TVP Kultura Środa, 18.11.2020 08:30 NIEDZIELA Z... ALICJĄ WĘGORZEWSKĄ Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2020 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadzący) Gościem kolejnego odcinka cyklicznego programu "Niedziela z..." jest Alicja Węgorzewska - śpiewaczka operowa, dyrektor Warszawskiej Opery Kameralnej, producent, reżyser, aktorka. Laureatka wielu konkursów wokalnych. 09:25 SPOKÓJ Dramat obyczajowy, 82 min, Polska 1976 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Jacek Petrycki Muzyka: Piotr Figiel Aktorzy: Jerzy Stuhr, Danuta Ruksza, Jerzy Trela, Michał Sulkiewicz, Izabela Olszewska, Stanisław Gronkowski, Jerzy Fedorowicz, Jan Adamski, Janusz Sykutera, Marian Cebulski, Elżbiet Karkoszka, Ryszard Dreger i inni "Spokój" czekał na premierę cztery lata. Krzysztof Kieślowski zrealizował go w "gorącym" 1976 roku. Wymowa filmu wzbudziła wówczas niepokój cenzury, która skazała utwór na "odpoczynek" na półce. Gdy nadszedł jeszcze "gorętszy" rok 1980, "Spokój" powrócił do łask. Jego telewizyjna premiera odbyła się 19 września, w niespełna trzy tygodnie po podpisaniu Porozumień Sierpniowych. Krytyka uznała dzieło Kieślowskiego za prekursorskie i wyprzedzające tzw. kino moralnego niepokoju. Film uhonorowano Nagrodą Jury na Festiwalu w Gdańsku w 1981 roku oraz Złotym Ekranem przyznawanym przez pismo "Ekran". Głównym bohaterem "Spokoju" jest Antoni Gralak - robotnik z kryminalną przeszłością, rewelacyjnie grany przez Jerzego Stuhra. Po wyjściu z więzienia Gralak przekonuje się, że nie ma już dlań miejsca w rodzinie. Nie jest też nim zainteresowana dawna narzeczona. Próbując odnaleźć się na nowo w życiu, zatrudnia się na budowie. Nawiązuje też kontakt z dziewczyną, która okazała mu serce, gdy był jeszcze więźniem. Znajomość z nią niebawem przerodzi się w uczucie. Jego ukoronowaniem będzie małżeństwo i dziecko. Wydaje się, że życie Antoniego wreszcie się poukładało i nabrało sensu. "Robotę mam. Spać, jeść. Dobrze mam, co? Teraz popatrz: kobieta, dzieci, własny kąt, obiad zawsze w domu" - zwierza się przyjacielowi. I właśnie wtedy nad jego głową zaczynają gromadzić się czarne chmury. Na budowie nagle ginie cement i cegła. Kierownik, który bynajmniej nie ma w tej sprawie "czystych rąk", zaczyna go podejrzewać. Szykanuje też innych robotników. Wybucha strajk. Koledzy patrzą na Antoniego nieufnie. Przypuszczają, że donosi na nich kierownikowi. 11:00 RYCERZE I RABUSIE - ODC. 4/7 - UCZEŃ MISTRZA RUMIANKA Serial przygodowy, 44 min, 7 odc. , Polska 1984 Reżyseria: Tadeusz Junak Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Leszek Orlewicz Aktorzy: Tomasz Stockinger, Gustaw Lutkiewicz, Tadeusz Paradowicz, Janusz Zerbst, Bożena Adamkówna, Ryszard Dembiński, Stanisław Niwiński, Bruno O'Ya, Piotr Skarga, Anna Chitro, Barbara Horawianka, Marek Litewka, Wiesław Michnikowski, Krzysztof Luft, Jerzy Trela, Marcin Stawski, Ewa Decówna, Tadeusz Borowski, Jerzy Karaszkiewicz, Eugeniusz Kujawski, Mirosława Marcheluk, Zofia Saretok, Marzena Trybała, Arkadiusz Bazak, Anna Dymna i inni Marcinek, niezwykle muzykalny chłopiec, obdarzony pięknym głosem i grający na różnych instrumentach, wychowuje się u lutnika Rumianka. Nieoczekiwanie mały artysta staje się obiektem zainteresowania dwóch szlachciców, którzy widzą w chłopcu jedynie śpiewający przedmiot. W końcu Boratyńscy porywają Marcinka. Mistrz Rumianek próbuje odnaleźć chłopca i sam znika w tajemniczych okolicznościach. Marcinek, przy pomocy Zosi, siostry jednego z porywaczy, podejmuje ucieczkę do Piotra Wolskiego. Boratyńscy wraz ze swymi ludźmi oblegają dwór starosty. 11:55 RYCERZE I RABUSIE - ODC. 5/7 - CZŁOWIEK W KAJDANACH Serial przygodowy, 44 min, 7 odc. , Polska 1984 Scenariusz: Józef Hen Reżyseria: Tadeusz Junak Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Leszek Orlewicz Występują: Tomasz Stockinger, Gustaw Lutkiewicz, Tadeusz Paradowicz, Janusz Zerbst, Bożena Adamkówna, Ryszard Dembiński, Stanisław Niwiński, Bruno O'Ya, Piotr Skarga, Anna Chitro, Barbara Horawianka, Marek Litewka, Wiesław Michnikowski, Krzysztof Luft, Jerzy Trela, Tadeusz Borowski, Jerzy Karaszkiewicz, Anna Dymna i inni Na terenie starostwa Piotra Wolskiego pojawia się tajemniczy człowiek posługujący się świetnie nożami, który jednak nie potrafi władać szablą. Paweł Zbroja zaciąga się na służbę u pani Barbary Fałęckiej - szlachcianki napastowanej przez magnata Mikołaja Tarnowskiego. Rodzi się pomiędzy nimi uczucie. Między Tarnowskim a Zbroją musi dojść do śmiertelnego starcia - obaj znaleźli się niegdyś w tej samej opresji. Magnat, wypuszczony z tatarskiej niewoli, nie wywiązał się z danego słowa, że powróci z okupem za siebie i pozostałych jeńców. Paweł zabija Tarnowskiego i wraca do Tatarów z wyegzekwowanym okupem. 12:50 TRAMPKARZE Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marcin Filipowicz Scenariusz: Marcin Filipowicz Zdjęcia: Marcin Filipowicz, Weronika Bliska, Marcin Łaskawiec Film dokumentalny pokazujący początkowy, a zarazem najtrudniejszy etap w życiu młodych bohaterów, prowadzący do spełniania ich życiowego marzenia. Głównymi bohaterami filmu są dwaj bracia: 14 - letni Mateusz i 3 - letni Łukasz, mieszkający w niewielkiej górskiej wiosce na południu Polski. Ich marzeniem jest zostać profesjonalnymi piłkarzami grającymi przynajmniej w polskiej ekstraklasie. 13:30 KSIĘGA PRZESTRZENI - URZĄDZIĆ MIASTO Magazyn, 30 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Wykonawcy: Jakub Tolak W odcinku pokazujemy projektowanie miasta w skali urbanistycznej, nietuzinkowe i funkcjonalne przestrzenie publiczne oraz budynki związane z codziennym życiem miasta. Znajdzie się tu opowieść o projektowaniu nowej dzielnicy mieszkaniowej, rewitalizacji zabytkowej hali targowej czy nadrzecznych bulwarach. Przedstawimy: - Dzielnicę Nowe Żerniki we Wrocławiu: inspirowana projektem WUWA, pionierska i bardzo udana próba zaprojektowania wzorcowej dzielnicy, w oparciu o master plan przygotowany przez urząd miasta i we współpracy z czołowymi pracowniami architektonicznymi Wrocławia, - Halę Koszyki w Warszawie (JEMS): doskonała rewitalizacja legendarnej hali targowej połączona ze zmianą funkcji oraz uzupełnieniem przestrzeni historycznej miejskiej pierzei ultranowoczesnymi budynkami biurowymi, - Bulwary Dunikowskiego we Wrocławiu (Piotr Żuraw): bodaj najlepszy przykład całościowego rozwiązania wielkomiejskiego bulwaru nad rzeką, z maksymalnym wykorzystaniem walorów Odry oraz bliskości Starego Miasta, - Wieżę widokową w parku Na Szachtach w Poznaniu (Toya Design): ciekawy przykład nowego zjawiska w polskiej przestrzeni, wieża widokowa stanowiąca lokalną atrakcję i dominantę nowego miejskiego parku, - Dworzec w Solcu Kujawskim (RYSY Architekci): zintegrowane centrum komunikacyjne funkcjonalnie łączące dworzec kolejowy i autobusowy a jednocześnie tworzące nową, atrakcyjną dla mieszkańców miasta, przestrzeń publiczną, - Plac Wolności w Świnoujściu (Federacyjne Biuro Architektoniczne): znakomite rozwiązanie trudnego problemu centralnego miejskiego placu, łączącego funkcje rekreacyjne z przestrzenią sprzyjającą integracji mieszkańców. O swoich projektach opowiadać będą: Piotr Fokczyński (Nowe Żerniki), Rafał Sieraczyński (dworzec w Solcu Kujawskim). 14:15 TAMTE LATA, TAMTE DNI - MARTA LIPIŃSKA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadzący) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem swoje dzieciństwo i wspomina znana i popularna aktorka filmowa i teatralna Marta Lipińska. 14:45 CHOPIN I PADEREWSKI W GUILDHALL (CHOPIN I PADEREWSKI W GUILDHALL) Reportaż, 14 min, Wielka Brytania, 2018 Wykonawcy: Krzysztof Książek, Agnieszka Zahaczewską Ksiązek 170 lat temu w Londynie w prestiżowym Guildhall Fryderyk Chopin ostatni raz wystąpił publicznie. Dla uczczenia tego wydarzenia oraz w stulecie odzyskania przez Polskę Niepodległości w tym samym miejscu odbył się koncert utworów Chopina i Paderewskiego wykonywanych przez Krzysztofa Książka i jego żonę Agnieszkę Zahaczewską - Książek. Organizatorami koncertu był Chopin Society w kooperacji z Polskim Instytutem Kultury oraz Instytutem Adama Mickiewicza. 15:05 KONCERT NA WAWELU - I. J. PADEREWSKI - KONCERT FORTEPIANOWY A-MOLL Kameralne i studyjne (widowisko), 34 min, Polska, 2005 Autor: Anna Niesłuchowska Wykonawcy: Piotr Paleczny, NOSPR, Stanisław Skrywaczewski W programie fragmenty uroczystego konceru, którego gwiazdą był znakomity wirtuoz Piotr Paleczny. Kariera pianisty praktycznie zaczęła się od jego sukcesu na VIII Konkursie im. Fryderyka Chopina. Zdobył na nim III nagrodę, a ponadto otrzymał Nagrodę Towarzystwa im. Fryderyka Chopina za najlepsze wykonanie poloneza. 15:50 JAŃCIO WODNIK Dramat obyczajowy, 100 min, Polska 1993 Reżyseria: Jan Jakub Kolski Scenariusz: Jan Jakub Kolski Zdjęcia: Piotr Lenar Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Franciszek Pieczka, Bogusław Linda, Grażyna Błęcka - Kolska, Olgierd Łukaszewicz, Katarzyna Aleksandrowicz, Henryk Niebudek, Lech Gwit, Joanna Jędrejek, Katarzyna Kurylońska Reżyser Jan Jakub Kolski (ur. 1956) jest wierny swojemu oryginalnemu stylowi i tematyce. W filmach dokumentalnych, które realizuje od 1982 roku, częstym tematem była kontemplacja porządku natury. W filmach fabularnych Kolski rozwija ten temat. Opowiada o wsi, ale nie czyni tego na sposób realistyczny. Są to przypowieści o życiu - często brutalnym - w bliskim kontakcie z naturą, a więc bliżej Boga. Kino Kolskiego, porównywane z latynoskim "realizmem magicznym", to refleksja na temat dobra i zła, pełna tęsknoty za duchowymi wartościami. W "Pogrzebie kartofla" (1990) Kolski odwołuje się do biblijnego mitu Hioba, kreśląc obraz gwałtownych przemian na polskiej wsi po II wojnie światowej. W "Pograbku" (1992) przedstawił historię niezwykłego uczucia ludzi z "dołów" wiejskiej hierarchii. W świecie filmów Kolskiego ciągle jest obecne pytanie o sens dobrych i złych uczynków, które zdają się determinować losy ich sprawców. W roli Jańcia wystąpił wybitny aktor teatralny i filmowy - Franciszek Pieczka (ur. 1928). Stworzył niezwykłą, barwną galerię bohaterów o ludowym rodowodzie, zagrał m.in. tytułową rolę w "Żywocie Mateusza" (1968) Witolda Leszczyńskiego, w "Perle w koronie" (1972) stworzył pełną godności postać powstańca śląskiego, był zbuntowanym przeciw komunistycznej władzy góralem Haratykiem w zatrzymanym kilka lat przez cenzurę filmie "Słońce wschodzi raz na dzień" (1972) i doskonałym Czepcem w "Weselu" (1973) Andrzeja Wajdy według dramatu Stanisława Wyspiańskiego. Wielką popularność przyniosła mu rola Gustlika w serialu "Czterej pancerni i pies" (1968 - 70). Dużą zaletą jego aktorstwa jest naturalność i zróżnicowanie ról. Grając postaci często zbliżone charakterem, Pieczka potrafi uczynić z nich zawsze niepowtarzalne osobowości. "Jańcio Wodnik" zdobył Nagrodę Specjalną Jury "Złote Lwy Gdańskie" za najlepszą rolę męską dla Franciszka Pieczki i Nagrodę Dziennikarzy na XVIII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w 1993 roku w Gdyni. Jeden z chłopów wygnał ze stajni i skatował chorą klacz. Znajduje ją wędrowny dziad (Łukaszewicz), który, gdy klacz zdycha, rzuca klątwę na wieś. W tym samym czasie jeden z jej mieszkańców Jańcio (Pieczka) odkrywa w sobie niezwykłe zdolności. Jest mu posłuszna woda, może dokonywać i innych nadnaturalnych czynów. Jańcio opuszcza ciężarną młodą żonę Weronikę (Błęcka - Kolska). Chce nieść ludziom pociechę i pomoc. Na swej drodze spotyka sprytnego oszusta - stygmatyka (Linda). To spotkanie odmieni życie Jańcia. 18:00 URODZENI ARTYŚCI - MAŁGORZATA I TOMASZ RYGALIKOWIE Reportaż, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Wykonawcy: Emilia Komarnicka - Klynstra (prowadząca), Redbad Klynstra - Komarnicki (prowadzący) Małgorzata i Tomasz Rygalikowie to znani w Polsce i za granicą projektanci przedmiotów użytkowych. Realizatorzy programu byli ich gośćmi podczas warsztatów projektowania, jakie prowadzili w Łukowie. 19:00 TAJNY AGENT ODC. 3 (THE SECRET AGENT) Serial sensacyjny, 43 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Charles Mcdougall Scenariusz: Tony Marchant Zdjęcia: Gavin Finney Muzyka: Stuart Earl Aktorzy: Toby Jones, Vicky Mcclure, Stephen Graham, Ian Hart, Tom Goodman - Hill Metka, znaleziona w płaszczu Steve'a prowadzi Heata prosto do sklepu Verloca, i jest dowodem na to, że Verloc jest zamachowcem. Winnie dowiaduje się o śmierci brata i nie może wybaczyć mężowi, że ukrył ten fakt przed nią. 21:40 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - MARCEL DUCHAMP. SZTUKA BEZ GRANIC (MARCEL DUCHAMP: ART OF THE POSSIBLE) Film dokumentalny, 89 min, USA/Francja, 2017 Reżyseria: Matthew Taylor Dokument przedstawia sylwetkę Marcela Duchampa, awangardowego artysty, twórcy dadaizmu, autora sztuki konceptualnej i filozofii "ready - made", który przeszedł do legendy historii sztuki dzięki swojej "Fontannie" z 1917 roku. 23:40 JAZZ - AVISHAI COHEN'S NEW YORK DIVISION NA FESTIWALU JAZZ A VIENNE (AVISHAI COHEN'S NEW YORK DIVISION AT JAZZ A VIENNE) Koncert, 57 min, Francja, 2015 Reżyseria: Eric Michaud Koncert izraelskiego kontrabasisty wraz z grupą nowojorskich muzyków jazzowych. Wydarzenie miało miejsce na festiwalu Jazz a Vienne we Francji. Avishai Cohen to niezwykle utalentowany jazzman, który w trakcie swojej kariery współpracował z wieloma uznanymi artystami, takimi jak Chick Corea, Bobby McFerrin, Herbie Hancock. Podczas tego koncertu Avishai do swojego standardowego składu postanowił dobrać jeszcze innych muzyków: trębacza Diego Urcolę, puzonistę Steve ' a Davisa i gitarzystę Kurta Rosenwinkela. 01:25 LEKKIE OBYCZAJE - NASZA MŁODSZA SIOSTRA (UMIMACHI DIARY) Film obyczajowy, 121 min, Japonia, 2015 Reżyseria: Kore-Eda Hirokazu Scenariusz: Kore-Eda Hirokazu Zdjęcia: Takimoto Mikiya Muzyka: Kanno Yoko Aktorzy: Ayase Haruka, Nagasawa Masami, Kaho, Hirose Suzu W mieście Kamakura w dużym domu z duszą mieszkają trzy siostry: Sachi, Yoshino i Chika. Pewnego dnia otrzymują wiadomość o śmierci ojca, z którym od 15 lat nie miały żadnego kontaktu. Jadą na pogrzeb, gdzie poznają swoją przyrodnią siostrę, nieśmiałą nastolatkę Suzu. Postanawiają otoczyć opieką osieroconą dziewczynkę, zabierając ją ze sobą do Kamakury. "Nasza młodsza siostra" jest adaptacją bestsellerowej powieści graficznej Yoshidy Akimi Umimachi Diary. Historia czterech sióstr toczy się niespiesznie i rozpływa w subtelnościach, relacje między bohaterkami budowane są z ogromną precyzją. Reżyser poetycko i z elegancją celebruje zwyczajne, proste życie, a jednocześnie tworzy film głęboki, naturalny i realistyczny. (nowehoryzonty.pl) 03:35 KINO NOCNE - ZABIĆ SEKALA (JE TREBA ZABIT SEKALA) Dramat, 109 min, Polska/Francja/Czechy/Słowacja 1998 Reżyseria: Vladimir Michalek Scenariusz: Jiri Krizan Zdjęcia: Martin Strba Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Bogusław Linda, Olaf Lubaszenko, Agnieszka Sitek, Jiri Bartoska, Vlasta Chramostova, Josef Somr, Ludovit Cittel, Milan Riehs, Anton Sulik, Jiri Holy, Martin Sitta i inni Środkowoeuropejskim "W samo południe" nazwała film Vladimira Michalka dziennikarka liczącego się branżowego magazynu "Variety". Rzeczywiście, kilka podobieństw narzuca się nieodparcie. Akcja "Zabić Sekala" toczy się w odludnej osadzie, niemiłosiernie prażonej przez letnie słońce. Osią fabuły są swego rodzaju przygotowania do finałowego pojedynku na śmierć i życie dwu antagonistów - samotników. Nie trzeba dodawać, że od wyniku starcia zależą dalsze losy wsi. Czarny charakter, tytułowy Sekal, zwany przez współziomków "bękartem", jest nieślubnym synem jednego z miejscowych gospodarzy. Przez wiele lat pogardzany, wreszcie znalazł sposób, by pomścić swoje upokorzenie. Trwa II wojna światowa. W pobliżu stacjonują Niemcy. Nie pojawiają się wprawdzie na ekranie ani razu, lecz ich złowrogą "obecność" daje się wyczuć w atmosferze panującej w Lakoticach, w strachu wypisanym w oczach chłopów. Przyczyną owego lęku jest nie tylko bliskość okupanta, lecz przede wszystkim Sekal, który wysługuje się hitlerowcom, denuncjując niepokornych gospodarzy. Ofiary donosów lądują w obozie koncentracyjnym, Sekal zaś przejmuje ich majątki. W miarę bogacenia się jego apetyt rośnie. Rośnie też, co zrozumiałe, przerażenie gospodarzy, w większości dość zamożnych. Szybko dochodzą do wniosku, że jedynym sposobem odzyskania względnego bezpieczeństwa jest zabicie "bękarta". Kto jednak ma tego dokonać? Wybór pada na Jurę Barana, kowala przybyłego niedawno do wioski. Jura to były partyzant, poszukiwany przez gestapo, a w dodatku protestant, co w katolickiej wsi nie jest mile widziane. Podobnie jak Sekal, ma opinię "obcego", kogoś gorszego. Niech więc jeden "wyrzutek" zabije drugiego, a chłopi piłatowym gestem umyją ręce. Do takich wniosków dochodzi potajemnie gromada. Pojawia się wszakże poważny problem. Jura nie pali się do zbrodni. Wtedy gospodarze składają mu propozycję nie do odrzucenia. Albo zabijesz Sekala, albo wydamy gestapowcom ciebie i twoją rodzinę. Urokliwe plenery do filmu ekipa Michalka znalazła w okolicach wioski Varvazov, położonej niedaleko zamku Orlik na południu Moraw. Tereny te uchodzą za jedne z najpiękniejszych w Czechach. Kolorystyka "Zabić Sekala" ogniskuje się wokół kilku kluczowych dla filmu barw - złota (zboże na zalanych słońcem polach), srebra (to samo zboże w świetle księżyca), czerni (garnitury, spódnice, noc), bieli (ściany budynków i zagród, koszule, oświetlone słońcem ścieżki) i czerwieni (zachód i wschód słońca, krew). Bardzo mocną stroną filmu "Zabić Sekala" jest aktorstwo, zarówno wykonawców polskich, jak i czeskich. Nagroda Jury Ekumenicznego dla filmu i nagroda aktorska dla Olafa Lubaszenki na MFF w Karlovych Varach (1998), Syrenka Warszawska dla najlepszego filmu zagranicznego w polskich kinach (1998), Orzeł (1999) i nagroda za scenariusz na FPFF w Gdyni (1998) dla Jiriego Krizana, Orzeł (1999) dla Olafa Lubaszenki w kategorii: najlepsza rola męska, Czeski Lew (1999) dla Michała Lorenca (muzyka), Agnieszki Sitek (drugoplanowa rola kobieca) i Olafa Lubaszenki (pierwszoplanowa rola męska).