TVP Historia Czwartek, 19.11.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 19 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1828 - zmarł kompozytor Franz Schubert; 1942 - w Drohobyczu został zamordowany przez gestapowca Bruno Schultz; 1950 - Maria Dąbrowska opisuje w "Dziennikach" wygląd Warszawy podczas Światowego Kongresu Pokoju; 07:20 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - PACYFIŚCI KONTRA POKÓJ Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) W tym odcinku: Wolność i pokój określano jako ruch pacyfistyczny. Jednak powstał w czasach, gdy zachodnich pacyfistów postrzegano jako wcielenie antywojennej retoryki Związku Sowieckiego. Wywieszali białe flagi jeszcze przed rozpoczęciem wojny. Better Red Than Dead (Lepiej być czerwonym niż martwym) - takie hasło było nie do przyjęcia dla młodych radykałów u schyłku PRL. Ruch Wolność i Pokój odrzucał tak rozumiany pacyfizm. Burzył mury, organizując największe zgromadzenia nieprawomyślnych od Łaby do Władywostoku. W Archiwum Zimnej Wojny założyciele WiP w trudnych latach 80. , m.in. Jan Maria Rokita i prof. Jacek Czaputowicz. 07:50 MŁODY PIŁSUDSKI - ODC. 10 Serial historyczny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jarosław Marszewski Scenariusz: Jarosław Sokół, Ewa Wencel Zdjęcia: Wojciech Suleżycki Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Grzegorz Otrębski, Małgorzata Kocik, Joanna Kuberska, Ewa Wencel, Mariusz Kiljan, Zuzanna Zielińska, Karol Pocheć, Marek Nędza, Adrianna Malecka, Rafał Pyka, Andrzej Chichłowski, Aleksandra Agarkova, Marcel Sabat, Hiroaki Murakami, Adam Bobik Po powrocie z zagranicy Ziuk zastaje organizację w rozsypce. Coraz większe wpływy zdobywa Dmowski i jego Liga Narodowa. Kiedy wybucha wojna rosyjsko - japońska, Ziuk wyrusza do Tokio, żeby szukać poparcia dla sprawy polskiej niedpodległości. W ślad za nim wyrusza jego arcywróg. 08:45 HISTORIA POLSKI - IGNACY PADEREWSKI - ZARYS BIOGRAFII - O NIEPODLEGŁĄ Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1995 Reżyseria: Andrzej Chiczewski Scenariusz: Andrzej Chiczewski Zdjęcia: Andrzej Dmoch Druga część interesującego filmu dokumentalnego o Ignacym Janie Paderewskim opowiada o jedenastu latach jego życia, od 1910 do 1921 roku, będących okresem jego największej aktywności na scenie politycznej. W drugą dekadę XX wieku Ignacy Jan Paderewski wkroczył w pełni sił twórczych. Był nadal pierwszą gwiazdą światowych sal koncertowych. Jako artysta osiągnął wszystko. Uroczystości grunwaldzkie rozbudziły jego ambicje polityczne. W 1910 roku we Lwowie, podczas uroczystości obchodów stulecia urodzin Fryderyka Chopina, wygłosił płomienne przemówienie patriotyczne, które potem krążyło w odpisach. Odtąd koncertując na całym świecie - w Brazylii, Argentynie, Afryce Południowej. Stanach Zjednoczonych i Kanadzie - nie tracił z oczu Polski i kwestii jej niepodległości. Wybuch wojny zastał go w Szwajcarii. Czując, że pojawia się szansa wywalczenia dla Polski niepodległości, wraz z Henrykiem Sienkiewiczem tworzy Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, którego celem są działania charytatywne i przypominanie światu o losie Polaków. Dla głodujących rodaków szukał pomocy we Francji i Wielkiej Brytanii. Pojechał znów do Stanów Zjednoczonych. Od 1915 do 1918 roku przemawiał, koncertował, apelował. Zebrał miliony dolarów. Zawiódł się jednak na Polonii, która wcześniej obrała go za swego przywódcę. Wstydem przepełniło go to, że z czterech milionów Polaków w Ameryce w ciągu czterech lat na pomoc rodakom każdy przekazał jedynie niecałe 13 centów. Zabiegał o utworzenie polskiego wojska w Stanach Zjednoczonych. Nie uzyskał na to zgody. Zwrócił się więc do Francji. W efekcie polscy żołnierze zaczęli organizować się pod wodzą gen. Hallera. Ich szeregi zasilali Polacy z USA. W październiku 1918 roku Paderewski koncertował w Białym Domu, orędował wtedy u prezydenta Wilsona w sprawie niepodległości Polski. Na wieść o zawieszeniu broni 11 listopada ruszył do Polski. Dopłynął do Gdańska. Potem udał się do Poznania, gdzie jego przyjazd stał się iskrą zapalającą powstanie w Wielkopolsce. Przybył do Warszawy. Na propozycję Józefa Piłsudskiego został prezesem Rady Ministrów. Kraj był zniszczony, zabiedzony, bez ustalonych granic, pełen wewnętrznych napięć. Brakowało wszystkiego. Paderewski był pełen najlepszej woli, nie miał jednak doświadczenia w rządzeniu, a przede wszystkim nie był graczem politycznym. Poświęcił krajowi karierę artystyczną i ogromną część majątku. Nie potrafił się odnaleźć w jego pogmatwanych realiach. 12 listopada 1919 roku wygłosił w Sejmie ostatnie przemówienie. Po jedenastu miesiącach pełnienia funkcji premiera ustąpił: zawiedziony, przybity rozgoryczony. Opuścił Polskę na zawsze. Przez rok reprezentował jeszcze kraj w Lidze Narodów. Potem stał się osobą prywatną. 09:20 IGNACY PADEREWSKI - ZARYS BIOGRAFII - EMIGRANT Film dokumentalny, 24 min, Polska, 1995 Scenariusz: Andrzej Chiczewski Zdjęcia: Andrzej Dmoch Ostatnia część tryptyku o Ignacym Janie Paderewskim obejmuje lata od 1921, kiedy to artysta na stałe opuszcza Polskę, do jego śmierci w 1941roku. Nie został, jak pragnął, mężem opatrznościowym Polski. Wrócił do Szwajcarii. Wycofał się z Ligi Narodów. Wkrótce pojechał wraz z żoną do Stanów Zjednoczonych. W Paso Robles, w Kalifornii, kupił dwie posiadłości. Bliskość Hollywood obudziła w nim dawne zainteresowanie kinem. Nawiązał liczne kontakty z ludźmi filmu. Wydawało się, że po dotkliwej porażce w ojczyźnie odzyskał spokój. Posiadłości jednak nie przynosiły spodziewanych dochodów. I oto człowiek, który wydał majątek na pomoc charytatywną dla Polski, z którego biznesmeni i wydawcy płyt czerpali krociowe zyski, znalazł się w kłopotach finansowych. By zdobyć środki do życia, musiał wrócić do muzyki. Bał się tego, okazało się jednak, że nie stracił nic ze swej wielkości. Witano go powstając z miejsc. Koncertował w Ameryce, Europie, Australii. I znów nie tylko dla siebie: grał na wszelkie możliwe cele charytatywne. W 1936 roku 76-letni artysta zgodził się zagrać w filmie. Wystąpił w "Sonacie księżycowej" Lothara Mendosa, grając samego siebie. Kiedy wybucha II wojna światowa, Paderewski znów zaczął działać. Apelował o solidarność z Polską. Został przewodniczącym Rady Narodowej, namiastki polskiego parlamentu na uchodźstwie. W 1940 roku wygłasił płomienne przemówienie do Polaków. Starał się pomóc internowanym żołnierzom. W Szwajcarii poczuł się zagrożony izolacją. Znów wyjechał do Stanów Zjednoczonych. W czerwcu 1941 roku, mimo przestróg lekarzy, pojechał na spotkanie z polskimi weteranami. Był upał. Sięgnął po wodę z lodem. 29 czerwca zmarł na zapalenie płuc. Z maleńkiej wsi na polskich kresach doszedł na szczyty artyzmu i władzy, wkroczył na najważniejsze salony świata i dwory panujących. Nazywano go największym pianistą swoich czasów. Geniuszem. Ale też człowiekiem z jakiejś innej, fantastycznej rzeczywistości, błędnym rycerzem pragnącym zawsze czynić dobro. 09:50 DZIEŁA, ARCYDZIEŁA - ODC. 19 PAMIĄTKI PO WYSPIAŃSKIM Reportaż, 5 min, Polska, 2020 Autor: Maryla Guzy Reżyseria: Dariusz Fedorowicz W zasobach PAU i PAN znajduje się wyjątkowy pamiętnik, należący do samego Wyspiańskiego. Raptularz został zapisany w 1905 roku, a informacje zawarte w nim przybliżą dzisiejszemu czytelnikowi codziennie życie elity ówczesnego Krakowa. 09:55 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesława Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:55 BIBLIA - DAWID, CZ. 3 (THE BIBLE - DAVID P. 3) Serial religijny, 45 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 2002 Reżyseria: Robert Markowitz. Aktorzy: Nathalniel Parker, Sheryl Lee, Jonathan Price, Leonard Nimoy Biblijna historia Dawida, najsławniejszego króla Izraela. Służył na dworze króla Saula, którego gniew i smutek potrafił odpędzić grą na cytrze. Kiedy Dawid dorósł i odniósł zwycięstwo nad Filistynami, Saul zazdrosny o jego sławę i miłość ludu, postanowił go zgładzić. Nie takie były jednak wyroki Pana. Po śmierci Saula, starszyzna Izraela namaściła Dawida na króla. Odtąd panował sprawiedliwie, staczał zwycięskie bitwy i rozpoczął budowę świątyni. Jego najtrwalszym dziełem były psalmy, które po sobie pozostawił. 12:25 KRÓLOWA BONA - ODC. 6 Serial historyczny, 57 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Zdzisław Kozień, Jerzy Zelnik, Piotr Garlicki, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Leonard Pietraszak, Jerzy Kamas, Piotr Fronczewski, Jan Machulski, Bożena Adamek, Aleksander Gąssowski, Tadeusz Janczar, Stanisław Ptak, Marek Kondrat W styczniu 1539 roku odbywają się na Wawelu zaślubiny najstarszej córki królewskiej Izabelli z Janem Zapolyą, królem Węgier. W ten sposób, choć na krótko, Jagiellonowie odzyskują wpływy na Węgrzech. Rok później Jan umiera, do tronu węgierskiego znów zgłaszają pretensje Habsburgowie. Żądają, aby Izabella wraz z nowo narodzonym synem opuściła stolicę. Wbrew opinii małżonki, Zygmunt Stary postanawia załagodzić konflikt z Habsburgami i ożenić Zygmunta Augusta z córką Ferdynanda, Elżbietą. 7 maja 1543 roku w katedrze wawelskiej odbywa się koronacja Austriaczki na królową Polski. 13:40 RAMZES II. WIELKA PODRÓŻ (RAMESSES II: THE GREAT JOURNEY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2011 Reżyseria: Valerie Girie Scenariusz: Valerie Girie Wielka podróż 3200 lat wstecz, Egipt przeżywa ostatnie dni swojego złotego wieku pod rządami Ramzesa II. Po panowaniu krajem przez 67 lat, wielki faraon umiera w wieku 92 lat. Jego mumia jest pochowana w sercu Doliny Królów. Jest to początek jego wielkiej podróży ku życiu pozagrobowemu, ale tylko pod jednym warunkiem: jego grobowiec pozostaje na zawsze poza granicami. Jednak w XIX wieku wielu europejskich poszukiwaczy przygód odkrywa grobowiec króla poszukującego komory grobowej. Następnie rozpoczyna się badanie archeologiczne, które ujawnia historię życia po śmierci Ramzesa II. 14:45 KAWA, HERBATA I KAKAO. HISTORIA W FILIŻANCE (TEA, COFFEE AND CHOCKOLATE HISTORY IN A CUP / THE, CAFE OU CHOCOLAT - L'HISTOIRE DANS NOS TASSES) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2019 Reżyseria: Jeanne Lefevre Film dokumentalny o obyczajach związanych z piciem kawy, herbaty i czekolady wraz z odrobiną wiedzy historycznej i geograficznej na ten temat. Herbata, kawa czy gorąca czekolada? To jest powszechne pytanie, gdy szykujemy śniadanie. Ten zwyczaj konsumpcyjny ma zaledwie trzy stulecia. W tym dokumencie prześledzimy historię tych napojów. Dowiemy się, z jakich roślin po odpowiedniej obróbce, napoje te są przyrządzane. Gdzie były i są uprawiane? Prześledzimy też ich rolę w rozwoju Europy i przyzwyczajeń jej społeczeństwa. Poznamy historię od odkrycia trzech roślin, aż do ich przygotowywania, przechodząc przez ich eksploatację, która jest pośrednio opowieścią o historii niewolnictwa, industrializacji i globalizacji. 15:50 AMERYKAŃSKIE DYNASTIE. KLAN KENNEDYCH - BRATERSTWO BRONI ODC. 3/6 (THE KENNEDYS: AMERICAN DYNASTIES) Film dokumentalny, 41 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tim Dunn Wykonawcy: Martin Sheen Rodzina Kennedych zdobywa władzę - zmienne są koleje ich losów, związki pełne napięcia, a wpływy polityczne niesamowite. Seria ukazuje, jak osobiste relacje w rodzinie Kennedych kształtowały wydarzenia na amerykańskiej i globalnej scenie politycznej, od zimnej wojny po krach na Wall Street. Widzowie będą mogli prześledzić drogę Johna F. Kennedy ’ego do fotela prezydenckiego, jego skomplikowane relacje z żoną Jackie i bratem Bobbym, kluczową rolę braci w kryzysie kubańskim i fatalne następstwa zabójstwa JFK. Chwała i skandal, triumf i tragedia to wszystko, co znajdziemy w tych filmach. Narratorem serii jest znany amerykański aktor Martin Sheen. 17:35 HISTORIA POLSKI - PO LATACH NIEWOLI WSTAJE POLSKA 1914 - 1918 Dokument fabularyzowany, 51 min, Polska, 2008 Reżyseria: Lucyna Smolińska-Sroka, Mieczysław Sroka Scenariusz: Lucyna Smolińska-Sroka, Mieczysław Sroka Zdjęcia: Józef Romasz Aktorzy: Grzegorz Miśtal, Grzegorz Małecki, Jacek Rozenek, Mariusz Bonaszewski, Dorota Segda Myśmy się porwali z motyką na słońce, dmuchali przeciwko wichurze nieufności i pogardy dla tych, co się ważą na takie szalone czyny. Ale jeden nas strach ogarniał: abyśmy nie stali się śmiesznymi w historii. Aby nie przysporzyć narodowi polskiemu jeszcze jednego upokorzenia - tak mógłby odpowiedzieć marszałek Józef Piłsudski, pytany o ocenę z perspektywy czasu wysiłku Polaków w walce o odzyskanie niepodległości. - Żyła w nas ta wściekła ambicja, by własnymi siłami wytworzyć nowe wartości Polski - kontynuowałby ten mąż stanu, przywołując z pamięci wydarzenia ważne i groźne. Piłsudski nie miałby wątpliwości co do oddania sprawie wszystkich zaangażowanych w proces przywrócenia Polsce państwowości po 123 latach niebytu. Zginąć możemy, ale hańby imieniu naszemu nie przyniesiemy. Józef Piłsudski był jedną z najważniejszych postaci biorących udział w marszu do wolności. Przed wojną stał on na czele związanego z Polską Partią Socjalistyczną stronnictwa proaustriackiego, widząc przyszłość Polski u boku Austro - Węgier, w opozycji do carskiej Rosji. Odmienną koncepcję mieli członkowie Narodowej Demokracji pod przywództwem Romana Dmowskiego. Za głównego wroga wyśnionej polskiej państwowości uważali prowadzące akcję germanizacji Prusy. Wybuch I wojny światowej oznaczał dla wielu patriotów realną szansę na urzeczywistnienie marzeń o wolnej ojczyźnie. Do odzyskania niepoległości oraz kształtowania się nowo powstałego państwa przyczynili się także między innymi Ignacy Paderewski, Ignacy Daszyński, Wincenty Witos oraz generał Józef Haller. Autorzy dokumentu "Po latach niewoli wstaje Polska" z wielką starannością zainscenizowali wywiad z Józefem Piłsudskim. Choć taka rozmowa nigdy nie miała miejsca, tekst odpowiedzi oparto na autentycznych wypowiedziach marszałka. W filmie wykorzystano też wiele archiwalnych materiałów, nagrań i fotografii, dokumentów oraz wspomnień. Tematem przewodnim był długi i skomplikowany proces odzyskania przez Polskę niepodległości. Rozpoczął się on długo przed 11 listopada 1918 roku, która to data jest obchodzona jako Święto Narodowe. Dokumentaliści prześledzili także losy polskich formacji, I Kompanii Kadrowej i Legionów, których żołnierze przelewali krew wierząc, że ta najwyższa ofiara nie pójdzie na marne. 18:55 MŁODY PIŁSUDSKI - OD. 11 Serial historyczny, 43 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jarosław Marszewski Scenariusz: Jarosław Sokół, Ewa Wencel Zdjęcia: Wojciech Suleżycki Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Grzegorz Otrębski, Karol Pocheć, Jan Butruk, Joanna Kuberska, Maria Kuśmierska, Mariusz Kiljan, Elizawieta Kreutzberg, Grzegorz Daukszewicz, Krystian Pesta, Bartosz Kopeć, Piotr Choma, Patryk Kabała, Szymon Kołodziej, Ryotaro Sakamoto, Jakub Sokołowski Ziuk organizuje w partii wydział bojowy. Dołączają nowi ludzie: ambitny Okrzeja i doświadczony Prystor. W Krakowie bojowcy rozpoczynają regularne szkolenia wojskowe. Jednocześnie rośnie w siłę opozycja przeciwko Ziukowi. Wskutek sporów i sprzecznych ambicji organizacja staje niebawem w obliczu zagłady. 19:55 HISTORIA BRONI - BROŃ MIOTAJĄCA. ODC. 1/10 (HISTORY OF WEAPONS) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. "Historia broni" to 10 - odcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów broni, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 21:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 14. GENERAŁ WŁADYSŁAW ANDERS I 2 KORPUS POLSKI Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Wielkie bitwy: o Monte Cassino, Bolonię, Anconę i czytana przez polskie dzieci mała Kronika. Rewiowe występy Ordonki i wielka polityka. W tym odcinku teleturnieju Giganci Historii trudna i ciekawa batalia, bo też stworzony przez generała Andersa II Korpus był więcej niż armią, był małą Polską na obczyźnie. 00:30 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesława Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - O NIEBO NAD WARSZAWĄ Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki O niebo nad Warszawą. Nasze wyprawy w miejsca wrześniowych lotniczych dramatów mają dwa cele. Cel pierwszy to dokładne zlokalizowanie miejsca zdarzenia, a cel drugi to utrwalenie tego, co w lokalnej pamięci jeszcze zostało. Zawsze zaskakuje nas siła tej pamięci. Dziś przypomnimy o wydarzeniach z 5 września 1939 roku, gdy brygada pościgowa próbowała przechwycić grupę niemieckich bombowców lecących nad Warszawę. Z Polaków zginął wówczas między innymi porucznik pilot Stefan Okrzeja. 01:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DESANT Magazyn, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Jerzy Dłużkowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Rola wojsk desantowych podczas walk w II wojnie światowej. Program ilustrowany fragmentami filmów archiwalnych z frontów II wojny światowej.