TVP Historia Poniedziałek, 09.11.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 9 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1907 - w Warszawie Rosjanie zalegalizowali działalność Towarzystwa Kursów Naukowych - namiastki polskiego uniwersytetu; 1938 - noc kryształowa w Niemczech; 1989 - upadek muru berlińskiego, 07:20 MŁODY PIŁSUDSKI - ODC. 2 Serial historyczny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jarosław Marszewski Scenariusz: Jarosław Sokół, Ewa Wencel Zdjęcia: Michał Sobociński Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Grzegorz Otrębski, Sebastian Cybulski, Marek Kalita, Ewa Wencel, Robert Czebotar, Filip Jacak, Philipp Mogilnitky, Jacek Mikołajczak, Marcin Pempuś, Waldemar Barwiński, Krzysztof Dracz, Evgen Malinowskiy, Georgi Angiełow, Nam Bui Ngoc, Angarag Tsolmon Epicka podróż Ziuka przez Rosję na miejsce zesłania na Syberii. W czasie podróży banda Mandżurów dowodzona przez Fenga, okrada Ziuka z pieniędzy. W drodze na Sybir Ziuk spotyka Dżamila, bojownika kaukaskiego, z którym siedział w więzieniu w Irkucku. Razem próbują uciec z transportu, ale próba ta kończy się niepowodzeniem. W czasie dalszej drogi na zesłanie Dżamil broni młodego Piłsudskiego przed bandą Fenga. Zimowa podróż do Kireńska, miejsca zesłania, dobiega końca. 08:40 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA S.I - ODC. 6 Reportaż, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) Odcinek 6 Żoliborz: dzielnica artystów i kolorowych ptaków. Marek Hłasko urodził się przy ul. Mickiewicza na Żoliborzu, nieopodal przy ul. Krasińskiego 18 mieszkał Juliusz. Gomulicki, a w V kolonii WSM i w Sadach Żoliborskich sam Andrzej Dobosz. Nasz bohater opowie o barwnych sąsiadach, którzy byli Mu bliscy. Pracownię połączoną z mieszkaniem miała tu rzeźbiarka Barbara Zbrożyna i malarka Maria Anto, a sąsiadami pana Andrzeja byli m.in. profesorstwo Maria i Stanisław Ossowscy, a także Daniel Szczechura - reżyser i scenarzysta filmów animowanych, scenograf. 09:30 DZIEŁA, ARCYDZIEŁA - ODC. 14 WILLIAM HOGARTH Reportaż, 5 min, Polska, 2020 Autor: Maryla Guzy Reżyseria: Dariusz Fedorowicz Tworzący w XVIII wieku angielski artysta, William Hogarth, zasłynął dziełami o charakterze satyrycznym i moralizatorskim. Jego ryciny, przeważnie wypuszczane w cyklach, niosły przesłanie tępiące lenistwo i zepsucie, wskazując, że do dobrobytu prowadzą uczciwość i pracowitość. W odcinku poznajemy kilka wybranych dzieł i skupiamy się na ich głębokich przesłaniach. 09:40 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. I Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański W końcu 1944 roku wojna miała się ku końcowi, Hitler liczył na ostatnie uderzenie swoich wojsk. Ofensywa w Ardenach miała rozdzielić wojska amerykańskie od brytyjskich i doprowadzić do zajęcia przez Niemcy portu w Antwerpii. Istotnym elementem operacji była akcja Otto Skorzennego, którego żołnierze przebrani w amerykańskie mundury siali zamęt wśród aliantów. Ofensywa niemiecka załamała się, co wzmorzyło bombardowanie niemieckich miast. Żołnierze SS rozpoczęli masową grabież bogactw zgromadzonych przez Rzeszę. Bogactwa te miały być kluczem w ucieczce. 11:40 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - OCZY SZEROKO OTWARTE Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) W tym odcinku: W stanie wojennym aparat fotograficzny bywał potężną bronią w walce z komuną. Szmuglowane na Zachód zdjęcia odsłaniały prawdę, którą rządzący pragnęli ukryć przed światem. Odwaga fotografów stanu wojennego pokazywała, jak naprawdę wygląda wojna reżimu z własnym narodem. Fotografie z ulicznych zadym i pacyfikacji strajkujących zakładów trafiały na czołówki gazet, prezydent Reagan osobiście dziękował za zdjęcia, które zdemaskowały oficjalny przekaz, że porządek panuje w Warszawie. W Archiwum Zimnej Wojny ci, którzy mieli odwagę wycelować obiektyw w wojsko na ulicach polskich miast. 12:10 NAD NIEMNEM - ODC. 2/4 Serial obyczajowy, 52 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Iwona Pawlak, Marta Lipińska, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Bożena Rogalska, Jacek Chmielnik, Michał Pawlicki, Jerzy Zygmunt Nowak, Ewa Decówna, Ewa Wencel, Jan Prochyra, Zbigniew Bogdański Zygmunt Korczyński chciałby uczynić z Justyny swoją kochankę. Ona tymczasem zakochuje się, z wzajemnością, w Janku Bohatyrowiczu. Jej pierwsza wizyta w zaścianku staje się wielkim wydarzeniem; jedni okazują jej życzliwość, drudzy wylewają przed nią pretensje do dworu. Anzelm i Jan Bohatyrowiczowie prowadzą Justynę na grób legendarnych przodków rodu, Jana i Cecylii, a także mogiłę, w której leżą brat Benedykta Korczyńskiego i brat Anzelma Bohatyrowicza. Tymczasem Teofil Różyc prosi swoją kuzynkę Kirłową, by wybadała, czy Justyna zechciałaby go poślubić. 13:15 GOOD BYE LENIN (GOOD BYE LENIN) Film komediowy, 116 min, Niemcy, 2003 Reżyseria: Wolfgang Becker Scenariusz: Bernd Lichtenberg, Wolfgang Becker Zdjęcia: Martin Kukula Muzyka: Yann Tiersen Aktorzy: Daniel Bruhl, Katrin Sass, Chulpan Khmatova, Maria Simon, Florian Lukas, Alexander Beyer, Burghart Klaussner, Michael Gwisdek Symbolem zjednoczenia Niemiec stał się upadek muru berlińskiego. Demontaż tej solidnej betonowej budowli - oddzielającej przez blisko trzydzieści lat Berlin Wschodni od Berlina Zachodniego rozpoczęto jesienią 1989 roku. Główny wątek filmu Wolfganga Beckera koncentruje się właśnie wokół tych historycznych wydarzeń. Narrator opowieści, Alex Kerner, przedstawiciel typowej rodziny z Berlina Wschodniego, wspomina najpierw rok 1978. Miał wtedy 11 lat. To wówczas pierwszy niemiecki kosmonauta znalazł się na pokładzie radzieckiego statku kosmicznego Sojuz, a ojciec chłopaka - lekarz - uciekł na Zachód. Zostawił w NRD żonę i dwoje nieletnich dzieci: Aleksa i jego nieco starszą siostrę Ariane. Już nigdy nie dał znaku życia. Po odejściu męża Christiane Kerner zamknęła się w sobie, przeżyła silną depresję, trafiła nawet na kilka miesięcy do szpitala. Ale w końcu wróciła do domu. Spakowała rzeczy męża i oddzieliła grubą kreską przeszłość. Od tej pory była związana ślubem jedynie z socjalistyczną ojczyzną. W rodzinie nie wspominano więcej o ojcu. Christiane całym sercem poświęciła się dzieciom i pracy. Za wkład w budowę i rozwój socjalistycznego kraju odbierała najwyższe odznaczenia państwowe. Mija dziesięć lat. 7 października 1989 roku NRD obchodzi swoje 40 - lecie. Trwa wielkie święto narodowe, ale w powietrzu czuje się nadchodzące zmiany. Tego dnia wieczorem na znak protestu przeciwko reżimowej władzy ludzie wychodzą na ulice. Służby porządkowe brutalnie rozpędzają demonstrujące tłumy. Wśród aresztowanych jest Alex. Wleczonego po ulicy syna dostrzega matka wybierająca się właśnie na oficjalne uroczystości z okazji państwowego święta. Policja nie reaguje na rozpaczliwe krzyki kobiety, która w końcu pada na jezdnię wskutek zawału serca. Nikt nie udziela jej pomocy. Alex wraz z setkami innych uczestników antypaństwowej demonstracji trafia do aresztu. Wkrótce zostaje zwolniony, by odwiedzić przebywającą w szpitalu w stanie śpiączki matkę. Jej stan jest poważny. Zbyt późno podjęto reanimację i nie wiadomo, czy kiedykolwiek się obudzi. Tymczasem następuje zmiana systemu politycznego w NRD. I sekretarz partii Erich Honecker zostaje odsunięty od władzy. 9 listopada 1989 roku rozpoczyna się gigantyczna rozbiórka muru berlińskiego. Wszystko, w co Christiane głęboko wierzyła przez tyle lat, w ciągu zaledwie dwóch miesięcy rozpadło się jak domek z kart. W kraju zachodzą coraz większe zmiany, a Christiane wciąż pozostaje w stanie śpiączki. Przy jej łóżku czuwa Alex, który wierzy, że matka wróci do zdrowia. Pewnego dnia Christiane budzi się, ale jej stan nadal jest poważny. Lekarze przestrzegają syna, że życiu jego matki wciąż grozi niebezpieczeństwo. Każdy wstrząs może ją zabić. Tymczasem kobieta nie ma pojęcia o zmianie systemu. Nie wie, że ukochana NRD przestała istnieć, runął mur berliński, otwarto granice i życie w Niemczech teraz wygląda zupełnie inaczej. Zmieniły się również jej dzieci. Ariane rzuciła studia ekonomiczne i robi "karierę" w Burger Kingu, a Alex sprzedaje talerze do odbioru telewizji satelitarnej. Dzieci nie mogą dopuścić, by te szokujące wiadomości dotarły do ciężko chorej Christiane. Dalsza, znacznie pogodniejsza część filmu, pokazuje, jak z miłości do ukochanej osoby można "zmienić" świat, "odwrócić" bieg historii. Wraz z przyjaciółmi i siostrą Ariane, Alex próbuje sztucznie odtworzyć sytuację w kraju sprzed choroby matki. Ich pomysłowość i poświęcenie nie mają granic. 15:25 PERU - KRAINA SKRAJNOŚCI - LAS DESZCZOWY AMAZONII (PERU: EXTREME PLANET. 1. AMAZON RAINFOREST) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Jean - Thomas Renaud Miniseria dokumentalna o przyrodzie Peru. To dzieło jednego z najlepszych fotografów przyrody na świecie, Cyrila Ruoso. To pełna przygód podróż przez trzy najbardziej ekstremalne ekosystemy na naszej planecie: nieprzenikniony las deszczowy Amazonki, górskie drapacze chmur w Andach i pustynne równiny wybrzeża Pacyfiku w Peru. Ekipa filmowa podąża ze wschodu na zachód, co daje wyjątkową okazję do odkrywania wspaniałych krajobrazów i bogatych różnorodnością życia zwierząt i roślin, które zdołały dostosować się do warunków ekstremalnego klimatu upału, wilgotności, wysokości, zimna lub suszy. Podczas poszukiwania rzadkich gatunków spotykają się z naukowcami i będą odkrywać, co łączy te trzy ekosystemy ze sobą. Odc. 1 Las deszczowy Amazonii; Odc. 2 Andy i Altiplano; Odc. 3 Wybrzeże Pacyfiku 17:50 HISTORIA POLSKI - DROGI DO NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 1988 Scenariusz: Jerzy Ziarnik Zdjęcia: Leszek Krzyżanowski, Andrzej Arwar, Jerzy Ciechomski Wykonawcy: Andrzej Racławicki Pierwsza część filmu dokumentalnego o sytuacji społeczno - gospodarczej w Polsce od wybuchu I wojny światowej poprzez wydarzenia na frontach europejskich i udział formacji polskich w działaniach wojennych, do powstania Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego i tymczasowej Rady Stanu, którą marszałek przekazuje Polskiej Organizacji Wojskowej. Film oparty jest głównie na ikonografii i na fragmentach filmów archiwalnych. 19:20 MŁODY PIŁSUDSKI - ODC. 3 Serial historyczny, 43 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jarosław Marszewski Scenariusz: Jarosław Sokół, Ewa Wencel Zdjęcia: Wojciech Suleżycki Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Grzegorz Otrębski, Mariusz Kiljan, Kiljan Zielińska, Wiktoria Gorodeckaja, Ewa Wencel, Krzysztof Wach, Dominik Bąk, Grzegorz Mielczarek, Lena Frankiewicz, Jarosław Gajewski, Marta Wiśniewska, Piotr Piksa, Tomasz Bielawiec, Kirill Glaz, Pavel Kryksonou Po powrocie z syberyjskiego zesłania, Ziuk próbuje od nowa rozpocząć życie w rodzinnym Wilnie. Popada w depresję, którą lekarz określa jako syberyjską melancholię - przypadłość, na którą cierpi większość byłych zesłańców. Nie dają mu spokoju wspomnienia wielkiej miłości, którą przeżył na dalekiej Syberii. Tymczasem carskie represje wobec Polaków nasilają się. Trwa przyśpieszona rusyfikacja. Polaków obowiązuje zakaz mówienia w ojczystym języku poza własnym domem. Ziuk jako politycznie podejrzany musi co tydzień meldować się w żandarmerii. Powoli dojrzewa do decyzji, żeby porzucić zwyczajne życie i zaangażować się w konspiracyjną działalność przeciwko caratowi. 20:20 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - MARIA STUART, KRÓLOWA FRANCJI I SZKOCJI (MARIE STUART: REINE DE FRANCE ET D'ECOSSE) Film dokumentalny, 120 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Historia w postaciach zapisana - Maria Stuart, królowa Francji i Szkocji. Królowa Maria Stuart urodziła się w Szkocji, 8 grudnia 1542 roku, była jedną z najbardziej katolickich królowych. Ale swe dzieciństwo spędziła we Francji, ponieważ jej francuska matka, Marie de Guise, chciała ją chronić przed zawieruchą wojny na wyspach brytyjskich. Maria powróciła do kraju swoich przodków już jako młoda wdowa po królu Francji. Przyjechała do Szkocji, aby objąć rządy i zmierzyć się z rosnącym wpływem religii protestanckiej. Niestety w wyniku rywalizacji ze swą kuzynką Elżbietą I, straciła tron Szkocji, a później została aresztowana i stracona - 8 lutego 1587 roku. 22:35 SPÓR O HISTORIĘ - POLSKIE ZWYCIĘSTWA. BITWA POD PŁOWCAMI Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Program studyjny, w którym historycy dyskutują o ważnych wydarzeniach z naszej historii. 27 września 1331 roku na polach pod Płowcami doszło do bitwy pomiędzy wojskami Władysława Łokietka a oddziałami zakonu krzyżackiego, dowodzonymi przez komtura krajowego chełmińskiego Otta von Lauterberga, marszałka zakonu Dietricha von Altenburga i wielkiego komtura Ottona von Bonsdorfa. Bitwa nie została rozstrzygnięta, jednak zatrzymała ofensywę krzyżacką, co było sukcesem Łokietka. Jak doszło do tej batalii i jakie miała ona konsekwencje? Co poprzedziło bitwę? Prośba Łokietka skierowana w 1308 roku do Krzyżaków o pomoc w obronie Pomorza Gdańskiego przed Brandenburgią, w efekcie Krzyżacy zajmują Pomorze i część Kujaw. Późniejsze relacje z Krzyżakami; jakie tereny zajmowali Krzyżacy? Rola Jana Luksemburskiego: umowa o współdziałaniu z Krzyżakami przeciwko Polsce. Wybitna pomoc dla Łokietka ze strony Bolka II, księcia świdnickiego, ostatniego suwerennego władcy na Śląsku: zatrzymał armię czeską pod Niemczą a później pod Głogowem, w efekcie Czesi nie dotarli pod Płowce. Na czyją pomoc mógł liczyć Łokietek? Siły krzyżackie; nie było wielkiego mistrza krzyżackiego; ok. 6 - 7 tys. , nie przekraczały 10 tys. Siły Łokietka: 4 - 5 tys. Dlaczego właśnie Płowce? Gdzie Łokietek ukrył armię? Rola syna Łokietka, Kazimierza w bitwie. Plan bitwy. Straty obu stron. Kto zwyciężył? Znaczenie bitwy pod Płowcami; na jak długo zatrzymała ekspansję Zakonu? [Pomimo zwycięstwa Łokietka, Krzyżacy zagarnęli ziemię dobrzyńska i Kujawy]. Skarga na Krzyżaków. 01:00 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. I Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański W końcu 1944 roku wojna miała się ku końcowi, Hitler liczył na ostatnie uderzenie swoich wojsk. Ofensywa w Ardenach miała rozdzielić wojska amerykańskie od brytyjskich i doprowadzić do zajęcia przez Niemcy portu w Antwerpii. Istotnym elementem operacji była akcja Otto Skorzennego, którego żołnierze przebrani w amerykańskie mundury siali zamęt wśród aliantów. Ofensywa niemiecka załamała się, co wzmorzyło bombardowanie niemieckich miast. Żołnierze SS rozpoczęli masową grabież bogactw zgromadzonych przez Rzeszę. Bogactwa te miały być kluczem w ucieczce. 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ROMMEL Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckiemu feldmarszałkowi Erwinowi Rommlowi. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.