TVP Kultura Piątek, 20.11.2020 08:30 KRONOS - FRANZ KAFKA Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Piotr Nowak (prowadzący) Bohaterem kolejnego odcinka programu "Kronos" jest Franz Kafka. Prowadzący profesor Piotr Nowak wraz z zaproszonymi do studia gośćmi próbuje dociec, skąd bierze się właściwie nieustająca moda na Kafkę? Czy pociąga nas egzotyka nieistniejącego już świata Żydów europejskich? Czy może atrakcyjne wydają się ideały bezsilności, które były mu bliskie? A może jest to po prostu dobra proza? 09:15 ZAZIE W METRZE (ZAZIE DANS LE METRO) Film komediowy, 88 min, Francja, 1960 Reżyseria: Louis Malle Scenariusz: Jean - Paul Rappeneau, Louis Malle Aktorzy: Catherine Demongeot, Philippe Noiret, Hubert Deschamps, Carla Marlier Adaptacja powieści Raymonda Queneau. Dziesięcioletnia Zazie przyjeżdża do Paryża w odwiedziny do wujka Gabriela. Jej marzeniem jest przejażdżka metrem. Niestety, tego dnia rozpoczyna się strajk pracowników metra i dziewczynka zwiedza słynne zabytki w towarzystwie wuja i zaprzyjaźnionego taksówkarza. Chaotyczna wycieczka odbywa się w oszałamiającym tempie. Paryż w oczach niesfornej Zazie zmienia się w zwariowany, gigantyczny lunapark, a świat dorosłych oglądany z jej punktu widzenia jest absurdalny i szalony. dystr. Jet Films (Daro) 11:00 CHŁOPI - ODC. 1/13 - BORYNA Serial obyczajowy, 51 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz na podstawie powieści Władysława Reymonta: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Ignacy Gogolewski, Emilia Krakowska, Jadwiga Chojnacka, Tadeusz Fijewski, Tadeusz Janczar, Kazimierz Wichniarz, Krystyna Królówna, Franciszek Pieczka, Irena Karel, Lech Ordon, Halina Kossobudzka, Bronisław Pawlik, August Kowalczyk, Wanda Łuczycka, Mieczysław Czechowicz, Barbara Ludwiżanka i inni Adaptacja najsłynniejszej, uhonorowanej Nagrodą Nobla powieści Władysława Reymonta, a zarazem jeden z najpopularniejszych seriali wyprodukowanych swego czasu przez TVP. Akcja toczy się w ciągu 12 miesięcy na przełomie XIX i XX w. Powikłane i często dramatyczne losy mieszkańców Lipiec nierozerwalnie wiążą się z biegiem pór roku. Na znakomicie zarysowanym tle społeczno - obyczajowym rozgrywa się dramat rodziny Borynów i uwikłanej w jej losy młodej dziewczyny, Jagny. Pierwszy odcinek przybliża rodzinę Borynów. Maciej Boryna - czołowa postać filmu - to blisko 60 - letni wdowiec, który terroryzuje swoim despotycznym charakterem pozostałych domowników: syna Antka i jego żonę Hankę, córkę Józkę, małego wychowanka Witka i starszego sługę Kubę. Sąsiadka Dominikowa namawia Borynę, aby wyszukał sobie młodą żonę. Na wsi są przecież dorodne panny, które wydadzą się chętnie za najbogatszego gospodarza. Nie bez znaczenia jest fakt, że Dominikowa sama ma urodziwą córkę Jagnę. 12:05 CHŁOPI - ODC. 2/13 - JARMARK Serial obyczajowy, 49 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosieński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Ignacy Gogolewski, Emilia Krakowska, Jadwiga Chojnacka, Tadeusz Fijewski, Tadeusz Janczar, Kazimierz Wichniarz, Krystyna Królówna, Franciszek Pieczka, Irena Karel, Lech Ordon, Halina Kossobudzka, Bronisław Pawlik, August Kowalczyk, Wanda Łuczycka, Stanisław Milski, Mieczysław Czechowicz, Barbara Ludwiżanka i inni Wrześniowa niedziela na wsi. Odświętnie przystrojeni gospodarze. Kobiety i dzieci wolno i uroczyście podążają do kościoła. Drugim miejscem spotkań mieszkańców wsi jest karczma. Tutaj chodzi się na tańce, pijatykę i dysputy polityczne. Tymczasem w domu Borynów dochodzi do ostrej sprzeczki między ojcem a synem. Antek nie może już wytrzymać stałego wypominania, że żyje na łasce ojca. 13:00 PRZYSTAŃ Film dokumentalny, 14 min, Polska, 2016 Reżyseria: Marcin Lesisz Scenariusz: Marcin Lesisz Zdjęcia: Marcin Lesisz Portret zbiorowy mężczyzn, którzy pracują na rzecznym promie. Dzień w dzień rzeczni przewoźnicy ciągną liny, aby połączyć dwa brzegi rzeki. Ich świat niedługo przestanie istnieć, ponieważ zaplanowano budowę mostu. Niektórzy z nich spędzili na promie prawie ćwierć wieku. Film Marcina Lesisza to próba uchwycenia ostatnich dni tego zapomnianego, lokalnego mikroświata. 13:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 171 WŁOCŁAWEK Magazyn, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Yulia Yukhymets Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzimy Włocławek. To położone po obu stronach Wisły miasto jest jednym z najstarszych w Polsce. W kronice Galla Anonima wspomniane jako jeden z największych grodów monarchii Bolesława Chrobrego oraz dawna stolica biskupów. Od dziesięcioleci znane na całą Polskę ze swojego fajansu. Jego tradycja sięga 1873 roku, kiedy uruchomiono tutaj pierwszą z trzech fabryk tego typu. Przez lata Włocławek wypracował swoje charakterystyczne wzory zdobienia ceramiki, rozpoznawane nie tylko w kraju, ale również za granicą. Turystów zachwyci piękna architektura miasta - warto tu zobaczyć m.in. Czarny Spichrz, drewniany zabytek z przełomu XVIII I XIX wieku, Pałac Mushama wykonany w stylu eklektycznym budynek z końca XIX wieku oraz Pałac Biskupi, klasycystyczny gmach będący miejscem zamieszkania biskupów włocławskich. 13:55 A - B Film animowany, 4 min, Polska, 1978 Reżyseria: Mirosław Kijowicz Scenariusz: Mirosław Kijowicz Zdjęcia: Jan Tkaczyk Muzyka: Bohdan Mazurek Groteska na temat hipokryzji i dwulicowości. 14:00 KLATKI Film animowany, 7 min, Polska, 1967 Reżyseria: Mirosław Kijowicz Scenariusz: Mirosław Kijowicz, Hanna Jagoszewska Zdjęcia: Jan Tkaczyk Przewrotna opowieść o więźniu i strażniku, o trudnej do uchwycenia granicy pomiędzy wolnością a niewolą. Mirosław Kijowicz z ogromną konsekwencją powracał w swoich prostych filmach do jednego tematu: stosunku jednostki wobec systemu. Czasem jest to beztroski uczestnik manifestacji politycznej ("Sztandar"), czasem niewolnik we władzy pana ("Młyn"), innym znów razem kukła, w którą życie tchnął jej twórca ("Wiklinowy kosz"). Należące do tego nurtu "Klatki" zdobyły najwięcej nagród na międzynarodowych festiwalach zapewne ze względu na przejrzystość układu między ofiarą i katem, w tym przypadku więźniem i strażnikiem. O wielkości filmu decydowała jednak pointa, ukazująca iluzoryczność każdej władzy. Czy ten, komu wydaje się, że ją posiada, jest naprawdę wolny? 14:05 PANOPTICUM Film animowany, 5 min, Polska, 1969 Reżyseria: Mirosław Kijowicz Scenariusz: Mirosław Kijowicz Zdjęcia: Jan Tkaczyk Muzyka: Eugeniusz Rudnik Film składa się z pięciu skeczy, których tematem jest okrucieństwo. 14:10 WIKLINOWY KOSZ Film animowany, 8 min, Polska, 1966 Reżyseria: Mirosław Kijowicz Scenariusz: Hanna Jagoszewska, Mirosław Kijowicz, Jan Tkaczyk Ostatni film Kijowicza z muzyką Krzysztofa Komedy - Trzcińskiego. Groteskowa opowieść o człowieku, który w wiklinowym koszu przynosi mnóstwo elementów przypominających części lalek. Tworzy z nich małe, nieporadne istoty, tchnie w nie życie, próbuje je nauczyć chodzić. Te jednak, w momencie gdy usiłuje skłonić je do wykonywania zbiorowych ewolucji, odmawiają posłuszeństwa i niszczą jego samego. Wrzucają go do kosza i maszerują według własnego planu. "Dramat twórcy unicestwionego przez stworzone przezeń dzieło" 14:20 SZYCHTA Film animowany, 6 min, Polska, 1988 Reżyseria: Jerzy Kalina Scenariusz: Jerzy Kalina Zdjęcia: Jan Maciej Ptasiński Muzyka: Eugeniusz Rudnik Ironiczna impresja na temat wartości polskiego pieniądza. Motywem przewodnim stał się ożywiony obrazek pracujących górników ze starego 500 - złotowego banknotu. 14:20 PRZERYWNIKI - OGRODNIK Film animowany, 2 min, Polska, 1972 Reżyseria: Daniel Szczechura Scenariusz: Daniel Szczechura Zdjęcia: Wacław Fedak Film kombinowany. Uwięziony mężczyzna hoduje drzewo i dzięki niemu, udaje mu się przeskoczyć przez mur na zewnątrz. 14:35 JAKI ZNAK TWÓJ? WYSTAWA W MUZEUM POWSTANIA WARSZAWSKIEGO Reportaż, 15 min, Polska, 2020 Reportaż, którego inspiracją jest wystawa w Muzeum Powstania Warszawskiego, będzie próbą pokazania, jak polskie symbole i motywy patriotyczne umocowały się w popkulturze. Muzyka Jana Młynarskiego albo projekty wizualne grupy Twożywo, a nawet ubrania projektu Roberta Kupisza to tylko niektóre przykłady. Wspólnie z artystami i pracownikami muzeum będziemy się zastanawiać, jak do tego doszło, że np. symbol Polski Walczącej stał się tak rozpoznawalnym projektem, wzorem spotykanym w tak wielu odsłonach. 14:55 TYPOGRAFIA MIASTA (TYPE HUNTERS) Film dokumentalny, 45 min, Francja, 2016 Reżyseria: Thomas Sipp Typografia jest istotną częścią współczesnej kultury. Film zabiera widzów do nowoczesnych metropolii, by rozszyfrowywać przed dżungle otaczających nas różnorodnych krojów pisma. 15:55 HISTORIA KINA W POPIELAWACH Dramat, 95 min, Polska 1998 Scenariusz i reżyseria: Jan Jakub Kolski Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Krzysztof Majchrzak, Bartosz Opania, Grażyna Błęcka - Kolska, Michał Jasiński, Tomasz Krysiak, Franciszek Pieczka, Mariusz Saniternik, Joanna Pierzak, Izabella Bukowska, Maria Gładkowska, Jan Nowicki, Anna Biernacka, Edward Kusztal, Aleksander Bednarz, Bogusław Nobielski, Maria Wójcikowska, Zdzisław Reczyński, Michał Szkóp i inni "Nie poddaję się oczekiwaniom widzów. Tym, co kontroluje moją pracę, jest wewnętrzne przekonanie o słuszności, uczciwości i serdeczności tego, co robię. Jeśli to się zrymuje z oczekiwaniami widzów, proszę uprzejmie. Jeżeli się nie zrymuje - przepraszam. Na zapotrzebowanie społeczne niech odpowiadają moi zdolniejsi koledzy. W każdym filmie zabiegam, żeby odkrywać dla siebie coś nowego. Nie chcę powtarzać światów, które już wykreowałem. Nie sądzę, żebym stał w miejscu. Widzom mogę powiedzieć tyle: przyjdźcie na ten film, a zobaczycie, jak wiele zdarzyło się ostatnio" - deklarował w jednym z wywiadów Jan Jakub Kolski. To słowa niezwykłe w czasach dominacji filmowej komercji i podporządkowania X Muzy dogmatowi zysku. Przypominające, że prawdziwa sztuka jest w swej istocie elitarna. Dąży nie do schlebiania masowym gustom (to domena, demokratycznej z natury, rozrywki), lecz odkrywania nieznanych obszarów piękna, poszerzania granic ludzkiej wyobraźni i wrażliwości. Często też staje się widzialnym świadectwem poszukiwania przez artystę własnego miejsca w rzeczywistości, budowania przezeń oryginalnej wizji świata. Dotychczasowy dorobek twórczy Jana Jakuba Kolskiego dobitnie potwierdza tę regułę. Kolejne filmy reżysera, od debiutanckiego "Pogrzebu kartofla" aż po "Historię kina w Popielawach", dowodzą z jednej strony przywiązania do pewnych motywów i pejzaży, z drugiej zaś pokazują duchowy rozwój ich twórcy, jego zmagania z własnymi obsesjami i kompleksami. Fabuła "Historii kina w Popielawach" rozgrywa się również w scenerii znanej z wcześniejszych obrazów Kolskiego (malownicze pola, dalekie horyzonty, wiejskie chałupy) i wśród "znajomych" typów ludzkich (nieudaczni, ułomni, wewnętrznie niespełnieni mężczyźni; kobiety cierpiące z powodu nieszczęśliwej miłości). Krąży też wokół bliskich reżyserowi tematów: czasu, przeznaczenia, bólu, miłości. "Historia..." stanowi jednak również zamknięcie pewnego etapu twórczych poszukiwań Kolskiego. "Jest ostatnim z serii filmów, w których dokonywałem osobistych rozliczeń ze światem" - jak mówił w jednym z wywiadów. To z jednej strony zwiastun rozluźnienia więzów z wypracowaną przez lata estetyką, z drugiej zaś utwór bardzo osobisty, nawiązujący do rzeczywistych dziejów przodków artysty. "W mojej prywatnej historii rodzinnej cztery pokolenia zapisywały kartę pod nazwą"film", prawie od początku, odkąd kino istnieje. Prababka na początku wieku miała jedno z pierwszych kin w Łodzi"Theatre Optique Parisien", dziadek był producentem filmowym, przedstawicielem firm Fox, Metro Goldwyn Meyer, Paramount. Ojciec - montażysta filmowy, siostra - montażystka, ja - też filmowiec. Ale nie znalazłem dość odwagi czy nieskromności, żeby opowiadać wprost tę historię. Ukryłem więc moich antenatów za postaciami filmowymi" - zwierzał się swego czasu reżyser. Narratorem tytułowej "historii" jest dziesięcioletni Staszek Szewczyk, wychowany wprawdzie w mieście, lecz uczący się w wiejskiej szkole w Popielawach, skąd pochodzą jego dziadkowie. W pamiętniku, który pisze, bardzo wiele miejsca zajmuje zasłyszana historia barwnego, głośnego w okolicy, kowalskiego rodu Andryszków. Zaczyna się ona od Józefa Andryszka, zwanego Pierwszym. W XIX wieku zbudował on kinomaszynę, zanim jeszcze to samo uczynili na Zachodzie bracia Lumiere. Poprzez następne pokolenia saga rodzinna dochodzi do lat sześćdziesiątych XX wieku, czyli losów Józefa Andryszka Szóstego, zwanego Szustkiem, który marzy o odtworzeniu wynalazku swego przodka. Stanowczo sprzeciwia się temu jego ojciec, uważając, że kinomaszyna była przez lata przekleństwem rodu. W ten sposób pod ręką Kolskiego fascynująca historia rodzinna splata się nierozerwalnie z rozważaniami o fenomenie kina. Liczne wyróżnienia polskie i zagraniczne, w tym m.in. Złote Lwy w Gdańsku - Gdyni (1998) za najlepszy film roku oraz nagrody dla Krzysztofa Majchrzaka (pierwszoplanowa rola męska), Kazimierza Rozwałki (produkcja) i Jana Jakuba Kolskiego (nagroda Kin Studyjnych); Syrenka Warszawska (1998); Brązowe Grono na LLF w Łagowie (1998); Grand Prix dla filmu na Międzynarodowym Spotkaniu Kina i Telewizji - Kino Pełnoekranowe w Genewie (1999); Srebrny Witeź na MFF Słowiańskich i Prawosławnych w Moskwie (1999) oraz Grand Prix na Festiwalu Alte Adria Cinema w Trieście (1999) dla Jana Jakuba Kolskiego. 20:15 WIECZÓR KINOMANA - PO TAMTEJ STRONIE (TOIVON TUOLLA PUOLEN) Czarna komedia, 95 min, Niemcy/Finlandia 2017 Scenariusz i reżyseria: Aki Kaurismäki Zdjęcia: Timo Salminen Aktorzy: Nuppu Koivu, Sherwan Haji, Sakari Kuosmanen, Simon Al - Bazoon, Kaija Pakarinen, Niroz Haji, Ilkka Koivula, Janne Hyytiäinen Czarna komedia osadzona w realiach współczesnej Europy. To historia wielkiej przyjaźni, która rozwija się i trwa ponad podziałami i rasowymi uprzedzeniami. Bohaterem jest mieszkaniec Helsinek, pokerzysta i obwoźny sprzedawca Wikström, który odchodzi od żony. Zapragnie odmienić swoje dotychczasowe życie. Za wyprzedany towar i wygraną w pokera otwiera własną restaurację. Pewnego razu przypadkiem poznaje uciekiniera z Syrii, Khaleda Ali, szukającego siostry Miriam, która zaginęła podczas nielegalnego przekraczania granicy. Prawie cała jego rodzina to ofiary walk o Aleppo. Jemu udało się uciec z kraju ograniętego wojną, stara się o azyl, ale władze fińskie odmawiają. Musi znowu uciekać. Odkrywa go w pobliżu swojej restauracji Wilkstrom, daje mu schronienie i pracę. Choć znajomość między nimi zaczęła się w niezbyt przyjemnych okolicznościach, szybko zapałają do siebie sympatią. Przypadkowe spotkanie zupełnie różnych ludzi, ma swój dalszy ciąg. Między Wikstromem a Khaledem rodzi się wielka przyjaźń na dobre i na złe. Na festiwalu w Berlinie w 2017roku film zdobył nagrodę Srebrnego Niedźwiedzia w kategorii: najlepszy reżyser - Aki Kaurismäki. 23:45 GOMORRA S.II - ODC. 24 (GOMORRA S. 1 - 3) Serial kryminalny, 45 min, Włochy/Niemcy, 2014 Reżyseria: Roberto Saviano Azzurra domyśla się, że za aresztowaniem jej ojca stał Genny, który nie zamierza się dzielić władzą z nikim. Wojna między Pietrem Savastano a Cirem di Marzio przybiera na sile, jest coraz więcej ofiar. 00:45 TERAZ ANIMACJE! - KOMFORT Film animowany, 9 min, Polska, 2018 Reżyseria: Weronika Banasińska Scenariusz: Weronika Banasińska Krótki film animowany. Dziewczyna trafia do tajemniczego miejsca, które okazuję się być jej wnętrzem. Podczas powróży w głąb siebie doznaje głębokiej eksploracji sensorycznej, a ekscytacja tym stanem zamienia się w zaniepokojenie i stres związany z nadmiarem bodźców. Bohaterka więc ucieka w stan dziecięcy - dający bezpieczeństwo, ale i przerażającą bezradność. (opis producenta) 00:55 TERAZ ANIMACJE! - NORMA Film animowany, 7 min, Polska, 2018 Reżyseria: Agata Mianowska Scenariusz: Agata Mianowska Krótki film animowany. Dwie młode dziewczyny próbują sprostać współczesnym kanonom piękna. Każda z nich jest inna, jednak żadna nie czuje się dobrze we własnej skórze. Norma i jej sąsiadka różnymi metodami starają się uzyskać poczucie samoakceptacji. (źródło: polishshorts.pl) 01:00 TERAZ ANIMACJE! - OJEZU Film animowany, 3 min, Polska, 2017 Reżyseria: Betina Bożek Scenariusz: Betina Bożek Wykonawcy: Betina Bożek Krótki film animowany. Film animowany "Ojezu" jest zarówno obrazem świata zauważonego, jak i wykreowanego przez autorkę. Rzeczywistość przedstawiona w filmie jest mocno naznaczona bezwładem, chaosem. Bohaterów animacji cechuje brak chęci do podejmowania jakichkolwiek działań, są bierni i obojętni, niezdolni do kreowania własnej rzeczywistości. Autorka przedstawia świat, który gubi swoje pierwotne kształty, traci swoją tożsamość. Wszystko to łączy tytułowe stęknięcie, czyli "o, Jezu", będące zarówno grymasem, westchnieniem jak i cichym szeptem rozpaczy nad własną niemocą. (opis producenta)