TVP Kultura Poniedziałek, 02.11.2020 09:55 REŻYSERZY S.II - ELIA KAZAN (THE DIRECTORS - ELIA KAZAN) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się sylwetce Elii Kazana, jednego z ważniejszych twórców Złotej Ery Hollywood. Reżyser wielkich, niezapomnianych obrazów takich jak: "Na nabrzeżach", "Tramwaj zwany pożądaniem", "Na wschód od Edenu". 10:45 ZAGINIONE SKARBY - "ZAĆMIENIE SŁOŃCA W ROKU 1851" Film animowany, 4 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Muzyka: Michał Izydorczyk Wykonawcy: Kacper Kaliszewski Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Odcinek przybliża historię obrazu "Zaćmienie słońca w roku 1851" ("Widok Warszawy od strony Pragi"), autorstwa Marcina Zaleskiego. Obrazy Marcina Zaleskiego (1796 - 1877) wykorzystywano obok prac Canaletta do zrekonstruowania warszawskich obiektów historycznych, które ucierpiały w czasie II wojny światowej. 11:00 SŁAWA I CHWAŁA - ODC. 1 VERBORGENHEIT Serial historyczno - obyczajowy, 54 min, Polska 1998 Autor: Jarosław Iwaszkiewicz Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Michał Żebrowski, Mariusz Bonaszewski, Joanna Szczepkowska, Joanna Mastalerz, Mirosława Dubrawska, Agnieszka Czekańska, Olgierd Łukaszewicz, Piotr Adamczyk, Anna Radwan, Maria Głądkowska, Paweł Deląg, Zbigniew Zamachowski Adaptacja niegdyś bardzo głośnej książki Jarosława Iwaszkiewicza. "Sława i chwała" to najobszerniejsza jego powieść. Napisana z epickim rozmachem, kreśli dzieje polskiej inteligencji od "pierwszych dni lipca 1914 roku" do jesieni roku 1947. Jest zarazem epitafium dla duchowego oblicza kultury polskiej, a po trosze i europejskiej, ukształtowanego w XIX wieku. Nad "Sławą i chwałą" pisarz pracował w latach 1956 - 1962, choć pierwsze szkice utworu powstały już pod koniec lat czterdziestych. Mimo upływu czasu także dzisiaj powieść Iwaszkiewicza stanowi interesujący zapis osobistych doświadczeń autora oraz jego rozważań filozoficznych, dotyczących zwłaszcza estetyki i moralności. Admirator Iwaszkiewiczowskiego stylu odnajdzie w "Sławie i chwale" zarówno niezrównane, pełne zmysłowego uroku opisy, jak i wnikliwe portrety psychologiczne, a także barwną panoramę uczuć i emocji, od dojmującej nostalgii i bólu przemijania do pełnej mądrego dystansu ironii. Historyczne przełomy i kataklizmy sąsiadują bowiem w książce z równie burzliwymi dziejami miłości, zdrad i tragedii, których doświadczają poszczególni bohaterowie. Przymiarki do ekranizacji "Sławy i chwały" trwały od dawna. Telewizyjna wersja z lat siedemdziesiątych firmowana przez Lidię Zamkow nie wytrzymała konfrontacji z książką. Blisko dziesięć lat później z powieścią Iwaszkiewicza chciał się zmierzyć Jerzy Hoffman. Skończyło się jednak na zamiarach. Wkrótce powstał scenariusz pióra Krzysztofa Teodora Toeplitza. I on musiał odleżeć swoje, zanim poważnie zainteresował się przedsięwzięciem Kazimierz Kutz. Po mozolnych zabiegach reżyserowi udało się zgromadzić niezbędne środki i produkcja ruszyła. Ze względów oszczędnościowych sceny "paryskie" kręcono w Krakowie, "kresowe" w Lublinie, a "czarnomorskie" nad Bałtykiem. Kutzowi udało się zebrać doborową obsadę. Ogółem w siedmioodcinkowym serialu wzięło udział prawie 150 aktorów, nie licząc statystów. Mimo że scenariusz jest wierną adaptacją powieści, liczne wątki literackiego oryginału musiały ulec redukcji. Wydaje się to zrozumiałe, jeśli w siedmiu godzinach emisji chce się zmieścić tysiąc pięćset stron prozy. Kutz i Toeplitz skupili się więc przede wszystkim na dziejach kolejnych pokoleń trzech rodów: Myszyńskich, Royskich i Gołąbków. Niestety, z powodu bardzo okrojonego budżetu cykl zrealizowano na taśmie szesnastomilimetrowej, co umożliwia prezentowanie go wyłącznie na małym ekranie. Akcja serialu rozpoczyna się w lipcu 1914 roku w Odessie. Spędzają tu wakacje dorosłe dzieci pani Szyllerowej: kompozytor Egdar i śpiewaczka Elżbieta. Towarzyszą im pochodzący z zaprzyjaźnionej rodziny Józio Royski i jego korepetytor Kazimierz Spychała. Wkrótce dołączają do nich Ola - cioteczna siostra Józia i hrabia Janusz Myszyński - sąsiad Royskich. Wszyscy nawiązują kontakty z Rosjanami z odeskiej bohemy artystycznej. Rodzą się wakacyjne flirty. Józio zakochuje się w Elżbiecie, Janusz w rozpoetyzowanej córce policmajstra Ariadnie Tarło, Spychała uwodzi Olę, do której wzdycha też znany cukiernik Franciszek Gołąbek. Obiecująco zapowiadającą się kanikułę przerywa jednak ogłoszenie mobilizacji. 12:05 SŁAWA I CHWAŁA - ODC. 2 ZAWIERUCHA Serial historyczno - obyczajowy, 54 min, Polska 1998 Autor: Jarosław Iwaszkiewicz Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Joanna Szczepkowska, Michał Żebrowski, Mariusz Bonaszewski, Joanna Mastalerz, Mirosława Dubrawska, Agnieszka Czekańska, Olgierd Łukaszewicz, Piotr Adamczyk, Anna Radwan, Maria Głądkowska, Paweł Deląg, Zbigniew Zamachowski Janusz przyjeżdża do Odessy i zamieszkuje u Szyllerów. Zaczyna spotykać się ze swą dawną miłością Ariadną. Niebawem przybywa też pani Royska z Józiem, którego młodszy brat Walerek służy w wojsku rosyjskim. Spychała angażuje się w konspiracyjną pracę na rzecz formującego się polskiego korpusu Dowbora - Muśnickiego. Nie reaguje zupełnie na tęskne spojrzenia Oli. Zrozpaczona jego obojętnością dziewczyna przyjmuje oświadczyny Gołąbka, mimo że go nie kocha. Wie jednak, że cukiernik jest człowiekiem prawym i żywi do niej szczere, głębokie uczucie. Odessę odwiedza też na krótko Elżbieta Szyllerówna. Spędza namiętną noc z Józiem, po czym odpływa do Konstantynopola. Razem z nią odjeżdżają Ariadna i jej kochanek Niewolin. Mijają kolejne dni. Odbywa się ślub Oli i Gołąbka. Egdar postanawia poświęcić się wyłącznie sztuce, zaś Janusz - mimo nieukrywanej apolityczności - podejmuje decyzję o wstąpieniu do rodzącego się polskiego wojska. 13:05 SZLAKIEM KOLBERGA - ANNA MARIA JOPEK Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2014 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Michał Pietrusiewicz, Elżbieta Rottermund Cykl dokumentalny prezentujący znanych polskich muzyków, którzy wyruszają w Polskę szlakiem Oskara Kolberga. Każdy odcinek to muzyczna podróż w inny region Polski. W tym odcinku gwiazdą jest Anna Maria Jopek, wokalistka, pianistka, kompozytorka oraz autorka tekstów, która wyruszyła w podróż na Kurpie, by poznać kurpiowski śpiew. Pierwszymi osobami, które spotkała na swej drodze, były panie Bronisława Świder i Antonina Deptuła. 13:40 NA WIEKI WIEKÓW PARYŻ Reportaż, 60 min, Polska, 2020 Scenariusz: Piotr Poraj Poleski Reportaż mający na celu kultywowanie pamięci o Polakach, którzy z różnych powodów musieli opuścić Polskę i zamieszkać we Francji. We Wszystkich Świętych chcemy przypomnieć o naszych rodakach, którzy spoczęli na paryskich cmentarzach Pere - Lachaise, Montmartre, Montmorency i Le Mesnil - le - Roi. Odwiedzimy groby Joachima Lelewela, Fryderyka Chopina, Juliusza Słowackiego, Olgi Boznańskiej i wielu innych zasłużonych polskich twórców. 14:55 SZTUKA I DZIECKO (CHILDREN IN ART) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2016 Reżyseria: Jérôme - Cécil Auffret Dokument opowiada o tym, jak figura dziecka była prezentowana w malarstwie na przestrzeni wieków. 15:55 ... GDZIEKOLWIEK JESTEŚ PANIE PREZYDENCIE... Film biograficzny, dokumentalizowany Polska, 1978 Reżyseria: Andrzej Trzos - Rastawiecki, Anna Beata Bohdziewicz, Wojciech Strzemżalski Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Aleksander Fabisiak, Maria Homerska, Ryszard Sobolewski, Janusz Michałowski, Lech Łotocki "Film ten nie jest dokładną rekonstrukcją zdarzeń historycznych. Obok postaci prawdziwych występują w nim postacie zmyślone. Chcielibyśmy, aby w ich losach odbiły się losy ludzi, którzy żyli, walczyli i umierali w Warszawie we wrześniu 1939 roku..." - informacja taka otwiera film Andrzeja Trzosa - Rastawieckiego. Film ten nie jest więc ani opowieścią biograficzną, ani kroniką wydarzeń. Zrealizowany został na taśmie czarno - białej i łączy w jednorodną całość zdjęcia archiwalne z nakręconymi przez ekipę filmową. Wiele scen wygląda, jakby zostały wzięte z archiwum, a tymczasem zostały nakręcone współcześnie. Jest to zasługa operatora Zygmunta Samosiuka, który otrzymał nagrodę specjalną jury i nagrodę za zdjęcia na festiwalu w Gdyni w 1978 roku. Rok 1934, Stefan Starzyński zostaje komisarycznym prezydentem Warszawy. Na stanowisku tym ma pozostać do wyborów. Rok 1939, w wyborach Starzyński nie uzyskuje wymaganej większości, ale w dalszym ciągu pełni funkcję prezydenta. 1 września 1939, Stefan Starzyński zaczyna organizować życie w bomardowanej stolicy. Sprzeciwia się nakazowi ewakuowania ważniejszych urzędów i w porozumieniu z gen. Czumą organizuje cywilną obronę miasta. W odpowiedzi na apel prezydenta warszawiacy budują barykady, kopią rowy przeciwlotnicze, przygotowują punkty sanitarne. W swoich codziennych przemówieniach radiowych Starzyński podtrzymuje na duchu ludność stolicy. Warszawę opuszczają w pośpiechu przedstawiciele obcych placówek dyplomatycznych, pozostaje jednak amerykański dziennikarz zafascynowany bohaterską postawą mieszkańców i ich prezydenta. Tymczasem sytuacja w mieście jest z każdym dniem coraz trudniejsza, brakuje wody, elektryczności, lekarstw. 26 września zapada decyzja o kapitulacji. W sztabie naczelnego dowództwa pojawia się zdesperowany młody żołnierz z zamiarem zabicia gen. Rómmla, który jego zdaniem zdradził ojczyznę, godząc się na kapitulację. Do zabójstwa jednak nie dochodzi. Niemcy wkraczają do Warszawy, Starzyński nie chce skorzystać z ostatniej szansy wyjazdu - swoje miejsce w samolocie odstępuje amerykańskiemu dziennikarzowi. Miesiąc później zostaje aresztowany w swoim gabinecie przez gestapo i wywieziony w nieznane miejsce. 20:00 PANORAMA KINA POLSKIEGO - PTAKI ŚPIEWAJĄ W KIGALI Dramat społeczny, 108 min, Polska, 2017 Reżyseria: Joanna Kos - Krauze, Krzysztof Krauze Aktorzy: Jowita Budnik, Eliane Umuhire, Witold Wieliński, Ciza Remy Muhirwa, Herve Kimenyi Rutaremara, Didacienne Nibagwire, Anna Ilczuk, Aleksander Mikołajczak, Jerzy Gudejko, Maciej Tomaszewski Obraz psychologicznych konsekwencji ludobójstwa w Rwandzie w 1994 roku zmieniający się we wspaniałą, dramatyczną, ale pełną nadziei i zaskakująco aktualną opowieść o życiu i sensie życia naznaczonego traumą. Pochodząca z plemienia Tutsi Claudine Mugambira (Eliane Umuhire) jest córką cenionego rwandyjskiego ornitologa. Po masakrze, w której ginie jej ojciec, polska ornitolożka Anna Keller (Jowita Budnik), która przez lata prowadziła badania nad sępami w Afryce, pomaga dziewczynie uciec do Polski. Anna blisko współpracowała z ojcem Claudine. Była świadkiem jego brutalnej śmierci. Sama również stała się ofiarą bezwzględnej przemocy. Po powrocie do kraju to traumatyczne doświadczenie ożywa w niej nieustannie, osaczając jej umysł powracającymi przebłyskami pamięci. Wspomnienie terroru sprawia, że Anna czuje trudność w zaakceptowaniu spokojnego, powolnego i obojętnego wobec wydarzeń w Afryce życia w Polsce. Jednocześnie bohaterka odczuwa potrzebę radykalnego odwrócenia się, ucieczki od afrykańskich przeżyć, jednak obecność Claudine uniemożliwia to. Obie kobiety, głęboko pogrążone w cierpieniu, przechodzą powolny i przejmujący proces stopniowego powrotu do zdrowia i odbudowy codziennego życia. Powstało wiele filmów na temat ludobójstwa w Rwandzie, jak również znakomitych obrazów pokazujących rolę kobiet we współczesnym świecie. "Ptaki śpiewają w Kigali" autorstwa Joanny Kos - Krauze i Krzysztofa Krauzego to jednak pierwszy film łączący oba wątki: Rwandę i kobiety. Obraz jednocześnie prywatny i uniwersalny, autorski, ale z ogromnym potencjałem komercyjnym, zdolny do poruszenia serc widzów na całym świecie. 22:05 KRONOS - LITOŚĆ Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Piotr Nowak (prowadzący) W kolejnym odcinku profesor Piotr Nowak wraz z zaproszonymi do studia gośćmi dyskutuje na temat pojęcia litość. Litość oznacza współczucie dla czyjegoś cierpienia, nieszczęścia, chęć udzielenia pomocy. Czy okazywanie komuś współczucia jest równoznaczne z litością?. Współczucie, współodczuwanie, litość - czy są to synonimy, czy raczej słowa, przy pomocy których dopiero uczymy się stopniować nasz stosunek do ludzi ubogich i potrzebujących? 22:40 SCENA MUZYCZNA - MIST Koncert, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Mist, Maciej Pruchniewicz, Szymon Siwierski, Artur Orzech (prowadzący) W kolejnym wydaniu "Sceny muzycznej" wystąpi zespół MIST - Pruchniewicz/Siwierski. To projekt ojca i syna oparty na muzyce improwizowanej z pogranicza ambientu, jazzu, etno i elementów klasyki. Maciej Pruchniewicz to gitarzysta, kompozytor i producent muzyczny. Brał udział w wielu projektach, współpracując z artystami polskimi i zagranicznymi, m.in. Wojtkiem Waglewskim, Michałem Urbaniakiem, Tadeuszem Nalepą, Małgorzatą Ostrowską, Mateuszem Pospieszalskim, Jerzym Słomińskim, Kiparą Yusuph, Osvaldo Baltodano, Luisem Varona. Na początku drogi muzycznej najbliższe były mu klimaty bluesowo - rockowe. Obecnie inspiruje się muzyką improwizowaną z pogranicza jazzu, etno, elementów klasycznych, tworzy także muzykę do spektakli teatralnych i muzyki filmowej. Szymon Siwierski to pianista, klawiszowiec, klarnecista oraz kompozytor. Mimo młodego wieku, zebrał już duże doświadczenie współpracując z wieloma świetnymi muzykami. Już w wieku kilkunastu lat zaczął improwizować na fortepianie i tworzyć własne utwory. Gra w zespole Swiernalis oraz tworzy muzykę do spektakli teatralnych i filmów. Łączy w swojej twórczości brzmienia elektroniczne z instrumentami akustycznymi. W "Scenie muzycznej" wykonają improwizacje na gitarę, fortepian i klarnet. 23:45 ŻELAZNA KLASYKA - PALI SIĘ, MOJA PANNO (HORI, MA PANENKO) Kmediodramat, 70 min, Włochy/Czechosłowacja, 1967 Reżyseria: Milos Forman Scenariusz: Milos Forman Muzyka: Karel Mares Aktorzy: Frantisek Paska, Jan Vostrcil, Jarmila Kucharova, Alena Kvetova, Ladislav Adam Trwają przygotowania do corocznego Balu Strażaków. W tym roku ma on być szczególnie uroczysty, ponieważ Królowa Piękności wybrana w trakcie balu wręczy specjalną nagrodę za długoletnią służbę byłemu przewodniczącemu komitetu strażackiego 86 - letniemu Aloizovi Vranie. "Pali się moja panno" to jeden z pierwszych filmów Milosza Formana. 01:30 MILCZENIE (SILENCE) Dramat, 154 min, Włochy/Tajwan/USA/Meksyk, 2016 Reżyseria: Martin Scorsese Scenariusz: Martin Scorsese, Jay Cocks Zdjęcia: Rodrigo Prieto Muzyka: Kim Allen Kluge, Kathryn Kluge Aktorzy: Andrew Garfield, Adam Driver, Liam Neeson, Tadanobu Asano, Ciaran Hinds XVII wiek. Film rozpoczyna się od sceny, w której portugalski jezuita Cristovao Ferreira jest świadkiem tortur nawróconego Japończyka, pragnącego przyjąć wiarę chrześcijańską. Jezuita jest bezsilny wobec prześladowań i przemocy stosowanych przez japońskie władze. Kilka lat później włoski ksiądz jezuita, Alessandro Valignano, dowiaduje się, że Ferreira sam był poddawany okrutnym torturom i w koncu wyrzekł się swojej wiary. Ale jego uczniowie nie wierzą, że ich mentor mógł się poddać i zrezygnować z walki. Postanawiają go odnaleźć. Dwaj jezuiccy księża Sebastiao Rodrigues i Francisco Garupe wyruszają więc do Japonii, gdzie wciąż są prześladowania i nadal jest wszechobecna przemoc. Ich przewodnikiem zostaje Kichijiro, rybak, który uciekł z Japonii przed terrorem. Dowiadują się, że cała jego rodzina została wymordowana, a on wówczas stracił wiarę. Kiedy księża docierają do japońskiej wioski Tomogi, odkrywają, że miejscowi chrześcijanie żyją w ciągłym strachu przed prześladowaniami. Jezuiccy duchowni, mimo grożącego im niebezpieczeństwa, nie rezygnują z poszukiwań swego mentora. Nie zrezygnują również z głoszenia Słowa Bożego. 04:15 TAMTE LATA, TAMTE DNI - BARBARA KRAFFTÓWNA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadzący) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem lata swojej młodości i najlepsze role wspomina wybitna polska aktorka filmowa i teatralna, Barbara Kraftówna.