TVP Historia Wtorek, 10.11.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 10 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1444 - bitwa pod Warną; 1910 - Lew Tołstoj opuścił swój dom w Jasnej Polanie; 1918 - Józef Piłsudski powrócił z Magdeburga do Warszawy; 07:20 MŁODY PIŁSUDSKI - ODC. 3 Serial historyczny, 43 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jarosław Marszewski Scenariusz: Jarosław Sokół, Ewa Wencel Zdjęcia: Wojciech Suleżycki Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Grzegorz Otrębski, Mariusz Kiljan, Kiljan Zielińska, Wiktoria Gorodeckaja, Ewa Wencel, Krzysztof Wach, Dominik Bąk, Grzegorz Mielczarek, Lena Frankiewicz, Jarosław Gajewski, Marta Wiśniewska, Piotr Piksa, Tomasz Bielawiec, Kirill Glaz, Pavel Kryksonou Po powrocie z syberyjskiego zesłania, Ziuk próbuje od nowa rozpocząć życie w rodzinnym Wilnie. Popada w depresję, którą lekarz określa jako syberyjską melancholię - przypadłość, na którą cierpi większość byłych zesłańców. Nie dają mu spokoju wspomnienia wielkiej miłości, którą przeżył na dalekiej Syberii. Tymczasem carskie represje wobec Polaków nasilają się. Trwa przyśpieszona rusyfikacja. Polaków obowiązuje zakaz mówienia w ojczystym języku poza własnym domem. Ziuk jako politycznie podejrzany musi co tydzień meldować się w żandarmerii. Powoli dojrzewa do decyzji, żeby porzucić zwyczajne życie i zaangażować się w konspiracyjną działalność przeciwko caratowi. 08:35 HISTORIA POLSKI - DROGI DO NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 1988 Scenariusz: Jerzy Ziarnik Zdjęcia: Leszek Krzyżanowski, Andrzej Arwar, Jerzy Ciechomski Wykonawcy: Andrzej Racławicki Pierwsza część filmu dokumentalnego o sytuacji społeczno - gospodarczej w Polsce od wybuchu I wojny światowej poprzez wydarzenia na frontach europejskich i udział formacji polskich w działaniach wojennych, do powstania Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego i tymczasowej Rady Stanu, którą marszałek przekazuje Polskiej Organizacji Wojskowej. Film oparty jest głównie na ikonografii i na fragmentach filmów archiwalnych. 09:40 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. II Kameralne i studyjne (widowisko), 44 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański W ostatnich miesiącach istnienia III Rzeszy, kiedy klęska hitlerowskich Niemiec była nieunikniona, członkowie SS zaczęli przejawiać niezwykłą aktywność. Esesmani wdzierali się do niemieckich banków i wywozili stamtąd złoto i kosztowności. Zrabowane w czasach świetności w podbitych krajach oraz odebrane ofiarom obozów koncentracyjnych skarby były następnie starannie ukrywane. Dzięki owym bogactwom liczni zbrodniarze z SS mogli liczyć na dostatnie życie w powojennym świecie. O działaniach Niemców wiedział amerykański kontrwywiad... 10:40 GIGANCI HISTORII - ODC. 13. IGNACY JAN PADEREWSKI - OJCIEC NIEPODLEGŁEJ Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Nazywano go "mistrzem największym ze wszystkich", "królem pianistów", "czarodziejem klawiatury", koncertował przed królową Wiktorią i prezydentami Stanów Zjednoczonych. Był przyjacielem koronowanych głów, polityków i znakomitych artystów. Ale przede wszystkim był żarliwym patriotą. Kiedy Polska walczyła o niepodległość, wykorzystał swoją popularność i kontakty, by działać na rzecz Polski i Polaków. W niepodległej Polsce objął stanowisko premiera. Ignacy Jan Paderewski ojciec Niepoległej! To temat tego odcinka teleturnieju"Giganci historii". 11:40 WOJOWNICY CZASU - RYCERZEM BYĆ, CZYLI TURNIEJ W GNIEWIE Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Historia i tradycje polskich zwycięstw i polskich formacji wojskowych na przestrzeni tysiąclecia odżywają dziś dzięki entuzjastom - rekonstruktorom, kolekcjonerom i poszukiwaczom. Cykl pokaże historie ludzi i przedmiotów, egzemplarzy starej broni, historii zapomnianych bitew, które teraz zyskują nowe życie. Każdy odcinek opowie historię broni lub bitwy i człowieka bądź grupy ludzi, którzy pasjonując się historią, odtwarzają ją możliwie wiernie i widowiskowo. Każda z opowiadanych historii dzięki obecności wątku historycznego zawierającego komentarz oraz ikonografię, będzie mieć, prócz wartości sentymentalnej i patriotycznej, także walor edukacyjny. 12:10 NAD NIEMNEM - ODC. 3/4 Serial obyczajowy, 56 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Iwona Pawlak, Marta Lipińska, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Bożena Rogalska, Jacek Chmielnik, Michał Pawlicki, Jerzy Zygmunt Nowak, Ewa Decówna, Ewa Wencel, Jan Prochyra, Zbigniew Bogdański Kirło i jego żona gorliwie swatają Różyca, ale Justyna patrzy na niego z obrzydzeniem. Pomaga Bohatyrowiczom w czasie żniw. Dowiaduje się, że matka Janka marzy o ślubie syna z bogatą sąsiadką, Jadwigą Domuntówną. Mimo to Justyna spędza coraz więcej czasu z Janem, a także Anzelmem. Ciotka Marta namawia ją na małżeństwo z Różycem, choć sama kiedyś popełniła błąd, odrzucając człowieka, którego kochała. Na wiadomość o zamiarach Różyca wobec Justyny Zygmunt Korczyński jedzie do Korczyna. Prosi dziewczynę o wybaczenie i przekonuje, że ich młodzieńcza miłość może się odrodzić. 13:20 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - ODC. 4 WYSPY OSTATNICH NADZIEI Film dokumentalny, 13 min, Polska, 2020 Scenariusz: Marek Szczepanek, Grzegorz Styła Wykonawcy: Krzysztof Mroczkowski (prowadzący) Wraz z kapitulacją Francji, na rozkaz generała Sikorskiego, Wojsko Polskie uciekając przed armią niemiecką ewakuowało się do Wielkiej Brytanii przeróżnymi drogami, często pod ostrzałem samolotów i okrętów nieprzyjaciela. 13:35 EKSPERTYZA - ODC. 11 EKSHUMACJA W CENTRUM MIASTA Reportaż, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Wykonawcy: Dr Tomasz Kupiec Odkrycie w 2019 rokiu szczątków ludzkich obok katedry w Częstochowie może być przełomem, jeśli chodzi o ujawnienie nieznanej do tej pory historykom mogiły lub też mogił ofiar prawdopodobnie największej masakry ludności cywilnej w Polsce podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku, dokonanej przez Niemców. 14:05 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - BAJKOPISARZ LA FONTAINE (JEAN DE LA FONTAINE, L'HOMME FABLES) Film dokumentalny, 102 min, Francja, 2019 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel La Fontaine to człowiek o wielu twarzach, autor, którego "Bajki" są we Francji obowiązkową lekturą szkolną. Genialny gawędziarz, erudyta i człowiek wielkiej odwagi - w pełni wolny. Nicolas Fouquet, światowiec, bogaty minister finansów młodego króla Ludwika XIV i wielki mecenas sztuki swoich czasów, pomógł w rozwoju talentu La Fontaine ' a. Po aresztowaniu Fouqueta, La Fontaine odważnie podjął się jego obrony. Niestety mimo wielkiego talentu i sławy, jaką cieszył się już za życia, La Fontaine umarł samotnie, w nędzy. 16:00 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 13 RZECZPOSPOLITA OBOJGA NARODÓW CZYLI KUCHNIA ZŁOTEGO WIEKU Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) Tym razem poznamy przepis na szczupaka w galarecie z białego sosu i litewskie kołduny. 16:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAMIĘTAĆ BĘDZIEMY Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Zdjęcia: Michał Wilczopolski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. 1/ Pamiętać będziemy. Wydawałoby się, że w naszych wędrówkach historycznych już nic nas nie zaskoczy. A jednak od czasu do czasu coś wprawia nas w osłupienie. Tak jak czołg renault FT - 17, stojący na postumencie przy jednej z ulic w Wołominie. Te czołgi swego czasu odegrały wielką rolę w czasie bitwy warszawskiej. W roku 1916 w głowach francuskich sztabowców zrodziła się idea czołgu lekkiego, zwrotnego, dającego wsparcie piechocie, z obrotową wieżą. A w roku 1917 już rozpoczęła się jego produkcja seryjna. FT - 17 natychmiast okrzyknięto konstrukcją rewelacyjną i do dziś niektóre jego rozwiązania uznawane są za klasyczne. 2/ Niebawem pierwszy lot/ Następnie powrócimy do budowy repliki Orlika olimpijskiego - fantastycznej konstrukcji Antoniego Kocjana. W warsztacie Jerzego Gruchalskiego, rekonstruktora zabytkowych samolotów - budowa zbliża się już do finału. 17:00 TU WSZYSTKO JEST POLSKĄ - ODC. 10 SILNA I KRUCHA Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący) Jak zawsze trudno jest przewidywać alternatywną wersję historii. Z pewnością jednak można powiedzieć, że Sobieski bronił tego, co Wawel uosabia w wymiarze polskiej, ale i europejskiej historii opartej na dziedzictwie chrześcijańskim. Gdy państwo jest silne i odnosi sukcesy, pojawiają się tendencje, by lekceważyć z pozoru drobne wady, bo przecież nic nie jest doskonałe. Ale z czasem zaniedbywane albo bagatelizowane negatywne praktyki polityczne mogą sprawić, że to co silne, stanie się kruche i podatne na zepsucie. Bardzo ryzykownie jest wtedy liczyć, że na czele państwa pojawi się wybitny wódz lub polityk, który będzie w stanie wskrzesić tę siłę i zneutralizować rosnące zagrożenie. Na ten temat prowadzi rozmowy Piotr Legutko z gośćmi programu. 17:30 HISTORIA POLSKI - DROGI DO NIEPODLEGŁOŚCI - ODC. 2 Film dokumentalny, 52 min, Polska, 1988 Reżyseria: Jerzy Ziarnik Scenariusz: Jerzy Ziarnik Zdjęcia: Leszek Krzyżański, Andrzej Arwar Wykonawcy: Andrzej Racławicki Film montażowy, oparty na bogatych materiałach ikonograficznych. Polityczna i społeczna sytuacja Polski w latach 1917 - 1918 przedstawiona w kontekście najważniejszych wydarzeń tego okresu w Europie podczas dwóch ostatnich lat pierwszej wojny światowej i ruchów rewolucyjnych wnoszących istotne zmiany na mapę Europy. 18:45 MŁODY PIŁSUDSKI - ODC. 4 Serial historyczny, 42 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jarosław Marszewski Scenariusz: Jarosław Sokół, Ewa Wencel Zdjęcia: Wojciech Suleżycki Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Grzegorz Otrębski, Mariusz Kiljan, Zuzanna Zielińska, Wiktoria Gorodeckaja, Ewa Wencel, Piotr Czarniecki, Michał Lewandowski, Joanna Kuberska, Marek Nędza, Karol Pocheć, Cezary Kołacz, Piotr Piksa, Marta Wiśniewska, Juliusz Chrząstowski, Ewa Florczak Ziuk angażuje się w działalność socjalistyczną w Wilnie. Razem z przyjaciółmi Aleksandrem Sulkiewiczem oraz Stanisławem Wojciechowskim próbują pozyskać dla sprawy nowych zwolenników. W swoich poszukiwaniach Ziuk trafia do salonu Marii Juszkiewiczowej, którą otacza nimb wielkomiejskiej socjalistki wydalonej z Warszawy za nielegalną działalność oświatową. Kobieta robi na nim wrażenie. W jej salonie Ziuk zawiera też inną znajomość, która zaważy na jego dalszym życiu. Poznaje Romana Dmowskiego, który fascynuje go swoją osobą i poglądami. Obu mężczyzn łączy odraza do ugodowej postawy wobec caratu oraz żarliwa wiara w odzyskanie przez Polskę niepodległości. Wkrótce jednak ich drogi rozchodzą się na zawsze w gwałtowny sposób. 19:50 TAJEMNICE III RZESZY (SEZON II) - ODC. 4/5 ZŁOTO NAZISTÓW (ODC. 4/5 NAZI GOLD) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Friedrich Schrerer, Steffi Schlobel, Thomas Staehler Scenariusz: Guido Knopp Kiedy alianci przekraczali wschodnią granicę Niemiec, naziści pośpiesznie chowali zrabowane skarby z okupowanych krajów. Najczęściej chowali je w podziemnych sztolniach i ukrytych bunkrach. Część z nich alianci odnaleźli, ale duża cześć przepadła. Co stało się z bogactwami zrabowanymi przez Niemców w czasie II wojny światowej? Jaka część z nich powróciła do prawowitych właścicieli? 20:50 GUŁAG. ŻYCIE W SOWIECKIM RAJU (GULAG, A LIFE UNDER THE SOVIET SYSTEM) Film dokumentalny, 57 min, Francja, 2019 Reżyseria: Michael Prazan Film dokumentalny powracający pamięcią do gułagów - obozów pracy przymusowej w ZSRR. System ten został założony dekretem WCKW w 1918 roku, wkrótce po rewolucji październikowej. Przemieszczał i niszczył miliony istnień, to była jedna z najbardziej brutalnych sieci obozów pracy przymusowej. Jednak historia gułagów pozostaje w dużej mierze nieznana i nieudokumentowana do dziś. Od Moskwy po skrajne granice wschodniej Syberii, film wnikliwie przygląda się jednemu z najbardziej brutalnych systemów penitencjarnych XX wieku, który pozostawił głęboką bliznę w narodzie rosyjskim. Autorem filmu jest Michael Prazan, narratorem zaś wnuczka więźnia Assii. Film łączy w sobie materiały archiwalne oraz wyjątkowe świadectwa byłych więźniów. Ich głosów nie będzie można więc zapomnieć. 22:00 PO PRLU - ŻYCIE ARTYSTYCZNE I KULTURALNE W III RP CZ. 1 Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gośćmi, Moniką Małkowską, krytykiem sztuki, dziennikarką i publicystką oraz Piotrem Goćkiem, dziennikarzem i publicystą, rozmawia o tym, w jakiej sytuacji znaleźli się artyści i w ogóle ludzie kultury po 1989 roku, a także o tym, jak wyglądało finansowanie działalności artystycznej w III RP. 22:35 RÓŻYCZKA Dramat, 113 min, Polska, 2011 Reżyseria: Jan Kidawa - Błoński Scenariusz: Maciej Karpiński, Jan Kidawa - Błoński Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Andrzej Seweryn, Magdalena Boczarska, Robert Więckiewicz, Grażyna Szapolowska, Jan Frycz, Jacek Braciak, Krzysztof Globisz, Julia Kornacka, Jerzy Kamas, Władysław Kowalski, Aleksander Bednarz, Stefan Burczyk Na FPFF w Gdyni w 2010 Grand Prix, nagroda za dźwięk oraz za pierwszoplanową rolę kobiecą. Nagrody na festiwalach w Moskwie, Chicago, San Francisco i in. W 2011 Orzeł dla Roberta Więckiewicza za najlepszą główną role męską. Opowieść zainspirowana prawdziwymi wydarzeniami (m. in. historią Pawła Jasienicy i jego związku z Zofią O'Bretenny, drugą żoną, która po latach okazała się być donoszącą na niego agentką SB). Niebezpieczna gra uczuć między cenionym pisarzem, jego piękną młodą żoną oraz jej kochankiem, rozgrywająca się w burzliwych latach 60. Znany pisarz (Andrzej Seweryn) przeżywa romans z dużo młodszą od siebie, piękną kobietą (Magdalena Boczarska). Wbrew wywołującej oburzenie środowiska różnicy wieku, wykształcenia i pozycji intelektualista poślubia atrakcyjną "dziewczynę znikąd". Zaślepiony uczuciem nie podejrzewa, że ich kontrowersyjny związek może nie być kwestią przypadku. Nie wie, że jego partnerka od dawna spotyka się po kryjomu z innym mężczyzną (Robert Więckiewicz), z którym łączy ją nie tylko silna namiętność, ale i groźna intryga. Zaangażowana w niemoralny układ z agentem, przekazuje mu informacje mające służyć kompromitacji pisarza. Erotyczna fascynacja kochankiem stopniowo przeradza się w głębokie uczucie, choć kobieta zdaje sobie sprawę, że jest jedynie narzędziem w zaplanowanej akcji tajnych służb. 00:40 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. II Kameralne i studyjne (widowisko), 44 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański W ostatnich miesiącach istnienia III Rzeszy, kiedy klęska hitlerowskich Niemiec była nieunikniona, członkowie SS zaczęli przejawiać niezwykłą aktywność. Esesmani wdzierali się do niemieckich banków i wywozili stamtąd złoto i kosztowności. Zrabowane w czasach świetności w podbitych krajach oraz odebrane ofiarom obozów koncentracyjnych skarby były następnie starannie ukrywane. Dzięki owym bogactwom liczni zbrodniarze z SS mogli liczyć na dostatnie życie w powojennym świecie. O działaniach Niemców wiedział amerykański kontrwywiad... 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAMIĘTAĆ BĘDZIEMY Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Zdjęcia: Michał Wilczopolski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. 1/ Pamiętać będziemy. Wydawałoby się, że w naszych wędrówkach historycznych już nic nas nie zaskoczy. A jednak od czasu do czasu coś wprawia nas w osłupienie. Tak jak czołg renault FT - 17, stojący na postumencie przy jednej z ulic w Wołominie. Te czołgi swego czasu odegrały wielką rolę w czasie bitwy warszawskiej. W roku 1916 w głowach francuskich sztabowców zrodziła się idea czołgu lekkiego, zwrotnego, dającego wsparcie piechocie, z obrotową wieżą. A w roku 1917 już rozpoczęła się jego produkcja seryjna. FT - 17 natychmiast okrzyknięto konstrukcją rewelacyjną i do dziś niektóre jego rozwiązania uznawane są za klasyczne. 2/ Niebawem pierwszy lot/ Następnie powrócimy do budowy repliki Orlika olimpijskiego - fantastycznej konstrukcji Antoniego Kocjana. W warsztacie Jerzego Gruchalskiego, rekonstruktora zabytkowych samolotów - budowa zbliża się już do finału. 02:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CENA ZWYCIĘSTWA CZ. 1 Magazyn, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego ofiarom i stratom Związku Radzieckiego.