety, były tym, czym dla każdego człowieka jest "jego pejzaż horyzontalny". Wprawdzie w twórczości Zbigniewa Herberta nie ma bezpośrednich odniesień do rodzinnego miasta, ale jego specyficzna atmosfera, mentalność jego mieszkańców i właściwy lwowiakom sposób patrzenia na świat obecne są w książkach poety. "Jest w tej twórczości coś nieuchwytnego, a pochodzącego ze Lwowa" - mówi Andrej Pawłyszyn, ukraiński redaktor i wydawca. Realizatorzy reportażu udali się do Lwowa, by odnaleźć tam ludzi, którzy pamiętają Herbertów z czasów, gdy mieszkali przy ulicy Łyczakowskiej 55. Rozmowy z nimi, opowieści o dramatycznych przeżyciach związanych z okupacją sowiecką, pozwalają zrozumieć, dlaczego Zbigniew Herbert odsunął Lwów w najdalsze zakamarki swojej pamięci. "Jest coś w ludziach, którzy przeżyli we Lwowie okupacje sowieckie. Oni uciekają od wspomnień" - wyjaśnia Stanisław Adamski, niegdyś żołnierz AK, Polak, który został po wojnie w swoim rodzinnym mieście. 15:15 SPÓR O HISTORIĘ - FORMOWANIE RZĄDU POLSKIEGO WE FRANCJI W 1939 ROKU Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) "Spór o historię" to program, w którym zaproszeni do studia historycy dyskutują o ważnych epizodach w historii Polski. Temat: formowanie rządu polskiego we Francji w 1939 roku. Wobec pogarszającej się sytuacji na froncie polsko - niemieckim i agresji sowieckiej w nocy z 17 na 18 września 1939 roku, prezydent i rząd Rzeczypospolitej oraz naczelny wódz przekroczyli granicę polsko - rumuńską. Zostali internowani. Prezydent Ignacy Mościcki, korzystając z prerogatyw konstytucji kwietniowej, wyznaczył na swojego następcę generała Bolesława Wieniawę - Długoszowskiego. Kiedy Francuzi odmówili uznania tej kandydatury, generał Wieniawa - Długoszowski zrzekł się urzędu, a nominację otrzymał Władysław Raczkiewicz. Premierem rządu został znany z profrancuskich sympatii generał Władysław Sikorski. Rozpoczęto formowanie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. W listopadzie 1939 roku siedzibę rządu przeniesiono z paryskiego hotelu Regina do Angers. Po klęsce Francji w czerwcu 1940 roku rząd polski przeniósł się do Londynu. Zagwarantowanie ciągłości władz państwowych, która została zagrożona w wyniku internowania w Rumunii prezydenta RP Ignacego Mościckiego; paradoksalnie, krytykowana przez przeciwników politycznych konstytucja kwietniowa zagwarantowała ciągłość państwa polskiego. Generał Władysław Sikorski, ulubieniec Francuzów. Klęska wrześniowa wyniosła ponownie do władzy gen. Władysława Sikorskiego. Z polityka i generała wyrzuconego na margines II Rzeczypospolitej stał się premierem i naczelnym wodzem polskiej armii we Francji. Dlaczego to właśnie gen. Sikorski dawał Anglikom i Francuzom najlepszą gwarancję akceptacji ich polityki? Czy godząc się na warunki Francji, już straciliśmy suwerenność? Kto uznał rząd polski we Francji? Kto odmówił poparcia? Czym rząd zajmował się na początku (kłótnie o pensje, plan odsunięcia polityków związanych z sanacją). Program rządu gen. Sikorskiego. Podstawowe zadania władz polskich na uchodźstwie: utworzenie armii, prowadzenie polityki zagranicznej oraz wspieranie działań konspiracyjnych w kraju w celu doprowadzenia do wyzwolenia ziem polskich spod okupacji. Tworzenie armii polskiej we Francji. Sprawa polskiej armii we Francji została rozstrzygnięta w wyniku umowy z 9 września 1939 r. Umowę tę zawarli minister spraw zagranicznych Georges - Étienne Bonnet i ambasador Juliusz Łukasiewicz. Przewidywała ona utworzenie dywizji piechoty oraz przeprowadzenie rekrutacji i poboru do polskiego wojska wśród Polaków mieszkających we Francji. Na miejsce jej formowania wyznaczono francuski obóz wojskowy Cöetquidan, położony w miejscowości Guer w Bretanii. Protokół wykonawczy do umowy przewidywał, że dywizja będzie podporządkowana dowództwu francuskiemu. Sprawa tworzenia polskiego wojska ruszyła do przodu dopiero z chwilą przybycia do Francji Sikorskiego. Podczas pierwszej odprawy z polskimi oficerami, która odbyła się 28 września 1939 r. , Sikorski stwierdził jasno, że na żadną partyjną czy brygadową politykę nie ma i nie może być miejsca w polskim wojsku. Jednocześnie Sikorski wyraził kategoryczne żądanie odwołania ze stanowiska naczelnego wodza urzędującego jeszcze marszałka Rydza - Śmigłego. Stosunek rządu gen. Sikorskiego do Związku Sowieckiego. Kiedy ta kwestia się pojawiła? Kto ją podnosił? Przeniesienie rządu do Wielkiej Brytanii. Zakres suwerenności rządu Sikorskiego w Wielkiej Brytanii. 15:50 TAJEMNICE III RZESZY (SEZON II) - ODC. 3/5 DUCH U - 513 (ODC. 3/5 THE GHOST OF U 513) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Friedrich Schrerer, Steffi Schlobel, Thomas Staehler Scenariusz: Guido Knopp Dzieje zatopionego i odnalezionego po latach niemieckiego U - Boota. Okręty podwodne były dumą i groźną siłą niemieckiej Krigsmarine. U - 513, który został wydobyty z morskich głębin, był kiedyś rekordzistą w zatopieniu alianckich jednostek. Dzisiaj jest eksponatem amerykańskiego muzeum. 17:50 HISTORIA POLSKI - DZIECI TUŁACZE - CZ. 2 EXODUS Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2006 Reżyseria: Józef Gębski Scenariusz: Józef Gębski Dwuczęściowy, wstrząsający dokument zrealizowany przez Józefa Gębskiego opowiadający o losach polskich dzieci wywożonych w czasie II wojny światowej przez Sowietów do łagrów Syberii. Dramatycznie ukazana została tragedia dzieci, dojrzewających w przyśpieszonym trybie, patrzących na cierpienie i śmierć bliskich. Dzieci, które same przechodziły niewyobrażalne katusze. Droga życiowa tych starszych już dziś ludzi wiodła przez Iran na kontynent amerykański. Kamera znakomitego dokumentalisty przedstawia ich w nowym życiu wśród nowych rodzin. Jednak, jak się okazuje, dzieciństwo pozostawiło w ich psychice i osobowości niezatarte ślady. 19:05 STULECIE WINNYCH S.II - ODC. 26 (S. II, ODC. 13) Serial obyczajowy, historyczny, 46 min, Polska, 2020 Reżyseria: Michał Rogalski, Piotr Trzaskalski, Piotr Śliskowski Scenariusz: Ilona Łepkowska Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Rafał Fudalej, Weronika Humaj, Karolina Bacia, Arkadiusz Janiczek, Stefan Pawłowski, Lesław Żurek, Mateusz Janicki, Sandra Drzymalska, Patryk Szwichtenberg, Mirosław Haniszewski, Barbara Wypych, Michał Rogalski, Piotr Rogulski, Rema Kos Rodzina Winnych bardzo cierpi po śmierci nestorki rodu. Załamany Stanisław nie wie, jak dalej żyć. Zastanawia się, jak sobie poradzą bez zaradności i mądrości Broni. Ignacy zaskakuje rodzinę wiadomością, że zwątpił w Boga i porzucił stan kapłański. Niespodziewanie dla wszystkich z Włoch przybywa Andzia z synami. Uciekając przed sycylijską mafią, szuka schronienia w Brwinowie. Temperamentna Andzia wprowadza radość i nadzieję w smutny, opuszczony dom Stanisława. Łucja szybko przekonuje się, że zamieniła więzienną celę na sutenerską klatkę. Próbuje się buntować, ale Walczak ma nad nią władzę. Gdy Mania po raz kolejny szykuje się do wyczekanego ślubu z Ryszardem, w rozmowie Ani z Michałem powraca temat małżeństwa. Śniegocki nie może zrozumieć niechęci ukochanej do stanu małżeńskiego. Czuje, że Ania nie jest z nim szczera. Czy ich miłość przetrwa kolejną kłótnię? 20:10 AMERYKAŃSKIE DYNASTIE. KLAN KENNEDYCH - ŚCIEŻKA DO WŁADZY ODC. 2/6 (THE KENNEDYS: AMERICAN DYNASTIES) Film dokumentalny, 41 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tim Dunn Wykonawcy: Martin Sheen Rodzina Kennedych zdobywa władzę - zmienne są koleje ich losów, związki pełne napięcia, a wpływy polityczne niesamowite. Seria ukazuje, jak osobiste relacje w rodzinie Kennedych kształtowały wydarzenia na amerykańskiej i globalnej scenie politycznej, od zimnej wojny po krach na Wall Street. Widzowie będą mogli prześledzić drogę Johna F. Kennedy’ego do fotela prezydenckiego, jego skomplikowane relacje z żoną Jackie i bratem Bobbym, kluczową rolę braci w kryzysie kubańskim i fatalne następstwa zabójstwa JFK. Chwała i skandal, triumf i tragedia to wszystko, co znajdziemy w tych filmach. Narratorem serii jest znany amerykański aktor Martin Sheen. 22:00 Z WIDOKIEM NA WAWEL - ECHA DALEKIEGO WSCHODU Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) W tym odcinku: Czy Harbin w Mandżurii można nazwać polskim miastem? Jaki był wkład Polaków w budowę kolei wschodniochińskich i gdzie napotykano trudności? Sto lat po otwarciu konsulatu polskiego w Harbinie historycy przypominają o polskich echach na Dalekim Wschodzie. 22:35 SPRAWA GORGONOWEJ Dramat, 137 min, Polska, 1977 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Bolesław Michałek, Janusz Majewski Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Stanisław Radwan Aktorzy: Ewa Dałkowska, Aleksander Bardini, Mariusz Dmochowski, Roman Wilhelmi, Andrzej Łapicki, Tadeusz Białoszczyński, Wojciech Pszoniak, Jan Englert, Stanisław Zaczyk 30 grudnia 1931 roku w willi inż. Henryka Zaremby w Brzuchowicach zamordowana została jego siedemnastoletnia córka. O morderstwo oskarżono Ritę Gorgonową, gospodynię, kochankę i opiekunkę dzieci Zaremby. Kiedy się poznali, ona miała 23, lata on 41. Rita była bez pieniędzy, bez mieszkania, a Zaremba poszukiwał bony do dzieci. Zamieszkali razem. Po kilku miesiącach zaczął się ich romans, na świat przyszła ich córka. Jednak w miarę jak dorastała pierwsza córka Zaremby, Elżbieta, stosunki między nią a boną stawały się coraz gorsze. Inżynier zresztą nie dążył do zalegalizowania swego związku z Gorgonową. W końcu Zaremba z Elżbietą postanowili, że przeniosą się razem ze Stasiem (synem) do wynajętego mieszkania we Lwowie, a Gorgonowa z córką zostanie w Brzuchowicach. Do przeprowadzki jednak nie doszło. Elżbieta została zamordowana. Gorgonową aresztowano jako podejrzaną o zabójstwo. W 1932 roku sąd we Lwowie skazał ją na karę śmierci, mimo, że nie zostały przedstawione ewidentne dowody winy. Warto dodać, że proces odbywał się pod silną presją zbulwersowanej opinii publicznej. Sprawę śledziła niemalże cała Polska. Obrońca złożył rewizję. Sąd Najwyższy wyrok uchylił i sprawa została rozpatrzono przez Sąd Okręgowy w Krakowie. Tym razem Gorgonową skazano na osiem lat więzienia, uznając, że zbrodnię popełniła pod wpływem silnego wzruszenia. Na mocy amnestii wyszła z więzienia w trzecim dniu wojny. Film Majewskiego jest odtworzeniem tych zajść, ale główny nacisk położony w nim został na przedstawienie samego procesu wytoczonego Gorgonowej. "Chcieliśmy w tym filmie podkreślić fundamentalną zasadę prawa, że do skazania potrzebne są niekwestionowane dowody winy, a jeśli ich nie ma, to oskarżonego należy uniewinnić" - powiedział reżyser w czasie jednej z dyskusji, jaka odbyła się po projekcji filmu. 01:05 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA TELEGRAMU ZIMMERMANA Magazyn, 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W sierpniu 1914 roku marynarze z brytyjskiego statku Telconia przecięli kabel transatlantycki łączący Niemcy z Ameryką Południową. Od tego wydarzenia wszystkie telegramy wysyłane z Berlina do ambasad niemieckich w krajach Ameryki Południowej, przesyłane były przez Londyn. Depesze trafiały w ręce brytyjskich kryptologów do tzw. "Pokoju 40". W 1917 roku przechwycono telegram ministra spraw zagranicznych Zimmermana. Jak się później okazało odszyfrowanie tego telegramu na zawsze zmieniło świat i zdecydowało o przystąpieniu USA do wojny w Europie. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAK WIELE TAJEMNIC Magazyn, 23 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Tak wiele tajemnic Są takie miejsca w Polsce, które nawet oglądane z okien jadącego samochodu powodują rozpalenie historycznego głodu poznania. Do Opoczna sprowadziła nas historia osadzona w roku 1863. Wraz z pracownikami Muzeum Regionalnego w Opocznie wyruszamy w teren, choć już samo muzeum jako dawny zamek wzniesiony jeszcze przez króla Kazimierza Wielkiego, a potem wielokrotnie niszczony i odbudowywany, stanowi nie lada zabytek. W terenie zaś spróbujemy zlokalizować pobliskie miejsce związane z powstaniem styczniowym. Znajduje się ono pomiędzy miejscowościami Prymusowa Wola i Sławno. Wieść gminna niesie, że jest to miejsce spoczynku powstańców. Następnie zmienimy nieco tematykę, by sięgnąć po wyjątkową książkę. Na rynku wydawniczym ukazała się bowiem niezwykła pozycja - pamiętnik Wacława Makowskiego, legendy polskiego lotnictwa począwszy od czasów I wojny. "Cywil w wojsku. Wspomnienia z życia i wojen" to propozycja dla każdego, kto interesuje się lotnictwem i przedwojenną Polską. 02:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 3 Magazyn, 27 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W trzeciej części Bogusław Wołoszański opowiada o desancie niemieckich spadochroniarzy na fort. Jeden z belgijskich weteranów walk relacjonuje, co przeżywali obrońcy Eben Emael.