TVP Historia Piątek, 06.11.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 6 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1893 - śmierć Piotra Czajkowskiego; 1917 - początek rewolty bolszewików, zwanej później rewolucją październikową; 1939 - "Sonderaktion Krakau"; 1951 - z fabryki na Żeraniu wyjechała pierwsza "warszawa"; 07:15 MŁODY PIŁSUDSKI - ODC. 1 Serial historyczny, biograficzny, 43 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jarosław Marszewski Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Zdjęcia: Michał Sobociński Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Marek Kalita, Jan Englert, Grzegorz Otrębski, Kuba Dyniewicz, Urszula Grabowska, Ewa Wencel, Sebastian Cybulski, Andrzej Nejman, Rafał Kowalski, Robert Czebotar, Tomasz Leszczyński, Vladislav Zavourev, Maksim Patserin, Anton Kontushev, Vova Makwskyi Udany zamach na cara Aleksandra II zmienia życie mieszkańców byłego Królestwa Polskiego, w tym Ziuka Józefa Piłsudskiego. Ziuk wraz z bratem Bronkiem są w tym czasie w gimnazjum. Ziuk wygrywa zakład, że nie wyrzucą go ze szkoły, jeśli nie pójdzie do cerkwi na mszę żałobną za cara. Bronek wyjeżdża na studia i angażuje się w ruch socjalistów, którzy chcą przeprowadzić zamach na cara Mikołaja II. Zamach się nie udaje, a Ziuk i jego starszy brat Bronek zostają oskarżeni o udział w jego planowaniu. Ziuk zostaje skazany na 5 lat zesłania na Syberię, a Bronek na 15 lat katorgi na Sachalinie. Spod bramy więzienia Ziuk wyrusza kibitką na Sybir. 09:00 HISTORIA POLSKI - SONDERAKTION KRAKAU Reportaż, 19 min, Polska, 2009 Autor: Piotr Pizło 6 listopada br. upływa 70 lat od Sonderaktion Krakau, akcji, która stała się symbolem likwidacji polskiej inteligencji. Aresztowani zostali wybitni naukowcy, z których część nie wróciła już do domów. Zostali zamordowani w obozie lub zmarli na skutek przeżyć obozowych tuż po zwolnieniu z Konzentrationlager Sachsenhausen. Nauka polska poniosła dotkliwą stratę. Stratę też poniosły rodziny. Aresztowani byli ojcami i mężami. Aresztowanie ojców, niepewność losów, domysły, nadzieje na uwolnienie, tragedie śmierci i radości powrotów były też udziałem kilkuletnich i kilkunastoletnich wówczas dzieci. Dzięki ich wspomnieniom przenosimy się w intymny świat rodzin aresztowanych krakowskich naukowców. Głównym bohaterem reportażu jest Jacek Ormicki. W 1939 r. jako 5 - letnie dziecko był świadkiem doręczenia listu od władz obozowych KL Mauthausen Gusen. Według tej notatki jego ojciec Wiktor zmarł nagle w obozie na serce. W rzeczywistości, jak się dowiedział, został powieszony. Syn profesora będzie przewodnikiem po miejscach w Krakowie związanych z tragicznymi wydarzeniami Collegium Novum UJ (sala 56, gdzie dokonano aresztowania naukowców), więzieniu na Montelupich, dawnych koszarach przy ul. Mazowieckiej, rampie kolejowej, gdzie załadowano aresztowanych do pociągu do Wrocławia. 09:25 BYĆ DLA POLSKI, BYĆ DLA POLAKÓW Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1992 Scenariusz: Alina Czerniakowska Zdjęcia: Zbigniew Napiórkowski Nowe spojrzenie na postać Józefa Piłsudskiego - człowieka, który całe życie i wszystkie swoje umiejętności poświęcił Polsce. Film przedstawia Marszałka walczącego o Polskę i jej miejsce w Europie i na świecie z przeciwnikami jego koncepcji politycznych w kraju i z sąsiednimi państwami. W programie wykorzystano liczne materiały archiwalne. 10:00 DZIEŁA, ARCYDZIEŁA - ODC. 13 TADEUSZ KOWALSKI Reportaż, 5 min, Polska, 2020 Autor: Maryla Guzy Reżyseria: Dariusz Fedorowicz Tadeusz Kowalski, wybitny turkolog, arabista i iranista w swojej spuściźnie pozostawił efekty swojej pracy naukowej, poświęconej ludności pochodzenia wschodniego, mieszkających na terenie II Rzeczypospolitej - Karaimom, Tatarom i Ormianom. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - ZAMACH NA PAPIEŻA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: Henryk Talar Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Zbigniew Bebak, Bonifacy Dymarczyk, Waldemar Cudzik, Marian Florek, Elwira Homerska, Adam Hutyra, Andrzej Iwinski, Stanisław Kozerski, Michał Kula, Tadeusz Morawski, Jerzy Przewłocki, Cecylia Putro, Antoni Rot, Robert Rutkowski, Janusz Skoneczny Pierwsza część widowiska historycznego, wzbogaconego archiwalnymi materiałami filmowymi oraz fotografiami autorstwa Piotra Dłubaka, poświęconego zamachowi na Jana Pawła II. Rekonstrukcja wydarzeń poprzedzających zamach na papieża 13 maja 1981 roku oraz próba odpowiedzi na pytania: kim był zamachowiec Mehmet Ali Agca i jaki był udział KGB i KPZR? 10:40 SENSACJE XX WIEKU - ZAMACH NA PAPIEŻA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1998 Reżyseria: Henryk Talar Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący), Zbigniew Bebak, Waldemar Cudzik, Bonifacy Dymarczyk, Marian Florek, Elwira Homerska, Adam Hutyra, Andrzej Iwiński, Stanisław Kozerski, Michał Kula, Tadeusz Morawski, Henryk Talar, Janusz Skoneczny, Marek Ślosarski, Robert Rutkowski Druga część widowiska historycznego, wzbogaconego archiwalnymi materiałami filmowymi oraz fotografiami autorstwa Piotra Dłubaka, poświęconego zamachowi na Jana Pawła II. Rekonstrukcja wydarzeń poprzedzających zamach na papieża 13 maja 1981 roku oraz próba odpowiedzi na pytania - kim był zamachowiec Mehmet Ali Agca i jaki był udział KGB i KPZR? 12:00 Z ANDRUSEM PO GALICJI - TARNOBRZEG Magazyn, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Paulukiewicz Artur Andrus odwiedza najciekawsze miejsca w Tarnobrzegu. W odcinku: lekko absurdalna postać górnika, która intryguje widzów. Jego obecność w filmie zostanie wyjaśniona poprzez pokazanie tradycji górniczych Tarnobrzega: orkiestry, muzeum, jeziora w miejscu kopalni, które stało się niezwykła atrakcją turystyczną. 12:30 NAD NIEMNEM - ODC. 1/4 Serial obyczajowy, 50 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Iwona Pawlak, Marta Lipińska, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Bożena Rogalska, Jacek Chmielnik, Michał Pawlicki, Jerzy Zygmunt Nowak, Ewa Decówna, Ewa Wencel, Jan Prochyra, Zbigniew Bogdański Ekranizacja powieści Elizy Orzeszkowej. Autorka zawarła w niej zróżnicowany obraz nadniemeńskiej szlachty w obliczu nowych, popowstaniowych warunków politycznych i społeczno - ekonomicznych. Powieść, opisująca dzieje rodów Korczyńskich i Bohatyrowiczów, wzywała do wierności ziemi i przeszłości, gloryfikowała patriotyczną ofiarność i ideowe dziedzictwo minionych lat, głosiła niezachwianą wiarę w siłę i wartość człowieka. Korczyn, mała wioska nad Niemnem, lata 80. XIX wieku. Żywa jest tu ciągle pamięć o tragedii powstania styczniowego. Teofil Różyc, dziedzic mocno już przetrzebionej fortuny, niezainteresowany zbytnio pracą, ubiega się o względy Justyny Orzelskiej, ładnej siostrzenicy Benedykta Korczyńskiego, pana na Korczynie. Przed laty Justyna kochała z wzajemnością Zygmunta, bratanka Benedykta, lecz jego matka, obawiając się mezaliansu, nie zgodziła się na ten związek. Chociaż Benedykt ciężko pracuje, przeżywa kłopoty finansowe. Jest też skłócony z rodziną Bohatyrowiczów, zaściankową szlachtą, która dzielnie walczyła w powstaniu i była wówczas traktowana na równi z członkami znamienitych rodów. Po upadku powstania zubożali Bohatyrowicze zostali zdegradowani nieomal do roli chłopów. Jednego z nich, Jana Bohatyrowicza, Justyna obdarza uczuciem. 16:25 POLSKIE 100 LAT - 11 LISTOPADA 1918 ROKU Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Czarlewski Scenariusz: Piotr Weychert, Mirosław Chojecki Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki 11 listopada 1918 roku. Bywają w życiu narodów chwile przełomowe, kiedy dni liczą się za miesiące, a miesiące za lata. Taki właśnie moment przeżyła Polska w listopadzie 1918 roku. Na ziemiach Polski doszło do załamania się okupacji, co Polacy wykorzystali, przywracając własne rządy po 123 latach obcego panowania. Zwycięstwo, które symbolizuje dzień 11 listopada, miało także swój ogromny wymiar moralny. Po wiekowej niewoli, po klęskach kolejnych powstań narodowych: kościuszkowskiego, listopadowego, styczniowego, po niepowodzeniach zrywów z lat 1846 i 1848 nadszedł wreszcie oczekiwany i wypatrywany przez pokolenia moment zwycięstwa. Zakończył długi okres obcej dominacji i prześladowań Polaków. Staliśmy się wreszcie panami na własnej ziemi. W listopadzie 1918 roku zaszły wypadki wyjątkowe, kiedy to na ulicach miast i w opłotkach wsi bezbronna niemal młodzież rzucała się na Niemców i wydzierała im karabiny. Działania zorganizowanych grup peowiaków, straży obywatelskich, milicjantów miejskich, harcerzy, sokołów wspierała cała ludność, przyczyniając się niejednokrotnie samą swą postawą i obecnością do obezwładnienia okupantów. Józef Piłsudski w tych decydujących dniach obrał trafny kurs na wykorzystanie czynników rewolucyjnych w wojsku niemieckim, na porozumienie z Radami Żołnierskimi w sprawie ewakuacji. I porozumienie takie zdołał zrealizować z wielką korzyścią dla odradzającego się państwa. Zwycięstwo okupione zostało jednak stratami. 18:00 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA S.I - ODC. 6 Reportaż, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) Odcinek 6 Żoliborz: dzielnica artystów i kolorowych ptaków. Marek Hłasko urodził się przy ul. Mickiewicza na Żoliborzu, nieopodal przy ul. Krasińskiego 18 mieszkał Juliusz. Gomulicki, a w V kolonii WSM i w Sadach Żoliborskich sam Andrzej Dobosz. Nasz bohater opowie o barwnych sąsiadach, którzy byli Mu bliscy. Pracownię połączoną z mieszkaniem miała tu rzeźbiarka Barbara Zbrożyna i malarka Maria Anto, a sąsiadami pana Andrzeja byli m.in. profesorstwo Maria i Stanisław Ossowscy, a także Daniel Szczechura - reżyser i scenarzysta filmów animowanych, scenograf. 18:35 MŁODY PIŁSUDSKI - ODC. 2 Serial historyczny, Film fabularny telewizyjny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jarosław Marszewski Scenariusz: Jarosław Sokół, Ewa Wencel Zdjęcia: Michał Sobociński Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Grzegorz Otrębski, Sebastian Cybulski, Marek Kalita, Ewa Wencel, Robert Czebotar, Filip Jacak, Philipp Mogilnitky, Jacek Mikołajczak, Marcin Pempuś, Waldemar Barwiński, Krzysztof Dracz, Evgen Malinowskiy, Georgi Angiełow, Nam Bui Ngoc, Angarag Tsolmon Epicka podróż Ziuka przez Rosję na miejsce zesłania na Syberii. W czasie podróży banda Mandżurów dowodzona przez Fenga, okrada Ziuka z pieniędzy. W drodze na Sybir Ziuk spotyka Dżamila, bojownika kaukaskiego, z którym siedział w więzieniu w Irkucku. Razem próbują uciec z transportu, ale próba ta kończy się niepowodzeniem. W czasie dalszej drogi na zesłanie Dżamil broni młodego Piłsudskiego przed bandą Fenga. Zimowa podróż do Kireńska, miejsca zesłania, dobiega końca. 20:00 EKSPERTYZA - ODC. 11 EKSHUMACJA W CENTRUM MIASTA Reportaż, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Wykonawcy: dr Tomasz Kupiec Odkrycie w 2019 rokiu szczątków ludzkich obok katedry w Częstochowie może być przełomem, jeśli chodzi o ujawnienie nieznanej do tej pory historykom mogiły lub też mogił ofiar prawdopodobnie największej masakry ludności cywilnej w Polsce podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku, dokonanej przez Niemców. 20:50 POŻEGNANIE Z MARIĄ Teatr, 68 min, Polska, 1966 Autor: Tadeusz Borowski Reżyseria: Jerzy Antczak Aktorzy: Aleftyna Gościmska, Stefan Śródka, Mieczysław Stoor, Leonard Pietraszak, Ryszard Ostałowski, Henryk Czyż, Tadeusz Łomnicki, Ewa Wisniewska, Zbigniew Zapasiewicz, Marian Kociniak, Jan Matyjaszkewicz, Ida Kamińska, Jan Świderski, Barbara Sołtysik, Wojciech Duryasz Adaptacja opowiadania Tadeusza Borowskiego. Bohater spektaklu Tadeusz (w tej roli Tadeusz Łomnicki), więzień obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, przypomina sobie chwile spędzone ze swoją narzeczoną Marią, która również jest więźniarką obozu. Wyobraża sobie, że pisze do niej list i rozmawia z nią. Wyobrażenia przekształcają się w rzeczywistość: rozmowy o poezji i miłości, życie w okupowanej Warszawie pełne wyrzeczeń i nielegalnych interesów, spotkania młodzieży, rozmowy o szczęściu i złu panującym dookoła. Tadeusz, siedząc w obozie, mimo otaczającego okrucieństwa, ma nadzieję, że nadejdzie dzień wolności. To marzenie trzyma go przy życiu. 22:05 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - OCZY SZEROKO OTWARTE Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) W tym odcinku: W stanie wojennym aparat fotograficzny bywał potężną bronią w walce z komuną. Szmuglowane na Zachód zdjęcia odsłaniały prawdę, którą rządzący pragnęli ukryć przed światem. Odwaga fotografów stanu wojennego pokazywała, jak naprawdę wygląda wojna reżimu z własnym narodem. Fotografie z ulicznych zadym i pacyfikacji strajkujących zakładów trafiały na czołówki gazet, prezydent Reagan osobiście dziękował za zdjęcia, które zdemaskowały oficjalny przekaz, że porządek panuje w Warszawie. W Archiwum Zimnej Wojny ci, którzy mieli odwagę wycelować obiektyw w wojsko na ulicach polskich miast. 22:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA RABINA W ODESSIE Reportaż, 21 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z głównym rabinem Odessy, nazywanej do niedawna "maleńkim Izraelem". Bohater audycji po studiach wyemigrował do Izraela, potem powrócił na Ukrainę na zaproszenie odeskiej gminy żydowskiej. 23:15 WIEDEŃ - MIASTO CESARZY - ODC. 2/3 (VIENNA: EMPIRE, DYNASTY AND DREAM) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2016 Film dokumentalny przedstawia miasto, które zostało przekształcone i na nowo zdefiniowane przez historię. Rzymskie pochodzenie Wiednia i strategiczne położenie geograficzne sprawiły, że stał się świadkiem wojny, intrygi, podstępu i niekończących się walk o władzę. 00:15 SENSACJE XX WIEKU - ZAMACH NA PAPIEŻA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: Henryk Talar Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Zbigniew Bebak, Bonifacy Dymarczyk, Waldemar Cudzik, Marian Florek, Elwira Homerska, Adam Hutyra, Andrzej Iwinski, Stanisław Kozerski, Michał Kula, Tadeusz Morawski, Jerzy Przewłocki, Cecylia Putro, Antoni Rot, Robert Rutkowski, Janusz Skoneczny Pierwsza część widowiska historycznego, wzbogaconego archiwalnymi materiałami filmowymi oraz fotografiami autorstwa Piotra Dłubaka, poświęconego zamachowi na Jana Pawła II. Rekonstrukcja wydarzeń poprzedzających zamach na papieża 13 maja 1981 roku oraz próba odpowiedzi na pytania: kim był zamachowiec Mehmet Ali Agca i jaki był udział KGB i KPZR? 00:45 SENSACJE XX WIEKU - ZAMACH NA PAPIEŻA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1998 Reżyseria: Henryk Talar Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący), Zbigniew Bebak, Waldemar Cudzik, Bonifacy Dymarczyk, Marian Florek, Elwira Homerska, Adam Hutyra, Andrzej Iwiński, Stanisław Kozerski, Michał Kula, Tadeusz Morawski, Henryk Talar, Janusz Skoneczny, Marek Ślosarski, Robert Rutkowski Druga część widowiska historycznego, wzbogaconego archiwalnymi materiałami filmowymi oraz fotografiami autorstwa Piotra Dłubaka, poświęconego zamachowi na Jana Pawła II. Rekonstrukcja wydarzeń poprzedzających zamach na papieża 13 maja 1981 roku oraz próba odpowiedzi na pytania - kim był zamachowiec Mehmet Ali Agca i jaki był udział KGB i KPZR? 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - UNITÓW WOJNA TRZYDZIESTOLETNIA Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Unitów wojna trzydziestoletnia. Zwykle po wielkich wydarzeniach historycznych pozostają wyraziste ślady, wyrastają muzea, pomniki, powstają cmentarze. Nie da się tego powiedzieć o wielkiej wojnie religijnej, która na 30 lat zagarnęła obszary Podlasia. Trzydzieści lat zmagali się unici, próbując oprzeć się rusyfikacji i zachować wiarę ojców. Przeciw nim stanęła cała moc imperium rosyjskiego. Historia podlaskich unitów rozpoczyna się w roku 1596, kiedy to na Synodzie w Brześciu hierarchowie prawosławni z terenu Rzeczpospolitej Obojga Narodów uznali zwierzchność papieża, zachowując własną strukturę administracyjną i wschodnią liturgię. Po trzecim rozbiorze Polski, carat rozpoczął likwidację diecezji Kościoła unickiego, najpierw na ziemiach zabranych, by jako ostatnią w roku 1875 zlikwidować diecezję chełmską, obejmującą także Podlasie. Ale unici nie zamierzali się z tym pogodzić. 01:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NA ZACHODZIE ZNÓW SPOKÓJ Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek poświęcony przygotowaniom niemieckim do inwazji na Wyspy Brytyjskie oraz bitwie powietrznej o Anglię.