TVP Historia Środa, 11.11.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1918 - rozejm w Compiegne; 1918 - pierwszy dzień odzyskiwanej niepodległości Polski; 1939 - Niemcy kazali zamknąć kościoły w okupowanej Warszawie; 1979 - zakazana przez komunistów demonstracja przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie. 07:15 WYŚPIEWANA HISTORIA - MARSZ PIERWSZEJ BRYGADY Teledysk, 6 min, Polska, 2015 Scenariusz: Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Wojciech Szczygielski Ten teledysk oparty jest na pytaniu: czym jest współczesny patriotyzm, czym są współczesne Legiony. W jakim stopniu jesteśmy podobni do młodych ludzi, którzy w czasie pierwszej wojny światowej walczyli w Legionach, a w czasie drugiej tworzyli AK. Czym jest nasz patriotyzm w czasie pokoju? 07:30 MŁODY PIŁSUDSKI - ODC. 4 Serial historyczny, 42 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jarosław Marszewski Scenariusz: Jarosław Sokół, Ewa Wencel Zdjęcia: Wojciech Suleżycki Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Grzegorz Otrębski, Mariusz Kiljan, Zuzanna Zielińska, Wiktoria Gorodeckaja, Ewa Wencel, Piotr Czarniecki, Michał Lewandowski, Joanna Kuberska, Marek Nędza, Karol Pocheć, Cezary Kołacz, Piotr Piksa, Marta Wiśniewska, Juliusz Chrząstowski, Ewa Florczak Ziuk angażuje się w działalność socjalistyczną w Wilnie. Razem z przyjaciółmi Aleksandrem Sulkiewiczem oraz Stanisławem Wojciechowskim próbują pozyskać dla sprawy nowych zwolenników. W swoich poszukiwaniach Ziuk trafia do salonu Marii Juszkiewiczowej, którą otacza nimb wielkomiejskiej socjalistki wydalonej z Warszawy za nielegalną działalność oświatową. Kobieta robi na nim wrażenie. W jej salonie Ziuk zawiera też inną znajomość, która zaważy na jego dalszym życiu. Poznaje Romana Dmowskiego, który fascynuje go swoją osobą i poglądami. Obu mężczyzn łączy odraza do ugodowej postawy wobec caratu oraz żarliwa wiara w odzyskanie przez Polskę niepodległości. Wkrótce jednak ich drogi rozchodzą się na zawsze w gwałtowny sposób. 08:15 POLSKIE 100 LAT - 11 LISTOPADA 1918 ROKU Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Czarlewski Scenariusz: Piotr Weychert, Mirosław Chojecki Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki 11 listopada 1918 roku. Bywają w życiu narodów chwile przełomowe, kiedy dni liczą się za miesiące, a miesiące za lata. Taki właśnie moment przeżyła Polska w listopadzie 1918 roku. Na ziemiach Polski doszło do załamania się okupacji, co Polacy wykorzystali, przywracając własne rządy po 123 latach obcego panowania. Zwycięstwo, które symbolizuje dzień 11 listopada, miało także swój ogromny wymiar moralny. Po wiekowej niewoli, po klęskach kolejnych powstań narodowych: kościuszkowskiego, listopadowego, styczniowego, po niepowodzeniach zrywów z lat 1846 i 1848 nadszedł wreszcie oczekiwany i wypatrywany przez pokolenia moment zwycięstwa. Zakończył długi okres obcej dominacji i prześladowań Polaków. Staliśmy się wreszcie panami na własnej ziemi. W listopadzie 1918 roku zaszły wypadki wyjątkowe, kiedy to na ulicach miast i w opłotkach wsi bezbronna niemal młodzież rzucała się na Niemców i wydzierała im karabiny. Działania zorganizowanych grup peowiaków, straży obywatelskich, milicjantów miejskich, harcerzy, sokołów wspierała cała ludność, przyczyniając się niejednokrotnie samą swą postawą i obecnością do obezwładnienia okupantów. Józef Piłsudski w tych decydujących dniach obrał trafny kurs na wykorzystanie czynników rewolucyjnych w wojsku niemieckim, na porozumienie z Radami Żołnierskimi w sprawie ewakuacji. I porozumienie takie zdołał zrealizować z wielką korzyścią dla odradzającego się państwa. Zwycięstwo okupione zostało jednak stratami. 08:50 MEGALITY HISTORIA SPRZED 5500 LAT Dokument fabularyzowany, 66 min, Polska, 2018 Reżyseria: Krzysztof Paluszyński Scenariusz: Krzysztof Paluszyński "Megality - historia sprzed 5500" lat Krzysztofa Paluszyńskiego odkrywa przed widzami tajemnice, na miarę Stonehenge, jakie skrywają polskie ziemie. Megality to monumentalne budowle z ziemi i kamienia, o długości dochodzącej nawet do 150 metrów. Jednak w przeciwieństwie do kamiennych kręgów z południowej Anglii, które przyciągają turystów z całego świata, w Polsce wie o nich zaledwie garstka naukowców. Ponadgodzinny fabularyzowany dokument Krzysztof Paluszyńskiego odtwarza historię polskich megalitów i przybliża ją odbiorcom, używając do tego technik filmowych zdolnych oddać prawdziwą magię zamierzchłych czasów i tych miejsc. Film składa się z prezentacji do dziś zachowanych artefaktów kultury pucharów lejkowatych (nazwanej tak od kształtu wytwarzanych wówczas naczyń), fabularyzowanych scen ilustrujących życie ludzi tej epoki, wypowiedzi naukowców, wizualizacji w formie animacji 3D, a także dokumentacji prac archeologicznych. Wszystko to ma na celu zbudowanie obrazu i przybliżenie historii prastarych mieszkańców obszaru dzisiejszej Polski. Dzięki plenerom, scenografii, rekonstruktorom i precyzyjnie zaplanowanym kadrom, widzimy świat, który już dawno przestał istnieć. Jego pozostałości, znane są jednak tylko nielicznym - wąskiej grupie archeologów i naukowców, władzom gmin, mieszkańcom przyległych domostw i wsi, i pasjonatom, których te zamierzchłe czasy niezwykle inspirują. Film sprawia, że ten miniony świat choć na chwilę staje się częścią i elementem naszej rzeczywistości. 10:05 BÓBR ODRODZENIE RZEKI Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Janusz Sozański Scenariusz: Janusz Sozański, Marian Mokwa Zdjęcia: Robert Sitek, Paweł Mróz, Michał Gostyński, Artur Homan Bóbr - dopływ Odry, rzeka w południowo - zachodniej Polsce, płynie przez województwo dolnośląskie i lubuskie. Jest największym lewobrzeżnym dopływem Odry. Rzeka ma długość 272 m. Źródło rzeki znajduje się we wschodnich Karkonoszach w Czechach na wysokości 780 m n.p.m. Płynie w kierunku północno - zachodnim doliną o krętym przebiegu. Z powodu budowy i położenia dorzecza Bóbr charakteryzują duże i gwałtowne wahania poziomu wody. Rzeka ma duży spadek, dlatego jej koryto jest gęsto zabudowane obiektami hydrologicznymi. Najczęściej o znaczeniu energetycznym. Bieg Bobru jest bardzo różnorodny, jest mozaiką odcinków szybszych i wolniejszych. Teren, przez który przepływa rzeka, jest bardzo zróżnicowany krajobrazowo. Bory Dolnośląskie, przez które przepływa Bóbr, są zamieszkane przez liczną zwierzynę. A w rzece można spotkać różne gatunki ryb. W górnym odcinku żerują pstrąg potokowy, brzana i kleń. Okolica Szprotawy to kraina ryb łososiowatych. W lasach zamieszkują liczne gatunki ptaków. Rzeka dostępna jest do spływów kajakowych oraz pontonowych. Spływy te cieszą się wielką popularnością wśród wielbicieli tego sportu z całej Europy. Na trasie możemy podziwiać wiele ciekawostek krajoznawczych. Szlak urozmaicony krajobrazowo; odcinki przełomowe wśród gór, a także śródleśne pośród Borów Dolnośląskich. Nad brzegami Bobru usadowiło się wiele miast i miasteczek. Każde z nich w większym lub mniejszym stopniu uzależnione jest od rzeki. Woda od zawsze wpływała na osadnictwo, rozwój rolnictwa, handel. Rzeka broniła przed wrogiem i dawała życie. Na dzień dzisiejszy konieczne jest udrożnienie Starego Bobru. Progi wybudowane na Suchym Bobrze w latach trzydziestych ubiegłego wieku, które miały ustabilizować dno i stworzyć baseny dla ichtiofauny, są w tej chwili w fatalnym stanie i nie spełniają swojej funkcji. Progi stanowią przeszkodę dla ryb dwuśrodowiskowych, a Bóbr poniżej jazu Krzywaniec jest zasłany rumowiskiem i wymaga udrożnienia, co jest zadaniem priorytetowym. 10:55 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - Z OTCHŁANI PRADZIEJÓW Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2019 Reżyseria: Marek Skrzec, Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac Pierwszym historycznym władcą Polski był Mieszko I. A co przed państwem Mieszka? Niektórzy twierdzą, że były inne organizmy polityczne na przykład Wielka Lechia. Autorzy filmu, szukając odpowiedzi na tę zagadkę, podążają śladami archeologów i na podstawie ich odkryć starają się najpierw odpowiedzieć na pytanie: jakie ludy mieszkały na terenie Polski, zanim powstało państwo Piastów? Trafiają na ślady Celtów, Scytów, Gotów, Słowian i innych ludów. Z tej mozaiki wyłania się zdumiewające i bogate w nieoczekiwane zwroty akcji życie ludzi, którzy przed tysiącami lat mieszkali nad Wisłą i Odrą. 12:05 PIOSENKĄ PRZEZ HISTORIĘ - 11 LISTOPADA Teledysk, 6 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Adam Fręśko Wykonawcy: Piotr Łojek, Jakub Sienkiewicz, Tomasz Grochowalski, Leon Paduch, Aleksander Korecki, Jacek Wąsowski Przez niemal 20 lat Drugiej Rzeczpospolitej spierano się nad wyborem daty Narodowego Święta Niepodległości. 11 listopada ogłosił nim Sejm w 1937 roku. Połączył tym samym datę zakończenia I wojny światowej rozejmem w Compiegne zawartym 11 listopada właśnie a oficjalnym przekazaniem przez Radę Regencyjną zwierzchnictwa nad wojskiem polskim brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu, który dzień wcześniej przybył do Warszawy. 11 listopada został także rozbrojony stacjonujący w Warszawie niemiecki garnizon. Trudność wyboru daty wiązała się z tym, że odzyskiwanie przez Polskę niepodległości, kształtowanie jej granic i ustroju było procesem toczącym się w czasie i w wielu miejscach równocześnie. 7 października Rada Regencyjna ogłosiła Niepodległość Polski, miesiąc później powstał pierwszy polski rząd kierowany przez Ignacego Daszyńskiego. W grudniu 1918 roku wybuchło Powstanie Wielkopolskie, które przywróciło Wielkopolskę do Macierzy. Trzy Powstania Śląskie w latach 1919 - 1921 zdecydowały o przyłączeniu do Polski części Górnego Śląska. Wschodnie granice Rzeczpospolitej ukształtowały się dopiero po wojnie polsko - bolszewickiej w 1920 roku, w której naród polski obronił uzyskaną niepodległość. Tworzenie gospodarki, systemu edukacji, armii, floty, urzędów, budowanie polskiego państwa trwało aż do wybuchu II wojny światowej. 12:20 NAD NIEMNEM - ODC. 4/4 Serial obyczajowy, 54 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Muzyka: Andrzej Kurylewicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Aktorzy: Iwona Pawlak, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Marta Lipińska, Michał Pawlicki, Zbigniew Bogdański, Jacek Chmielnik, Ewa Decówna, Edmund Fetting, Marek Herbik, Renata Husarek, Irena Kownas, Renata Kretówna, Małgorzata Nowak, Jerzy Z. Nowak, Maria Nowotarska, Andrzej Precigs, Jan Prochyra Do Bohatyrowiczów wyrywa się nie tylko Justyna, ale i syn Benedykta, Witold. Rodzinny konflikt pogłębia się, zwłaszcza że pan Korczyński i jego żona mają różne zdania na temat ewentualnego małżeństwa Justyny z Różycem. Justyna i Witold są gośćmi na weselu jednej z Bohatyrowiczówien. Tej nocy Jan i Justyna wyznają sobie miłość, a Benedykt wreszcie odnajduje wspólny język z synem. Następnego dnia Kirłowie przyjeżdżają do Korczyna z oświadczynami w imieniu Różyca. Justyna odrzuca je, wyznając, że jest już zaręczona z Janem. Pani Emilia dostaje ataku histerii, stary Orzelski jest załamany, ale nic nie może zmącić szczęścia dziewczyny. 13:30 FENOMEN POLSKOŚCI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2019 Reżyseria: Alina Czerniakowska Film dokumentalny o polskich wynalazcach, którym ludzkość zawdzięcza wygrywanie światowych wojen i cywilizacyjne milowe kroki. Jest to spojrzenie na dokonania Polaków, o których często niewiele wiemy, poprzez życie i twórczość profesora Bolesława Orłowskiego. 14:25 TAJEMNICE III RZESZY (SEZON II) - ODC. 4/5 ZŁOTO NAZISTÓW (ODC. 4/5 NAZI GOLD) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Friedrich Schrerer, Steffi Schlobel, Thomas Staehler Scenariusz: Guido Knopp Kiedy alianci przekraczali wschodnią granicę Niemiec, naziści pośpiesznie chowali zrabowane skarby z okupowanych krajów. Najczęściej chowali je w podziemnych sztolniach i ukrytych bunkrach. Część z nich alianci odnaleźli, ale duża cześć przepadła. Co stało się z bogactwami zrabowanymi przez Niemców w czasie II wojny światowej? Jaka część z nich powróciła do prawowitych właścicieli? 15:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 13. IGNACY JAN PADEREWSKI - OJCIEC NIEPODLEGŁEJ Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Nazywano go "mistrzem największym ze wszystkich", "królem pianistów", "czarodziejem klawiatury", koncertował przed królową Wiktorią i prezydentami Stanów Zjednoczonych. Był przyjacielem koronowanych głów, polityków i znakomitych artystów. Ale przede wszystkim był żarliwym patriotą. Kiedy Polska walczyła o niepodległość, wykorzystał swoją popularność i kontakty, by działać na rzecz Polski i Polaków. W niepodległej Polsce objął stanowisko premiera. Ignacy Jan Paderewski ojciec Niepoległej! To temat tego odcinka teleturnieju"Giganci historii". 16:30 ZRODZENI DO SZABLI Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2019 Reżyseria: Paweł Deląg, Janusz Sieniawski Scenariusz: Janusz Sieniawski Jan Jerlicz weteran wojny moskiewskiej powraca w rodzinne strony, by za namową swojego dawnego towarzysza broni Jerzego Wronowskiego rozpocząć edukację wojskową jego syna Błażeja. Jest to fabularna opowieść o honorze, męstwie i walce widziana oczami młodego rycerza dorastającego w dawnej Rzeczypospolitej. Dokumentalna cześć filmu zabiera widza w podróż ku tajemnicy rzemiosła najwyższej jakości, którego dziełem jest polska szabla, do dziś uważana za jedną z najlepszych na świecie. Światowej klasy eksperci, w niespotykany dotychczas sposób, demonstrują staropolską sztukę jej użycia oraz tworzenia. 18:00 HISTORIA POLSKI - DROGI DO NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1988 Scenariusz: Jerzy Ziarnik Zdjęcia: Leszek Krzyżański, Andrzej Arwar, Jan Wojciechowski Wykonawcy: Jerzy Rosołowski Część trzecia filmu dokumentalnego przedstawia historię Polski: sytuację społeczno - polityczną od grudnia 1918 do pierwszych dni stycznia 1920 roku. 18:55 WYŚPIEWANA HISTORIA - SZARA PIECHOTA Teledysk, 6 min, Polska, 2015 Scenariusz: Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Wojciech Szczygielski Fabuła tego teledysku oparta jest na spacerze ojca i dwóch synów w jesienny dzień do Ogrodu Saskiego. Ojciec maluje Grób Nieznanego Żołnierza, a chłopcy bawią się farbami i żołnierzykami, których figurki malują. Drugim planem tej opowieści jest warta Kompanii Reprezentacyjnej przygotowująca się do wyjścia do zmiany warty przed Grobem Nieznanego Żołnierza. Kolejnym wątkiem opowieści są archiwalne zdjęcia ze współczesnych wojskowych działań w czasie pokoju, np. misje pokojowe ONZ, pomoc w czasie powodzi, pomoc ludności cywilnej. Ujęcia polskich żołnierzy pomagających ludziom w różnych zakątkach Polski i świata. 19:10 MŁODY PIŁSUDSKI - ODC. 5 Serial historyczny, 42 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jarosław Marszewski Scenariusz: Jarosław Sokół, Ewa Wencel Zdjęcia: Wojciech Suleżycki Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Grzegorz Otrębski, Mariusz Kiljan, Zuzanna Zielińska, Karol Pocheć, Cezary Kołacz, Joanna Kuberska, Marek Nędza, Piotr Czarniecki, Dominik Bąk, Adrianna Malecka, Emilian Kamiński, Adrian Brząkała, Maciej Brzoska, Michał Chołka, Stanislav Diachenko Ziuk i jego najbliżsi przyjaciele Sulkiewicz i Wojciechowski rozwijają konspiracyjną działalność przeciwko caratowi na coraz szerszą skalę. Grono socjalistycznych spiskowców powiększa się, między innymi o Kazię, młodą robotnicę. Do Królestwa zaczynają docierać ogromne ilości nielegalnych druków. Konspiratorzy nie zdają sobie sprawy że, szef wileńskiej żandarmerii pułkownik Kreutzberg umieszcza w ich otoczeniu prowokatora. Nieświadomi zagrożenia zaczynają planować założenie podziemnej drukarni w Wilnie i własnego pisma. Ziuk wysyła Wojciechowskiego do Anglii po zakup maszyny drukarskiej, którą Wojciechowski ma przemycić przez granicę. Prowokator Machejko podąża ich tropem. 20:05 NIEPODLEGŁOŚĆ Film dokumentalny, 86 min, Polska, 2018 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Mirosław Bork Muzyka: Krzesimir Dębski Film dokumentalny "Niepodległość" pokazuje drogę do odzyskania niepodległości w 1918 roku, walkę o jej utrzymanie w pierwszych latach II Rzeczypospolitej oraz budowę nowej, niepodległej Polski. To wyjątkowy obraz tego, jak nasi rodacy najpierw wywalczyli, a potem budowali swoją wolną i niepodległą Ojczyznę. Historia pokazana w filmie rozpoczyna się od I wojny światowej i udziału w niej setek tysięcy Polaków, którzy walczyli w różnych armiach na wielu frontach. Czynili to z myślą, że ten wyczekiwany przez wiele lat konflikt zaborców doprowadzi wreszcie do powrotu Polski na mapę Europy i świata. "Niepodległość" uwzględnia także walkę o granice, m.in. powstanie wielkopolskie i powstania śląskie, kluczową dla polskiej wolności zwycięską wojnę polsko - bolszewicką, plebiscyty oraz zabiegi dyplomatyczne, jak choćby te z konferencji w Wersalu. Pozwala także zobaczyć czas budowy i tworzenia nowego państwa - wolnej i niepodległej Polski. Jest to również kronika ówczesnego życia społecznego, gospodarczego i kulturalnego. Odtwarza zwyczajne życie, czyli czas na codzienną pracę, naukę i rozrywkę, który nadszedł po latach walki i przelewania krwi. Narrację prowadzą świadkowie i uczestnicy wydarzeń, którzy pozostawili pisemne świadectwa swoich losów i historii. Film "Niepodległość" powstał dzięki odnalezieniu doskonałej jakości materiałów archiwalnych z lat 1914 - 1923, które nie były dotychczas publikowane, a dzięki najnowszym osiągnięciom techniki filmowej zostały one odrestaurowane i pokolorowane. Prace trwały kilka lat. Uroczysta premiera filmu pod patronatem narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy odbyła się 12 listopada 2018 r. w Teatrze Wielkim w Warszawie. Przy produkcji filmu wykorzystano archiwalia francuskie, niemieckie, rosyjskie, amerykańskie, ukraińskie oraz polskie (Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny). Wszystkie archiwalia pochodzą z lat 1914 - 1923. Całość materiałów archiwalnych została zrekonstruowana cyfrowo i pokolorowana, 80 procent to materiały dotąd nieznane i po raz pierwszy pokazane polskiej publiczności. Film wyprodukowała MWM Media Sp. z o.o. przy współpracy z Telewizją POLSAT, Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Filmoteką Narodową - Instytutem Audiowizualnym. 21:45 SZABLA POLSKA Film dokumentalny, 34 min, Polska, 2018 Reżyseria: Włodzimierz Gołaszewski Scenariusz: Włodzimierz Gołaszewski Opowieść o orężu wpisanym na trwałe w polską kulturę narodową i będącym symbolem niepodległości, wolności i honoru. Począwszy od czasów Stefana Batorego, poprzez tradycje szlacheckie / sarmackie, wojny ze Szwedami, Moskalami, Turkami, Tatarami, podczas których szabla sławiła imię rycerstwa polskiego, jak i w okresie zaborów, aż do I wojny światowej, uzyskania przez Polskę niepodległości, wojny polsko - bolszewickiej i kampanii wrześniowej 1939 roku. 23:00 PAN TADEUSZ (1928) Dramat, film archiwalny, 124 min, Polska, 1928 Reżyseria: Ryszard Ordyński Scenariusz: Ferdynand Goetel, Andrzej Strug Zdjęcia: Antoni Wawrzyniak, Janusz Wasung, Mieczysław Krawicz Muzyka: Tadeusz Woźniak Aktorzy: Wiesław Gawlikowski, Marian Jednowski, Julian Krzewiński, Teodor Roland, Ajzyk Samberg, Ludwik Fritsche, Janina Klimkiewiczowa, Marian Palewicz-Golejewski, Stanisław Knake-Zawadzki, Jan Szymański, Mariusz Maszyński, Leon Łuszczewski, Helena Sulima, Zofia Zajączkowska, Paweł Owerłło Ten niemy film był największą superprodukcją w historii przedwojennego kina polskiego. Uroczysta premiera pierwszej adaptacji filmowej "Pana Tadeusza" odbyła się 9 listopada 1928 roku w Warszawie w 10. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Do sali Filharmonii przy ul. Jasnej 5 przybyli o godz. 16.45 najwyżsi dostojnicy państwowi - prezydent Ignacy Mościcki z Małżonką, marszałek Józef Piłsudski z rodziną, członkowie Rady Ministrów oraz Korpusu Dyplomatycznego. Słowo wstępne wygłosił pisarz Juliusz Kaden - Bandrowski. Uroczysty pokaz zorganizowało stowarzyszenie "Nasz Dom" pod protektoratem marszałkowej Aleksandry Piłsudskiej. Całkowity dochód z biletów przeznaczono na potrzeby tego stowarzyszenia, które zajmowało się zakładem dla sierot oraz na cele oświatowe I pułku szwoleżerów im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Przenosząc na ekran arcydzieło Adama Mickiewicza, scenarzyści - Andrzej Strug i Ferdynand Goetel oraz reżyser Ryszard Ordyński postanowili zrealizować ciąg żywych obrazów w stylu rysunków Michała Elwiro Andriollego, autora 60 ilustracji "Pana Tadeusza", (wydanie w roku 1881 we Lwowie nakładem Księgarni F. H. Richtera), "przetykanych obficie" napisami - fragmentami literackiego oryginału. Rok 1832, Paryż. Adam Mickiewicz wspomina kraj rodzinny. Zdjęcia Wilna i modlących się ludzi przy Ostrej Bramie, pejzaż litewski, dom rodzinny Adama Mickiewicza. Do rodzinnego dworku w Soplicowie przyjeżdża Tadeusz. Widzi w ogrodzie Zosię, podlewającą kwiatki. Wita się z rodziną i gośćmi. Dowiaduje się o trwającym sporze o zamek między Sędzią, który jest jego wujem, i Hrabią, dziedzicem majątku Horeszków. Uroczysta kolacja na zamku. Wchodzi spóźniona Telimena i siada obok Tadeusza. Rejent spiera się z Asesorem o psy biorące udział w polowaniu. Gerwazy opowiada Hrabiemu historię zamku Stolnika, ostatniego z rodziny Horeszków. Przed laty w czasie walk z Moskalami w obronie zamku Jacek Soplica zabił przypadkowo Stolnika, ojca jego ukochanej Ewy. Gerwazy, wierny sługa Horeszków, przysiągł mu zemstę. Następnego dnia rano goście udają się na grzybobranie. Telimena flirtuje z Hrabią i Tadeuszem. Sędzia wyjawia jej, że planuje małżeństwo Tadeusza i Zosi. Gajowy przynosi wiadomość o pojawieniu się w okolicy niedźwiedzia. Wszyscy przygotowują się do polowania. Tymczasem w karczmie Jankiela zbiera się szlachta. Ksiądz Robak nakłania zebranych do zorganizowania powstania i przyłączenia się do wojsk Napoleona. Następnego dnia w czasie polowania niedźwiedź atakuje Tadeusza i Hrabiego. Celny strzał księdza Robaka ratuje ich od śmierci. Telimena postanawia wydać Zosię za mąż za Hrabiego, sama natomiast chce poślubić Tadeusza. Urządza ucztę. Podczas niej ożywają dawne urazy między rodem Sopliców i Horeszków. Hrabia nie chce oddać zamku i razem z Gerwazym planuje zbrojną walkę o niego. Tymczasem w zaścianku Dobrzyńskich gromadzi się szlachta. Nie mogą dojść do porozumienia. Gerwazy nakłania ich do ataku na Soplicowo. W trakcie zajazdu mieszkańcy Soplicowa zostają uwięzieni. Szlachcice urządzają sobie ucztę, zakrapianą alkoholem, a po niej zapadają w głęboki sen. Kiedy się budzą, są już jeńcami żołnierzy rosyjskich, który przyszli mieszkańcom Soplicowa z pomocą. Dzięki księdzu Robakowi udaje się uwolnić szlachciców. Wszyscy jednoczą się w walce z Rosjanami. Ciężko ranny ksiądz Robak, który w czasie walki ocalił Hrabiego i Gerwazego, spowiada się ze swojego życia i wyznaje, że jest Jackiem Soplicą. Gerwazy mu przebacza. Rok 1812. W Soplicowie w obecności polskich generałów odbywają się zaręczyny trzech par, w tym Zosi i Tadeusza, którzy chcą uwłaszczyć chłopów. Jankiel gra poloneza. 01:15 "SENSACJE XX WIEKU" - SZABLA POLSKA (BITWA POD KOMAROWEM) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Krzysztof Czeczot, Grzegorz Małecki, Marcin Czarnik, Piotr Grabowski, Tomasz Sobczak, Artur Dziurman Bitwa stoczona pod Komarowem 31 sierpnia 1920 roku zawsze pozostawała w cieniu bitwy warszawskiej, która przesądziła o biegu wojny polsko - bolszewickiej i polskim zwycięstwie. Pod Warszawą i w wyniku kontrofensywy znad Wieprza armie Tuchaczewskiego zostały pokonane i uciekały w stronę Prus Wschodnich, jednakże z południa nadchodziło nowe niebezpieczeństwo. Armia Konna Budionnego (z opóźnieniem) podjęła marsz na Zamość, aby po zdobyciu miasta, dotrzeć przez Krasnystaw pod Warszawę. Był to związek wystarczająco potężny (31 tysięcy szabel), aby zaznaczyć się w historii tamtej wojny. Jednakże w bitwie pod Komarowem, ostatniej bitwie kawalerii, wielka armia Budionnego została rozbita i przestała liczyć się jako zwarty związek. Rrealizowane w Zamościu i na polach pod Komarowem widowisko z udziałem 150 - 200 kawalerzystów ma odtworzyć tamten czas heroicznego starcia polskich żołnierzy i kunsztu naszych dowódców (gen. Stanisław Haller), którzy w jednodniowej bitwie przed murami Zamościa potrafili zatrzymać potężnego wroga i rozbić go, ostatecznie przesądzając o wielkim polskim zwycięstwie w wojnie 1920 roku. Ta bitwa kryje też tajemnicę, którą były działania naszego radiowywiadu, mającego istotny udział w wielkim zwycięstwie. 02:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - LARUM DLA BYCZYNY Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Larum dla Byczyny Udajemy się na pole bitwy pod Byczyną. Ta miejscowość, podobnie jak Grunwald, wywołuje u nas ogromne emocje. Byczyna to miejsce wielkiego tryumfu Jana Zamoyskiego i zarazem tryumfu oręża polskiego, a jednak bitwa pod Byczyną nie jest tak znana, jak - zdaje się - powinna być. Sprowadziła nas tu alarmująca wiadomość od miejscowych regionalistów - miejsce bitwy pod Byczyną, dziewiczy teren nietknięty od czterech wieków ludzką ręką ma być zurbanizowany, są plany poprowadzenia tędy drogi ekspresowej. Plany budowniczych dróg stają zatem w kolizji z pamiątką historyczną. Czy uda się pogodzić interesy obu stron, tak by nie dokonywać jednoznacznego wyboru pomiędzy przeszłością a przyszłością? 02:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CENA ZWYCIĘSTWA CZ. 2 Magazyn, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego ofiarom i stratom Związku Radzieckiego.