TVP Kultura Poniedziałek, 09.11.2020 10:00 REŻYSERZY S.I - BILLY WILDER (THE DIRECTORS - BILLY WILDER) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najwybitniejszym reżyserom filmowym. W tym odcinku Billy Wilder. 11:00 KOMEDIANTKA - ODC. 4/9 Serial obyczajowy, 55 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Jance powoli kończą się pieniądze, a pierwszej gaży wciąż nie widać. Tymczasem do Warszawy przyjeżdża Andrzej Grzesikiewicz. Opowiada Orłowskiej o gwałtownie pogarszającym się zdrowiu jej ojca. Janka wszakże nie daje się namówić na powrót do Bukowca. Ciągle ma w pamięci, jak ojciec wygnał ją z domu. Wciąż też nie może mu tego wybaczyć. Podczas przedstawienia, gdy wraz z innymi tańczy kankana, dostrzega na widowni Grzesikiewicza. Zawstydzona chowa się za koleżanki. Po występie Grzesikiewicz rzuca jej pod nogi bukiet kwiatów i szybko wychodzi z teatru. Tymczasem rozpoczynają się próby "Chamów" - sztuki zaprzyjaźnionego z Janką dramaturga Głogowskiego. Orłowska z radością przyjmuje wieść o epizodycznej wprawdzie, ale wreszcie prawdziwej roli. Jej uroda i niedostępność coraz bardziej fascynuje większą liczbę mężczyzn. Są wśród nich m. in. mecenas, Kotlicki, Władek Niedzielski, a nawet Głogowski. W kasynie Kotlicki zakłada się z Władkiem o to, który pierwszy zdobędzie względy Janki. Mimo bogactwa adoratorów i zaglądającego w oczy widma biedy Orłowska nie chce się z nikim wiązać. 12:10 KOMEDIANTKA - ODC. 5/9 Serial obyczajowy, 53 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Premiera "Chamów" zostaje bardzo dobrze przyjęta przez publiczność. Janka gra swą epizodyczną rolę z ogromnym sercem, czym wzbudza zachwyt Głogowskiego. Pisarz żałuje, że dyrektor nie powierzył jej partii Zarzeckiej. Po premierze odbywa się huczny bankiet, podczas którego Janka po raz pierwszy upija się. Prosi Kotlickiego o odwiezienie do domu. Ten wszakże próbuje ją uwieść w dorożce. Dziewczyna wyrywa się z jego ramion i ucieka. Wbrew reakcji publiczności recenzje sztuki Głogowskiego są nieprzychylne. Na kolejne przedstawienia "Chamów" przychodzi coraz mniej ludzi. Na domiar złego deszczowa aura sprawia, że spektakle są coraz częściej odwoływane. Tymczasem Janka wdaje się w romans z Władkiem. Żarliwe uczucie do Niedzielskiego pomaga jej znosić coraz dotkliwszą biedę. Idąc za sugestią kochanka Orłowska prosi Cabińską o główną rolę. Ku swemu zdumieniu i wielkiej radości otrzymuje propozycję kreowania tytułowej postaci w "Fedorze". Tymczasem Topolski i Majkowska coraz silniej prą do utworzenia własnego towarzystwa. Chcąc zdobyć na nie pieniądze namawiają Jankę, by poprosiła o nie Kotlickiego. Wiedzą bowiem, że ten od dawna ma na Orłowską "ochotę". Mimo obietnic głównych ról w nowym zespole Janka odrzuca propozycję. Zemsta obojga ustosunkowanych aktorów przyjdzie szybciej niż się jej zdaje. 13:30 SZLAKIEM KOLBERGA - STANISŁAW SOYKA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2014 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Michał Pietrusiewicz, Elżbieta Rottermund Wykonawcy: Stanisław Soyka, Stanisław Gaca W tym odcinku, szlakiem Oskara Kolberga wyruszył Stanisław Sojka. Cykl dokumentalny prezentujący znanych polskich muzyków, którzy wyruszają w Polskę szlakiem Oskara Kolberga. Ich spotkania z wybitnymi muzykami ludowymi to zetknięcie różnych światów muzycznych, a jednocześnie wyjątkowa okazja do poznania polskiego folkloru. Znani muzycy uczą się od artystów ludowych tradycyjnego repertuaru: śpiewają, grają na skrzypcach, akordeonie, tańczą. Pokazują piękno i niepowtarzalność polskiej muzyki ludowej. Tym razem szlakiem Kolberga wyruszył Stanisław Soyka. Wokalista, pianista, kompozytor, autor tekstów. Ale mało kto wie, że również skrzypek. Zobaczymy spotkanie z wirtuozem skrzypiec z okolic Przysuchy, Piotrem Gacą. To spotkanie dwóch wielkich osobowości, pełne humoru i męskiej energii. Spotkanie dwóch muzycznych światów. Mazurki i oberki grane przez Piotra Gacę okażą się dla Stanisława Soyki wielkim wyzwaniem. 14:50 KWIATY W KOSMOSIE (DEEP FLOWERS) Film dokumentalny, 48 min, Japonia, 2017 Reżyseria: Ophelie Giomataris Bohaterem filmu jest florysta Makoto Azuma, którego niezwykłe i oszałamiające kompozycje kwiatowe zmieniają nasze postrzeganie kwiatów w ich naturalnym środowisku. Jego radykalne botaniczne rzeźby, czasami tworzone z tysięcy kwiatów, były na przykład zamrażane w masywnych bryłach lodu. Z kolei w 2014 roku artysta wysłał w kosmos bukiet i drzewko bonsai. Film zabiera widzów do studia artysty, w którym pracuje na co dzień, a także na największy w Japonii targ kwiatów Ota Market oraz na wyspę Hokkaido, gdzie tworzy on instalację pięciometrowej sosny. 15:55 RYSA Dramat psychologiczny, 84 min, Polska 2008 Scenariusz i reżyseria: Michał Rosa Zdjęcia: Marcin Koszałka Muzyka: Stanisław Radwan Występują: Jadwiga Jankowska - Cieślak, Krzysztof Stroiński, Ewa Telega, Mirosława Marcheluk, Teresa Marczewska, Ryszard Filipski, Stanisław Radwan, Jerzy Schejbal i inni "Obawiam się, że zanika u nas poczucie odpowiedzialności za własne czyny, nasze większe i drobniejsze zdrady, nielojalności. Mówimy: wszystko jest ludzkie, wszystko jest normalne, mylimy przestępcę z ofiarą. A przecież, wydawałoby się, jeszcze niedawno ludzie mieli poczucie grzechu albo przynajmniej dyskomfortu moralno - psychicznego. Dziś wartościowanie czynów uważa się za coś nieprzyzwoitego. Mówi się, że człowiek nie ma prawa oceniać postępowania drugiego człowieka. W tej sytuacji nie widzę innego wyjścia, jak zostać twórcą mieszczańskim. Wiem, że to strasznie brzmi, ale spokojnie - to, co nazywam kinem mieszczańskim, odwołuje się do wartości i zasad etycznych, uznaje je za coś rzeczywistego" - mówił po premierze "Rysy" reżyser Michał Rosa. W tym wielokrotnie nagradzanym filmie zasadą etyczną, wokół której osnuto fabułę jest lojalność. Podczas rodzinnej uroczystości w mieszkaniu krakowskich intelektualistów Joanny i Jana jeden z gości podrzuca kasetę wideo. Na kasecie nagrany jest fragment programu lokalnej stacji telewizyjnej z udziałem mało znanego historyka, który jednoznacznie sugeruje, że mąż Joanny był przed laty współpracownikiem UB. Miał on rzekomo za zadanie ożenić się z Joanną, by inwigilować poczynania jej ojca, emerytowanego polityka - opozycjonisty z dawnego mikołajczykowskiego PSL - u. Jan bagatelizuje całą sprawę, widząc w niej jedynie niską chęć zyskania rozgłosu przez niemającego większych sukcesów badacza. Joanna, żyjąc z mężem pod jednym dachem od czterdziestu lat, również nie daje wiary kasetowym rewelacjom, ale jest o wiele bardziej zbulwersowana. Postanawia odnaleźć historyka z telewizji i zażądać dowodów na jego tezy. Kiedy jej się to wreszcie udaje, okazuje się, że Marczak nie dość, że nie ma wykształcenia historycznego, to jeszcze jest byłym ubekiem z procesem o bicie na koncie. Pomimo to uparcie broni swej wersji o kolaboracji Jana, powołując się na jego własnoręczne deklaracje współpracy, podpisane, kiedy był nastolatkiem. Zdenerwowana Joanna nie rozpoznaje na nich charakteru pisma swego męża. Grozi więc Marczakowi wytoczeniem procesu i wychodzi. Jednak myśl o tym, że fundamentem jej czterdziestoletniego małżeństwa mogłoby być kłamstwo, nie daje jej spokoju. Rozpoczyna prywatne śledztwo, mające rozwiać wątpliwości. Stopniowo też chcąc nie chcąc odsuwa się od męża. Na domiar złego zauważa, że jej zmysły smaku i powonienia zostają wytłumione. Zaniepokojona odwiedza znajomą lekarkę psychiatrę, lecz na pytanie o swoje problemy nie udziela odpowiedzi. Jej próby dotarcia do prawdy o Janie również okazują się bezowocne. Pomimo to nie potrafi zapanować nad rosnącą nieufnością, a nawet fizyczną odrazą do męża. Zaczyna spać w osobnym pokoju, myje spirytusem dotykane przez niego klamki, nawet naczynia po wspólnych posiłkach zmywa w gumowych rękawiczkach. Nie mogąc poradzić sobie w nowej sytuacji, bierze urlop na uczelni, gdzie wykłada biologię. Odrzuca chęć pomocy oferowaną przez zaniepokojonego i rozgoryczonego męża, nie reaguje na perswazje znajomych. Wreszcie pewnego dnia nic nikomu nie mówiąc, wybiera wszystkie pieniądze z rodzinnego konta i wyprowadza się z domu. Wśród artystycznych inspiracji, mających wpływ na taki a nie inny kształt swego filmu Michał Rosa wskazywał na "Ukryte" Michaela Hanekego. Część krytyki dopatrzyła się też podobieństwa "Rysy" do kinowych psychodram Ingmara Bergmana. Powoływano się na kameralną inscenizację, niemal paradokumentalne zdjęcia, dramat o uniwersalnym znaczeniu rozgrywający się w małżeńskim mikrokosmosie. I wstrzemięźliwość w ferowaniu kategorycznych moralnych wyroków, tak jak często niełatwo ferować je w codziennym życiu, nie powodując niczyjej krzywdy. Jak pisał branżowy Film: W "Rysie" nie znajdziemy prostych odpowiedzi. Reżyser pokazuje, że każda historia ma indywidualny charakter, w każdej trzeba szukać prawdy na nowo. I każdy musi się z własną historią zmagać sam. I ten, kto wyparł z pamięci swoją przeszłość, i ten, kto po latach konfrontuje się ze świadomością czynów najbliższych mu ludzi. 20:00 PANORAMA KINA POLSKIEGO - BIKINI BLUE Dramat, 80 min, Polska 2016 Scenariusz i reżyseria: Jarosław Marszewski Aktorzy: Lianne Harvey, Tomasz Kot, Lech Mackiewicz, Ruby Bentall, Tilly Gaunt, Lee Ross, Filip Pławiak Fabuła filmu nawiązuje do dramatycznych czasów, gdy przymusowo porzucano swoją ojczyznę, by potem w obcym kraju zmagać się z nowymi problemami i z trudem aklimatyzować się w obcej rzeczywistości, co nie zawsze było możliwe. W latach 1939 - 1947 setki tysięcy Polaków wyemigrowało do Anglii, uciekając przed wojną i reżimem komunistycznym. Akcja filmu została osadzona właśnie w Anglii, w roku 1953. Protagoniści tej powojennej historii to polski żołnierz Eryk Szumski (rewelacyjna rola Tomasza Kota) i jego młoda żona, Angielka Dora. Ich szczęście burzy postępująca choroba męża, który trafi do założonego w 1947 roku w posiadłości Mabledon Park szpitala psychiatrycznego dla polskich żołnierzy, dotkniętych wojenną traumą. Bohater filmu Eryk Szumski, były oficer Wojska Polskiego, w głębi serca czuje się tylko Polakiem, kocha swój kraj, ale nie może wrócić do ojczyzny w obawie przed bezpieką, która na takich "zdrajców" jak on wydała już wyrok. Eryk zmaga się z koszmarami przeszłości, skrywa przed żoną dręczącą go tajemnicę z dawnych lat. Choć próbuje żyć normalnie, cieszyć się każdą chwilą z rodziną, nie wytrzymuje jednak napięcia, czego efektem jest próba samobójcza przez samospalenie. Przeżył, ale ląduje w psychiatrycznym szpitalu. Dora zostaje sama. Ciężko pracuje jako pielęgniarka, wychowuje syna, małego Paula. Chce jeszcze ratować małżeństwo, jedzie do szpitala do męża. Postanawia poznać wielką tajemnicę Eryka, która spowodowała rozpad ich związku. 21:35 KRONOS - CZECHY Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Piotr Nowak (prowadzący) W kolejnym odcinku programu profesor Piotr Nowak wraz z zaproszonymi do studia gośćmi rozmawia na temat Czechów. Kim są Czesi? Dlaczego się z nich śmiejemy? Jakie są źródła ich kultury? Dlaczego ma to w ogóle nas obchodzić? I wreszcie co jest ich absolutem? Piwo, Pan Bóg, czy coś mocniejszego? 22:15 SCENA MUZYCZNA - SEBASTIAN WYPYCH - "POLSKA ENTER" Koncert, 46 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Sebastian Wypych, Barbara Schabowska (prowadząca) W kolejnym odcinku "Sceny muzycznej" wystąpi Sebastian Wypych. Kontrabasista zaprezentuje materiał z premierowej płyty "Polska Enter". Sebastian Wypych pracę nad tym albumem rozpoczął od podróży po Polsce, podczas której spotykał się ze śpiewakami ludowymi i nagrywał ich pieśni a capella. Następnie dokomponował partie kontrabasu i elektroniki. 23:20 ŻELAZNA KLASYKA - FAUST (FAUST - EINE DEUTSCHE VOLKSSAGE) Film fantasy, 102 min, Niemcy, 1926 Reżyseria: Friedrich Murnau Scenariusz: Hans Kyser Zdjęcia: Carl Hoffmann Muzyka: Werner Heymann Aktorzy: Hanna Ralph, Gosta Ekman, Camilla Horn, Frida Richard, Yvette Guilbert Friedrich Wilhelm Murnau kieruje się w swym filmie nie tyle dramatem Wolfganga Goethego, ile średniowieczną baśnią ludową: Faust [Gösta Ekman] zapisuje swą duszę Mefistofelesowi [Emil Jannings] i otrzymuje od niego z powrotem swą młodość. Po pobycie we Włoszech, gdzie w pełni korzystał z radości życia, Faust powraca do domu i zakochuje się w niewinnej Małgorzacie [Camilla Horn]. Przy pomocy jej ciotki - rajfurki [Yvette Guilbert] uwodzi Małgorzatę i wkrótce ją porzuca. Gdy ta zostaje skazana na śmierć jako morderczyni dziecka, Faust przeklina ofiarowaną mu przez diabła młodość. Wzywany przez umierającą ukochaną na pomoc, zjawia się jako stary człowiek przed stosem ognia. Mefistofeles utracił duszę Fausta, gdyż miłość unieważniła diabelski pakt. Podczas gdy większość niemieckich krytków przymierza film do literackiego tekstu Goethego i zarzuca reżyserowi brak filozoficznej głębi, za granicą utwór ten przyjmowany jest pozytywnie. Podkreśla się, że Muranuowi udało się stworzyć samoistne, sugestywne dzieło sztuki. 01:35 BASEN (PISCINE, LA (SWIMMING POOL)) Thriller psychologiczny, erotyczny, 98 min, Wielka Brytania/Francja, 2003 Autor: Emmanuele Bernheim Reżyseria: Francois Ozon Scenariusz: Francois Ozon Zdjęcia: Yorick Le Saux Aktorzy: Charlotte Rampling, Ludivine Sagnier, Charles Dance, Maurice Chevit Sarah, angielska autorka kryminałów, ma na koncie serię bestsellerów, które przyniosły jej sławę i pieniądze, ale nie zaspokoiły twórczych ambicji. Wydawca proponuje więc, by oderwała się od codzienności i wyjechała do jego domu w Prowansji, gdzie może popracować nad nową powieścią. Jej spokój zostaje jednak zburzony niezapowiedzianym przyjazdem córki wydawcy, Julie. Zuchwałe zachowanie młodej dziewczyny i brak jakichkolwiek zahamowań bardzo irytują Sarah. Jednak im dłużej pisarka obserwuje dziewczynę, tym bardziej jest jej ciekawa. A ciekawość podsyca wyobraźnię, wyzwala seksualne sny i marzenia. (dystr. Gutek Film) 03:25 TAMTE LATA, TAMTE DNI - ANDRZEJ TITKOW Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Bohaterem odcinka jest twórca filmów dokumentalnych Andrzej Titkow.