TVP Historia Niedziela, 08.11.2020 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 8 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1880 - ukazał się ostatni tom powieści Dostojewskiego "Bracia Karamazow"; 1895 - Wilhelm Roentgen odkrył promienie "X"; 1932 - w Bytomiu otwarto pierwsze w ówczesnych Niemczech polskie gimnazjum; 1960 - J. F. Kennedy prezydentem USA; 06:50 ŚWIĘTY AUGUSTYN - ODC. 1/5 - ADWOKAT DIABŁA (SANT'AGOSTINO EP. 1) Serial biograficzny, 44 min, Włochy/Niemcy/Polska 2010 Reżyseria: Christian Duguay Scenariusz: Francesco Arlanch Zdjęcia: Fabrizio Lucci Muzyka: Andrea Guerra Aktorzy: Aleksandro Preziosi, Monica Guerritore, Gerald Alexander Held, Johannes Brandrup, Wenanty Nosul, Katy Louise Saunders, Franco Nero, Matteo Urzia, Krzysztof Pieczyński, Jerzy Zelnik i inni "Stworzyłeś nas Panie dla siebie i niespokojne jest serce nasze, dopóki nie spocznie w Tobie" - to chyba najsłynniejsze zdanie, jakie wyszło spod pióra św. Augustyna. Pochodzi ono z nie mniej słynnych "Wyznań" - perły literatury światowej, nie tylko ze względu na głębię i rozległość zawartych tam refleksji, niezwykłe koleje losu bohatera książki, lecz także z uwagi na kunsztowny, a zarazem lekki styl autora, cieszącego się u swych współczesnych sławą jednego z największych mówców cywilizowanego świata. Wydawana do dziś i niejednokrotnie publicznie cytowana nawet przez obecnego papieża, duchowa i intelektualna biografia posłużyła za kanwę scenariusza pięcioodcinkowego serialu poświęconego Aureliuszowi Augustynowi, uznanemu za świętego zarówno przez Kościół katolicki jak i Cerkiew prawosławną. Twórcy cyklu z konieczności musieli tu i ówdzie "uzupełnić"zapiski autora "Państwa Bożego" o własne pomysły. Niektóre postacie są bowiem w "Wyznaniach" wspominane anonimowo. Tak dzieje się np. z matką jedynego dziecka późniejszego świętego. O kobiecie tej wiadomo bardzo niewiele, można się jedynie domyślać jej wielkiej i skorej do poświęceń miłości do Augustyna. Reszta jest milczeniem. Tymczasem w serialu Christiana Duguaya owa tajemnicza nieznajoma ma konkretne imię i rodowód. Trudno czynić z tego powodu filmowcom zarzuty, tym bardziej, że sposób, w jaki zapełniają zarówno tę, jak i inne "białe plamy" Augustyńskich "Wyznań" nie zdradza chęci pogoni za tanią sensacją, ani zamiarów "korygowania" historycznego przekazu w duchu współczesnych prądów obyczajowych i mód intelektualnych. Najwyraźniej twórcy cyklu uznali, że życie św. Augustyna, a zwłaszcza jego wieloletnia, skomplikowana i pełna duchowych niepokojów droga do nawrócenia stanowią wystarczająco bogaty i zrozumiały dla współczesnego odbiorcy materiał na pięcioodcinkowy serial. Akcja cyklu rozpoczyna się u schyłku życia świętego, podczas oblężenia Hippony - północnoafrykańskiego miasta, którego jest biskupem. Papież, chcąc ratować sędziwego Augustyna i jego nieocenione dla Kościoła pisma teologiczne, nakazuje mu przez posłańca opuścić miasto na okręcie, który przypłynie za kilka dni. Wandalowie, którzy właśnie oblegają Hipponę cieszą się bowiem ponurą sławą barbarzyńców, nie mających względu nie tylko na ludność podbijanych krain, lecz także na ich dorobek kulturalny. Dla Augustyna wieści z Rzymu stają się powodem poważnej duchowej rozterki. Trudno mu pogodzić się z faktem, że będzie musiał opuścić swoich wiernych w chwili, gdy najbardziej go potrzebują. Wbrew opinii swego ucznia, sądzi, że wsparcie wojskowe, które otrzymało miasto, jest niewystarczające i w ostatecznym rozrachunku może przyczynić się jedynie do powiększenia cierpień Hippończyków. Rozmowa biskupa Augustyna ze swoim uczniem staje się dla tego pierwszego pretekstem do wspomnień, zawartych w dopiero co skończonych "Wyznaniach". Akcja filmu przenosi się zatem prawie osiemdziesiąt lat wstecz, do również leżącej w północnej Afryce Tagasty. Przychodzi tu na świat - nie bez trudności - mały chłopiec. Jego matka Monika jest chrześcijanką. Ojciec Patrycjusz poganinem, w dodatku chętnie zaglądającym do kieliszka i niezbyt gorliwie ukrywającym swoje pozamałżeńskie bliskie znajomości z innymi kobietami.Niestety, młody Augustyn (bo takie imię otrzymuje chłopiec), choć zdradza wielkie zdolności, charakterem zdaje się bardziej przypominać ojca niż matkę. Wiarę tej ostatniej uznaje za zlepek fantazji, rozpiera go ambicja, jego autorytetem jest sławny retor Makrobiusz, który - zdaniem chłopca - potrafi przekonać ludzi do czego tylko zechce. Mimo kłopotów finansowych Monice i Patrycjuszowi udaje się wysłać syna na studia prawnicze do Kartaginy. Tu zamieszkuje u bogatego znajomego Waleriusza. Otrzymuje od niego piękną służącą Khalidę, która niebawem zostaje jego kochanką. Lata studiów służą Augustynowi. Makrobiusz jest pod wrażeniem jego postępów. Młody przybysz z Tagasty wyrasta na renomowanego kartagińskiego prawnika, który potrafi wybronić przed sądem nawet ewidentnego przestępcę. Pasmo sukcesów Augustyna przerywa wiadomość o ciężkiej chorobie jego ojca. Młodzieniec wspólnie z Khalidą wyrusza do rodzinnego domu. 09:05 ALTERNATYWY 4 - ODC. 4/9 - PROFESJONALIŚCI Serial komediowy, 58 min, Polska 1983 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Janusz Płoński, Maciej Rybiński Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Roman Wilhelmi, Jerzy Kryszak, Kazimierz Kaczor, Krystyna Tkacz, Anna Chitro, Bożena Dykiel, Wojciech Pokora, Gustaw Lutkiewicz, Ryszard Pietruski, Wojciech Siemion, Mieczysław Voit, Witold Skaruch, Hanna Giza i inni Jedną z lokatorek bloku przy Alternatywy 4 jest śpiewaczka Kubiak - Kolińska. Jej próby głosu stają się uciążliwe dla sąsiadów. Śpiewaczce z kolei przeszkadza każdy szmer, wysyła więc męża, by uciszał robotników używających wiertarek, młotów i innych narzędzi. Gdy interwencje nie skutkują, z zemsty każe wszelkie prace w swoim mieszkaniu wykonywać nocą. Cichocki nieustannie nachodzi prezesa, jego koledzy udają ekipę telewizyjną. Prezes obiecuje mu mieszkanie po wdowie, ale wtedy właśnie zgłasza się dygnitarz partyjny Jan Winnicki. To on otrzymuje przydział, a prezesowi rewanżuje się od razu talonami na samochody dla niego i syna. 10:10 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - GĘŚ JAK MALOWANA Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Czy gotowanie jest sztuką? Starożytni filozofowie uważali, że uczony mąż powinien jadać skromnie, a samo gotowanie było wówczas czynnością przynależną niewolnikom. Ale już filozofowie Oświecenia, tacy jak David Hume, sam doskonały kucharz, czy Immanuel Kant, sporo pisali o jedzeniu. Współcześni myśliciele wiele czasu poświęcają sztuce kulinarnej. Zauważają tu podobieństwo np. malarzem, który starannie dobierając blejtram, farby, pędzle, tworzy obraz, oddziałujący następnie poprzez zmysły na odbiorcę. Podobnie ma się rzecz z mistrzem kuchni, który za pomocą składników i procesów gotowania, tworzy dzieło, działające poprzez zmysł wzroku, węchu, smaku na emocje konsumenta. W tym odcinku Karol Okrasa, tak jak malarz, który rozstawia swe sztalugi w plenerze, rozstawi swoje stanowisko na nadwiślańskich łąkach, po czym spróbuje namalować obrazy swoimi potrawami. Głównym składnikiem będzie gęś. Karol zaprezentuje trzy propozycje: 1/ okrasa z gęsi z wędzonymi ziemniakami; 2/ gulasz z gęsich żołądków z borowikami w sosie z żurku; 3/ łosoś w cieście z kolorowymi salsami. 10:45 MARIANNA, KRÓLOWA KOTLINY Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2010 Reżyseria: Marcin Bradke, Maciej Kieres Scenariusz: Maricin Bradke, Maciej Kieres "Marianna, królowa Kotliny". Film dokumentalny z elementami fabularyzowanymi o życiu i działalności królewny Marianny Orańskiej w Kotlinie Kłodzkiej i na Śląsku. 12:50 PERU - KRAINA SKRAJNOŚCI - LAS DESZCZOWY AMAZONII (PERU: EXTREME PLANET. 1. AMAZON RAINFOREST) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Jean - Thomas Renaud Miniseria dokumentalna o przyrodzie Peru. To dzieło jednego z najlepszych fotografów przyrody na świecie, Cyrila Ruoso. To pełna przygód podróż przez trzy najbardziej ekstremalne ekosystemy na naszej planecie: nieprzenikniony las deszczowy Amazonki, górskie drapacze chmur w Andach i pustynne równiny wybrzeża Pacyfiku w Peru. Ekipa filmowa podąża ze wschodu na zachód, co daje wyjątkową okazję do odkrywania wspaniałych krajobrazów i bogatych różnorodnością życia zwierząt i roślin, które zdołały dostosować się do warunków ekstremalnego klimatu upału, wilgotności, wysokości, zimna lub suszy. Podczas poszukiwania rzadkich gatunków spotykają się z naukowcami i będą odkrywać, co łączy te trzy ekosystemy ze sobą. Odc. 1 Las deszczowy Amazonii; Odc. 2 Andy i Altiplano; Odc. 3 Wybrzeże Pacyfiku 13:55 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - OCZY SZEROKO OTWARTE Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) W tym odcinku: W stanie wojennym aparat fotograficzny bywał potężną bronią w walce z komuną. Szmuglowane na Zachód zdjęcia odsłaniały prawdę, którą rządzący pragnęli ukryć przed światem. Odwaga fotografów stanu wojennego pokazywała, jak naprawdę wygląda wojna reżimu z własnym narodem. Fotografie z ulicznych zadym i pacyfikacji strajkujących zakładów trafiały na czołówki gazet, prezydent Reagan osobiście dziękował za zdjęcia, które zdemaskowały oficjalny przekaz, że porządek panuje w Warszawie. W Archiwum Zimnej Wojny ci, którzy mieli odwagę wycelować obiektyw w wojsko na ulicach polskich miast. 14:35 WOJOWNICY CZASU - RYCERZEM BYĆ, CZYLI TURNIEJ W GNIEWIE Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Historia i tradycje polskich zwycięstw i polskich formacji wojskowych na przestrzeni tysiąclecia odżywają dziś dzięki entuzjastom - rekonstruktorom, kolekcjonerom i poszukiwaczom. Cykl pokaże historie ludzi i przedmiotów, egzemplarzy starej broni, historii zapomnianych bitew, które teraz zyskują nowe życie. Każdy odcinek opowie historię broni lub bitwy i człowieka bądź grupy ludzi, którzy pasjonując się historią, odtwarzają ją możliwie wiernie i widowiskowo. Każda z opowiadanych historii dzięki obecności wątku historycznego zawierającego komentarz oraz ikonografię, będzie mieć, prócz wartości sentymentalnej i patriotycznej, także walor edukacyjny. 15:05 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 13 RZECZPOSPOLITA OBOJGA NARODÓW, CZYLI KUCHNIA ZŁOTEGO WIEKU Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) Tym razem poznamy przepis na szczupaka w galarecie z białego sosu i litewskie kołduny. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 13. IGNACY JAN PADEREWSKI - OJCIEC NIEPODLEGŁEJ Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Nazywano go "mistrzem największym ze wszystkich", "królem pianistów", "czarodziejem klawiatury", koncertował przed królową Wiktorią i prezydentami Stanów Zjednoczonych. Był przyjacielem koronowanych głów, polityków i znakomitych artystów. Ale przede wszystkim był żarliwym patriotą. Kiedy Polska walczyła o niepodległość, wykorzystał swoją popularność i kontakty, by działać na rzecz Polski i Polaków. W niepodległej Polsce objął stanowisko premiera. Ignacy Jan Paderewski ojciec Niepoległej! To temat tego odcinka teleturnieju"Giganci historii". 17:20 EKSPERTYZA - EKSHUMACJA W CENTRUM MIASTA Reportaż, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Wykonawcy: Dr Tomasz Kupiec Odkrycie w 2019 rokiu szczątków ludzkich obok katedry w Częstochowie może być przełomem, jeśli chodzi o ujawnienie nieznanej do tej pory historykom mogiły lub też mogił ofiar prawdopodobnie największej masakry ludności cywilnej w Polsce podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku, dokonanej przez Niemców. 17:50 PANNY I WDOWY - ODC. 3/5 Serial obyczajowy, 52 min, Polska, 1991 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Maria Nurowska Zdjęcia: Witold Adamek Aktorzy: Maja Komorowska, Joanna Trzepiecińska, Andrzej Zaorski, Jan Nowicki, Władysław Kowalski, Artur Żmijewski, Mirosława Dubrawska, Jerzy Dominik, Ewa Dałkowska, Marcin Troński, Henryk Bista, Krzysztof Tyniec, Janusz Gajos, Piotr Kazimierski Jest rok 1894. Na życzenie umierającej matki Suzanne wyrzeka się jedynej w swoim życiu miłości do rosyjskiego nauczyciela. Po kilku latach samotności do Suzanne przybywa córka Karoliny mała Karolinka. Po latach Suzanne posyła Karolinę na studia prawnicze do Paryża. Wybucha I wojna światowa. Karolina zrywa z narzeczonym ze studiów na Sorbonie i wraca do kraju. W 1920 r. podczas wojny polsko - rosyjskiej, ku przerażeniu Suzanne, Karolina opowiada się po stronie bolszewików. Prawicowa grupa, nie chcąc dopuścić do procesu, w którym Karolina ma bronić komunisty, uprowadza ją. Karolina zakochuje się w jednym ze spiskowców - Janie. Wychodzi za niego za mąż. Wychowując dzieci, zapomina o polityce, lecz polityka nie zapomina o niej. Na pogrzebie przyjaciela rozpoznaje jego morderców i ginie od strzału jednego z nich. Jan traci zmysły. 19:00 TESTIMONIUM VERITATIS. 7 CNÓT WEDŁUG PAPIEŻA I PRYMASA. Koncert, 55 min, Polska, 2020 Reżyseria: Konrad Smuga Opowieść o przyjaźni papieża Jana Pawła II i prymasa Stefana Wyszyńskiego zrealizowana w formie widowiska telewizyjnego łączącego elementy muzyczne, filmowe i teatralne. Filmowe inscenizacje przybliżające widzom chrześcijańską filozofię i idee, jakie przyświecały głównym bohaterom opowieści: papieżowi Janowi Pawłowi II i prymasowi Stefanowi Wyszyńskiemu przeplatają współczesne przeboje w wykonaniu gwiazd muzyki pop, które w tej konwencji zyskają nowe znaczenie i staną się komentarzem do akcji. Opowieść o przyjaźni dwóch wybitnych Polaków - Karola Wojtyły i Stefana Wyszyńskiego, których połączyły: wiara, Kościół, KUL i Lublin. Spektakularne widowisko splatające elementy muzyczne, filmowe i teatralne z formułą właściwą dla telewizyjnego show rozrywkowego. W koncercie występują: Anna Wyszkoni, Beata Kozidrak, Krzysztof Cugowski, Piotr Kupicha. Mezo, Stanisław Karpiel Bułecka, Anna Rusowicz, Igor Herbut, Bartosz Szymoniak. 20:05 WIEDEŃ - MIASTO CESARZY - ODC. 2/3 (VIENNA: EMPIRE, DYNASTY AND DREAM) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2016 Film dokumentalny przedstawia miasto, które zostało przekształcone i na nowo zdefiniowane przez historię. Rzymskie pochodzenie Wiednia i strategiczne położenie geograficzne sprawiły, że stał się świadkiem wojny, intrygi, podstępu i niekończących się walk o władzę. 21:10 BŁĘKITNA ARMIA 1917 - 1919 Film dokumentalny, 67 min, Polska, 2017 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Fręśko Muzyka: Rafał Rozmus Film dokumentalny fabularyzowany o Błękitnej Armii utworzonej we Francji. Film dotyczy lat 1917 - 1919, od powstania do powitania Armii w Polsce. Film przedstawia zapomniany fragment polskiej historii: utworzenie, organizację, wyszkolenie i wyposażenie, a także użycie bojowe w czasie I wojny światowej oddziałów Armii Polskiej, utworzonej we Francji dekretem prezydenta Republiki Raymonda Poincare z 4 czerwca 1917 roku, dzięki staraniom Komitetu Narodowego Polskiego. Dowódcą tej armii, zwanej od koloru żołnierskich mundurów Błękitną Armią, Komitet Narodowy Polski mianował gen. bryg / dyw. Józefa Hallera, przedwojennego instruktora scoutingu i towarzystwa Sokół we Lwowie, a później dowódcę 2. Brygady Legionów Polskich oraz 2. Korpusu Polskiego w zbolszewizowanej Rosji. Błękitna Armia, licząca ok. 70 tysięcy żołnierzy i wyposażona w nowoczesne uzbrojenie oraz sprzęt bojowy (w tym ponad 1000 pojazdów mechanicznych, 120 najnowocześniejszych czołgów lekkich Renault 17 FT, a także 90 samolotów) zapisała bohaterską kartę w walce z Niemcami (i ich sprzymierzeńcami) na ziemi francuskiej (m.in. w Szampanii i w rejonie Wogezów), a po przejeździe transportami kolejowymi do Polski w kwietniu czerwcu 1919 roku, broniąc Ojczyzny przed inwazją bolszewickiej Rosji. Oddziały Błękitnej Armii, wcielone w skład Wojska Polskiego, decydowały o wyzwoleniu Lwowa i Borysławsko - Drohobyckiego Zagłębia Naftowego z rąk ukraińskich. 22:30 RÓŻYCZKA Dramat, 113 min, Polska, 2011 Reżyseria: Jan Kidawa - Błoński Scenariusz: Maciej Karpiński, Jan Kidawa - Błoński Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Andrzej Seweryn, Magdalena Boczarska, Robert Więckiewicz, Grażyna Szapolowska, Jan Frycz, Jacek Braciak, Krzysztof Globisz, Julia Kornacka, Jerzy Kamas, Władysław Kowalski, Aleksander Bednarz, Stefan Burczyk Na FPFF w Gdyni w 2010 Grand Prix, nagroda za dźwięk oraz za pierwszoplanową rolę kobiecą. Nagrody na festiwalach w Moskwie, Chicago, San Francisco i in. W 2011 Orzeł dla Roberta Więckiewicza za najlepszą główną role męską. Opowieść zainspirowana prawdziwymi wydarzeniami (m. in. historią Pawła Jasienicy i jego związku z Zofią O'Bretenny, drugą żoną, która po latach okazała się być donoszącą na niego agentką SB). Niebezpieczna gra uczuć między cenionym pisarzem, jego piękną młodą żoną oraz jej kochankiem, rozgrywająca się w burzliwych latach 60. Znany pisarz (Andrzej Seweryn) przeżywa romans z dużo młodszą od siebie, piękną kobietą (Magdalena Boczarska). Wbrew wywołującej oburzenie środowiska różnicy wieku, wykształcenia i pozycji intelektualista poślubia atrakcyjną "dziewczynę znikąd". Zaślepiony uczuciem nie podejrzewa, że ich kontrowersyjny związek może nie być kwestią przypadku. Nie wie, że jego partnerka od dawna spotyka się po kryjomu z innym mężczyzną (Robert Więckiewicz), z którym łączy ją nie tylko silna namiętność, ale i groźna intryga. Zaangażowana w niemoralny układ z agentem, przekazuje mu informacje mające służyć kompromitacji pisarza. Erotyczna fascynacja kochankiem stopniowo przeradza się w głębokie uczucie, choć kobieta zdaje sobie sprawę, że jest jedynie narzędziem w zaplanowanej akcji tajnych służb. 00:35 DYNASTIA TUDORÓW II - ODC. 3 (THE TUDORS II, EP. 3) Serial historyczny, 50 min, Kanada/Irlandia/USA, 2008 Reżyseria: Colm Mccarthy Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Henry Cavill, Natalie Dormer, Maria Doyle Kennedy Henryk, zniecierpliwiony opieszałością Kościoła, w sekrecie poślubia ciężarną Annę Boleyn. Król mianuje lutra - Thomasa Cranmera - nowym biskupem Canterbury. Jednocześnie pozbawia Katarzynę i Marię tytułów. Anna zostaje koronowana. Tymczasem papież grozi królowi Anglii ekskomuniką, jeśli nie wróci do Katarzyny. Henryk jest zawiedziony narodzinami córki... 01:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA OFIAR TRZĘSIENIA ZIEMI W SPITAKU Reportaż, 23 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Tym razem reportaż z Armenii, z ormiańskiego miasta Spitak, gdzie w grudniu 1988 roku miało miejsce jedno z największych trzęsień ziemi w historii regionu. W wyniku wstrząsów miasto zostało całkowicie zniszczone. Reportaż pokazuje, jak wyglądało codzienne życie w Spitaku 15 lat po katastrofie. Bohaterem jest rdzenny mieszkaniec miasta - świadek i ofiara trzęsienia ziemi, stracił żonę i córkę. Kamera towarzyszy mu w dniu, w którym po 15 latach oczekiwania dostaje wreszcie mieszkanie.