TVP Historia Niedziela, 29.11.2020 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 29 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1223 - papież zatwierdził regułę Zakonu Braci Mniejszych (franciszkanów); 1814 - londyński "Times" wydrukowano na nowej maszynie drukarskiej o niewybrażalnej wcześniej wydajności 1600 odbitek na godzinę; 1830 - Noc Listopadowa - początek Powstania Listopadowego i wojny polsko - rosyjskiej 1830/1831; 1925 - z próbnego nadajnika Polskiego Radia wyemitowano "Warszawiankę" według Stanisława Wyspiańskiego; 06:50 ŚWIĘTY AUGUSTYN - ODC. 4/5 - WERDYKT ILARIUSZA (SANT'AGOSTINO EP. 4) Serial biograficzny, 43 min, Włochy/Polska 2010 Reżyseria: Christian Duguay Scenariusz: Francesco Arlanch Zdjęcia: Fabrizio Lucci Muzyka: Andrea Guerra Występują: Aleksandro Preziosi, Monica Guerritore, Alexander Held, Johannes Brandrupt, Wenanty Nosul, Katy Louise Saunders, Franco Nero, Krzysztof Pieczyński i inni Po nawróceniu Augustyn traci wszelkie wpływy na dworze. Rozstaje się także z Waleriuszem. Konwersja tak wybitnej osobistości jak nadworny mówca dodaje odwagi obrońcom bazyliki, dzięki czemu zostaje ona w rękach chrześcijańskich. Augustyn przyjmuje chrzest z rąk biskupa Ambrożego. Niedługo potem umiera Monika, dla której chrzest syna był ostatnim wielkim marzeniem. Augustyn wraca do Afryki i pragnie oddać się modlitwie oraz studiowaniu Pisma Świętego. Mija wiele lat. Augustyn jest biskupem obleganej przez Wandalów Hippony i sławnym teologiem, z którego opiniami liczy się nawet papież. Jednak czasu na tak miłą mu pracę umysłową ma bardzo mało. Wandalowie odcinają dopływ wody do miasta, ludność się burzy. Rzymski dowódca Waleriusz, były przyjaciel Augustyna, prze do konfrontacji z Wandalami w nadziei, że okryje się chwałą i znajdzie uznanie w oczach cesarza. Wśród legionistów jest Fabiusz, młody żołnierz, który uważa, że przed laty jego ojciec stracił życie z powodu Augustyna. 09:05 WIEDŹMIN - ODC. 1/13 DZIECIŃSTWO Serial fantastyczno - przygodowy, 54 min, 13 odc. , Polska 2002 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Michał Szczerbic Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Grzegorz Ciechowski Występują: Michał Żebrowski, Wojciech Duryasz, Maciej Kozłowski, Jerzy Nowak, Maciej Łagodziński, Magdalena Warzecha, Waldemar Kownacki, Lech Łotocki, Andrzej Szenajch, Jerzy Żydkiewicz, Rafał Walentynowicz, Jacek Kadłubowski, Wojciech Kaźmierczak, Tomasz Sobczak, Marek Richter, Wiesław Chmieliński, Natalia Chojecka i inni "Później mówiono, że człowiek ten nadszedł od północy od bramy Powroźniczej. Szedł pieszo, a objuczonego konia prowadził za uzdę. Było późne popołudnie i kramy powroźników i rymarzy były już zamknięte, a uliczka pusta. Było ciepło, a człowiek ten miał na sobie czarny płaszcz narzucony na ramiona. Zwracał uwagę" - tak rozpoczyna się opowiadanie "Wiedźmin" Andrzeja Sapkowskiego, które dało początek siedmiotomowemu cyklowi przygód tytułowego bohatera. Przygód, które zyskały sobie ogromną, międzynarodową popularność, a wśród licznych zwolenników literatury SF wręcz kultowy status. Książki Sapkowskiego zaczęto nawet porównywać do prozy Tolkiena, absolutnego mistrza i niekwestionowanego prawodawcy gatunku fantasy. Znaleźli się tacy (i nie jest ich wcale tak mało), którzy sagę o Wiedźminie cenią wyżej niż "Władcę Pierścieni". Geralt z Rivii, bohater z krwi i kości, pełen bardzo ludzkich wahań i sprzeczności, jest im dużo bliższy od baśniowych hobbitów, w których świecie zawsze wiadomo, gdzie jest dobro, a gdzie zło. Geralt to mentalnie typ na wskroś współczesny, rozdarty wewnętrznie outsider, duchowy wyrzutek o zachwianym poczuciu tożsamości. Zbyt ludzki jak na wiedźmina, zbyt groźny i tajemniczy jak na człowieka. To ktoś, kto zawsze i wszędzie wzbudza nieufność. "Zwraca uwagę", ale raczej w tym pejoratywnym znaczeniu, chociaż stara się kierować zasadami honoru i chronić ludzi przed zagrożeniami, którym sami nie mogą podołać. Geralt czuje, cierpi i rozumie często więcej niż pogardzający nim ludzie. Dlatego dochodzi do wniosku, że są oni gorsi od niejednego monstrum, z którym musiał walczyć. Okrutni, bezwzględni, podli, zakłamani, chciwi - jakże trudno im służyć zgodnie z kodeksem Wiedźmina. Fenomen popularności cyklu Sapkowskiego sprawił, że było tylko kwestią czasu, kiedy po sagę o Wiedźminie sięgnie kino. Przymiarek i "wstępnych rozmów" nie brakowało, lecz na poważnie ekranizacją Sapkowskiego zajęli się dopiero Michał Szczerbic i Marek Brodzki. Ich wyobrażenia o kształcie przyszłego filmu nie odbiegały zbytnio od wizji pisarza. Pomimo to scenariusz powstawał w ogniu licznych dyskusji i kontrowersji. W rezultacie postanowiono zaadaptować dwa pierwsze tomy opowiadań o przygodach Geralta. Odpowiedzialność za scenariusz wziął Michał Szczerbic, reżyserii podjął się debiutujący w tej roli w kinie Marek Brodzki. Pieniądze na produkcję wyłożył sam Lew Rywin, zaangażowano aktorską śmietankę z Michałem Żebrowskim na czele, znakomitą muzykę napisał Grzegorz Ciechowski, przeprowadzono profesjonalną oraz efektowną kampanię promocyjną i... film zrobił klapę. Krytyka nie zostawiła na nim suchej nitki, widzowie wychodzili z kin rozczarowani. "Wiedźminowi" zarzucano zwłaszcza niespójność fabuły i nieudane efekty specjalne, które dla utworu w tej konwencji mają przecież fundamentalne znaczenie. To, co nie do końca sprawdziło się w kinie, zupełnie inaczej zdaje egzamin w postaci serialu. Dzięki podziałowi na 13 części, a także wprowadzeniu nowych wątków i postaci, fabuła zdecydowanie zyskuje na klarowności. Sylwetki kluczowych bohaterów przestają szeleścić papierem, a zyskują na psychologicznej głębi, podobnie jak i relacje między nimi. Skromność efektów specjalnych (mimo sporego jak na polskie warunki budżetu) twórcy rekompensują pięknymi plenerami i nieco mrocznym, niepokojącym klimatem całości. Więcej pola do popisu mają też aktorzy, wszak 13 godzin serialu to nie to samo, co 130 minut filmu.Akcja pierwszego odcinka rozpoczyna się w chwili, gdy Geralt jest jeszcze małym chłopcem. Pewnego dnia do domu jego rodziców przyjeżdża stary wiedźmin. Chce zabrać dziecko, obiecane mu dawno temu na mocy tzw. prawa niespodzianki. Rodzice jednak nie zamierzają oddać jedynaka. Ojciec próbuje walki, lecz zostaje szybko obezwładniony. Matka w rozpaczy rzuca za odjeżdżającym synem zaklęcie, że nigdy nie będzie wiedźminem. Mały Geralt trafia do górskiej twierdzy Kaer Morhen. Tu od dawien dawna mali chłopcy są poddawani mutacjom, magicznym próbom i szkoleniu, by przekształcić się w wiedźminów - niezawodne maszyny do zabijania. Statystycznie tylko jeden na pięciu malców wychodzi ze wszystkich prób cało. Czy Geralt będzie jednym z nich? To pytanie niezwykle zyskuje na aktualności, gdy kapłan Vesemir postanawia poddać chłopca niepraktykowanym wcześniej eksperymentom. 10:05 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - GĘŚ I PIWO KOZICOWE Magazyn, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Michał Góral, Piotr Janczar Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński Tym razem Karol Okrasa wyruszy do wsi Wydmusy na Kurpiach nieopodal Myszyńca. Tu swoje gospodarstwo od lat prowadzi pani Ela wraz z mężem. Pani Ela specjalizuje się w kuchni kurpiowskiej, a jej sztandarowym produktem jest kurpiowskie piwo kozicowe, a potrawą gęś gotowana w kiszonej kapuście z prośniankami, czyli grzybami znanymi jako żółte gąski. Piwo kozicowe nie ma nic wspólnego z kozicami żyjącymi w Tatrach, to po prostu kurpiowska nazwa jałowca. Ponoć takie piwo powstało dawno temu, kiedy to miejscowy pleban walczył z alkoholizmem mieszkańców swojej parafii i namawiał ich do picia praktycznie bezalkoholowego piwa kozicowego zamiast mocnych trunków. Piwo kozicowe sporządza się z owoców jałowca, szyszek chmielowych i miodu, a po kilku dniach leżakowania jest już gotowe do spożycia. Takie piwo od dawna pijało się na Kurpiach na świąteczne okazje. Karol pokaże, jak w domowych warunkach zrobić sobie piwo kozicowe. Przygotuje też trzy dania z gęsi i piwa kozicowego. Pierwszą potrawą będą szaszłyki z piersi gęsi marynowane w piwie kozicowym, drugą placki z mąki razowej i piwa kozicowego, nadziane sałatką z duszonego mięsa gęsi i sera korycińskiego, a trzecią duszone nogi gęsi w kiszonej kapuście i piwie kozicowym. Jak będą wyglądać takie dania? Zobaczymy w programie. 10:40 JAKIEGO KOLORU JEST MIŁOŚĆ? Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2015 Reżyseria: Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Małżeństwo Monika i Wojtek to niezwykła para. Obydwoje są niepełnosprawni, ale urodziła im się zdrowa córeczka Ula. Bardzo się kochają, wspierają w trudnych chwilach i każdego dnia walczą o normalne życie. Ona to niewidoma psycholog, on - informatyk z porażeniem mózgowym. Mają po trzydzieści lat, poznali się na portalu randkowym dla niepełnosprawnych. Monika mówi: napisał do mnie, że kiepsko chodzi i bełkocze. Odpisałam, że to może być problem, bo ja nie widzę. Jak my się porozumiemy? Wtedy Wojtek stwierdził, że na pewno dadzą radę. Od dwóch lat są małżeństwem. Ona nie ma pracy, ale on jest informatykiem w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. Uzupełniają się we wszystkim, pomagają sobie w podstawowych czynnościach każdego dnia. Ona zastępuje mu ręce w czynnościach wymagających precyzji (zapina koszulę, przeniesie kubek z herbatą, talerz zupy), on służy za jej oczy - opisuje świat, którego Monika nigdy nie widziała. 12:50 WISŁA OD ŹRÓDŁA DO UJŚCIA - ODC. 1. OD ŹRÓDEŁ WISŁY DO UJŚCIA DUNAJCA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2013 Reżyseria: Paolo Volponi Obraz Wisły - od źródła do ujścia. Autorzy pokazują jej wyjątkowe wartości jako strategicznego zasobu naturalnego Polski i Europy. Film składa się z trzech odcinków podzielonych zgodnie z charakterystyką geograficzną rzeki: 1) Wisła Górna, 2) Wisła Środkowa, 3) Wisła Dolna. W trakcie filmu przemierzamy blisko 1000 km wzdłuż biegu Wisły w towarzystwie dwóch przewodników duchowych. Poprzez pryzmat ich widzenia odkrywamy rzekę, jej piękno i jej problemy. Jednym z nich jest hydrolog naukowiec, który przemierza całą Wisłę i pobiera próbki wody do przeprowadzenia analiz jej jakości; drugim zaś jest ryba łosoś. Ryba ta wyginęła z wód Wisły w 1985 r. , a obecnie jest przedmiotem wieloletniego projektu reintrodukcji prowadzonego w dopływach Górnej Wisły. W pierwszym odcinku widzimy, jak narybek łososia zostaje wypuszczany przez członków WWF (World Wild Fund for Nature) do krystalicznych wód dopływu Górnej Wisły, następnie śledzimy rozwój aż do momentu, kiedy zacznie spływać do morza. 14:30 WOJOWNICY CZASU - UŁANI KSIĘCIA JÓZEFA CZYLI TRADYCJA ZOBOWIĄZUJE Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Zawadzki Muzyka: Krzysztof Suchodolski Kawaleria w polskiej armii zawsze traktowana była jako formacja najbardziej elitarna. Kilkusetletnie tradycje zbudowały mit polskiego ułana patrioty będącego wzorem oddania się sprawie Ojczyzny i żołnierza walczącego mężnie i z brawurą. Film przypomni wielkie zwycięstwa kawalerii, której tradycje pielęgnuje dziś szwadron w barwach 8. Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego - najstarszego istniejącego nieprzerwanie pułku polskiej jazdy. 15:00 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 16 SIOSTRY NA TRONACH EUROPY CZYLI KUCHNIA JAGIELLONEK Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W tym odcinku prowadzący Łukasz Modelski przygotowuje dwie potrawy: kapłona w winie muszkatołowym oraz sos zwany białą szalszą. Przepisy pochodzą z korespondencji sióstr Jagiellonek. 15:45 BIBLIA - SALOMON, CZ. 2 (THE BIBLE - SOLOMON, PART 2) Serial religijny, 42 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 1997 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Max Von Sydow, Anouk Aimee, Richard Dillane, David Suchet Cykl filmów ze znakomitą obsadą, opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Król Salomon był synem Dawida. Tuż przed śmiercią Dawida wybucha spór o sukcesję tronu. Salomon pokonuje swojego starszego brata i zostaje królem Izraela. Słynący z mądrości, sprawiedliwości i umiłowania pokoju Salomon zdobywa szacunek ludu. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 16. POWSTANIE LISTOPADOWE I WIELKA EMIGRACJA Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Powstanie listopadowe obudziło nadzieję na odzyskanie Niepodległości. Klęska powstańczego zrywu zmusiła tysiące Polaków do wyjazdu z kraju. Do Francji, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii. Najpotężniejszym ośrodkiem polskiej kultury stał się Paryż, w którym działali i tworzyli m.in Mickiewicz, Słowacki, Bem, Chopin, Mochnacki. Artyści, politycy, Polacy marzyli o niepodległej Polsce. Powstanie Listopadowe i Wielka Emigracja. To temat kolejnego odcinka teleturnieju Giganci historii! 17:50 WSZYSTKIE PIENIĄDZE ŚWIATA - ODC. 4/4 Serial wojenny, obyczajowy, 57 min, Polska 1999 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Kotkowski Zdjęcia: Włodzimierz Głodek Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Maciej Stuhr, Radek Elis, Joanna Benda, Agnieszka Pilaszewska, Ewa Wiśniewska i inni Wakacje 1943. Burek, Władek, Hania i Rysia spędzają u ciotki Wandy w Konstancinie. Żyją z dala od okupacyjnej rzeczywistości. Kiedy orientują się, że są obserwowani, uciekają do Warszawy. W mieście wszystko wraca do normy. W drodze do pewnego oszusta przypadkiem spotykają Kukusia, dawnego kolegę ze szkoły, obecnie żołnierza AK. Władek umawia się z nim na spotkanie, na które spóźnia się kilka minut. Dzięki temu ratuje życie, chwilę wcześniej, Kukuś i jego przyjaciele - konspiratorzy zostali wymordowani przez gestapo. 20:05 POLSKIE BITWY - POWSTANIE LISTOPADOWE 1830 - 1831 Dokument fabularyzowany, 98 min, Polska, 1980 Reżyseria: Lucyna Smolińska Scenariusz: Mieczysław Sroka Zdjęcia: Mathieu Przedpelski Aktorzy: Karol Strasburger, Krzysztof Chamiec, Jerzy Trela, Włodzimierz Bednarski, Henryk Bista, Czesław Byszewski, Stanisław Frąckowiak, Ignacy Gogolewski, Jerzy Kaliszewski, Krzysztof Kołbasiuk, Władysław Kowalski, Marek Lewandowski, Józef Para, Ryszard Pietruski, Wojciech Alaborski Dokument fabularyzowany przedstawiający najważniejsze wydarzenia od wybuchu Powstania Listopadowego do jego upadku w październiku 1831 roku. 21:55 TRZY LOSY, JEDNA POLSKA - BRACIA POMARAŃSCY Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2018 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Leszek Wiśniewski Zdjęcia: Jacek Grzelak, Mariusz Kaźmierski Bohaterami reportażu są trzej bracia Stefan, Józef i Zygmunt Pomarańscy. Ich losy są jakże typowe dla owego fenomenu pokolenia wskrzesicieli Niepodległej. Służba w Legionach i Polskiej Organizacji Wojskowej, wojna polsko - bolszewicka, praca i działalność społeczna w międzywojniu, Wrzesień 1939 i konspiracja, tragiczny koniec w hitlerowskich kacetach. Józef Piłsudski mawiał o nich "moi ulubieni żołnierze" i zapewne czekała ich świetlana wojskowa przyszłość w II Rzeczpospolitej, gdyby nie zdjęli mundurów i nie postanowili służyć Polsce codzienną sumienną pracą, której tak wiele było w młodej ojczyźnie. 23:00 O JEDEN MOST ZA DALEKO (A BRIDGE TOO FAR) Film wojenny, 168 min, USA, 1977 Reżyseria: Richard Attenborough Scenariusz: William Goldman Zdjęcia: Geoffrey Unsworth Muzyka: John Addison Aktorzy: Sean Connery, Gene Hackman, Robert Redford, Anthony Hopkins Film przedstawia przygotowania, przebieg i zakończenie operacji wojsk amerykańskich, brytyjskich i polskich pod kryptonimem Market Garden. Tytuł pochodzi od słów generała Browninga: "Myślę, że może planujemy o jeden most za daleko". Konsultantami wojskowymi przy produkcji filmu byli najważniejsi uczestnicy wydarzeń: generałowie Horrocks, Urquhart, Gavin i Frost oraz brygadier Vandeleur. 02:05 DYNASTIA TUDORÓW II - ODC. 6 (THE TUDORS II, EP. 6) Serial historyczny, 50 min, Kanada/Irlandia/USA, 2008 Reżyseria: Ciaran Donnelly Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Henry Cavill, Natalie Dormer, Maria Doyle Kennedy Wraz z rosnącą popularnością reformacji, z każdym dniem rośnie władza Cromwella. Henryka VIII prześladuje duch skazanego More'a, a królowa Anna Boleyn popada w coraz głębszą paranoję. Wszędzie widzi zdrady króla, wskutek czego małżeństwo powoli zaczyna się rozpadać... 03:05 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MILICJANTA DROGÓWKI Z DONIECKA Reportaż, 25 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Jeden dzień z życia milicjanta drogówki w Doniecku, na Ukrainie. Reportaż pokazuje warunki pracy ukraińskiej drogówki i problemy, z jakimi się styka: pijani kierowcy, kradzione samochody. Jest to jeden z najbardziej korupcyjnych zawodów ze względu na bardzo niskie płace milicji i częste przewinienia kierowców. 03:35 WOJOWNICY CZASU - UŁANI KSIĘCIA JÓZEFA CZYLI TRADYCJA ZOBOWIĄZUJE Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Zawadzki Muzyka: Krzysztof Suchodolski Kawaleria w polskiej armii zawsze traktowana była jako formacja najbardziej elitarna. Kilkusetletnie tradycje zbudowały mit polskiego ułana patrioty będącego wzorem oddania się sprawie Ojczyzny i żołnierza walczącego mężnie i z brawurą. Film przypomni wielkie zwycięstwa kawalerii, której tradycje pielęgnuje dziś szwadron w barwach 8. Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego - najstarszego istniejącego nieprzerwanie pułku polskiej jazdy.